Απάντηση Υφυπουργού Εξωτερικών, Γιάννη Αμανατίδη, σε Επίκαιρη Ερώτηση του βουλευτή, Νίκου Νικολόπουλου (Βουλή)

Η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη αποτελεί χαρακτηρισμένο μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO και οφείλει συνεπώς να απολαμβάνει της προστασίας και του προσήκοντος σεβασμού που αρμόζει σε ιστορικά μνημεία παγκόσμιας εμβέλειας, τόσο αυτοδικαίως, όσο και στο πλαίσιο των σχετικών διεθνών συμβάσεων.

Η απόφαση των τουρκικών Αρχών περί ανάγνωσης του Κορανίου στην Αγία Σοφία, επ’ευκαιρία του Ραμαζανιού, καθώς και το κάλεσμα για προσευχή από μουεζίνη, όπως μεταδόθηκε τηλεοπτικά από το εσωτερικό του ναού, αποτελούν προσπάθεια να αλλοιωθεί ο χαρακτήρας και η χρήση ενός ιστορικού μνημείου παγκόσμιας σημασίας.

Ενέργειες που ακολούθησαν την μετατροπή ορθοδόξων ναών σε τεμένη, όπως συνέβη στις περιπτώσεις της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας και Νίκαιας προωθούν την ισλαμοποίηση θρησκευτικών ή πολιτιστικών στοιχείων.

Οι ανωτέρω ενέργειες δεν συνιστούν μόνο κατάφωρη παραβίαση της διεθνούς υποχρέωσης της Τουρκίας για σεβασμό του συνόλου των μνημείων, χριστιανικών ή μη, στην επικράτειά της, αλλά στρέφονται μάλιστα κατά μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, το οποίο η Τουρκία προσπαθεί να μετατρέψει σε τέμενος, παραβιάζοντας δική της απόφαση του 1935, επί Κεμάλ Ατατούρκ, σύμφωνα με την οποία λειτουργεί ως μουσείο.

Βάσει του άρθρου 6, παρ. 1 της Σύμβασης της Ουνέσκο, αποτελεί υποχρέωση της διεθνούς κοινότητας στο σύνολό της, η συνεργασία για την προστασία της παγκόσμιας κληρονομιάς και όχι μόνο της χώρας που φιλοξενεί το μνημείο.

Η Τουρκία λοιπόν παραβιάζει την υποχρέωσή της να διατηρεί την αυθεντικότητα του μνημείου, ιδιαίτερα δε όσον αφορά στη χρήση του.

Εν μέσω κλίματος έντασης και θρησκευτικού εξτρεμισμού, τέτοιες ενέργειες δεν προωθούν τον σεβασμό και την προσέγγιση των θρησκειών και τον διάλογο των πολιτισμών, που θα πρέπει να αποτελούν τον γνώμονα πολιτικής για την περιοχή.

Αντίθετα, μαρτυρούν μια κλιμακούμενη/ενδεχόμενη διολίσθηση σε πρακτικές που δεν συνάδουν με την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και τον σεβασμό των αρχών και των αξιών που αποτελούν τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ανωτέρω πράξεις από πλευράς τουρκικών Αρχών καταδικάστηκαν συνεπώς απερίφραστα από την Ελληνική Κυβέρνηση, η οποία προέβη από πλευράς Υπουργείου Εξωτερικών σε όλες τις αρμόζουσες διπλωματικές ενέργειες.

Δευτερολογία κ. Υφυπουργού:

Ο συνετός και προσεκτικός χειρισμός τέτοιων ενεργειών αποσκοπεί τόσο στην αποφυγή κλιμακούμενων ενεργειών, όπως και την αποτελεσματική και αδιαμφισβήτητη υπεράσπιση θέσεων και δικαίων.

Πρόκειται δε για θέμα που αφορά το σύνολο της διεθνούς κοινότητας και δεν περιορίζεται σε επίπεδο ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Ως εκ τούτου, η Ελλάδα κινήθηκε άμεσα, προβαίνοντας σε όλες τις διπλωματικές ενέργειες και θέτοντας το ζήτημα στα αρμόδια ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα, όπως και σε χώρες-εταίρους, με αποτέλεσμα να έχουν ήδη προβεί σε συστάσεις προς την Τουρκία.

Έχει παράλληλα επισημανθεί και στην τουρκική πλευρά, ότι ο σεβασμός της ιστορικής και θρησκευτικής αξίας των μνημείων, που βρίσκονται στην επικράτειά της, δεν αποτελεί απλώς διεθνή υποχρέωση της χώρας, αλλά επιταγή κράτους δικαίου που αποσκοπεί στην ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επιπρόσθετα, το θέμα έχει καταγγελθεί και ενώπιον της UNESCO. Με προσωπικές επιστολές που απηύθυνε ο Υπουργός Εξωτερικών, κ. Ν. Κοτζιάς, στη Γενική Διευθύντρια του Οργανισμού, κυρία Irina Bokova, αναφερόμενος στην απαράδεκτη τουρκική συμπεριφορά και την ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO.