«Τρία χρόνια Οικονομική Διπλωματία»
Από το Τόκυο, την Σαγκάη, στην Αραβική χερσόνησο, την βόρεια Αφρική τις Ηνωμένες πολιτείες, τα Βαλκάνια και την Ευρώπη, η Οικονομική διπλωματία έχει διανύσει τα τελευταία χρόνια μια πορεία που το αποτέλεσμα της έχει σημαντικό αποτύπωμα στο εθνικό ΑΕΠ. Η εξωστρέφεια αποτέλεσε την πρώτη μεταρρυθμιστική προσπάθεια της κυβέρνησης Μητσοτάκη, την οποία μάλιστα ο ίδιος ο πρωθυπουργός στήριξε ενεργά, τόσο νομοθετικά όσο και με την προώθηση της σε όλες τα επαφές που είχε στα ταξίδια του στο εξωτερικό. Η υιοθέτηση της οικονομικής διάστασης από την ελληνική διπλωματία πέτυχε μάλιστα σε μεγάλο βαθμό την αλλαγή αντίληψης για τον ρόλο της παρουσίας της χώρας μας στο εξωτερικό.
Πρώτη φορά η Ελλάδα αποκτά Εθνικό Σχέδιο Εξωστρέφειας
670 δράσεις και 47 χώρες-στόχοι. Πρόκειται για δύο βασικά αριθμητικά στοιχεία που καταγράφονται στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Εξωστρέφειας (ΕΣΣΕ) για το 2022, επί των οποίων θα κριθούν μερικώς οι επιδόσεις της Οικονομικής Διπλωματίας της χώρας. Σε σχέση δε με το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Εξωστρέφειας του 2021 – έτος κατά το οποίο εγκαινιάστηκε ο θεσμός του ΕΣΣΕ – τα αριθμητικά αυτά στοιχεία σχεδόν διπλασιάστηκαν, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξεως του 46%.
Αύξηση εξαγωγών και Άμεσων ξένων επενδύσεων στη χώρα
Επιχειρώντας μια πρώτη αποτίμηση των Στρατηγικών Σχεδίων Εξωστρέφειας κατά την τελευταία τριετία ας δούμε λίγο κάποιους βασικούς δείκτες.
Πρώτος δείκτης οι εξαγωγές. Τα αποτελέσματα του 2021 είναι ιδιαιτέρως ικανοποιητικά. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η αύξηση της αξίας των εξαγωγών ανήλθε το 2021, στο 29,5%. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι η ελληνική επιχειρηματική κοινότητα όχι μόνο παρέμεινε ανθεκτική, μεσούσης της πανδημίας, αλλά ενίσχυσε την ανταγωνιστικότητά της.
Δεύτερος μετρήσιμος άξονας της εξωστρέφειας είναι οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Σύμφωνα και πάλι με την ΕΛΣΤΑΤ, το 2021 καταγράφηκε εντυπωσιακή αύξηση της τάξης του 72,3% στις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ), οι οποίες ξεπέρασαν τα 4,8 δις ευρώ έναντι 2,8 δις το ίδιο διάστημα του 2020. Πρόκειται για τις μεγαλύτερες καθαρές εισροές από το 2002, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα έχει αποκαταστήσει τη φήμη της ως αξιόπιστη δυναμική οικονομία και ως ελκυστικός επενδυτικός προορισμός. Αξιοσημείωτη είναι και η διαφοροποίηση που καταγράφεται στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των επενδύσεων. Η χώρα μας προσελκύει πλέον, πέραν των παραδοσιακών, επενδύσεις σε κλάδους αιχμής όπως η υψηλή τεχνολογία και οι βιοεπιστήμες. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις εμβληματικές επενδύσεις των παγκόσμιων κολοσσών όπως οι Microsoft, Amazon, Pfizer, Cisco, Google, JP Morgan.
Τα στοιχεία αυτά είναι ενθαρρυντικά. Ωστόσο, στόχος της κυβέρνησης είναι η αύξηση των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων σε 4% επί του ΑΕΠ και των εξαγωγών σε 48% επί του ΑΕΠ έως το 2023. Είναι προφανές ότι έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας και η διεθνής συγκυρία, λόγω των δυσμενών πολιτικο-οικονομικών εξελίξεων δεν βοηθάει το έργο μας.
Η πολιτική και διπλωματική διάσταση της εξωστρέφειας
Σε ότι αφορά τις 47 χώρες-στόχους που ανέφερα εισαγωγικά, να διευκρινίσω ότι οι κινήσεις μας εντάσσονται στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής της ελληνικής διπλωματίας. Η στρατηγική αυτή, συστηματικά και στοχευμένα, καλλιεργεί και ενισχύει τις σχέσεις της Ελλάδας με παραδοσιακούς συμμάχους στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Ταυτόχρονα όμως, αφενός ανοίγει τα φτερά της και αναζητά στρατηγικούς εταίρους σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, αλλά και διευρύνει και ενδυναμώνει τις στρατηγικές της σχέσεις με τις χώρες της γειτονιάς της και δη τις χώρες του Κόλπου.
