Εξωτερικές Σχέσεις - Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας

Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας – Νότια Διάσταση

Η Νότια Διάσταση αποτελεί τμήμα της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (Ε.Π.Γ.) και αφορά σε 9 χώρες της Νότιας Μεσογείου (Αίγυπτος, Αλγερία, Ιορδανία, Ισραήλ, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο, Συρία, Τυνησία) και στην Παλαιστίνη. Η υλοποίηση της εταιρικής αυτής σχέσης ξεκίνησε το 2004, με βασικό στόχο να αποτραπεί η ανάδυση νέων διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση και τους νότιους γείτονές της, ενισχύοντας, αντίθετα, την ευημερία, σταθερότητα και ασφάλεια όλων.

Η προσέγγιση της Ε.Ε. με τις μεσογειακές χώρες εταίρους έχει διττό, διμερή και πολυμερή, χαρακτήρα. Η Ν. Διάσταση της Ε.Π.Γ. εξειδικεύεται, σε διμερές επίπεδο, με ένα πλέγμα συμφωνιών, τις Συμφωνίες Σύνδεσης. Κομβική σημασία έχουν ακόμη τα Σχέδια Δράσης, με τα οποία καθορίζονται οι βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες προτεραιότητες στο πεδίο των πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Στο πολυμερές επίπεδο, η Ν. Διάσταση της Ε.Π.Γ. εμπλουτίζεται με την Ένωση για τη Μεσόγειο (ΕγΜ), η οποία το 2008 διαδέχθηκε τη Διαδικασία της Βαρκελώνης.

Το 2011, στον απόηχο των κοσμογονικών εξελίξεων της «Αραβικής Άνοιξης», η Ε.Π.Γ. αναθεωρήθηκε. Βασική μεθοδολογική καινοτομία αποτέλεσε η έκδοση , με ευθύνη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης Ετήσιων Εκθέσεων Προόδου, στις οποίες καταγράφεται και αξιολογείται η πορεία προσέγγισης κάθε χώρας εταίρου με την Ε.Ε. Επισημαίνεται ότι η χορήγηση αρωγής εκ μέρους της Ε.Ε. γίνεται, σύμφωνα με τις ιδιαίτερες ανάγκες, τις προτεραιότητες και την πρόοδο που επιδεικνύει ο κάθε νότιος εταίρος μας, ενώ προωθείται ιδιαίτερα η επιβράβευση, στο ανωτέρω πλαίσιο, των εταίρων εκείνων, που προβαίνουν σε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

Η Ελλάδα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στη Ν. Διάσταση της Ε.Π.Γ. και ενθαρρύνει σταθερά τις μεσογειακές χώρες εταίρους να εντείνουν τις προσπάθειές τους προς την κατεύθυνση της εδραίωσης της δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και της κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης, αξιοποιώντας πλήρως όλα τα εργαλεία που παρέχει η Ε.Π.Γ.
Οι εξαιρετικής σημασίας εξελίξεις που συμβαίνουν κατά τα τελευταία χρόνια στις χώρες της Γειτονίας της Ε.Ε. οδήγησαν σε μία εκ νέου αναθεώρηση της Ε.Π.Γ.. H νέα αναθεώρηση ολοκληρώθηκε με την έκδοση Κοινής Ανακοίνωσης της Ε.Υ.Ε.Δ. και της Επιτροπής (18/11/2015), αφού προηγήθηκε ευρύτατη δημόσια διαβούλευση. Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, κατά τη σύνοδό του της 14/12/2015, υιοθέτησε σχετικά Συμπεράσματα.

Βασικά σημεία της αναθεωρημένης Ε.Π.Γ. αποτελούν η έμφαση στην εξατομικευμένη προσέγγιση (tailor-made approach) των χωρών εταίρων της Γειτονίας και η δημιουργία μίας διάστασης ασφάλειας.

Ειδικότερα, η δημιουργία μίας διάστασης ασφάλειας στο πλαίσιο της Ε.Π.Γ. ανοίγει το δρόμο για την κατά περίπτωση ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ της Ε.Π.Γ. και της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας / Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (Κ.Ε.Π.Π.Α. / Κ.Π.Α.Α.), με στόχο την αντιμετώπιση των κρίσεων που σοβούν στη Γειτονία.

Η οικονομική ανάπτυξη με στόχο τη σταθερότητα, η στήριξη της νεολαίας, ιδίως μέσω της εκπαίδευσης και της απασχόλησης, η εταιρική σχέση με την κοινωνία των πολιτών, η μετανάστευση – κινητικότητα και η ενέργεια συγκαταλέγονται στους τομείς προτεραιότητας που καθορίζει η αναθεωρημένη Ε.Π.Γ.

Στο πλαίσιο της αναθεωρημένης Ε.Π.Γ., επιφυλάσσεται ένας ιδιαίτερος ρόλος στην Ένωση για τη Μεσόγειο ως παράγοντα που θα μπορούσε να αναζωογονήσει την περιφερειακή συνεργασία στην περιοχή.

Η Ελλάδα μετείχε ενεργά στη σχετική συζήτηση, καθώς τη χώρα μας συνδέουν παραδοσιακοί δεσμοί με τις χώρες της Β. Αφρικής και Μ. Ανατολής, ένα στοιχείο που διευκολύνει την κατανόηση των συνθηκών, καθώς και τη διατήρηση διαύλων επικοινωνίας με τους περιφερειακούς δρώντες.

Η χώρα μας υπέβαλε μαζί με τις Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρο, Μάλτα, Γαλλία, Σλοβενία προτάσεις για την αναθεώρηση της ΕΠΓ. Αυτές διαπνέονται από την ιδέα ότι η ΕΠΓ δεν αποτελεί μία στατική κατασκευή αλλά αντίθετα ένα διαρκώς εξελισσόμενο πλαίσιο, κατά τη διαμόρφωση του οποίου θα πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν η μεταβαλλόμενη επικαιρότητα. Σε αυτό το πλαίσιο υπογραμμίζεται η σημασία των εξελίξεων στις χώρες της Γειτονίας οι οποίες έχουν από κάθε άποψη άμεσο αντίκτυπο στον ευρωπαϊκό χώρο, μεταξύ άλλων, σε κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά ζητήματα.

Σε αυτά τα συμφραζόμενα, η Ελλάδα προσχώρησε πρόσφατα στο Κέντρο Μεσογειακής Ολοκλήρωσης (Center for Mediterranean Integration / C.M.I.). Πρόκειται για διεθνή φορέα, που εδρεύει στη Μασσαλία και με την υποστήριξη της Παγκόσμιας Τράπεζας εκπονεί προγράμματα σε θέματα μεσογειακού περιφερειακού ενδιαφέροντος.