Ομιλία του Υπουργού Εξωτερικών, Ν. Κοτζιά, στη Βουλή των Ελλήνων, κατά τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2016 (Βουλή 5.12.2015)

Η εξωτερική πολιτική της χώρας έχει αρχές. Στηρίζεται σε αξίες. Υπηρετεί το καλό της χώρας και του λαού. Συμβάλλει στην ανακούφιση της κοινωνίας. Παράγει σταθερότητα, σοβαρότητα, αισιοδοξία. Προασπίζεται την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας.

Κριτήριά της είναι το εθνικό συμφέρον, ο πατριωτισμός, η πορεία της ΕΕ και οι διεθνείς εξελίξεις, το διεθνές δίκαιο, ο διεθνισμός.

Είναι η πολιτική μιας χώρας κράτους-μέλους της ΕΕ η οποία ταυτόχρονα, διαθέτει ειδικές ιστορικές και πολιτισμικές σχέσεις, παραδόσεις και κοινή κληρονομιά με σειρά κρατών εκτός της Δύσης.

Η Ελλάδα επιδιώκει να αποτελέσει γέφυρα συνεργασίας ανάμεσα στη δύση και την ανατολή. Η ανάπτυξη των σχέσεών μας με αυτά τα κράτη, διευρύνει τις οικονομικές και γεωστρατηγικές μας δυνατότητες.

Η Ελλάδα στηρίζει χωρίς ναι μεν αλλά τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Διατηρεί  αδελφικές σχέσεις με τον αδελφό παλαιστινιακό λαό, ενώ σύντομα θ αναγνωρίσει η ελληνική βουλή, όπως ελπίζω, την Παλαιστίνη.

Πρόσφατα υπέγραψα απόφαση με την οποία δεσμεύεται όλο το ελληνικό δημόσιο, να ονομάζει την Παλαιστίνη ενιαία και παντού ως Παλαιστίνη. Στις 21.12.2015 θα υποδεχτούμε με μεγάλη μας χαρά τον παλαιστίνιο πρόεδρο Αμπάς στην Αθήνα.

Ενώ λίγες μέρες θα διεξαχθεί η τριμερή συνάντηση με Ισραήλ και Κύπρο στη Λευκωσία.

Χάρη σε αυτή τη πολυδιάστατη πολιτική γίναμε αποδεκτοί στο Ιράν ως πραγματικοί φίλοι με χιλιετηρίδες κοινής και πολυτάραχης ιστορίας. Βάλαμε μπρος τη μηχανή για την ανάπτυξη των οικονομικών, πολιτισμικών και κοινωνικών σχέσεων. Μάλιστα στις αρχές του επόμενου χρόνου αναμένεται ο πρωθυπουργός Α. Τσίπρας, ο οποίος διαθέτει στο Ιράν, όπως και σε όλες τις πρωτεύουσες που έχω επισκεφτεί μεγάλο κύρος και δημοφιλία.

Γνωρίζω ότι πολλοί έχουν πρόβλημα με την πολυδιάστατη πολιτική. Μόλις βλέπουμε τους αμερικάνους μας λένε αμερικανόφιλους. Την επομένη στη Μόσχα μας λένε ρωσόφιλους. Πάμε στην Κίνα μας λένε κινεζόφιλους. Στο Ιράν ιρανόφιλους κ.ο.κ. Η αλήθεια είναι απλή: Υπερασπιζόμαστε παντού και πάντα τις αξίες, τα συμφέροντα και τα δίκαια της χώρας. Παντού, χωρίς εξαίρεση.

Η Εξωτερική πολιτική μας είναι ειλικρινής και ευθύς. Αυτό το εκτιμούν όλοι. Από ότι μου είπαν ήμουν ο πρώτος ξένος υπουργός που έκανε ομιλία στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Ερωτώμενος από το κοινό και ενώπιον των καναλιών της χώρας αναφέρθηκα στις φιλικές σχέσεις με Ισραήλ καθώς και στον διάλογο μας με την Τουρκία χωρίς δεύτερο σχόλιο από ιρανικής πλευράς.

Μια ορισμένη εγχώρια κριτική στη δράση μας θυμίζει κακόγουστα παραμύθια, στα οποία ο κακός και «άσχετος» δράκος φτερουγίζει μόνος του απευθείας από το Ισραήλ στο Ιράν. Βλέπετε, όταν δεν υπάρχει κριτική ουσία υπάρχει άκριτη ανοησία.

Το αστικό μικροπολιτικό εννοιολογικό ζευγάρι «σχετικός – άσχετος», κενού περιεχομένου και χωρίς ουσία, διαπίστωσα ότι υποκαθιστά και την διαλεκτική και τον ιστορικό υλισμό.

Το ότι καταφέραμε να έχουμε καλές σχέσεις ταυτόχρονα με χώρες που βρίσκονται σε αντίθεση, ακόμα και αντιπαλότητα, είναι αποτέλεσμα της δραστήριας, πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που πράττουμε.

