ΔΗΜ/ΦΟΣ: Η Σλοβακία, αλλά όχι μόνον αυτή, επέκρινε την Ελλάδα επειδή δήθεν δεν προστατεύει επαρκώς τα σύνορα Σένγκεν. Πώς αντιλαμβάνεστε τέτοιες δηλώσεις; Πώς επηρεάζουν τις σλοβακο-ελληνικές σχέσεις;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Έχουμε μεγάλη ιστορία διμερών σχέσεων. Ο χριστιανισμός και το αλφάβητό σας έχουν πολλά κοινά με τους Έλληνες Ιεραποστόλους που ήρθαν στην περιοχή αυτή. Έχουμε πολύ καλές σχέσεις. Τα συζητήσαμε και κατά τη διάρκεια των επισκέψεων του δικού σας Υπουργού κ. Miroslav Lajčák στην Αθήνα. Συμφωνήσαμε ότι θέλουμε να βρούμε ευρωπαϊκές λύσεις στα ευρωπαϊκά προβλήματα. Η Σλοβακία, όπως και η Ελλάδα είναι χώρες φιλοευρωπαϊκές. Είναι σημαντικό να τονίζεται ότι κανένα από τα κράτη μας δεν ευθύνεται για την προσφυγική κρίση. Στη γειτονιά μας έχουμε πολέμους, αλλά κανένα από τα κράτη μας δεν ευθύνεται για αυτούς.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Ήρθατε στην Μπρατισλάβα από την Αυστρία, όπου κατά τους τελευταίους μήνες ακουγόταν το ίδιο που ακουγόταν και στη Σλοβακία, ότι δηλαδή η Ελλάδα θα έπρεπε υπό ορισμένες συνθήκες να εγκαταλείψει το Σένγκεν. Συζητείται ακόμη η πρόταση αυτή;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Όλοι πια είναι πιο ήρεμοι. Ακούγονται λιγότερο τέτοιες δηλώσεις για την Ελλάδα. Είναι, όμως, περίεργο να λέγεται ότι δεν θα έπρεπε να είμαστε στο Σένγκεν. Όσον αφορά την Αυστρία, ασχολήθηκα με τις διαπραγματεύσεις για την χώρα αυτή τη δεκαετία του '90, όταν εισήλθε στην ΕΕ. Η δε συμφωνία για την ένταξη της Σλοβακίας κι άλλων χωρών υπεγράφη το 2003 κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας της Ένωσης. Δεν είναι ωραίο, να ακούμε τώρα για εμάς το ότι θα έπρεπε να εγκαταλείψουμε το Σένγκεν. Eργαστήκαμε συστηματικά για να γίνει η Σλοβακία μέλος της Ένωσης.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Άρα λοιπόν η πρόταση, να εγκαταλείψει ενδεχομένως η Ελλάδα το Σένγκεν, δεν είναι πια επίκαιρη;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Πάντα μπορεί κάτι να επανέλθει στο τραπέζι αλλά αν εξηγηθεί ότι κάτι τέτοιο δεν είναι λογικό, τότε αυτό δεν συμβεί. Για την προσφυγική κρίση πάντα έλεγα ότι η προστασία των θαλασσίων συνόρων είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την προστασία των χερσαίων συνόρων. Πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου τι θα συνέβαινε με τους ανθρώπους που έρχονται. Δεν μπορούμε έτσι απλά να βυθίζουμε τις λέμβους τους και να τους αφήνουμε να πνίγονται. Αυτό θα ήταν παράνομο. Απηύθυνα το ερώτημα αυτό στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν η Ελλάδα πρέπει να συμπεριφέρεται κατά τον τρόπο αυτό.