Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Καλησπέρα σας. Η Διεθνής Διάσκεψη έχει ένα χαρακτηριστικό. Είναι η προσπάθεια που καταβάλλουμε στο Υπουργείο Εξωτερικών να ανοίξουμε την εξωτερική μας πολιτική σε πιο διεθνή πλαίσια.
Έχουμε την πολιτική μας όσον αφορά αυτό που ονομάζουμε άμεσα εθνικά μας ζητήματα, δηλαδή τη σχέση μας με τους γείτονες. Έχουμε την εξωτερική μας πολιτική, που εν μέρει είναι και εσωτερική πολιτική. Είναι ένα μεγάλο επιστημονικό πρόβλημα, τι ακριβώς είναι η ευρωπαϊκή πολιτική και η παρουσία μας εκεί.
Έχουμε μια αναπτυσσόμενη πολιτική για τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο και κάναμε χθες και σήμερα μια Διεθνή Διάσκεψη, που είχε κόσμο, όπως θα είδατε, από τις ΗΠΑ και τον Καναδά - και εννοώ και πολιτικούς και ινστιτούτα και θρησκευτικούς ηγέτες - μέχρι και την Ινδία. Και μάλιστα, στη λεκάνη ανάμεσα στην Ιταλία και την Ινδία, όλες οι χώρες είχαν και πολιτική και θρησκευτική και επιστημονική εκπροσώπηση από τους σημαντικότερους θρησκευτικούς ηγέτες και από τα σημαντικότερα επιστημονικά ινστιτούτα και πολιτικούς παράγοντες γύρω από τα θέματα πολιτισμού και θρησκείας.
Όπως είπα στο κλείσιμο, μιλήσανε περίπου 70 σύνεδροι εκπροσωπώντας 45 κράτη και διεθνείς οργανισμούς. Νομίζω ότι αυτή η Διάσκεψη θα συμβάλει στους στόχους που έχουμε για την προστασία των κοινοτήτων στη Μέση Ανατολή και γενικότερα στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και θα βοηθήσει να καταπολεμήσουμε εκείνες τις δυνάμεις που υπονομεύουν τον πλουραλισμό θρησκειών και πολιτικών, που υπάρχουν εδώ και χιλιάδες χρόνια, 2.500 τουλάχιστον χρόνια στην περιοχή.
Στη συζήτηση που είχαμε, γίνανε σειρά προτάσεων που θα τις κωδικοποιήσουμε, απάντησα σε ορισμένες από αυτές στο κλείσιμο, θα εκδοθούν τα πρακτικά σε βιβλίο. Έχουμε ένα ψήφισμα που εκδίδεται ως ψήφισμα του προεδρείου και συμφωνήσαμε στη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου για τις εξελίξεις που συμβαίνουν στην περιοχή και με τον κόσμο που είχαμε ως αντικείμενό μας, με διεθνή συμμετοχή και με έδρα στην Αθήνα.
Θα ήθελα να σας πω ότι ετοιμαζόμαστε, όσον αφορά τη διεθνή μας παρουσία, για δύο ακόμη πρωτοβουλίες. Η μία πρωτοβουλία, που έχω συζητήσει με σημαντικούς εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφορά την ανάγκη να ξεφύγει η συζήτηση στην ΕΕ από την αποκλειστικότητα για ζητήματα κυρώσεων, εμπάργκο, μνημονίων κ.ο.κ., που δεν μπορούν να διαμορφώσουν ένα ελκυστικό μέλλον για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ότι πρέπει να κουβεντιάσουμε, δηλαδή, τι Ευρώπη θέλουμε στον 21ο αιώνα, που θα είναι δημοκρατική, κοινωνική. Πάνω σε ποιες αξίες θα στηρίζεται και με ποιες αρχές θα εργάζεται, από το θεσμικό της σύστημα μέχρι τις διαδικασίες.
Αυτό είναι ένα ζήτημα που το ξεκινήσαμε τις τελευταίες μέρες, έχοντας φτάσει στο τέλος της προετοιμασίας αυτής της Διεθνής Διάσκεψης που παρακολουθήσατε.
Η άλλη πρωτοβουλία είναι μια αγαπημένη μου σκέψη εδώ και 20 χρόνια, ομολογώ, την οποία την έχω ξεκινήσει εδώ και τέσσερις μήνες, με θετική ανταπόκριση. Είναι η δημιουργία μιας Διεθνούς Γραμματείας των GC9, δηλαδή των μεγάλων πολιτισμικών εθνών, των κρατών με μεγάλη πολιτισμική ιστορία, για την οποία θέλω να αναδείξουμε και τη σημασία του πολιτισμού ως ήπιας ισχύος.
Πολλοί από εσάς έχετε κάνει διεθνείς σχέσεις και ξέρετε ότι ήπια ισχύς είναι ο πολιτισμός, είναι ένα βασικό συστατικό της, καθότι ο πολιτισμός αποτελεί και οικονομική δύναμη και τρόπο προσέλκυσης επενδύσεων μέχρι και τις πιο απλές μορφές του, ακόμα και στον τουρισμό.
Έχω συμφωνήσει με την πλειοψηφία των κρατών, κράτησα την ανακοίνωση αυτής της πρωτοβουλίας για το τέλος αυτής της Διάσκεψης, να έχουμε τελειώσει το πρώτο σχέδιο. Έχουμε συμφωνήσει με χώρες από την Κίνα μέχρι το Μεξικό, δέκα κράτη με μεγάλο πολιτισμό, με συμβολή στον πολιτισμό της παγκόσμιας ανθρωπότητας και από αύριο ξεκινάμε την προώθηση αυτής της συμφωνίας.
