Ομιλία Υφυπουργού Εξωτερικών, Γ. Αμανατίδη, στο Τμήμα Υψηλού Επιπέδου της 31ης Συνόδου του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (Γενεύη)

Κύριε Πρόεδρε του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων,

Κύριε Ύπατε Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα,

Εξοχότατοι,

Κυρίες και κύριοι,

Είναι τιμή για μένα να συμμετέχω στο Τμήμα Υψηλού Επιπέδου του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ενός κορυφαίου οργάνου των Ηνωμένων Εθνών για την προώθηση, προστασία και πραγμάτωση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε όλο τον κόσμο.

Θα ήθελα να εκφράσω τη βαθιά εκτίμησή μου προς τον Ύπατο Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, κ. Zeid Ra’ad al Hussein, για το έργο του από αναλήψεως των καθηκόντων του, το Σεπτέμβριο του 2014, και να τον διαβεβαιώσω για τη συνεχή υποστήριξη της Ελλάδας.

Η Ελλάδα, ευθυγραμμιζόμενη με τη δήλωση που εκφώνησε, εχθές, ο Ολλανδός Υπουργός Εξωτερικών, κ. Bert Koenders, εκ μέρους της Ύπατης Εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, κας Federica Mogherini, δράττεται της ευκαιρίας να προβεί σε κάποιες επιπρόσθετες παρατηρήσεις.

Κύριε Πρόεδρε,

Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι το θεμέλιο επί του οποίου η ανθρωπότητα επιχειρεί να οικοδομήσει ένα ειρηνικό και ευοίωνο μέλλον για όλους τους ανθρώπους, σε κάθε γωνιά της γης.

Όλα τα άτομα δικαιούνται την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και των θεμελιωδών τους ελευθεριών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι απλά προνόμια, μας επιτρέπουν να υπάρχουμε, να δημιουργούμε, να αναπτύσσουμε τις ανθρώπινες αρετές μας και μας βοηθούν να ζούμε ειρηνικά.

Η προστασία και προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών αποτελούν τις καθοριστικές αρχές του Ελληνικού Συντάγματος και συνιστούν αναπόσπαστο μέρος της νομοθεσίας μας και της ιστορίας μας. Τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται στην καρδιά της πολιτικής μας, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στην οικουμενικότητα, τον αδιαίρετο χαρακτήρα και την αλληλεξάρτηση όλων των θεμελιωδών δικαιωμάτων, παρέχοντας την πλήρη υποστήριξή της στο πολυμερές σύστημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Συνεπώς, υποστηρίζουμε τις ειδικές Διαδικασίες του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και το σύστημα Συνθηκών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ.

Σε αυτό το πνεύμα, η Ελλάδα απευθύνει μόνιμη πρόσκληση προς όλες τις Ειδικές Διαδικασίες του Σ.Α.Δ. και, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, έχει δεχθεί σημαντικό αριθμό συναφών επισήμων επισκέψεων.

Επιπλέον, τον Οκτώβριο του 2015, η Ελλάδα παρουσίασε τις Περιοδικές Εκθέσεις της για την εφαρμογή τόσο του Διεθνούς Συμφώνου για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, όσο και του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα.

Επίσης, συμμετέχουμε πλήρως στο μηχανισμό Οικουμενικής Περιοδικής Αξιολόγησης (Universal Periodic Review), αναγνωρίζοντας ότι η ισότιμη αξιολόγηση των κρατών από άλλα κράτη του ΟΗΕ (peer review) συντελεί στην προώθηση των θεμελιωδών ελευθεριών. Στο πλαίσιο αυτό, προσβλέπουμε στη συμμετοχή μας στο δεύτερο κύκλο, τον προσεχή Μάιο.

Η Ελλάδα έχει επικυρώσει σχεδόν όλες τις σημαντικές διεθνείς Συμβάσεις και τα Πρόσθετα Πρωτόκολλα που αφορούν την προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Το 2014, η χώρα μου επικύρωσε το Προαιρετικό Πρωτόκολλο της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων, ενώ ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη έχει ορισθεί ως εθνικός μηχανισμός πρόληψης στο πλαίσιο του παραπάνω Πρωτοκόλλου. Επιπλέον, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και το Προαιρετικό της Πρωτόκολλό της και η Διεθνής Σύμβαση για την Προστασία Όλων των Ατόμων από Αναγκαστικές Εξαφανίσεις έχουν ήδη επικυρωθεί και κατοχυρώνονται στην εθνική μας νομοθεσία.