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Πώς σας απάντησαν;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Ποτέ δεν έλαβα μια σαφή απάντηση. Θα ήθελαν να μας πουν να χρησιμοποιήσουμε το ναυτικό μας και να απωθήσουμε τους ανθρώπους, παραβιάζοντας έτσι το διεθνές δίκαιο. Κανένας, όμως, δεν θέλει να προβεί σε μια τέτοια δήλωση. Εκτός αυτού, υποστηρίζω ότι οι πρόσφυγες που έρχονται για να βρουν μια καλύτερη ζωή για τα παιδιά τους, θα βρουν τελικά το δρόμο για την Ευρώπη. Δεν έρχονται όμως για τη Σλοβακία, ούτε θέλουν να παραμείνουν στην Ελλάδα. Οι Αμερικάνοι έχτισαν στα σύνορα με το Μεξικό τείχος με υπερσύγχρονες προδιαγραφές, όπου υπάρχει έρημος και μπορεί κανείς να επιτηρεί τα πάντα. Παρά το γεγονός αυτό, οι άνθρωποι από την Λατινική Αμερική περνούν τα σύνορα, διότι αναζητούν εργασία. Όσοι διαφεύγουν από πόλεμο έχουν ακόμη μεγαλύτερο κίνητρο να περάσουν τα τείχη. Ήδη από τον Ιανουάριο του 2015 μιλούσα για πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες. Όλοι μου έλεγαν τότε ότι αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα. Μιλούσα γι’ αυτό, επειδή ήθελα να επιστήσω ειδικά σε αυτό την προσοχή που τότε εστιαζόταν μόνο στην Ουκρανία. Έλεγα ότι το ζήτημα της Ουκρανίας αποτελεί πολύ σημαντικό θέμα για την εξωτερική πολιτική της Ένωσης, αλλά επέμενα ότι η μετακίνηση προσφύγων θα επηρεάσει ακόμη και την εσωτερική μας πολιτική.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Μετά το κλείσιμο της βαλκανικής οδού βρίσκονται στην Ελλάδα δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες. Πώς θα αντιμετωπίσετε το πρόβλημα αυτό;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η βαλκανική οδός έχει κλείσει. Έχουμε στην Ελλάδα 54.000 πρόσφυγες. Πρόβλημα αποτελούν επίσης και ορισμένοι μη-κυβερνητικοί οργανισμοί. Πολλοί παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά υπάρχουν και κάποιοι που επωφελήθηκαν από την κρίση για να κάνουν business.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Τι θέλετε να κάνετε;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Προσπαθούμε να πείσουμε τους μετανάστες να τους μεταφέρουμε σε πιο μοντέρνα κέντρα φιλοξενίας. Δεν θέλουμε να ενεργήσουμε βίαια, γιατί υπάρχουν πολλά γυναικόπαιδα. Ωστόσο, θα πρέπει να σεβαστούν τους νόμους. Πάντα λέω ότι οι Σύροι εγκατέλειψαν τη χώρα τους, επειδή δεν είναι κυρίαρχο κράτος με τη νομική έννοια της λέξης. Τη βομβαρδίζουν εννέα χώρες και υπάρχει η δικτατορία του Μπασάρ Άσαντ. Γι’ αυτό φεύγουν. Η Συρία δεν μπορεί να προστατέψει τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Όταν έρχονται στην Ελλάδα τους προστατεύουμε, αλλά πρέπει να σέβονται τους νόμους, αλλιώς η χώρα μας θα κατέρρεε.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Υπάρχει κάτι που αναμένετε τώρα από την ΕΕ;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η προσφυγική κρίση δεν είναι πρόβλημα της Ελλάδας, είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα. Δεν το δημιούργησε η Αθήνα, αν και, όταν παρακολουθεί κανείς τα μέσα ενημέρωσης, πολλές φορές αναφέρουν ότι ευθυνόμαστε εμείς. Είναι απαραίτητο να εφαρμόσουμε στην πράξη όλες τις αποφάσεις που έχουμε λάβει. Πώς είναι δυνατόν κάποιος να μας ασκεί άδικη κριτική τη στιγμή που οι χώρες αρνούνται να κάνουν αυτά που έχουν συμφωνήσει; Πρέπει να συνεργαστούμε για να φέρουμε την ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Να βρούμε έναν τρόπο να παραμένουν οι άνθρωποι στα σπίτια τους. Έχω Σύρους φίλους. Είναι υπερήφανοι άνθρωποι. Δεν θέλουν να φύγουν από τις περιοχές τους.