H πολύπλοκη σχέση ανάμεσα στο διεθνές εμπόριο και την περιβαλλοντική ισορροπία αναμενόμενα βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων στη φετινή Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP29) που πραγματοποιείται αυτές τις ημέρες στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν. Η εκλογή του Donald Trump στην προεδρία των ΗΠΑ, εάν συνοδευτεί με την ταυτόχρονη ριζική αναθεώρηση της περιβαλλοντικής και δασμολογικής πολιτικής της χώρας, αυξάνει τη διεθνή ανησυχία σε μία δύσκολη χρονική περίοδο για το διεθνές εμπόριο.
Την περασμένη χρονιά ο όγκος του διεθνούς εμπορίου υποχώρησε κατά 3%, με τη μεγαλύτερη υποχώρηση να αφορά στα εμπορικά αγαθά (αν και τα περιβαλλοντικά προϊόντα και ειδικά τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα κατέγραψαν αύξηση).
Οι γεωπολιτικές εντάσεις, η διατάραξη των εφοδιαστικών αλυσίδων, οι ολοένα ενισχυόμενες τάσεις κατακερματισμού του διεθνούς εμπορίου άφησαν σημαντικό αποτύπωμα. Υπολογίζεται μάλιστα ότι το 2023 επιβλήθηκαν παγκοσμίως περίπου τρεις χιλιάδες εμπορικοί περιορισμοί. Και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι το 2030 η παγκόσμια ανάπτυξη θα κινηθεί στο επίπεδο του 2,8%, σαφώς κατώτερο του ιστορικού μέσου όρου (3,8%). Φυσικά το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα δεν κινδυνεύει με κατάρρευση. Έχει επανειλημμένα αποδείξει την αντοχή του ενώ και η πρώτη κυβερνητική θητεία Trump δεν επαλήθευσε τις όποιες ανησυχίες. Ωστόσο, μία οικονομική αναδίπλωση και περιχαράκωση των ΗΠΑ είναι πιθανό να σημάνει το τέλος της αμερικανικής παγκοσμιοποίησης, δηλαδή της ιστορικά κυρίαρχης επιλογής της να ηγηθεί του διεθνούς συστήματος διασφαλίζοντας τους όρους αποτελεσματικής και ομαλής λειτουργίας του. Από την εποχή του Bretton Woods και της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου μέχρι σήμερα, ένα ανοικτό και εύρωστο διεθνές οικονομικό σύστημα εδράζεται σε σταθερούς οικονομικούς θεσμούς και δομές. Μία τέτοια εξέλιξη θα έχει προφανείς αρνητικές συνέπειες. Άλλωστε εάν κάτι γνωρίζουμε ιστορικά είναι ότι οι υψηλοί δασμοί τελικά βλάπτουν όλους, καταναλωτές και παραγωγούς. Σύμφωνα μάλιστα με μία ενδιαφέρουσα πρόσφατη μελέτη του βρετανικού Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment (The Economic impacts of Trump’s tariff proposals on Europe, LSE, October 2024), η επιβολή των διακηρυγμένων δασμών θα οδηγήσει σε μείωση του ΑΕΠ στην Κίνα, την Ευρώπη αλλά και τις ΗΠΑ σε ποσοστά 0,68%, 0,11% και 0,64% αντίστοιχα.
Ο Aμερικανός πρόεδρος John Kennedy έλεγε ότι όσοι κοιτάζουν το παρόν, θα χάσουν σίγουρα το μέλλον. Πραγματικά, παραμένει ζητούμενο το πώς θα υπερβούμε τον στενό ορίζοντα των βραχυπρόθεσμων υπολογισμών και συμφερόντων προκειμένου να διασφαλίσουμε τη μεσο-μακροπρόθεσμη συλλογική ευημερία. Η οικονομία παρακολουθεί την πολιτική. Η προώθηση της οικονομικής ολοκλήρωσης σε περιφερειακό επίπεδο, οι πολυμερείς εμπορικές διαπραγματεύσεις, η δίκαιη κατανομή των ωφελημάτων και των βαρών και τα κατάλληλα οικονομικά κίνητρα είναι σε θέση να δώσουν νέα ώθηση στο διεθνές εμπόριο, σε μία εποχή που η επίτευξη της κατάλληλης ισορροπίας ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα χρειάζεται περισσότερο παρά ποτέ.
19 Νοεμβρίου, 2024