Πιστεύω ότι αυτές οι πρωτοβουλίες βοηθάνε σε μια ορθολογική και πιο αποτελεσματική εικόνα της χώρας διεθνώς. Βοηθάνε στην προβολή των πλεονεκτημάτων μας και βοηθάει στο να κατανοηθεί ότι η εξωτερική πολιτική είναι κάτι πολύ ευρύτερο από αυτό που συνήθως κατανοούμε.
Αυτά ήθελα να σας πω, τα «μυστικά» μου, και ευχαριστώ πολύ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αυτό το συνέδριο, αυτό που έγινε τώρα, είναι πολύ καλό για διάλογο και καλό για την Ελλάδα, η οποία δεν έχει ακόμα τζαμί, όμως κάνει διάσκεψη για θρησκεύματα. Το σχόλιό σας. Ευχαριστώ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Καταρχάς, ευχαριστώ που ήρθατε στην Αθήνα, σε αυτή μας τη Διάσκεψη. Ξέρετε ότι έχουμε εξαιρετικά καλές σχέσεις στους τομείς εξωτερικής πολιτικής με την Αίγυπτο. Ξέρετε ότι έχουμε εξαιρετικές σχέσεις με σειρά μουσουλμανικών κρατών, όπως είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Πολλοί με ρωτάνε για το τζαμί. Έχω απαντήσει ότι στο τέλος της θητείας της προηγούμενης κυβέρνησης ψηφίσαμε και συμφωνήσαμε για τη δημιουργία αυτού του Ιδρύματος στην Αθήνα και λύθηκαν και ορισμένα γραφειοκρατικά, τεχνικά ζητήματα.
Το Υπουργείο Εξωτερικών θα έχει πάντα το βλέμμα του πάνω από αυτές τις αποφάσεις, ώστε να υλοποιηθούν.
Να σας πω και την προσωπική μου γνώμη. Οι πιστοί προσέρχονται σε χώρους που δεν είναι κατάλληλοι για τη θρησκεία τους. Σε χώρους όπου μπορούν να δράσουν και εξτρεμιστικά στοιχεία, ανεξέλεγκτα. Εμείς είμαστε μια ανοιχτή κοινωνία, άρα και η ελευθερία της άσκησης του πιστεύω των πολιτών μας, ή αυτών που φιλοξενούμε, και το να είναι ανοιχτός ο τρόπος που γίνεται, είναι ο πιο δημοκρατικός και δημιουργικός τρόπος.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, η Διάσκεψη επικεντρώθηκε εκ των πραγμάτων και στο προσφυγικό. Ήθελα να ρωτήσω, πώς εκτιμάτε εσείς αυτή την επίσκεψη της κυρίας Μέρκελ, αλλά και την προσφορά που γίνεται στην Τουρκία με τη διασύνδεση της ενταξιακής διαδικασίας με τη στάση της στο προσφυγικό; Το οποίο περιλαμβάνει βεβαίως και δεσμεύσεις για άνοιγμα διαπραγματευτικών κεφαλαίων.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Νομίζω ότι η κυρία Μέρκελ έκανε μια συζήτηση με τον κ. Ερντογάν, αλλά η ίδια δεν είναι ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο ή σύστημα. Μπορεί να δεσμεύεται για τις σκέψεις που έχει η Γερμανία και που θα τις διατυπώσει εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσμούς, οι οποίοι αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, όπως η Επιτροπή, και θεσμούς που αποφασίζουν, όπως είναι το Συμβούλιο των Υπουργών, είτε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συμμετέχουν οι πρόεδροι των κρατών μελών και οι πρωθυπουργοί.
Κατά συνέπεια, εγώ καταγράφω τις σκέψεις και τη θέληση της Γερμανίας, όσον αφορά τη σχέση ΕΕ-Τουρκίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι η θέληση συνολικά της Ευρώπης. Δεν λέω ότι έχω διαφωνίες. Λέω απλώς, από άποψη θεσμική, τι είναι ορισμένα πράγματα ως προς την αρμοδιότητα.
Δεύτερο. Ξέρετε ότι έχουμε σειρά συμφωνιών με την Τουρκία, μου φαίνεται ότι είχαμε πάει μαζί το 1999, ήσασταν στην Άγκυρα όταν κάναμε τη συμφωνία επανεισδοχής, επαναπροώθησης των προσφύγων και των μη νόμιμων μεταναστών που ερχόντουσαν στην Ελλάδα από την Τουρκία. Ξέρετε ότι υπάρχει μια συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και δεν έχει υλοποιηθεί.
Άρα, πρέπει να πάρουμε όλα τα μέτρα, και είναι περισσότερα από αυτά που διαβάζω στις εφημερίδες, ώστε να ανταποκριθεί η Τουρκία στις δεσμεύσεις της.
Τρίτο. Θεωρείτε πάρα πολύ καλά ότι σειρά πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης παίρνουν πρωτοβουλίες προκειμένου να δεσμευτεί η Τουρκία σε μια συμπεριφορά που να μειώνει την ένταση του προσφυγικού προβλήματος στην Δυτική Ευρώπη.
Αυτό, τέταρτο και τελευταίο, πρέπει να γίνεται πάντα με έναν τρόπο που να μην επιδιώκει οποιαδήποτε πλευρά ή οποιοσδήποτε άνθρωπος, και δεν αναφέρομαι ασφαλώς στην κυρία Μέρκελ με κανέναν τρόπο, να έχει κόστος, ή να προβληματίζει τους δημοσιογράφους τρίτης χώρας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, ήθελα να ρωτήσω εάν οι συζητήσεις και οι συγκεντρώσεις είναι ο δόκιμος τρόπος να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις που υπάρχουν στις χώρες της Μέσης Ανατολής, εκεί όπου ζούνε οι διαφορετικοί θρησκευτικοί πληθυσμοί και αν τελικά η προσέγγιση αυτή μπορεί να είναι πολιτική ή πνευματική.
