Άρθρο του Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στους Financial Times (30.03.2020)

“Η “διπλωματία του εκβιασμού” που ασκεί η Τουρκία στο θέμα των προσφύγων πρέπει να λάβει τέλος”

Από το καλοκαίρι του 2015 έως τις αρχές του 2016, η ΕΕ βρέθηκε αντιμέτωπη με μια μαζική εισροή αιτούντων άσυλο, οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν διαφύγει από τη σύγκρουση της Συρίας. Περίπου 1 εκ. άνθρωποι πέρασαν στην Ευρώπη, οι περισσότεροι μέσω της Τουρκίας, φθάνοντας αρχικά στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου.

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η μαζική εισροή και να μειωθεί το βάρος, ΕΕ και Τουρκία προχώρησαν σε μια πολιτική συμφωνία, τον Μάρτιο του 2016, η οποία οδήγησε σε μια πολύ μεγάλη μείωση των αφίξεων στην ΕΕ από την Τουρκία. Απέδειξε, επίσης, ότι η Τουρκία είναι ικανή να ελέγξει τη ροή των μεταναστών και προσφύγων.

Η κοινή δήλωση περιελάμβανε μια σειρά δεσμεύσεων. Η ΕΕ τις τήρησε. Εντούτοις, η Τουρκία προσπάθησε να συνδέσει τη συμφωνία με στήριξη της ΕΕ στα ευρύτερα νεο-οθωμανικά της σχέδια στη βόρεια Συρία και πέρα από αυτήν, καθώς και για να αποσπάσει ακόμη περισσότερα κονδύλια. Αρχικά απείλησε ότι θα ανοίξει τα σύνορά της και θα επιτρέψει να εισέλθουν τεράστιοι αριθμοί μεταναστών και προσφύγων στην Ευρώπη. Έπειτα, τον περασμένο μήνα, μετά τις απώλειες της Τουρκίας στο Idlib, ο Πρόεδρός της, Recep Tayyip Erdogan, υλοποίησε τις απειλές του και “άνοιξε τις πύλες” σε όσους προσπαθούσαν να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη. Έτσι, η Τουρκία μονομερώς αθέτησε τις υποχρεώσεις της που εκπηγάζουν από την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, του 2016. Επιδίωξε, επίσης, να χρησιμοποιήσει τους ανθρώπους ως πιόνια, σε μια προσπάθεια να εκβιάσει την ΕΕ. Πρόκειται για την ίδια Ένωση στην οποία η Τουρκία φιλοδοξεί να ενταχθεί, τουλάχιστον σύμφωνα με όσα δηλώνει.

Έτσι, η Ελλάδα υπέστη μια ξαφνική, μαζική και οργανωμένη πίεση, από μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμού, στα ανατολικά της σύνορα. Χιλιάδες παροτρύνθηκαν να πάρουν λεωφορεία από την Κωνσταντινούπολη και αλλού, προς τα ελληνικά σύνορα. Έφθασαν εκεί κατόπιν δηλώσεων Τούρκων αξιωματούχων ότι τα σύνορα ήταν ανοιχτά. Οικογένειες με μικρά παιδιά οδηγήθηκαν στην τουρκική πλευρά των συνόρων, προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο μηχανισμός προπαγάνδας της Άγκυρας.Υπήρχαν όμως και μεγάλες και οργανωμένες ομάδες νέων που προσπάθησαν να περάσουν στην Ελλάδα. Θεωρούμε ότι αυτές έδρασαν με την υποκίνηση, υποστήριξη και καθοδήγηση των τουρκικών αρχών. Αυτό έγινε ακόμη και όταν οι ελληνικές αρχές ξεκαθάρισαν -με πολλούς τρόπους, όπως επίσημες ανακοινώσεις, μηνύματα κινητής τηλεφωνίας αλλά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης - ότι καμία παράνομη διέλευση των συνόρων δεν θα γινόταν ανεκτή. Στην προσπάθειά τους να εισέλθουν από τα σύνορα, αυτές οι ομάδες νέων έκαναν χρήση βίας, πετώντας πέτρες και δακρυγόνα, τουρκικής κατασκευής, εναντίον Ελλήνων συνοριοφυλάκων. Οι τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας τους ενθάρρυναν, ή, στην καλύτερη περίπτωση, έκαναν τα στραβά μάτια. Η Τουρκία συνέδεσε την απόφαση να ανοίξει τα σύνορά της, με την κρίση στη συριακή επαρχία Idlib. Ωστόσο, άνω του 60% όσων συνελήφθησαν για παράνομη είσοδο από τα ελληνικά σύνορα ήταν Αφγανοί. Λιγότεροι από το 10% ήταν Σύριοι και, ακόμη κι αυτοί, διαβιούσαν στην Τουρκία για χρόνια.

Δεν επρόκειτο για μια αυθόρμητη κίνηση. Ήταν μια σχεδιασμένη επίθεση εναντίον της Ελλάδας και εναντίον των Ευρώπης. Για να αυξήσουν τον αντίκτυπο των μεθόδων τους, Τούρκοι Υπουργοί έκαναν λόγο για μετανάστες που πυροβολήθηκαν με πραγματικά πυρά από τις ελληνικές αρχές ασφαλείας και ότι κάποιοι έχασαν τη ζωή τους. Θεωρούμε ότι οι δηλώσεις αυτές συνιστούν σκανδαλώδη παραπληροφόρηση (fake news). Έχουν, δε, διαψευσθεί κατηγορηματικά από την ελληνική κυβέρνηση.

Η τουρκική ηγεσία έφθασε ακόμη και στο σημείο να παρομοιάσει την κατάσταση στα σύνορα με τα δεινά που υπέστησαν οι Εβραίοι στο Ολοκαύτωμα. Τούτο, αποτελεί ασέβεια στη μνήμη των εκατομμυρίων που δολοφονήθηκαν βάναυσα από τους Ναζί. Η Ελλάδα κατέβαλε ένα πολύ μεγάλο φόρο αίματος στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, πολεμώντας πλάι-πλάι με τους Ευρωπαίους και Αμερικανούς συμμάχους της, ενώ η Τουρκία παρέμεινε ουδέτερη μέχρι το 1945.

Στον Έβρο, η Ελλάδα προστάτευσε τα σύνορά της. Πιστεύουμε ότι δράσαμε σύμφωνα με το διεθνές και εθνικό δίκαιο, απαντώντας νόμιμα στις τουρκικές προκλήσεις. Η ΕΕ στάθηκε δίπλα μας και εξέφρασε πλήρως την αλληλεγγύη της, στέλνοντας μέσα και προσωπικό για να προστατεύσει τα κοινά σύνορα της Ένωσης.

Η Ευρώπη στάθηκε ενωμένη στην απόρριψη των τουρκικών εκβιαστικών μεθόδων που αποσκοπούσαν στο να αποσπάσει η Τουρκία κέρδη εις βάρος του ανθρώπινου πόνου.
Η ΕΕ παραμένει φάρος της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του σεβασμού του διεθνούς δικαίου. Βρίσκεται στην κορυφή ουσιαστικά όλων των δεικτών που αφορούν στις πολιτικές ελευθερίες, το κράτος δικαίου, τη Δημοκρατία και τον σεβασμό των μειονοτήτων. Πράγματι, είναι ένα μέρος στο οποίο όλοι επιθυμούν να ζουν.

Ως Ευρωπαίοι, παραμένουμε πεπεισμένοι ότι η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να συνεχίσει να προσφέρει την υποστήριξή της στους χιλιάδες Σύρους πρόσφυγες και εκτοπισμένους που βρίσκονται είτε στη Συρία, ή φιλοξενούνται σε γειτονικές χώρες όπως η Τουρκία, η οποία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό. Όμως ούτε η Ελλάδα, ούτε η ΕΕ θα συνεργαστούν με την Τουρκία υπό καθεστώς εξαναγκασμού, απειλής ή εκβιασμού. Ίσως έφθασε η στιγμή, ειδικά δεδομένης της δύσκολης κατάστασης που όλοι αντιμετωπίζουμε με την πανδημία, για να κατανοήσει η τουρκική ηγεσία ότι η διπλωματία του εκβιασμού δεν είναι πια αποτελεσματική.

-Το κείμενο του άρθρου είναι μετάφραση από τα αγγλικά-