Οι σχέσεις της χώρας μας με τους Βαλκάνιους γείτονές της αποτελούν σταθερή προτεραιότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής εδώ και δεκαετίες, με κύριο στόχο την προώθηση της συνεργασίας σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος και τη διασφάλιση και εμπέδωση της σταθερότητας, ασφάλειας, ανάπτυξης και ευημερίας της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Οι ελληνο-αλβανικές σχέσεις έχουν διέλθει τα τελευταία χρόνια από διάφορα στάδια. Ωστόσο, στρατηγική επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης αποτελεί η ανάπτυξη στενών φιλικών και συνεργατικών δεσμών με τη γείτονα, υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ από το 2014 και σύμμαχό μας στο ΝΑΤΟ από το 2009, στην οποία, άλλωστε, διαβιοί γηγενής Εθνική Ελληνική Μειονότητα (η μεγαλύτερη στην Αλβανία) και η Ελλάδα είναι σταθερά ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανοί πολίτες ζουν και εργάζονται στη χώρα μας.
Με στόχο τη βελτίωση των διμερών σχέσεων, ξεκίνησε το 2016 εντατικός διάλογος με την αλβανική πλευρά για επίλυση εκκρεμών ζητημάτων και οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης, που θα αποτελέσουν στερεή βάση για περαιτέρω ανάπτυξη πολιτικών, οικονομικο-εμπορικών και πολιτιστικών δεσμών.
Ειδικότερα, την επίσκεψή μου στα Τίρανα τον Ιούνιο του 2016 ανταπέδωσε ο Αλβανός ομόλογός μου κ. Bushati το Μάρτιο 2017. Συμφωνήσαμε τη λειτουργία ενός μηχανισμού διμερών διαβουλεύσεων υπό την επίβλεψη των Υπουργών Εξωτερικών. Ο μηχανισμός αυτός περιλαμβάνει τρεις (3) Μικτές Επιτροπές: α) για τα Στρατιωτικά Κοιμητήρια, β) τα Σχολικά Εγχειρίδια και γ) Προξενικά Θέματα. Οι δύο πρώτες επιτροπές προβλέπονταν ήδη στο πλαίσιο των αντίστοιχων διακρατικών συμφωνιών του 2009 για την αναζήτηση, εκταφή, ταυτοποίηση και επαναταφή των πεσόντων του Β’ΠΠ στο αλβανικό μέτωπο και για τη Μορφωτική & Πολιτιστική Συμφωνία του 1998, αλλά υπολειτουργούσαν.
Ακολούθησαν εντατικές διαβουλεύσεις με τον ομόλογό μου στην Κρήτη (10-12.2017) και εν συνεχεία, στην Κορυτσά (19-21.1.2018), από τις οποίες προέκυψαν σημαντικά θετικά αποτελέσματα:
- Μετά σχεδόν 10 χρόνια από την υπογραφή και κύρωση της, άρχισε να υλοποιείται η Συμφωνία για τους πεσόντες στο ελληνο-ιταλικό μέτωπο - ζήτημα άκρως ευαίσθητο και βαθειά ανθρωπιστικό, δεδομένου ότι πρόκειται για τους τελευταίους άταφους πεσόντες του Β’ΠΠ - καθώς στις 22.1.2018 ξεκίνησαν οι εργασίες εκταφής επί του πεδίου στο Τεπελένι. Έως σήμερα οι εκταφές έχουν φέρει στο φως 500 σορούς.
- Επίσης, υπεγράφη 12.5.2018 διμερής συμφωνία αμοιβαίας αναγνώρισης αδειών οδήγησης, ενώ η Ελλάδα, σε μία κίνηση που ικανοποίησε ιδιαίτερα και τους ομογενείς μας, ήρε στις 26.2.2018 την επιφύλαξή της (τελευταία και μοναδική χώρα που διατηρούσε επιφύλαξη) για την προσχώρηση της Αλβανίας στη Σύμβαση της Χάγης της 5ης Οκτωβρίου 1961 για το Apostille.
- Θα ήθελα να σημειώσω , επίσης, τη σημαντική πρόοδο που επιτελείται στο πλαίσιο της Μικτής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων (ΜΕΕ) για τα σχολικά Εγχειρίδια. Στις 5 συνεδριάσεις της, (από τις οποίες οι τρεις συνεδριάσεις τα τελευταία δύο χρόνια) η ΜΕΕ έχει ολοκληρώσει την εξέταση του συνόλου των βιβλίων, συμπεριλαμβανομένων αυτών γεωγραφίας και ιστορίας, συμφωνώντας σε απάλειψη από τα αλβανικά σχολικά εγχειρίδια όρων όπως «αλβανικά εδάφη στην Ελλάδα» και απεικονιστικού υλικού (χάρτες, φωτογραφίες κ.α.) αντίστοιχου περιεχομένου. Οι συμφωνηθείσες αλλαγές θα εφαρμοστούν για όλα τα σχολικά βιβλία από τον Σεπτέμβριο 2019, με μόνη εξαίρεση τα σχολικά βιβλία όπου απαιτείται η έκδοση νέων αναλυτικών προγραμμάτων (curricula), για τα οποία ως προθεσμία ορίζεται ο Σεπτέμβριος 2020.
Στο ερώτημά σας αν η αλβανική πλευρά συνεχίζει να εγείρει αξιώσεις της περί «τσαμικού», τονίζω, για μία ακόμη φορά, ότι στις διαβουλεύσεις με τον Αλβανό ομόλογό μου για μία «συμφωνία πακέτο» δεν κουβεντιάσαμε ποτέ και ούτε δέχθηκα να κουβεντιάσουμε ποτέ δήθεν «τσαμικό ζήτημα».
Για θέματα που αφορούν σε διεξαγόμενες διαπραγματεύσεις εθνικής σημασίας, όπως εκείνο της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδος και Αλβανίας, συμφώνως προς όσα ορίζονται και στο άρθρο 41 Α του Κανονισμού της Βουλής, δεν δύναμαι, ως εικός, να παρουσιάσω λεπτομέρειες. Δηλώνω, όμως, ότι πρωταρχικό μας μέλημα εν προκειμένω είναι η ορθή εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου, λαμβάνοντας υπ΄ όψιν τα πραγματικά γεγονότα, ήτοι και την παλαιότερη διαπραγμάτευση (η σχετική συμφωνία του 2009 υπεγράφη μεν, αλλά δεν κυρώθηκε από το αλβανικό Κοινοβούλιο λόγω απόρριψής της από το αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, ούτε κυρώθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων - για λόγους που το κόμμα σας γνωρίζει καλύτερα - άρα ουδέποτε ετέθη σε ισχύ). Υπήρξαν τεχνικά ζητήματα που έπρεπε να διευθετηθούν.
Δεν έχει καθορισθεί ακόμη συγκεκριμένη ημερομηνία υπογραφής των συμφωνιών με την Αλβανία. Στόχος μας σε κάθε περίπτωση είναι η επίλυση όλων των διμερών μας διαφορών, για την περαιτέρω ανάπτυξη των εταιρικών μας σχέσεων σε στρατηγικό επίπεδο.
Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΝΙΚΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ
2 Ιουλίου, 2018