Σας ευχαριστώ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Nομίζω ότι εάν είναι πνευματικές οι διαφορές πρέπει να λυθούν πνευματικά. Εάν είναι πολιτικές, βοηθάει το πνευματικό. Η γνώμη μου είναι ότι τα προβλήματα της Μέσης Ανατολής χρειάζονται συζήτηση και διάλογο ευρύτερο, αλλά και κατ’ ιδίαν. Γι’ αυτό η ελληνική εξωτερική πολιτική πάντα πρότεινε - και επιμένω εγώ να προτείνω και αξιοποιείται από κάποιους - ότι η χώρα διαθέτει αρχιπέλαγος, στο οποίο μπορούν να γίνονται συναντήσεις, στις οποίες να διευκολυνθεί η ανεύρεση λύσεων, αλλά τέτοιες συναντήσεις - είναι καλό που έχουμε πολλά νησιά - δεν χρειάζεται να δίνονται στη δημοσιότητα.
Όπως ξέρετε, κάνουμε εξωτερική πολιτική με τρόπο που να βοηθάει την αναβάθμιση της χώρας, την αξιοποίηση του ρόλου της χώρας στα διεθνή γεγονότα, αλλά όχι με τρόπο που να υπονομεύει τη θέση της χώρας μόνο και μόνο για να κάνω εγώ δημόσιες σχέσεις, ή κάποιος άλλος. Ευχαριστώ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, μια από τις συναντήσεις που θα έχετε αύριο θα είναι και με τη βοηθό Υπουργό Εξωτερικών της Αμερικής. Ήθελα να ρωτήσω εάν στην ατζέντα των συνομιλιών σας θα είναι και οι αγωγοί φυσικού αερίου και εάν το σχέδιο για τον Turkish Stream έχει εγκαταλειφθεί εξαιτίας και των δυσκολιών που υπάρχουν στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Καταρχάς να σας πω ότι αύριο έρχεται ως πρώτη επίσκεψη ο Υπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας. Πρέπει να σας πω ότι ο Ντάνιελ μου το ζήτησε να είναι ο πρώτος Υπουργός που θα έρθει και πρέπει να υπογραμμίσω ότι οι σχέσεις Ελλάδος-Βουλγαρίας είναι υποδειγματικές και δεν θα σταματήσω να υπογραμμίζω δημόσια ότι, αν στην Ευρώπη θεωρείται πρότυπο υπέρβασης ιστορικών διαφορών η σχέση Γερμανίας-Γαλλίας σε ό,τι αφορά τα 200 τελευταία χρόνια (ούτε καν αυτά, το 1870 δημιουργήθηκε η Γερμανία, 145 χρόνια), οι σχέσεις Ελλάδας-Βουλγαρίας και τα προβλήματα που έχουν ξεπεραστεί και δεν βρίσκονται πια στον ορίζοντα της άμεσης μνήμης μας, είναι 1.600 χρόνια.
Και εξακολουθώ να πιστεύω ότι οι σχέσεις Ελλάδας-Βουλγαρίας είναι ένα πρότυπο όπου δεν είμαστε φυλακισμένοι της ιστορίας, είμαστε σήμερα δυο στρατηγικοί εταίροι.
Αύριο, την ίδια μέρα με τον Βούλγαρο Υπουργό Εξωτερικών, έρχεται η Υφυπουργός η κα Νούλαντ. Η κα Νούλαντ είναι συχνός συνομιλητής μας, εσείς το ξέρετε, και οι περισσότεροι, αλλά αν τυχόν κάποιος δεν το γνωρίζει, είναι η αρμόδια για τη Ν.Α. Ευρώπη, καμιά φορά πάει και λίγο πιο πάνω, όπως Ουκρανία, όπως θυμάστε. Με την κα Νούλαντ έχουμε συζητήσει επανειλημμένα αντικείμενα της αρμοδιότητάς της και ακούμε με προσοχή τις απόψεις της - και νομίζω ακόμη περισσότερο εκείνη τις δικές μας.
Συζητήσαμε για τους αγωγούς στη Νέα Υόρκη με τον κ. Χόσταιν, ο οποίος είδε και τον κ. Σκουρλέτη. Ασφαλώς υπάρχει μια συζήτηση με πάρα πολλές πλευρές που αφορά τον TAP, αφορά τον κάθετο αγωγό Ελλάδα-Βουλγαρία-Ρουμανία, αφορά τη μεταφορά υγροποιημένου αερίου, αφορά τη μεταφορά από άλλες χώρες (Τουρκμενιστάν, Ιράν κλπ.) πετρελαίου και κατά πόσο είναι δυνατό να το επεξεργαστούν τα δικά μας διυλιστήρια για λόγους οικονομικής ανάπτυξης - και έχουμε και συζητήσεις γύρω από το φυσικό αέριο που έρχεται από τη Ρωσία.
Είχα δηλώσει εξαρχής στους Αμερικάνους ότι η Ελληνική Κυβέρνηση, όταν και εφόσον φτάσουν οι ρωσικοί αγωγοί μέχρι τα σύνορά μας, δεν θα τους απαγορεύσει τη διέλευση. Όμως, είχα πει και τότε και εξακολουθώ να λέω ότι για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο πρέπει πρώτα να συμφωνήσουν η Τουρκία με τη Ρωσία.
Είναι γνωστό ότι σε αυτούς τους αγωγούς τους ρωσικούς και στον South Stream που πήγαινε στη Βουλγαρία, αντιτάχθηκαν πάρα πολλές δυτικές δυνάμεις. Πρέπει όμως να σας πω ότι στο διάστημα που γινόταν η φασαρία η δημοσιογραφική περί αγωγών στην Ελλάδα, υπήρξε εν σιωπή η συμφωνία για τη διαμόρφωση ενός δεύτερου αγωγού, North Stream, απ' ευθείας μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας.
Και δεν χάνω ποτέ την ευκαιρία να εκφράσω την «απορία» μου: Είναι το ρωσικό αέριο που ενοχλούσε; Αφού θα πάει από το βορρά τώρα. Ή ήταν το ότι αυτό θα αξιοποιούνταν και από άλλες χώρες;
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ («Al Jazeera»): Θα ήθελα να ρωτήσω, εκτός από αυτή την πρωτοβουλία τι μπορεί η ελληνική εξωτερική πολιτική να προσφέρει στη Μέση Ανατολή όπως σε ένα πολύπλοκο ζήτημα όπως το συριακό.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Νομίζω, και το κατάλαβαν οι 200 καλεσμένοι μας από διαφορετικές χώρες και διεθνείς Οργανισμούς, ότι η Ελλάδα έχει όσφρηση και συνδέεται σημαντικά με αυτή την περιοχή. Έχουμε δυο πλεονεκτήματα: δεν έχουμε κυνισμό σε αυτά τα ζητήματα και μας ενδιαφέρουν πάρα πολύ οι άνθρωποι.
Η Ελλάδα ανέλαβε και σε αυτό το διήμερο να διαμεσολαβήσει, να παίξει το ρόλο του αγγελιοφόρου ανάμεσα σε διαφορετικές πλευρές που εμπλέκονται στη συριακή κρίση. Και θέλω να σας πω ότι προσωπικά νιώθω τιμή χώρες, υπουργοί και θρησκευτικοί ηγέτες της περιοχής να εμπιστεύονται στην Ελλάδα τη διαμεσολάβηση προς τις χώρες που συμμετέχουν - είναι οκτώ, σας θυμίζω - στον πόλεμο της Συρίας και τους βομβαρδισμούς. Και στα πλαίσια των διπλωματικών μας πρωτοβουλιών μας εμπιστεύτηκαν το ρόλο να μεταφέρουμε μηνύματα και να διαμεσολαβήσουμε ανάμεσα σε διαφορετικές πλευρές. Παραπάνω δεν πρέπει να πω, γιατί θα χάσω τον ρόλο μου.
Δ. ΓΚΑΛΟΝΑΚΗ («Πρακτορείο Ειδήσεων HνΩν»): Συνεχίζω να ρωτάω για τη Συρία. Επειδή γίνονται διάφοροι φόνοι κάτω, εσωτερικοί εμφύλιοι, τι ρόλο έπαιξαν οι συζητήσεις σήμερα για να σταματήσουν αυτοί οι θρησκευτικοί εμφύλιοι; Βρέθηκε κάποιο συμπέρασμα θετικό, που να καθίσουν κάτω να μιλήσουν όλοι οι ηγέτες των θρησκειών; Ευχαριστώ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Θα το διατυπώσω ως εξής: Ηγέτες Εκκλησιών που δεν συζήταγαν τα τελευταία χρόνια, συζήτησαν και δημόσια εδώ, αλλά οργάνωσαν και διμερείς συναντήσεις μεταξύ τους.
Ν. ΚΟΣΜΙΔΗΣ: Από το Τμήμα Επικοινωνίας του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών. Κύριε Υπουργέ, γνωρίζοντας το προσωπικό σας ενδιαφέρον για τη θέση των θρησκειών στο σύγχρονο κόσμο, πόσο θεωρείτε ότι είναι δυνατό οι θρησκευτικές κοινότητες Μέσης Ανατολής να μείνουν ανεπηρέαστες από τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα που εκφράζονται στην περιοχή. Ευχαριστώ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Υπογράμμισα στην εισήγησή μου ότι το μεγάλο μας πρόβλημα είναι ότι μια Δύση και μια Ευρωπαϊκή Ένωση που πιστεύει στις πολυθρησκευτικές και πολυπολιτισμικές κοινωνίες δεν πήρε επαρκή μέτρα ώστε να προστατεύσει τον πολιτισμό και την πολυθρησκευτικότητα που υπάρχει εδώ και 2.500 χρόνια στην περιοχή.
Νομίζω ότι κάναμε ένα βήμα σε αυτή την κατεύθυνση. Δεν νομίζω ότι λύνονται απευθείας προβλήματα σε τέτοιου είδους συνδιασκέψεις, πέρα από αυτά που είπα, τα μη δημόσια, αλλά αυτό που κάνουν είναι ότι δημιουργούν μια – το λέω εγώ επιστημονικά – ατμόσφαιρα, η οποία πιέζει τους παίκτες μέσα στη Συρία για καλύτερες συμπεριφορές και για πιο εύκολη εύρεση λύσης.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Καλή σας μέρα και συγχαρητήρια για τη Διάσκεψη. Δυο ερωτήσεις, αν θα μπορούσατε να μας πείτε κάποιες περισσότερες λεπτομέρειες για το Ψήφισμα, τη Διακήρυξη στην οποία έχετε καταλήξει ως Προεδρείο και αν μπορείτε να μας εξηγήσετε λίγο το ρόλο του Παρατηρητηρίου, αν θα συμμετέχουν κάποιοι άλλοι, πώς θα οργανωθεί κλπ. Ευχαριστώ πολύ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Πρώτον, το Ψήφισμα θα το δώσουμε φαντάζομαι σήμερα στη δημοσιότητα. Δεύτερον, το Παρατηρητήριο είναι ένα παρατηρητήριο καταγραφής μνήμης, δηλαδή του τι γεγονότα συμβαίνουν, και παρέμβασης, να μπορούμε ανθρωπιστικές Οργανώσεις, Εκκλησίες αλλά και πολιτικοί να παρέμβουμε. Έχουμε κάνει μια καταρχάς συμφωνία στο κλείσιμο της Διάσκεψης ότι φτιάχνουμε μια μονάδα υπό τον Καθηγητή κ. Σωτήρη Ρούσσο, που μας βοήθησε αποφασιστικά στη διαμόρφωση της Διάσκεψης και του προγράμματός της.
