Η Ελλάδα πολύ πριν από τα τραγικά γεγονότα στη Λαμπεντούζα και τη Σικελία είχε θέσει ως οριζόντια προτεραιότητα της Ελληνικής Προεδρίας την «ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική», ενώ, παράλληλα, στις προτεραιότητες της Προεδρίας μας εξέχουσες θέσεις κατέχουν «η προστασία των συνόρων», καθώς και «η μεταναστευτική πολιτική». Συνεπώς, οι κατευθυντήριες αυτές προτεραιότητες θα πρέπει να νοηθούν ως το στρατηγικό πλέγμα των Προεδριών της Ελλάδας και της Ιταλίας που αναφέρεται ως «Μεσογειακό Έτος 2014», το οποίο συμφωνήθηκε αρχικά από την επίσκεψη του Αντιπροέδρου της Ελληνικής Κυβέρνησης και Υπουργού των Εξωτερικών τον περασμένο Σεπτέμβριο στη Ρώμη και επιβεβαιώθηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Ιταλία τον περασμένο Οκτώβριο.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι λόγω της εντατικοποίησης των πιέσεων των μεταναστευτικών ροών και της πρόκλησης τραγικών συμβάντων στις θαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου, το μεταναστευτικό ζήτημα αναδεικνύεται πλέον εμφατικά σε μείζον πολιτικό ζήτημα της Ε.Ε., το οποίο δεν δύναται να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο της κείμενης κανονιστικής νομοθεσίας μέσω των υφισταμένων δομών και των σημερινών διαθέσιμων κονδυλίων ή, ακόμα, με τις υπάρχουσες δυνατότητες της FRONTEX, αλλά απαιτείται η ανάληψη πρωτοβουλιών στηριζόμενες στην αλληλεγγύη και τη δίκαιη κατανομή βαρών μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η Ελλάδα έχει ήδη αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών για τη συστηματική προώθηση των θέσεών της που αποβλέπουν στη σωστή, δίκαιη και αποδοτική κατανομή των βαρών, αλλά και στην ανθρωπιστική και αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών.
Ειδικότερα, υπογραμμίζονται τα κάτωθι:
1. Πρόσφατες πρωτοβουλίες της Ελληνικής Κυβέρνησης για τη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος
Στο πλαίσιο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ) της 21ης Οκτωβρίου τ.έ. ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εξωτερικών κ. Ε. Βενιζέλος, έθεσε επιτακτικά το ζήτημα των μεταναστευτικών ροών στη Μεσόγειο, μετά και τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα στη Λαμπεντούζα και τη Σικελία. Υποστήριξε δε ότι η Ε. Ε. καλείται πλέον να επιδείξει έμπρακτα και άμεσα την αλληλεγγύη της στο πλαίσιο υλοποίησης της αρχής της δίκαιης κατανομής των βαρών επαναφέροντας στο επίκεντρο των συζητήσεων μια πάγια ελληνική θέση.
Σε συνέχεια των συμπερασμάτων του ΣΕΥ της 21ης Οκτωβρίου τ.έ., κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης-25ης Οκτωβρίου τ.έ., το ζήτημα της παράνομης μετανάστευσης, για πρώτη φορά αντιμετωπίσθηκε σε όλες του τις διαστάσεις καθιστώντας εμφανές ότι ολόκληρο το πλαίσιο προβληματισμού για το μεταναστευτικό ζήτημα στην Ευρώπη αλλάζει θεμελιωδώς, κυρίως, λόγω της έντονης κινητοποίησης των χωρών εκείνων που το τελευταίο χρονικό διάστημα συνεργάστηκαν στενά, για την ανάδειξη των προβλημάτων που προκαλεί η παράνομη μετανάστευση, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Επισημαίνεται δε ότι στο ανωτέρω Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η πρωτοβουλία ανάδειξης των προβλημάτων της παράνομης μετανάστευσης, η οποία ξεκίνησε από την Ελλάδα, τη Μάλτα, την Ιταλία και την Κύπρο μέσω της επέκτασης των επαφών και των σχετικών συνεννοήσεων με τις άλλες Μεσογειακές χώρες που αντιμετωπίζουν ανάλογες πιέσεις από τις μεικτές μεταναστευτικές ροές, βρήκε ανταπόκριση από τουλάχιστον άλλες πέντε χώρες, ήτοι την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Βουλγαρία, τη Σλοβενία και την Κροατία.
Είχαν ήδη προηγηθεί οι επισκέψεις του Πρωθυπουργού κ. Α. Σαμαρά τόσο στη Μάλτα όσο και την Ιταλία, την 21η Οκτωβρίου τ.έ., με σκοπό την ανάδειξη της σοβαρότητας του ζητήματος της παράνομης μετανάστευσης, καθώς και την προώθηση του συντονισμού των δράσεων των τριών χωρών του Νότου ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου τ.έ..
Μάλιστα, κατά τη συνάντησή τους οι Πρωθυπουργοί Ελλάδας και Ιταλίας επαναβεβαίωσαν την πολιτική τους βούληση να θέσουν το ζήτημα των μεταναστευτικών πιέσεων, ως προτεραιότητα των Προεδριών των δύο χωρών κατά το πρώτο και δεύτερο εξάμηνο του 2014 αντιστοίχως. Ως απόρροια της ανωτέρω συνάντησης, κατά το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου τ.έ. οι δύο χώρες ζήτησαν, πέραν της ενίσχυσης των δράσεων του FRONTEX, την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Επιτήρησης Συνόρων (EUROSUR), το οποίο προβλέπεται να ξεκινήσει από τις 2 Δεκεμβρίου τ.έ., ως ένας νέος μηχανισμός εξορθολογισμού της συνεργασίας, τόσο μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ όσο και με τον FRONTEX μέσω της συστηματικής ανταλλαγής πληροφοριών σε θέματα επιτήρησης συνόρων.