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Μιλάτε για την εφαρμογή στην πράξη. Η Σλοβακία είναι κατά των ποσοστώσεων.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Στο θέμα αυτό είστε τίμιοι. Δηλώνετε ότι είστε εναντίον. Τα υπόλοιπα 26 κράτη (από τα 28 κ-μ ΕΕ εναντίον είναι και η Ουγγαρία) ισχυρίζονται ότι είναι υπέρ, αλλά κάνουν λίγα γι’ αυτό. Δεν μου αρέσει η υποκρισία. Καλύτερα να λέει η Σλοβακία ότι είναι κατά και να πολεμά για την άποψή της ακόμη και στο δικαστήριο, από το να δηλώνει κάποιος άλλος ότι είναι υπέρ, αλλά να μην αποδέχεται ποτέ πρόσφυγες.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Είναι οι ποσοστώσεις σημαντικές ή συμφωνείτε ότι ούτως ή άλλως δεν λειτουργούν;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Θα έπρεπε να υλοποιούμε τις αποφάσεις που έχουμε λάβει. Αν δεν μας αρέσουν, ας τις αλλάξουμε. Ας μην είμαστε, όμως, υποκριτές, λαμβάνοντας αποφάσεις που δεν εφαρμόζουμε στην πράξη και κατηγορώντας την Ελλάδα. Πάντα έλεγα ότι η προσφυγική κρίση είναι ένα σύνθετο πρόβλημα και απαιτεί ανάλογη λύση. Ήταν εύκολο να κατηγορεί κανείς την Ελλάδα, αλλά αυτό δεν αποτελεί λύση.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Υλοποίησε η Ελλάδα επαρκώς και ταχέως τις αποφάσεις; Η κατασκευή των hotspots ήταν σχετικά καθυστερημένη.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Στο θέμα αυτό αναφέρθηκε ο Ύπατος Αρμοστής για τους Πρόσφυγες (UNHCR) στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων ΕΕ. Ως συνήθως επέκρινε σε κάποιο βαθμό την Ελλάδα, αναφερόμενος επανειλημμένως στο πρόβλημα της Ειδομένης. Αντέδρασα σε αυτό. Του είπα ότι για την Ειδομένη διατέθηκαν χρήματα που έλαβε η UNHCR, η οποία δεν έκανε τη δουλειά της. Τα χρήματα για την προσφυγική κρίση δεν φθάνουν σε εμάς. Τα λαμβάνουν οι μη-κυβερνητικοί και διεθνείς οργανισμοί και ο OHE. Ωστόσο, όλοι κατηγορούν εμάς, αν και είναι οι οργανισμοί αυτοί που δεν κάνουν τη δουλειά τους. Όσον αφορά τα hotspots, δεν ήταν έτοιμα στην ώρα τους. Ένας από τους λόγους, όμως, ήταν ότι στις πρώτες κατασκευές χρησιμοποιήσαμε υλικό που οι διεθνείς οργανισμοί προειδοποίησαν ότι είναι καρκινογόνο και γι’ αυτό τα ανακατασκευάσαμε.
ΔΗΜ/ΦΟΣ: Φαίνεται ότι η άφιξη προσφύγων στην Ελλάδα έχει επιβραδυνθεί. Πώς αντιλαμβάνεστε ως προς αυτό τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας; Αποτελεί μια πιο μακροπρόθεσμη λύση;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε μηδέν πρόσφυγες. Αυτήν την εβδομάδα ήταν περισσότεροι από εκατό. Ίσως αρχίσουν πάλι να έρχονται. Θα δούμε αν η Τουρκία τηρήσει τη συμφωνία. Η Άγκυρα θέτει όρους. Τα χρήματα δεν αποτελούν πρόβλημα. Ως προς την κατάργηση των θεωρήσεων, δεν είμαι απόλυτα σίγουρος. Ελπίζω να μην υπάρξει αντιπαράθεση για συγκεκριμένους όρους.
15 Μαΐου, 2016