Ξέρετε ότι κατά τη γνώμη μου – συγνώμη αν αδικώ νεότερους, αλλά από αυτούς που γνωρίζω – είναι ο πιο πεπειραμένος, για να μην πω ο καλύτερος αραβολόγος, μαζί με μια ομάδα νέων ανθρώπων έχουμε δεσμευτεί να ετοιμάσουμε ένα γράμμα, με το οποίο θα κάνουμε συγκεκριμένες προτάσεις για την οργάνωση του Παρατηρητηρίου και τους τρόπους υλοποίησής του.
Έχουν εκφράσει πολλές χώρες την πρόθεση να συμμετάσχουν και πολλές Εκκλησίες. Ορισμένες χώρες θέλουν να διαβουλευτούν, όπως και ορισμένες Εκκλησίες, για το τι θα πρότειναν γι' αυτό το Παρατηρητήριο. Δηλαδή, το follow-up, η συνέχεια αυτής της Διάσκεψης θα είναι η μορφή που θα αποκρυσταλλωθεί.
Εμείς έχουμε προτάσεις, δεν το θεωρώ σωστό να τις επιβάλουμε σε όλους αυτούς. Εμείς είμαστε υπέρ ενός δημοκρατικού διαλόγου και θα είναι χαρά μας να συμβάλλουν ώστε να φτιαχτεί άλλος ένας διεθνής, μικρός ασφαλώς, οργανισμός εδώ στην Αθήνα. Έχω πάρει και υποσχέσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι θα έχουμε τη στήριξή της.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ («ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ»): Κύριε Υπουργέ, παρακολουθούμε άφωνοι το τι συμβαίνει στην Παλμύρα και το cultural cleansing που γίνεται στη Μέση Ανατολή. Ήθελα να ρωτήσω αν η πρωτοβουλία σας για το GC9 συνδέεται με το θέμα και αν θα μπορούσατε να μας πείτε περισσότερα πράγματα γι’ αυτό. Ευχαριστώ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Με την πολιτισμική καταστροφή συνδέεται η διάσκεψη που είχαμε χτες και σήμερα καταρχάς, δεύτερον, μια πρωτοβουλία συνύπαρξης και κοινής δράσης κρατών με υψηλό πολιτισμό, εκ των οποίων κάποια φορά έρχονται από την παλαιά Βαβυλωνία-Μεσοποταμία, είναι ολοφάνερο ότι θα ασχοληθεί και με αυτό το θέμα.
Η σκέψη με την οποία ξεκινήσαμε την πρωτοβουλία, και ελπίζω να έχει την ανταπόκριση μέχρι τέλος, γιατί έχω ήδη τα «ναι» από 8 χώρες από τις 10 που είχαμε στο μυαλό μας, η σκέψη μας είναι ότι πρέπει ο πολιτισμός να αναβαθμιστεί. Πρέπει να συμφωνήσουμε στη διεθνή κοινότητα ότι ο πολιτισμός, και ως αγαθό ανθρώπινο και ως τρόπος ζωής αλλά και ως οικονομική βιομηχανία, έχει σήμερα, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, έναν ιδιαίτερο ρόλο.
Ξέρετε ότι έχω γράψει και μεγάλα κείμενα στη διάρκεια της παραμονής μου στο Harvard πάνω σε αυτό το θέμα, με έχει απασχολήσει ιδιαίτερα, έχουμε κάνει μια συμφωνία, πρέπει να σας πω ότι στην αρχή ήμουν πολύ επιφυλακτικός, το διατύπωσα πρώτα στους Κινέζους, οι οποίοι συμφώνησαν άμεσα, και οι Αιγύπτιοι συμφώνησαν να το στηρίξουνε, μετά συζήτησα με τους Ιταλούς και μετά τους Ιταλούς με την κα Μογκερίνι, ιταλικής καταγωγής, η οποία ήταν πανευτυχής αυτή η πρόταση να προέρχεται από ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και μετά συζητήσαμε και με λατινοαμερικανικά κράτη και ούτω καθ' εξής.
Έχουμε ένα δυο ζητήματα που πρέπει να τα λύσουμε πολιτικά και μετά να προχωρήσουμε στα πρακτικά. Έχω αναθέσει τη δουλειά σε έναν Πρέσβη εκ προσωπικοτήτων να συγκροτήσουμε την ομάδα που θα τρέξει τα πρακτικά ζητήματα και ελπίζω να τα δεσμεύσουμε. Δηλαδή αυτά που συμφωνήσαμε να εκφραστούν υλοποιημένα και δεσμευτικά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ («ΑΠΕ»): Κύριε Υπουργέ, σχετικά με το προσφυγικό: Η Ευρώπη ξέρουμε ότι τις τελευταίες μέρες πιέζει για το θέμα της συνεργασίας με την Τουρκία. Εσείς στο πλαίσιο της παρέμβασής σας εδώ στη διάσκεψη είπατε ότι συμφωνείτε για τη συνεργασία με τη Βουλγαρία και με την Τουρκία, αποκλείοντας βεβαίως τις κοινές περιπολίες.
