Μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου της 25ης Οκτωβρίου 2005 και την μεταβατική πενταετή περίοδο, η οποία ολοκληρώθηκε το 2007, η φέτα ως εμπορική ονομασία έχει πλέον ισχυρή νομική προστασία στον οικονομικό χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, μέσω της ως άνω αποφάσεως, αλλά και στο πλαίσιο της ενωσιακής νομοθεσίας (Κανονισμός 1829/2002) καταδείχτηκε ότι η ονομασία «φέτα» δεν είναι γενόσιμη (generic) ονομασία ενός λευκού τυριού, αλλά ονομασία ενός παραδοσιακού ελληνικού τυριού. Με τον τρόπο αυτό, η φέτα απέκτησε Προστασία Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.).
Επιπλέον, το ΥΠΕΞ αξιοποιώντας το πυκνό δίκτυο των Αρχών Εξωτερικού, παρακολουθεί διαρκώς τις εξελίξεις που αφορούν στην εμπορική ονομασία, η οποία χρησιμοποιείται από ξένους παραγωγούς λευκών τυριών, και παρεμβαίνει κατάλληλα και σε όλα τα επίπεδα για την προστασία του ελληνικού ΠΟΠ φέτας.
Ως συνέπεια των ανωτέρω, δεν παρουσιάζονται πλέον περιπτώσεις παραβίασης της ΠΟΠ φέτας από κράτη-μέλη της Ε.Ε., καθώς αντιμετωπίσθηκαν επιτυχώς όλες οι παραβιάσεις της ενωσιακής νομοθεσίας.
Όμως, σε τρίτες εκτός Ε.Ε. χώρες, προστασία του προϊόντος μας είναι δυνατόν να επιτευχθεί μόνο εάν προσδίδεται προστατευτικό καθεστώς βάσει εσωτερικής εθνικής νομοθεσίας στις εν λόγω χώρες ή εάν υφίσταται συναφές συμβατικό πλαίσιο με την Ε.Ε. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, σημειώνεται ότι όταν η Ε.Ε. συνάπτει συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου, έχουμε κατορθώσει η προστασία των ελληνικών προϊόντων ΠΟΠ και δη της φέτας, να περιλαμβάνεται πάντοτε στον σκληρό πυρήνα των διαπραγματευτικών θέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία φέρει την ευθύνη των διαπραγματεύσεων.
Ειδικότερα, ως προς τη Συνολική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία Ε.Ε.- Καναδά (CETA) επισημαίνεται ότι, ήδη από την έναρξη των διαπραγματεύσεων, η Ελλάδα κατέστησε σαφή τη σημασία, την οποία αποδίδει στην προστασία των Προϊόντων Γεωγραφικών Ενδείξεων (ΠΓΕ) και, ιδίως, της ονομασίας «φέτα». Τα ελληνικά δε επιχειρήματα εκτέθηκαν τόσο εντός της Ε.Ε. στο πλαίσιο της προπαρασκευαστικής διαδικασίας έναρξης των διαπραγματεύσεων, όσο και διμερώς προς την καναδική πλευρά τόσο σε υπηρεσιακό διπλωματικό επίπεδο, όσο και σε υψηλό πολιτικό επίπεδο. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το ζήτημα έχει τεθεί από τον Υπουργό Εξωτερικών, από τον Υπουργό Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, καθώς και από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και τον Υφυπουργό Ανάπτυξης προς τις αρμόδιες Αρχές του Καναδά.
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω και συμφώνως προς την «πολιτική συμφωνία», η οποία έχει επιτευχθεί μεταξύ ΕΕ-Καναδά, η διαπραγμάτευση της οποίας θα ολοκληρωθεί τεχνικά τον Ιανουάριο του 2014, διευκρινίζονται τα κάτωθι:
Α) Οι ρυθμίσεις της εν λόγω Συμφωνίας αναφέρονται αποκλειστικά και μόνο στην αγορά του Καναδά και όχι στην ενιαία αγορά της Ε.Ε. Για τον κοινοτικό οικονομικό χώρο η προστασία των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων που χαίρουν καθεστώτος ΠΟΠ/ΠΓΕ είναι πλήρης συμφώνως προς τις διατάξεις των Κανονισμών 1151/2012 (συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων) και 1829/2002 (κατοχύρωση φέτας στο κοινοτικό μητρώο ΠΟΠ/ΠΓΕ).
Επισημαίνεται δε ότι ουδεμία επίπτωση υπάρχει στην κοινοτική αγορά, όπου άλλωστε εξάγεται το 86% των συνολικών μας εξαγωγών ύψους 169 εκατ. €. Η εμφάνιση οποιουδήποτε λευκού τυριού σε σημεία πωλήσεως τυροκομικών προϊόντων είτε κοινοτικής καταγωγής είτε καταγωγής τρίτης χώρας θα πρέπει να συμμορφώνεται με την ισχύουσα ενωσιακή νομοθεσία που αφορά στις ΠΟΠ/ΠΓΕ.