Με την Σαουδική Αραβία
Χαρακτηριστικά παραδείγματα της έντονης κινητικότητας στην περιοχή του Κόλπου, είναι οι ανταλλαγές επιχειρηματικών αποστολών με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Από τις επαφές αυτές έχουν προκύψει σημαντικές συμφωνίες και συνεργασίες. Να επισημάνω ενδεικτικά, τη σύσταση του Επιχειρηματικού Συμβουλίου Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, το οποίο ουσιαστικά θεσμοθετεί τη συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων των δύο χωρών και διευκολύνει τις επιχειρηματικές συναλλαγές. Υψίστης σημασίας, οικονομικής και γεωπολιτικής, είναι και η Ελληνο-Σαουδαραβική συμφωνία για την κατασκευή υποθαλάσσιου και επίγειου καλωδιακού συστήματος μεταφοράς δεδομένων μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, ο λεγόμενος East to Med data Corridor (EMC), ο οποίος καθιστά την Ελλάδα τηλεπικοινωνιακή πύλη προς την Ευρώπη.
Με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Όσον αφορά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δρομολογείται σταδιακά η υλοποίηση των συνολικά 12 Συμφωνιών και Μνημονίων Συνεργασίας που υπεγράφησαν κατά την επίσκεψη του Πρωθυπουργού στο Ντουμπάι, στις 8-9 Μαΐου 2022. Μεταξύ αυτών και η Συμφωνία μεταξύ του κρατικού βιομηχανικού και επενδυτικού ομίλου Αμπού Ντάμπι ADQ και της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων για την πραγματοποίηση εμιρατινών επενδύσεων ύψους 4 δισ. ευρώ στην Ελλάδα. Να υπενθυμίσω ότι τα ΗΑΕ αποτελούν την τιμώμενη χώρα στη φετινή 86η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης καθώς και ότι πριν από λίγες ημέρες, βρέθηκε στην Αθήνα ο Πρόεδρος των ΗΑΕ, Σεΐχης Mohamed bin Zayed Al Nahyan.
Η επίσκεψη στην Αθήνα του Ιαπωνικού ΣΕΒ και η Ινδία
Σε αναζήτηση νέων αγορών για τα ελληνικά προϊόντα και υπηρεσίες καθώς και ενδιαφερόμενων επενδυτών στους κρίσιμους κλάδους της ενέργειας, των νέων τεχνολογιών, των βιοεπιστημών, σχεδιάζουμε περαιτέρω, ανταλλαγές επισκέψεων και ενδεχομένως επιχειρηματικών αποστολών σε Ινδία, Ιαπωνία και Λατινική Αμερική.
Η αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας στην ενέργεια
Θα ήθελα να σταθώ τέλος, σε μια σημαντική πτυχή της δραστηριότητάς μας στην Οικονομική Διπλωματία, την ενασχόληση με τον κλάδο της ενέργειας και των ΑΠΕ. Η επενδυτική δραστηριότητα που καταγράφεται τους τελευταίους μήνες στον τομέα της ενέργειας είναι πρωτόγνωρη. Το πλέγμα στρατηγικών υποδομών που έχουν κατασκευαστεί ή κατασκευάζονται, όπως ο αγωγός TAP, ο αγωγός IGB και ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας–Βόρειας Μακεδονίας, μαζί με τη μονάδα FSRU στην Αλεξανδρούπολη και την προοπτική ανάπτυξης περισσότερων μονάδων FSRU ανά την Ελλάδα, συνιστούν έργα στρατηγικής σημασίας για τα Βαλκάνια, τη νοτιοανατολική Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή.
Πρώτη φορά η χώρα αποκτά Εθνικό Συμβούλιο Εξωστρέφειας
Θα ήθελα, κλείνοντας, να τονίσω ότι οι προσπάθειες που καταβάλλουμε είναι συλλογικές. Το Υπουργείο Εξωτερικών λειτουργεί, κατά κάποιο τρόπο, ως γραφείο διεθνών σχέσεων άλλων παραγωγικών υπουργείων, όπως είναι το Υπουργείο Ανάπτυξης, το Υπουργείο Ενέργειας, το Υπουργείο Τουρισμού. Έχουμε αποδείξει ότι η Ελλάδα της διχόνοιας έχει μετεξελιχθεί σε Ελλάδα της συνεργασίας και της κοινής στόχευσης. Και δεν είναι μόνο τα υπουργεία. Φέτος συγκροτήθηκε, για πρώτη φόρα, το Εθνικό Συμβούλιο Εξωστρέφειας στο οποίο συμμετέχουν και οι παραγωγικοί φορείς (ΣΕΒ, Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων, Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδας, Σύνδεσμο Εξαγωγέων Κρήτης, Εμπορικά και Βιομηχανικά Επιμελητήρια Αθήνας, Θεσσαλονίκης και Πειραιά, και Ένωση Περιφερειών). Πρόκειται για σώμα που λειτουργεί συμβουλευτικά προς το Υπουργείο Εξωτερικών στην άσκηση της Οικονομικής Διπλωματίας. Μάλιστα, στο πλαίσιο των εργασιών της 86ης ΔΕΘ, θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη η 2η συνεδρίαση του Συμβουλίου.
Τολμώ να πω ότι, ως κυβέρνηση, έχουμε καταφέρει με τις επιλογές μας να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τις πολλαπλές και διαδοχικές κρίσεις της τελευταίας τριετίας, έχοντας μάλιστα ενισχύσει τη διεθνή παρουσία και φωνή της χώρας μας. Και εκτιμώ ότι ο ρόλος της Οικονομικής Διπλωματίας υπήρξε καθοριστικός. Θα συνεχίσουμε με την ίδια ένταση και την ίδια αφοσίωση στο έργο μας και τους στόχους μας για οικονομική ασφάλεια, ευρωστία και διαρκή ενδυνάμωση της θέσης της Ελλάδας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
13 Σεπτεμβρίου, 2022