Θα θέλατε να μας πείτε σε τι ακριβώς συνίσταται η συνεργασία που έχετε στο μυαλό σας με αυτές τις δυο χώρες;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Μαζί με τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών, τον κορυφαίο διπλωμάτη μας, έχουμε κάνει σειρά συζητήσεων και με τη Βουλγαρία και με την Τουρκία. Με την Τουρκία κουβεντιάσαμε ότι δεν μπορεί η συνεργασία μας η διασυνοριακή να περιορίζεται στο point to point, δηλαδή ένα Αστυνομικό Τμήμα με ένα Αστυνομικό Τμήμα κι ένα Λιμεναρχείο με ένα Λιμεναρχείο.
Θα πρέπει αυτή να διαρθρωθεί από πάνω μέχρι κάτω, να υπάρχει δηλαδή συνεργασία των αρμόδιων Υπουργών και συνεννόηση, να συντονίζεται με έναν τρόπο τι ακριβώς συμβαίνει, τι μπορούμε να κάνουμε, πώς θα γίνει η επαναπροώθηση και επανεισδοχή και να φτάνει αυτή οργανωμένα μέχρι κάτω.
Τη θέλουμε τη συνεργασία με την Τουρκία, όπως θέλουμε και τη συνεργασία με τη Βουλγαρία στα σύνορά μας και με όποιον άλλον έχουμε ζητήματα που συνδέονται με το προσφυγικό ρεύμα και τους οικονομικούς μετανάστες.
Σ’ αυτά τα πλαίσια έχουμε μια συνολική στρατηγική. Η μία είναι η συνεργασία με τους γείτονές μας. Η δεύτερη είναι ότι θα πρέπει και η Ευρωπαϊκή Ένωση επιτέλους να εφαρμόσει τις συμφωνίες που υπάρχουν και που δίνονται πολλά λεφτά, δισεκατομμύρια, σε Αφγανιστάν και Πακιστάν.
Σας θυμίζω ότι είχαμε 300.000 οικονομικούς μετανάστες και πρόσφυγες από αυτές τις χώρες και σας θυμίζω ότι σήμερα, αυτή την περίοδο δηλαδή, τον χρόνο που κλείνει, πάνω από 20% των μεταναστών και προσφύγων προέρχονται από εκεί.
Τρίτον, επιμένουμε πάρα πολύ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι πρέπει να φτιαχτεί μια στρατηγική σχέση εταιρικού χαρακτήρα με Λίβανο και Ιορδανία. Πρέπει να προστατεύσουμε τη σταθερότητα σε αυτές τις χώρες, διότι η αποσταθεροποίησή τους θα μας φέρει νέα ρεύματα.
Το επόμενο σημείο που τους έχουμε τονίσει, και θα το έχετε ακούσει γιατί το λέω και δημόσια, είναι ότι πρέπει να υπάρξουν λεφτά για τους καταυλισμούς σε Ιορδανία και Λίβανο. Επειδή το παρακολουθώ προσωπικά από το καλοκαίρι, διαπίστωσα ότι ενώ παλιά δίνονταν μέχρι 150, κάποιοι καταγράφουν και 200 δολάρια το μήνα για οικογένειες προσφύγων, στις αρχές του καλοκαιριού δίνονταν 13 δολάρια. Δηλαδή 43 περίπου σεντς ανά οικογένεια για καθημερινή διατροφή, πόσιμο νερό, αποχέτευση, ρούχα, ύπνο.
Και είχα τονίσει τότε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι θα έχουμε καινούργιο ρεύμα μετανάστευσης, που δεν θα είναι απευθείας λόγω του πολέμου μόνο, αλλά διότι έφυγαν από τις περιοχές του πολέμου, πήγαν στους καταυλισμούς και δεν μπορούν να επιβιώσουν. Και ότι πρέπει να το προλάβουμε. Δεν εισακούστηκα, ήμουν υβριζόμενος σε κάποια στιγμή, όπως γνωρίζει όποιος παρακολουθεί τον διεθνή τύπο. Δυστυχώς είχαμε δίκιο.
Το επόμενο και τελευταίο σημείο που επιμένουμε είναι το θέμα της Αιγύπτου. Η Σομαλία έχει γύρω στα 15 εκατομμύρια πληθυσμό, το Σουδάν 42 εκατομμύρια, το Νότιο και το Βόρειο 24 προς 16, και η Αίγυπτος 96 εκατομμύρια. Εάν αποσταθεροποιηθεί η Αίγυπτος και το Σουδάν - σας θυμίζω, τώρα τελειώνει ο εμφύλιος πόλεμος - και η Σομαλία εξακολουθεί να είναι υπό κατάρρευση κράτος, εάν ανοίξουν τους ασκούς του Αιόλου με την Αίγυπτο, δεν θα μιλάμε για εκατομμύρια, θα μιλάμε για δεκάδες εκατομμύρια. Σας θυμίζω ότι 62 από τα 96 εκατομμύρια του πληθυσμού της Αιγύπτου είναι κάτω των 28 ετών.
Άρα, η στρατηγική μας είναι συνεργασία με την Τουρκία και τη Βουλγαρία – διαφορετική, βέβαια, γιατί η Βουλγαρία είναι κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης – πολιτική λύση για το Συριακό, τερματισμός του πολέμου, διότι εκεί είναι η πηγή όλων των δεινών, αποτροπή της αποσταθεροποίησης Λιβάνου και Ιορδανίας με ειδικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ειδικά μέτρα να μη δημιουργήσουμε προβλήματα προς τη μεριά της Αιγύπτου, χρήματα για τους καταυλισμούς.
Ένα σύνολο μέτρων που, κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να προσεχθεί να μη μεταφράζεται μόνο ως ένα μέτρο π.χ. μόνο με την Τουρκία ή μόνο με τη Βουλγαρία ή μόνο με την Αίγυπτο.
