Συνθήκη της Λισσαβώνας

Η Συνθήκη της Λισσαβώνας που ετέθη σε ισχύ την 1.12.2009 είναι αποτέλεσμα επίπονων και έντονων διαπραγματεύσεων και έκλεισε μια παρατεταμένη περίοδο ενασχόλησης της Ένωσης με τα ζητήματα της θεσμικής της συγκρότησης και αποτελεσματικότερης λειτουργίας της προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ανάγκες που επέβαλε η διεύρυνση του 2003 με 10 νέα κ-μ.

Κύριος σκοπός της Συνθήκης, είναι η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της δημοκρατικής νομιμοποίησης της Ένωσης, καθώς και η βελτίωση της συνοχής της δράσης της ΕΕ, η οποία αποκτά ενιαία νομική προσωπικότητα και αντικαθιστά την Κοινότητα ως νομικό πρόσωπο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνωρίζεται ως θεσμικό όργανο της ΕΕ, ενώ ιδιαίτερα ενισχυμένο εμφανίζεται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επιπλέον, εισάγονται αλλαγές στην άσκηση της Προεδρίας του Συμβουλίου Υπουργών και στις συνθέσεις του, με το διαχωρισμό του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων από το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων. Σημαντική θεωρείται και η θεσμική κατοχύρωση της ευρωομάδας (eurogroup), δηλαδή των άτυπων συναντήσεων των Υπουργών Οικονομικών των κ-μ που συμμετέχουν στην ευρωζώνη.

Ριζοσπαστικές θεωρούνται οι αλλαγές της Συνθήκης της Λισσαβώνας στο τομέα της εξωτερικής παρουσίας και της δράσης της ΕΕ προς τη διεθνή Κοινότητα, τα τρίτα κράτη και γενικότερα στις διεθνείς πολιτικές και οικονομικές σχέσεις της. Η θεσμοθέτηση μόνιμου Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Ύπατου Εκπροσώπου για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, απαντά στο πάγιο αίτημα για σταθερό συνομιλητή της Ένωσης έναντι των τρίτων. Η σύσταση δε Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), αποτέλεσε την αφετηρία για μεταγενέστερη ευρωπαϊκή Διπλωματική Υπηρεσία της ΕΕ με στόχο να λειτουργήσει πρωταγωνιστικά στο διεθνές σύστημα, ξεκινώντας από το πεδίο των εξωτερικών οικονομικών σχέσεων και φθάνοντας μέχρι τον τομέα Ασφάλειας και Άμυνας.

Από την 1η Νοεμβρίου 2014 νέος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ο κ. Jean-Claude Juncker, ενώ η κα Federica Mogherini είναι Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ύπατη Εκπρόσωπος για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτισκής ασφάλειας. Παράλληλα, από 1η Δεκεμβρίου 2014, ο κ. Donald Tusk είναι νέος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.