Β) Με την ανωτέρω Συμφωνία, αν και διατηρείται ουσιαστικά το εμπορικό status quo που προϋπήρχε στην καναδική αγορά, συμφώνως προς τη ρήτρα κεκτημένων δικαιωμάτων, εισάγονται ορισμένες σημαντικές βελτιώσεις, ήτοι:
- Προβλέπεται η συμπερίληψη της φέτας στον κατάλογο των Γεωγραφικών Ενδείξεων (ΓΕ) της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι με την εφαρμογή της Συμφωνίας η φέτα θα τύχει προστασίας στην καναδική αγορά. Συμφωνημένες ήδη «τεχνικές ρυθμίσεις» προβλέπουν την υποχρέωση των καναδικών εταιρειών παραγωγής και διανομής λευκού τυριού με ονομασία «φέτα» να αφαιρέσουν από τις συσκευασίες των επίμαχων προϊόντων, τα οποία ήδη κυκλοφορούν στην καναδική αγορά, όλα τα διακριτικά σήματα, όπως σημαίες, σύμβολα, εικόνες κ.ά., τα οποία παραπέμπουν σε ελληνικής προέλευσης προϊόντα και παραπλανούν τους Καναδούς καταναλωτές. Επιπροσθέτως, καθίσταται υποχρεωτική η αναγραφή της χώρας προέλευσης σε εμφανές σημείο. Τοιουτοτρόπως εφαρμόζεται πλήρως η διάταξη του άρθρου 13 παρ. γ΄ του Κανονισμού 1151/2012 περί προστασίας ΠΟΠ/ΠΓΕ.
Με τη συμπερίληψη της φέτας στον κατάλογο των ΓΕ της ΕΕ και τις επιπλέον «τεχνικές ρυθμίσεις» επιτυγχάνεται σε σημαντικό βαθμό η προστασία της ΓΕ «φέτα» στην καναδική αγορά λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι σύμφωνα με την ισχύουσα εσωτερική νομοθεσία του Καναδά, η ονομασία φέτα θεωρείται «κοινή» (generic) και δεν απολαμβάνει προστασίας.
Επομένως, οι Έλληνες εξαγωγείς φέτας στον Καναδά θα αντιμετωπίζουν ανταγωνιστικά προϊόντα, στις συσκευασίες των οποίων ναι μεν θα υπάρχει το όνομα «φέτα», αλλά θα απαλείφεται οποιαδήποτε άλλη παραπλανητική ένδειξη αναφορικά με την προέλευση του προϊόντος, η οποία δύναται να οδηγήσει σε εσφαλμένη εντύπωση ως προς την καταγωγή του.
-Ως προς τα νεοεισαχθέντα προϊόντα καθίσταται, επίσης, υποχρεωτική η αναγραφή πριν από τη λέξη “φέτα” χαρακτηρισμών, όπως “τύπου”, “είδος”, “απομίμηση”, δίδοντας με τον τρόπο αυτό την ευχέρεια στον Καναδό καταναλωτή να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ των αυθεντικών προϊόντων και των προϊόντων απομίμησης. Σε κάθε περίπτωση, η είσοδος νέων εταιρειών στην καναδική αγορά γαλακτοκομικών και δη τυροκομικών προϊόντων μικρή εμπορική και οικονομική επίπτωση μπορεί να επιφέρει, καθώς η εν λόγω αγορά θεωρείται ώριμη με μικρή δυνατότητα δυναμικής εισόδου νέου ανταγωνιστή που θα ανατρέπει τα εμπορικά δεδομένα. Σημειώνεται δε ότι έως τώρα η εν λόγω κατηγορία εταιρειών μπορούσε να εισέλθει στην καναδική αγορά χωρίς κανένα από τους περιορισμούς, τους οποίους θέτει η Συμφωνία.
Γ) Επισημαίνεται η θεσμοθέτηση διοικητικής διαδικασίας επιβολής του συμφωνηθέντος πλαισίου προστασίας χωρίς να προκύπτει ανάγκη εξ αρχής προσφυγής σε ένδικα μέσα.
Δ) Ένα επιπρόσθετο σημαντικό στοιχείο που προέκυψε από τη διαπραγμάτευση και θα επηρεάσει θετικά τις ελληνικές εξαγωγές φέτας είναι ο διπλασιασμός των ποσοστώσεων άνευ δασμού για τα ευρωπαϊκά τυριά, τα οποία θα φτάσουν να έχουν μερίδιο 8% της καναδικής κατανάλωσης ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής φέτας σε επίπεδο τιμής.
Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνεται ότι, παρά τις ήδη επιτευχθείσες ευνοϊκές ρυθμίσεις για τη φέτα και τις άλλες Γεωγραφικές Ενδείξεις της χώρας μας, οι επόμενες κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης και η τελική αποδοχή της Συμφωνίας, η οποία απαιτεί ομοφωνία των κρατών-μελών της ΕΕ, θα κριθεί υπό το φως της λεπτομερούς επεξεργασίας του κειμένου της Συμφωνίας, της συνεκτίμησης των γενικότερων συμφερόντων της χώρας μας, καθώς και του οικονομικού οφέλους, το οποίο προβλέπεται να προκύψει από την αύξηση του εμπορίου ΕΕ-Καναδά με την εφαρμογή της εν λόγω Συμφωνίας.
Ο επιτευχθείς συμβιβασμός για τη φέτα, όπως εξάλλου και για άλλα τυριά κρατών-μελών της ΕΕ, όπως της Γαλλίας και της Ιταλίας, αποτελεί σημαντική πρόοδο για την προστασία της σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση στην αγορά του Καναδά.
Αναμένεται δε ότι η φέτα δύναται να ανταγωνιστεί επιτυχώς άλλα παρόμοια προϊόντα, τα οποία με την εφαρμογή της Συμφωνίας διαχωρίζονται σαφώς από αυτήν και αναγνωρίζονται ως διαφορετικά από τον καταναλωτή, αυξάνοντας τις εξαγωγές φέτας με προφανές οικονομικό όφελος για τη χώρα μας.
15 Νοεμβρίου, 2013