Είναι ένα πακέτο που αν δεν το κάνουμε, με πυρήνα να σταματήσει ο πόλεμος στη Συρία και να πάψουν 8-9 χώρες να βομβαρδίζουν εκεί μέσα, θα εξακολουθούμε να έχουμε προσφυγικό πρόβλημα.
Και πρέπει να σας πω, είμαι αισιόδοξος άνθρωπος, αλλά αν δεν ληφθούν μέτρα στην κατεύθυνση που περιγράφω, τα επόμενα κύματα προσφυγιάς μπορεί να είναι μεγαλύτερα και πιο απελπισμένα. Και ο νοών νοείτο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ(«ΕΠΙΚΑΙΡΑ»): Κύριε Υπουργέ, ήθελα να ρωτήσω σχετικά με το ψήφισμα, ποια διπλωματική αξία θα μπορούσε να έχει το ψήφισμα εφόσον προέρχεται μόνο από το Προεδρείο και πώς θα χρησιμοποιηθεί αυτό. Δηλαδή, θα σταλεί σε διεθνείς οργανισμούς, θα πάρει δηλαδή μια διπλωματική οδό;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Το ψήφισμα έχει την υποστήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανθρώπων που παρευρέθηκαν. Των εκπροσώπων που παρευρέθηκαν. Ορισμένοι ελάχιστοι δεν ήταν σε θέση να αποφασίσουν από μόνοι τους εδώ.
Για να διευκολύνω και να μην ανοίγουμε συζήτηση για 2-3 αντιπροσωπείες, όταν εδώ ήμασταν 60-70 αντιπροσωπείες, το ανέλαβε το Προεδρείο, θα το στείλουμε σε όλους και οι περισσότεροι έχουν υποσχεθεί να το αξιοποιήσουν και να κινηθούν σε μια τέτοια κατεύθυνση. Και δεύτερον θα το χρησιμοποιήσουμε ως ένα έγγραφο, το «έγγραφο της Αθήνας», και για το Παρατηρητήριο και στις σχέσεις μας με άλλους παίκτες στη Μέση Ανατολή.
κ. ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗΣ: Κύριε Υπουργέ, πρόσφατα η Τουρκία «ακούμπησε», ενδεχομένως αυτό είναι το ρήμα, έναν αγωγό νερού στην Κύπρο. Σε πρώτο επίπεδο η ερώτηση θα ήταν απλώς ένα σχόλιο από εσάς. Σε δεύτερο επίπεδο, με δεδομένη τη δήλωσή του Προέδρου της Κυπριακής Βουλής ότι "πρόκειται για επιδρομική ενέργεια και κίνηση" ήθελα να σας ζητήσω το σχόλιό σας επ΄ αυτού και πώς το συσχετίζετε με το θέμα άρσης της Συνθήκης των Εγγυήσεων. Ευχαριστώ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Την Κυριακή πάω Κύπρο. Πάω για συζητήσεις που έχουμε τη Δευτέρα και την Τρίτη, την Τετάρτη θα μείνω για την παρέλαση, για να μην πηγαινοερχόμαστε οι Υπουργοί, και νομίζω ότι εκεί θα συζητήσουμε διεξοδικά όλα τα ζητήματα.
Πιστεύω βαθιά ότι οποιαδήποτε δύναμη, άνθρωπος, κράτος, προσωπικότητα, συλλογικότητα, διεθνής οργανισμός, θέλει λύση του Κυπριακού, θα πρέπει αυτή η λύση να είναι ένα κράτος πλήρως ανεξάρτητο και κυρίαρχο στα πλαίσια της σημερινής παγκοσμιοποίησης, διότι είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πιστεύω ότι ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχει ανάγκη εγγύησης από τρίτα κράτη. Πιστεύω, επίσης, ότι η Τουρκία έχει παραβιάσει πολλαπλώς τη Συνθήκη των Εγγυήσεων και οι εγγυήσεις που έρχονταν από το παρελθόν αφορούσαν προστασία που παρέχει το άλφα κράτος στο βήτα έναντι τρίτων, δεν ήταν εργαλείο κατοχής από το κράτος άλφα του κράτους βήτα.
Το σύστημα εγγυήσεων είναι ξεπερασμένο, δεν συνάδει με την πρακτική που έχει ακολουθήσει η Τουρκία και δεν συνάδει με τον διεθνή νόμο και τις συμβάσεις του ΟΗΕ όπως είναι σήμερα. Άρα πρέπει να τελειώνει. Κατά τη γνώμη μου, δεν μπορεί να υπάρξει θετικό αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα χωρίς να έχει τελειώσει η κατοχή ή να προβλέπεται το τελείωμα με τη συμφωνία.
Τώρα το ζήτημα του αγωγού του νερού συνδέεται κατά τη γνώμη μου και με το ζήτημα της επιδίωξης ορισμένων - και της Τουρκίας - να υπάρξει και ο αντίστροφος αγωγός φυσικού αερίου.
Γ. ΜΟΥΤΣΟΣ: Κύριε Υπουργέ, σε όλα αυτά τα οποία έχουν ακουστεί το τελευταίο διάστημα έχει γίνει πολύς λόγος για χρήματα που πρέπει να καταβληθούν από την πλευρά των ευρωπαϊκών χωρών, για να υποστηριχθούν οι χώρες οι οποίες πλήττονται. Καταρχήν βλέπετε να υπάρχει η δυνατότητα μεγαλύτερου ποσού να δεσμεύεται από την Ελλάδα για να υποστηριχθούν οι πρόσφυγες;
Και, δεύτερον, βλέπετε εκτός από τα πολιτικά ζητήματα για τα οικονομικά ζητήματα να υπάρχει και εμπλοκή της χώρας σε μία, ας πούμε, μη πολιτική λύση στη Συρία ή οπουδήποτε αλλού χρειαστεί; Ευχαριστώ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Στο δεύτερο όχι, να ξεκινήσω με το πιο απλό, δεν έχουμε καμιά δουλειά εμείς να εμπλακούμε πέρα από ειρηνικές πρωτοβουλίες στη Μέση Ανατολή. Η Μέση Ανατολή μας εμπιστεύεται και μας εκτιμά, ακριβώς γιατί είμαστε ένας ειλικρινής διαμεσολαβητής ανάμεσα στα διαφορετικά μέρη.
