Ευρωπαϊκός Χώρος Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας

Η Συνθήκη της Λισαβόνας επέφερε σημαντικές αλλαγές στον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης. Η εξέλιξη του Χώρου εξετάζεται υπό το φως του Άρθρου 68 της Συνθήκης της ΕΕ, το οποίο προβλέπει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα καθορίσει τις στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για τον νομοθετικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό σε αυτόν τον τομέα.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 27ης-28ης Ιουνίου 2013 κάλεσε, στα Συμπεράσματά του, τις μελλοντικές Προεδρίες να ξεκινήσουν την συζήτηση για τις μελλοντικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές στον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, με καταληκτική ημερομηνία τη Σύνοδο Ιουνίου 2014. Η Ελληνική Προεδρία το πρώτο εξάμηνο του 2014 συνέχισε τον διάλογο επί του θέματος στην άτυπη Υπουργική συνάντηση των Αθηνών, 23-24 Ιανουαρίου και στο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Μαρτίου 2014.

Κατά τη διάρκεια της ελληνικής Προεδρίας αναδείχθηκε η προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων και η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών ως ευρωπαϊκό ζήτημα ασφαλείας για το σύνολο της Ευρώπης. Στο πεδίο της διαχείρισης των συνόρων και της μετανάστευσης, το οποίο παρουσιάζει μεγάλες προκλήσεις όχι μόνο για το Νότο, αλλά και για όλη την Ε.Ε., όπως αποδεικνύουν οι πρόσφατες εξελίξεις, σημειώθηκαν τα εξής βήματα κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας:

- Αναθεωρήθηκε η λίστα των χωρών, για τους υπηκόους των οποίων υπάρχει υποχρέωση θεώρησης προκειμένου να εισέλθουν στην Ε.Ε. Με τον τρόπο αυτό, επιτράπηκε σε πολίτες περίπου 20 χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Μολδαβίας, να ταξιδέψουν στην Ε.Ε. χωρίς θεώρηση.

- Υιοθετήθηκε η Οδηγία για τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών στο πλαίσιο ενδοεπιχειρησιακών μεταθέσεων.

- Υιοθετήθηκε ο Κανονισμός για τον οργανισμό FRONTEX (European Agency for the Management of Operational Cooperation at the External Borders).

Κορυφαία επιτυχία της Ελληνικής Προεδρίας υπήρξε η διαμόρφωση του κειμένου που υιοθετήθηκε ομόφωνα από τους Υπουργούς Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, ως η βάση των προτάσεων του Προέδρου του Ευρ. Συμβουλίου για τον καθορισμό των Στρατηγικών Κατευθυντήριων Γραμμών για τον νομοθετικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό στον τομέα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (Post-Stockholm). Το νέο κείμενο:

- Επανατοποθέτησε στο επίκεντρο την αρχή της αλληλεγγύης, εξειδικεύοντάς την πρακτικά στους τομείς του ασύλου, της διαχείρισης συνόρων και μεταναστευτικών ροών.

- Ενέταξε τη μετανάστευση στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, διασυνδέοντάς την με την αναπτυξιακή συνεργασία και τη συνεργασία με τρίτες χώρες.

- Εισήγαγε την αρχή της θετικής αιρεσιμότητας στη συνεργασία της ΕΕ με τρίτες χώρες, ενώ συνδύασε την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών επιστροφής με την πολιτική θεωρήσεων και επανεισδοχής, εξέλιξη κομβικής σημασίας για τον τρόπο θεώρησης και αντιμετώπισης του μεταναστευτικού.

Με τον τρόπο αυτό, κατεδείχθη ότι η διαχείριση του μεταναστευτικού δεν αποτελεί πρόβλημα των χωρών του νότου της Ευρώπης, αλλά ευρωπαϊκό πρόβλημα ασφάλειας συνόρων με επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή των ευρωπαϊκών κρατών.