Στο πλαίσιο δε της προετοιμασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Πρωθυπουργός επικοινώνησε και με τον Ισπανό ομόλογό του προς το σκοπό της χάραξης πολιτικής κοινής αντιμετώπισης των υπό εξέταση θεμάτων από το σύνολο των χωρών του Νότου, οι οποίες δέχονται και τις μεγαλύτερες πιέσεις μεταναστευτικών κυμάτων.
2. Δουβλίνο ΙΙ
Μεταξύ των θεμάτων που τίθενται συχνά και μετ’ επιτάσεως από ελληνικής πλευράς στα ευρωπαϊκά όργανα είναι αυτό της Συνθήκης ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙ. Επί του συγκεκριμένου θέματος, η Ελλάδα έχει ήδη εγκαίρως επισημάνει τα προβλήματα που θέτουν ορισμένες πτυχές της εν λόγω Συνθήκης, όπως είναι μεταξύ άλλων το «κριτήριο της πρώτης εισόδου».
Υπό το φως των ανωτέρω, ότι η χώρα μας ήδη κατά το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (ΔΕΥ) του Δεκεμβρίου 2012 κατέθεσε δήλωση με την οποία εξέφρασε την αδυναμία της να παράσχει υποστήριξη στην πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των υπολοίπων κρατών-μελών της Ε.Ε. για την αναδιατύπωση του «Κανονισμού Δουβλίνου».
Παράλληλα, καταψηφίσαμε την υιοθέτηση της αναδιατύπωσης (recasting) του Κανονισμού του Δουβλίνου και επανυποβάλαμε συναφή Δήλωση στα Πρακτικά του Συμβουλίου ΔΕΥ της 6ης Ιουνίου τ.έ., στην οποία μεταξύ άλλων, γινόταν αναφορά στη μη εξέταση της διάταξης, αναφορικά με το κριτήριο της πρώτης εισόδου, καθώς και στη μη συμπερίληψη διάταξης για την αναστολή των μεταφορών και αναφοράς στις πιέσεις μεικτών μεταναστευτικών ροών.
Η Ελλάδα έχει καταστήσει σαφές ότι επιδιώκει τη λήψη μέτρων για την προώθηση εν τη πράξει της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών-μελών Ε.Ε. στον τομέα μετανάστευσης και ασύλου, αρχή, η οποία κατοχυρώνεται ρητά τόσο στη Συνθήκη της Λισαβόνας όσο και στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ε.Ε. μέσω της δημιουργίας δεσμευτικού συστήματος αναλογικής κατανομής προσφύγων, ευάλωτων ομάδων και παράνομων μεταναστών με βάση ειδικά καθορισμένα κριτήρια. Παράλληλα, κρίνεται περιορισμένη η αποτελεσματικότητα του «μηχανισμού έγκαιρης προειδοποίησης», ο οποίος περιλαμβάνεται στον αναθεωρημένο Κανονισμό «Δουβλίνο ΙΙ», καθώς δεν αποτελεί ικανοποιητικό μέτρο αλληλεγγύης, ενώ εξομαλύνει σε μικρό μόνο βαθμό την ανισομερή κατανομή υποχρεώσεων.
3. FRONTEX- Μικτή Ευρωπαϊκή Επιχείρηση «ΠΟΣΕΙΔΩΝ-ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΣΥΝΟΡΑ»
Στο πλαίσιο της προώθησης της πολιτικής ασφάλειας των εξωτερικών συνόρων, καθώς και της διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών, η χώρα μας αφιερώνει σημαντικά ποσά τόσο για τον έλεγχο των συνόρων όσο και για τη διάσωση ανθρωπίνων ζωών συμφώνως προς το οριζόμενο εκ των διεθνών συμφωνιών και κανονισμών πλαίσιο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι μεταναστευτικές πιέσεις παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη έξαρση, η Ελλάδα ζήτησε την επιχειρησιακή συνδρομή της Ε.Ε. για μια αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου.
Ήδη από το 2008 διεξάγεται στη χώρα μας υπό τον συντονισμό και τη συγχρηματοδότηση του Οργανισμού FRONTEX, η Μικτή Ευρωπαϊκή Επιχείρηση «ΠΟΣΕΙΔΩΝ – Θάλασσα» με τη συμμετοχή επιχειρησιακών μέσων του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής, καθώς και επιχειρησιακών μέσων, προσκεκλημένων υπαλλήλων (guest officers) και τεχνικού εξοπλισμού ομολόγων Αρχών άλλων κρατών-μελών της Ε.Ε., με στόχο την προστασία των θαλασσίων συνόρων μας από τη παράνομη μετανάστευση και το διασυνοριακό έγκλημα. Από 01.04.2013 έχει ξεκινήσει η επιχείρηση «ΠΟΣΕΙΔΩΝ- Θαλάσσια Σύνορα 2013», στην οποία έχει προγραμματισθεί να συμμετάσχουν 15 συνολικά κράτη-μέλη της Ε.Ε. με εμπειρογνώμονες και τεχνικό εξοπλισμό. Η Επιχείρηση, η οποία επί του παρόντος βρίσκεται σε εξέλιξη και στην οποία συμμετέχουν εναέρια, πλωτά και χερσαία μέσα, καθώς και εμπειρογνώμονες κρατών-μελών της Ε.Ε., είχε αρχικώς προγραμματισθεί να λάβει χώρα έως την 31.10.2013, ενώ αναμένεται η παράτασή της έως 31.12.2013.
5 Νοεμβρίου, 2013