Αντίστοιχα, στα διεθνή φόρα και στον ΟΗΕ ψηφίζουμε με βάση τα δικά μας συμφέροντα και επιλογές. Δεν είμαστε για κανέναν δεδομένοι εκτός για τον  ελληνικό λαό, με αυτόν και στην υπηρεσία του. Στηρίξαμε την ανάρτηση της σημαίας της Παλαιστίνης, καθώς και τα ψηφίσματα για το χρέος.

Στα πλαίσια της πολυδιάστατης πολιτικής μας έχουμε καλές σχέσεις με τη Ρωσία, όπως έδειξαν και οι  πρόσφατες ανακοινώσεις του ομόλογου μου, Σ. Λαβρώφ, αλλά και με τις ΗΠΑ, όπως απέδειξε η χθεσινή συνέντευξη του Τζων Κέρρυ.

Μάλιστα ο αμερικάνος ΥΠΕΞ υπογράμμισε ενώπιον διεθνών ΜΜΕ ότι το προσφυγικό δεν είναι ελληνικό πρόβλημα, αλλά παγκόσμιο. Ότι είναι ένα πρόβλημα ειρήνευσης στην ίδια τη Συρία, όπου υποστηρίζουμε μια πολιτική λύση, βασισμένη σε ένα νέο σύνταγμα, με τίμιες εκλογές στις οποίες θα συμμετάσχουν και οι πρόσφυγες.

Προκειμένου δε, να μην υπάρξουν παρανοήσεις, απορρίψαμε κατηγορηματικά κάθε σκέψη εμπλοκής της Ελλάδας σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία, αλλά και την συμμετοχή μας σε κάτι τέτοιο μέσω του ΝΑΤΟ.

Σήμερα συλλέγουμε τους καρπούς μας για τις πρωτοβουλίες που πήραμε για την υπεράσπιση των θρησκευτικών και πολιτισμικών κοινοτήτων στην Μέση Ανατολή. Μιλάμε εκεί με όλους: όλους τους πατριάρχες, τους προκαθήμενους του Ισλάμ, του Ιουδαϊσμού, της καθολικής και προτεσταντικής εκκλησίας, με πολιτικούς και επιστημονικά κέντρα από την Ολλανδία μέχρι το Πακιστάν και την Ινδία. Συμφωνήσαμε δε, να συγκροτηθεί στην Αθήνα ένα διεθνές φόρουμ-παρατηρητήριο των δικαιωμάτων αυτών των κοινοτήτων και της υποστήριξής τους.

Η πολυδιάστατη πολιτική μας συνδέεται με το ότι ως Ευρωπαϊκή χώρα, μέλος της ΕΕ γίναμε γέφυρα φιλίας με κράτη της Λ. Αμερικής και ιδιαίτερα της ΝΑ Ασίας. Στην πρόσφατη συνάντηση ΑΣΙΑ και ΕΕ, η κινέζικη πλευρά μας ευχαρίστησε θερμά για τον μεσολαβητικό ρόλο που παίξαμε με επιτυχία προκειμένου να υπάρξει υπέρβαση αντιθέσεων.

Ιδιαίτερη σημασία και αρκετά προβλήματα έχει για την ελληνική εξωτερική πολιτική οι σχέσεις μας με την Τουρκία. Συνόδευσα τον πρωθυπουργό στην Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα σε συναντήσεις με παραγωγικό περιεχόμενο. Υπογραμμίσαμε την ανάγκη να σταματήσουν οι υπερπτήσεις και οι παραβιάσεις των χωρικών υδάτων. Ταυτόχρονα επανακινήσαμε τις σχέσεις μας. Θα υπάρξουν εκατέρωθεν επισκέψεις.

Το κύριο ζητούμενο, βέβαια, για την ΕΕΠ, είναι η δίκαιη λύση του Κυπριακού. Εμείς, σε αντίθεση με την Τουρκία δεν παρεμβαίνουμε στα εσωτερικό της μεγαλονήσου.

Προστατεύουμε την ανεξαρτησία και κυριαρχία της. Ως εκ των συνθηκών εγγυήτρια  δύναμη και κράτος μέλος της ΕΕ, δηλώσαμε εξαρχής ότι η λύση του κυπριακού πρέπει να συμβαδίζει (α) με το ευρωπαϊκό δίκαιο, χωρίς μόνιμες αποκλίσεις ως προς τις 4 θεμελιακές ελευθερίες, (β) με την κατάργηση του καθεστώτος εγγυήσεων, την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής, τη δημιουργία ενός συστήματος ασφάλειας της κυπριακής δημοκρατίας.

Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας είναι ενεργητική. Σε αντίθεση με πολλούς δεν πιστεύουμε ότι η αδράνεια οδηγεί κάπου αλλού πέρα από το να λιμνάζουν τα προβλήματα και να βρωμίζουν τα νερά. Η ζωή έδειξε ότι χρειάζονται πρωτοβουλίες, τολμηρές πολιτικές και σταθερή προώθησή τους. Η πείρα δείχνει ότι όπου υπάρχει αδράνεια, εκεί παρεμβαίνουν τρίτοι.

Σήμερα προχωρούμε όχι μόνο στην επανεργοποίηση του άξονα Ρουμανίας-Βουλγαρίας και Ελλάδας που ορθά προωθήθηκε από προηγούμενες κυβερνήσεις ως μια βαλκανική συνεργασία, αλλά σχεδιάζουμε και υλοποιούμε τη δημιουργία μιας συμμαχίας περισσοτέρων κρατών μελών της ΕΕ, ως προς τις εσωτερικές εξελίξεις στην ίδια την ΕΕ.

Την άνοιξη έκανα δημόσια πρόταση στη FYROM να ξεκινήσουμε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης προκειμένου να υπάρχει διασυνοριακή συνεργασία. Η ιδέα αυτή αρχικά απορρίφθηκε τόσο από τα Σκόπια, όσο και από τρίτους. Η ζωή μας δικαίωσε.

Πιστεύω βαθιά ότι η Ελλάδα πρέπει να διδάσκεται από την ιστορία της, να πιστεύει σε αυτή και να την αξιοποιεί. Να φροντίζει για τη συνέχειά της χωρίς να γίνεται φυλακισμένη της. Αυτό ισχύει και για τις σχέσεις μας με την Αλβανία. Σχέσεις με ανοικτά ζητήματα για τα οποία χρειάζεται να βρούμε ένα πακέτο αμοιβαία ωφέλιμων λύσεων. Να διατυπωθεί αυτό σε μια ανανεωμένη συμφωνία φιλίας. Ασφαλώς για να γίνει αυτό θα πρέπει να διασφαλίζονται τα δικαιώματα της γηγενούς ελληνικής μειονότητας.

Η Ελλάδα πρέπει να κρατά τα γκέμια για πρωτοβουλίες αρχών, σταθερά και να μην προσφεύγει σε λύσεις που σήμερα φαίνονται εύκολες, αλλά το κόστος αύριο θα είναι μεγάλο.

Ακολουθούμε μια πολιτική που δεν ανέχεται πιέσεις. Προωθεί δε, την ειδίκευσή μας ως δύναμης διαπραγμάτευσης, διαιτησίας και διαμεσολάβησης ανάμεσα σε κράτη που έχουν δυσκολία συνεννόησης, ανάμεσα σε αντιτιθέμενες δυνάμεις. Πιστεύουμε σε αυτές τις αρετές-πρακτικές, αλλά δεν είναι πρακτικές για δημόσιες δηλώσεις.

Μόνο τον τελευταίο μήνα είχαμε τρεις μεγάλες νίκες διεθνώς: εκλογή στην διεύθυνση της UNESCO, πρώτη σε ψήφους, εκλογή αντίστοιχη στον διεθνή οργανισμό μετανάστευσης, εκλογή του καθηγητή Ράϊκου στο δευτεροβάθμιο δικαστήριο του ΟΗΕ.

Άφησα ως τελευταίο, αλλά μέγιστης σημασίας, να μιλήσω για την ΕΕ.

Καταβάλουμε προσπάθειες να ξαναβρεί τις αξίες και τις αρχές της. Εκείνη την συγκολλητική ουσία που μπορεί να την κρατήσει μαζί προς έναν δημοκρατικό και κοινωνικά δίκαιο δρόμο. Ενάντια στον σημερινό νεοφιλελεύθερο δογματισμό της.

Είναι επιτακτική ανάγκη να ξεφύγει η ΕΕ από μια αντίληψη που περιορίζει την εξωτερική της δράση σε κυρώσεις, αποκλεισμούς και τιμωριτικές πράξεις. Αντίληψη που συχνά συνοδεύεται από απειλές.

Η Ευρώπη οφείλει να αλλάξει προς το πιο κοινωνικό, το πιο προοδευτικό. Και για αυτό παλεύουμε. Σταθερά προτείνουμε μια συζήτηση ανοικτή και δημοκρατική για το ίδιο το μέλλον της. Για το τι Ευρώπη θέλουμε στον 21ο αιώνα, για την ίδια την αρχιτεκτονική της ασφάλειας της ηπείρου συνολικά.

Η εξωτερική μας πολιτική έκανε ένα βήμα μπροστά. Και αυτό παρά τα οικονομικά της προβλήματα. Συστηματικά το Υπουργείο Εξωτερικών και με επαγγελματισμό διασφαλίζει τα συμφέροντα της χώρας. Με αυτοπεποίθηση δημιουργεί ελπίδα.