Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας, σας γνωρίζουμε τα κάτωθι:
Η διμερής Διακρατική Συμφωνία Συνεργασίας Ελλάδος-Αλβανίας σχετικά με «την αναζήτηση, την εκταφή, τον προσδιορισμό της ταυτότητας και τον ενταφιασμό των Ελλήνων Πεσόντων Στρατιωτικών σε πολεμικές επιχειρήσεις στην Αλβανία κατά τη διάρκεια του Ελληνο-ιταλικού Πολέμου του 1940-1941 και την κατασκευή κοιμητηρίων στο έδαφος της Αλβανίας για τον ενταφιασμό τους» υπεγράφη το 2009 και τέθηκε σε ισχύ την 6.5.2010 (1) . Παρέμενε, ωστόσο, ανενεργή έως τον Ιανουάριο του 2018, όταν άρχισαν οι εργασίες επί του πεδίου στην περιοχή Dragot (Τεπελένι) της Αλβανίας. Η εν λόγω εξέλιξη υπήρξε αποτέλεσμα των εντατικών διμερών διαβουλεύσεων των Υπουργών Εξωτερικών κκ. Κοτζιά και Bushati (Κρήτη, 10-12.11.2017), καθώς το σημαντικό αυτό, ανθρωπιστικής φύσεως, ζήτημα ευρίσκετο ανελλιπώς στην ημερήσια διάταξη όλων των διμερών επαφών μεταξύ υψηλόβαθμων Ελλήνων και Αλβανών αξιωματούχων.
Μέχρι σήμερα έχουν ανευρεθεί περί τις 600 σορούς εκ των 8.000 περίπου Ελλήνων Πεσόντων, ενώ εξελίσσεται ομαλά και η διαδικασία λήψης γενετικού υλικού από τις ανευρεθείσες σορούς για την ταυτοποίησή τους, διαδικασία η οποία αναμένεται να διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεδομένου ότι η ταυτοποίηση μετά την πάροδο τόσων δεκαετιών αποτελεί ιδιαίτερα σύνθετο και απαιτητικό εγχείρημα.
Την 13.7.2018 πραγματοποιήθηκε στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο των Βουλιαρατών μία σεμνή και ιδιαίτερα συγκινητική τελετή ενταφιασμού των 100 πρώτων ανευρεθεισών σορών Ελλήνων Πεσόντων, χοροστατούντος του Μητροπολίτου Αργυροκάστρου, κ. Δημητρίου. Η θρησκευτική τελετή (τρισάγιο) ετελέσθη σε δημόσιο χώρο, από τον οποίο δεν θα μπορούσε να αποκλεισθεί κανείς όπως παρασθεί αυτοβούλως, εξ ου και παρευρέθη σημαντικός αριθμός ομογενών μας εκ των γειτονικών μειονοτικών χωριών.
Δέον όπως σημειωθεί ότι για την ακριβή ημέρα, ώρα και τόπο πραγματοποίησης της τελετής είχε ενημερωθεί εγκαίρως και αρμοδίως, από το Ελληνικό Τμήμα της Μικτής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την εφαρμογή της σχετικής Διμερούς Διακρατικής Συμφωνίας του 2009, ο Πρόεδρος της Ένωσης Συγγενών Πεσόντων, στον οποίον επεσημάνθη ότι, δεδομένου του «άτυπου» χαρακτήρος της τελετής σε αλβανικό έδαφος, η ελληνική πλευρά δεν δύναται να αποστείλει κάποιου είδους επίσημη πρόσκληση. Επιπροσθέτως, καθώς οι σοροί που ενταφιάσθηκαν δεν έχουν εισέτι ταυτοποιηθεί, δεν θα ήταν δυνατόν να ενημερωθούν τυχόν συγγενείς των συγκεκριμένων πεσόντων, που ενταφιάσθηκαν. Λαμβάνοντας, ωστόσο, υπ’ όψιν την ευαίσθητη ανθρωπιστική πτυχή της υπόθεσης, τονίσθηκε στον Πρόεδρο της Ένωσης Συγγενών Πεσόντων ότι η παρουσία του ιδίου και μελών του συλλόγου θεωρείται αυτονόητη.
Ειδικότερα, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι η έναρξη εφαρμογής της διμερούς διακρατικής συμφωνίας του 2009 θέτει υπό συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο και συνακόλουθα διαδικασίες τις εργασίες αναζήτησης, προσδιορισμού της ταυτότητας και ενταφιασμού των Ελλήνων Πεσόντων στο αλβανικό μέτωπο του 1940. Αρμόδια για την παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης της συμφωνίας είναι αποκλειστικά η Μικτή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, απαρτιζόμενη από στελέχη των Υπουργείων Άμυνας και Εξωτερικών των δύο χωρών. Βάσει της συμφωνίας (άρθρο 1, παράγραφος 8) «επίσημες τελετές σε ανάμνηση των πεσόντων σε πολεμικές επιχειρήσεις θα διοργανώνονται από εκπροσώπους της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Δημοκρατίας της Αλβανίας, στις 28 Οκτωβρίου κάθε έτους. Οι ενώσεις των συγγενών και των φίλων των αποθανόντων μπορούν να παρίστανται στις τελετές».
Η θρησκευτική τελετή που πραγματοποιήθηκε την 13.7.2018 διοργανώθηκε σε συνεννόηση, όπως η διακρατική συμφωνία προβλέπει, με την αλβανική πλευρά και με τον προσήκοντα πάντα σεβασμό στους ήρωες Πεσόντες, ώστε να μην εξακολουθούν να μένουν άταφοι έως την οριστική ταυτοποίησή τους. Ουδείς αποκλείστηκε όπως παραστεί, εφ΄ όσον το επιθυμούσε, στη δημόσια αυτή τελετή, στην οποία άλλωστε αναφέρθηκε, ενώπιον του τηλεοπτικού κοινού, και ο ίδιος ο κ. Πρωθυπουργός.
Τέλος, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι το Υπουργείο Εξωτερικών και εν γένει η Ελληνική Πολιτεία, διατηρεί τον ύψιστο σεβασμό έναντι των ηρωικά Πεσόντων Στρατιωτικών κατά τον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο και έναντι των συγγενών τους, αναγνωρίζοντάς τους το ρόλο, που τους αναλογεί, μεταξύ άλλων και κατά τη διοργάνωση από κοινού με την Αλβανία των επίσημων τελετών εις μνήμην του Β΄ΠΠ στο πλαίσιο της Συμφωνίας του 2009.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός
Γιώργος Κατρούγκαλος
1. Κύρωση από την ελληνική Βουλή με το Νόμο 3782/7.8.2009 και από την Αλβανική Βουλή την 25.3.2010 και με α/ΠΔ 14.4.2010
8 Αυγούστου, 2018