Θα έλεγα ότι μάλλον είμαστε από τα λίγα κράτη που έχουμε φιλίες προς όλους, έχουμε φιλική σχέση με την Παλαιστίνη, έχουμε φιλική σχέση με το Ισραήλ, έχουμε φιλική σχέση με τα Αραβικά Εμιράτα, έχουμε φιλική σχέση με το Ιράν. Είναι μια επιτυχία μας που δεν έχουμε κανένα λόγο να την άρουμε με οποιαδήποτε άλλη κίνηση.
Όσον αφορά για τους πρόσφυγες, ήδη έχει πληρώσει πολλά η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός με τη φιλοξενία του και αυτό που διεκδικούμε είναι πρώτα να υπάρξουν οι αντίστοιχες παροχές από πλευράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεύτερον οτιδήποτε ποσά δίνονται δεν μπορεί να μετριώνται στις δαπάνες που συνδέονται με το δημόσιο χρέος.
κ. ΚΩΣΤΙΔΗΣ: Κύριε Υπουργέ, πριν από λίγο αναφερθήκατε στο προσφυγικό και σε έναν κοινό συντονισμό με την Τουρκία και σε υψηλό επίπεδο. Αυτό περιλαμβάνει και κοινές περιπολίες, που τόσο…
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Συντονισμός και συνεργασίες δεν σημαίνει καθόλου κοινές δράσεις, κοινές περιπολίες, το έχω πει εδώ και εβδομάδες.
Και πρέπει να σας εκφράσω την απορία μου όταν το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών το έχει δηλώσει εδώ και εβδομάδες, όταν ο Πρωθυπουργός στη Βουλή το δήλωσε, πέρα το ότι το δήλωσα εγώ, εντάξει, είναι ο Πρωθυπουργός όμως εκεί, να επανέρχεται η Αντιπολίτευση και να λέει ότι εμείς έχουμε κακές προθέσεις.
Σε αυτόν τον τόπο πρέπει να είμαστε νηφάλιοι και σοβαροί όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, αυτή είναι η άποψή μου.
Α. ΛΟΥΔΑΡΟΣ: Εγώ θέλω να γυρίσουμε λίγο στα εκκλησιαστικά, όπως ξεκινήσαμε.
Ο Πατριάρχης Αντιοχείας από αυτό το βήμα έκανε έκκληση στη διεθνή κοινότητα να ξανανοίξει το θέμα του απαχθέντος αδερφού του, εν πρώτοις, και του δεύτερου Μητροπολίτη Χαλεπίου. Θέλω να μου πείτε αν η Ελληνική Κυβέρνηση έχει σκοπό να ξαναθέσει αυτό το θέμα στη διεθνή κοινότητα. Επισήμως αυτοί οι άνθρωποι θεωρούνται απαχθέντες, δεν έχουμε κάποια νέα.
Και κατά δεύτερον θέλω να μου πείτε αν μεσούσης αυτής της κρίσης, η οποία, όπως φαίνεται, έχει κατά βάθος θρησκευτικά κίνητρα, υπάρχει κάποια σκέψη στην Ελληνική Κυβέρνηση να ενισχύσει τη λεγόμενη «θρησκευτική διπλωματία».
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Πρώτον, αμέσως μόλις μίλησε ο Πατριάρχης υπογράμμισα την υποστήριξή μας σε αυτό το αίτημα επιτόπου και κάλεσα όλους τους συνέδρους -Διεθνής Διάσκεψη ήταν, δεν ήταν ακριβώς συνέδριο - όλους τους αντιπροσώπους κρατών και εκκλησιών να υποστηρίξουν αυτό το αίτημα και υπήρξε μια συγκατάθεση. Αυτό θέλει όμως και πρακτικά μέτρα, δεν είναι της ώρας.
Δεύτερον, νομίζω ότι έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία η θρησκευτική διπλωματία και γι΄ αυτό η Κυβέρνηση, αν θυμόσαστε, πριν από το τέλος της θητείας της επτάμηνης κυβέρνησης ο Πρωθυπουργός μας τίμησε με έναν Υφυπουργό, τον κ. Αμανατίδη, που έχει πολύ καλή γνώση των θρησκειών, είναι πολύ αγαπητός και έμπιστος στις εκκλησίες και ο οποίος έχει αναλάβει να αναπτύξει παραπέρα τη θρησκευτική διπλωματία.
Και, σε παρένθεση μέσα στο ερώτημά σας, χθες το βράδυ είχαμε μια συζήτηση με ξένους Υπουργούς, ήταν και η κα Ελένη Κουντουρά, η Υπουργός Τουρισμού, για την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού. Έχουμε κάνει βήματα και σε αυτό, από ό,τι ξέρω από 22 εκατομμύρια τουρίστες πάμε στα 26 εκατομμύρια στο τέλος του χρόνου και έχω την εντύπωση πως είναι στα 2,2 δις παραπάνω εισπράξεις.
Άρα αυτό που συνδέεται με τη θρησκεία, και ο διάλογος που κάναμε εδώ και η θρησκευτική διπλωματία αλλά και η παραγωγική αξιοποίηση του θρησκευτικού τουρισμού, είναι στο κέντρο των σκέψεών μας και ευχαριστώ για την ερώτηση.
Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ, καλό σας απόγευμα.
20 Οκτωβρίου, 2015