Η Ελλάδα υποστηρίζει σταθερά την ένταξη του συνόλου των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένης της Αλβανίας, με στόχο την εμπέδωση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού των σχέσεων καλής γειτονίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδιαιτέρως των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, από όλες τις εν λόγω χώρες.
Η πάγια αυτή ελληνική θέση και πολιτική αποσκοπεί στη δημιουργία μιας ζώνης δημοκρατίας, ευημερίας και οικονομικής ανάπτυξης στα βόρεια σύνορα της χώρας, μέσω της σταδιακής ενσωμάτωσης του συνόλου των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος, μακροχρονίως, για να διασφαλισθεί η σταθερότητα της περιοχής, να περιορισθούν οι προσπάθειες άσκησης επιρροής τρίτων χωρών επί ευρωπαϊκού εδάφους και να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικότερα απειλές για την ελληνική δημόσια τάξη και την ασφάλεια των ελλήνων πολιτών, που απορρέουν από το διασυνοριακό οργανωμένο έγκλημα, τη ριζοσπαστικοποίηση και την τρομοκρατία.
Ειδικότερα όσον αφορά στην Αλβανία, η χώρα αυτή είναι υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2014, η οποία ελήφθη επί Ελληνικής Προεδρίας. Συνδέεται με την Ε.Ε. με Συμφωνία Σταθεροποίησης & Σύνδεσης (ΣΣΣ), η οποία ετέθη σε ισχύ την 1η Απριλίου 2009. Το θέμα της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ-Αλβανίας αναμένεται να συζητηθεί στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων του Ιουνίου 2019.
Η στήριξη της Ελλάδας προς την ενταξιακή προοπτική της Αλβανίας συναρτάται με την πλήρη συμμόρφωσή της τελευταίας, ως υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας, με το σύνολο των κριτηρίων και των προαπαιτούμενων που έχει ορίσει η ΕΕ.
Εντός της ΕΕ έχει συμφωνηθεί ότι καθοριστικός παράγοντας για την περαιτέρω πρόοδο της ενταξιακής πορείας της Αλβανίας είναι η συνέχιση και εμβάθυνση της των μεταρρυθμίσεων στον κρίσιμο τομέα του κράτους δικαίου και ιδίως σε πέντε καίριες προτεραιότητες:
- μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης,
- μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος,
- καταπολέμηση της διαφθοράς,
- καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος,
- ενίσχυση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες
Οι μεταρρυθμίσεις στους ανωτέρω τομείς πρέπει να γίνουν κατά τρόπο βιώσιμο, συνολικό και συμπεριληπτικό. Η πρόοδος που θα έχει επιτελέσει η Αλβανία θα αξιολογηθεί από το Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2019, επί τη βάσει έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το Συμβούλιο θα αποφασίσει, στη βάση της ομοφωνίας, εάν αποδέχεται να αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τη χώρα αυτή. Το Συμβούλιο έχει, επίσης, ορίσει ότι ο σεβασμός των σχέσεων καλής γειτονίας και η επίλυση των διμερών διαφορών με τις γειτονικές της χώρες, είναι κρίσιμης σημασίας για την επίτευξη προόδου στην ενταξιακή πορεία της Αλβανίας. Η παράμετρος αυτή θα ληφθεί, επίσης, υπ’ όψιν κατά την αξιολόγηση της αλβανικής υποψηφιότητας, τον Ιούνιο του 2019.
Προς το παρόν, η πρόοδος που έχει επιτελέσει η Αλβανία από τον Ιούνιο του 2018 στις απαιτούμενες προτεραιότητες είναι ιδιαίτερα περιορισμένη.
Όσον αφορά στην χορηγούμενη από την ΕΕ προενταξιακή βοήθεια προς την Αλβανία, ανήλθε από το 1991 έως το 2007, σε συνολικό ύψος 1.323 δισεκατομμυρίων ευρώ στη χώρα αυτή, ενώ κατά το διάστημα 2008 έως και το 2020, η χώρα αυτή αναμένεται να λάβει 1.182 δισεκατομμύρια ευρώ δια του Μέσου Προενταξιακής Βοήθειας (Instrument for Pre-Accession Assistance, ΙΡΑ).
Η ως άνω οικονομική βοήθεια χορηγείται στην εκάστοτε υποψήφια προς ένταξη χώρα κατά τρόπο στοχευμένο, βάσει ενός εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων και με στόχο την επίσπευσή τους, ούτως ώστε να επιτευχθεί η ταχύτερη δυνατή σύγκλισή της με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, ιδίως σε θέματα κράτους δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η απόφαση για την έγκριση του Ετήσιου Προγράμματος Προενταξιακής Βοήθειας της κάθε υποψήφιας προς ένταξη χώρας λαμβάνεται με ειδική πλειοψηφία από τα κράτη-μέλη, σε αντίθεση με την απόφαση για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων που, όπως ήδη αναφέρθηκε, λαμβάνεται με ομοφωνία.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός
Γιώργος Κατρούγκαλος
20 Δεκεμβρίου, 2018