Κύριε Πρόεδρε,

Με στόχο την ενεργό συμβολή και την περαιτέρω προαγωγή του σημαντικού έργου του Συμβουλίου, η Ελλάδα παρουσίασε την υποψηφιότητά της για συμμετοχή στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την περίοδο 2019-2021, ελπίζοντας στην υποστήριξή σας.

Αν εκλεγεί -για πρώτη φορά- η Ελλάδα θα συνεχίσει να εργάζεται με πνεύμα συνεργασίας και εποικοδομητικού διαλόγου με όλα τα σχετικά όργανα του ΟΗΕ και τα κράτη μέλη, πεπεισμένη για την προστιθέμενη αξία μίας προσέγγισης βασισμένης στη συναίνεση.

Η Ελλάδα στηρίζει την πολιτική της για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη φιλοσοφία της συνέργειας και της συνεργασίας. Είμαστε πεπεισμένοι ότι, προκειμένου να ενισχυθεί η ικανότητα των κρατών-μελών του ΟΗΕ να εκπληρώνουν, έγκαιρα και αποτελεσματικά, τις υποχρεώσεις τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η προσέγγιση που βασίζεται στην «οικοδόμηση γεφυρών» είναι, σίγουρα, περισσότερο ρεαλιστική και ευνοεί την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων.

Κύριε Πρόεδρε,

Ως επακόλουθο της οικονομικής κρίσης -συνεπεία της οποίας ο αντίκτυπος των μέτρων λιτότητας και του εξωτερικού χρέους στα ανθρώπινα δικαιώματα έχει, δυστυχώς, γίνει περισσότερο από εμφανής στην κοινωνία μας- εστιάζουμε την εργασία μας σε fora, όπως το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε διαπεριφερειακές πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση σημαντικών ζητημάτων άσκησης κοινωνικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η ανεργία, το πρόβλημα των ναρκωτικών, η απόλαυση των πολιτιστικών δικαιωμάτων και άλλα. Ως εκ τούτου, συμμετέχουμε ενεργά, μεταξύ άλλων, στις πρωτοβουλίες για την άσκηση του δικαιώματος στην εργασία, για το παγκόσμιο πρόβλημα των ναρκωτικών, για την προστασία των πολιτιστικών δικαιωμάτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η προσήλωσή μας στον τομέα των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων προκύπτει, επίσης, από το γεγονός ότι η προαγωγή και προστασία των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί αλληλένδετο συστατικό της υλοποίησης των Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων.

Ως εκ τούτου, στον τομέα των αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων, υποστηρίζουμε ενεργά μία σειρά από πρωτοβουλίες της Ε.Ε. και άλλων παραγόντων, μεταξύ των οποίων αυτές της προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της καταπολέμησης του ρατσισμού και άλλων μορφών διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βασίζονται στη θρησκεία, το φύλο και το σεξουαλικό προσανατολισμό. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη ότι η προαγωγή και προστασία της ελευθερίας της έκφρασης, αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για τη δημιουργία περιεκτικών δημοκρατιών, είμαστε ένας από τους κύριους υποστηρικτές (sponsors) του Ψηφίσματος του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για «την ασφάλεια των δημοσιογράφων» και, την ίδια στιγμή, ηγούμαστε του σχετικού Ψηφίσματος στην Τρίτη Επιτροπή της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Τέλος, έχω τη χαρά να σας ανακοινώσω ότι, κατά τη διάρκεια αυτής της συνόδου του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Ελλάδα, για πρώτη φορά από τη δημιουργία του Συμβουλίου, θα ηγηθεί μίας πρωτοβουλίας και θα υποβάλει προς έγκριση, από το Συμβούλιο, το ψήφισμα για την «Προώθηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μέσω του αθλητισμού και του Ολυμπιακού Ιδεώδους».

Σε εθνικό επίπεδο, η Ελλάδα παραμένει πλήρως προσηλωμένη στον μόνιμο στόχο να προασπίζεται, προστατεύει και προάγει τα Ανθρώπινα Δικαιώματα όλων των προσώπων που διαμένουν ή διέρχονται από την επικράτειά της, αποκλείοντας κάθε μορφή ρατσισμού ή διακρίσεων για λόγους εθνοτικούς, θρησκευτικούς, φύλου ή άλλης φύσης. Σε αυτήν την ιδιαίτερα δύσκολη χρονική περίοδο που η Ελλάδα βιώνει μία σοβαρή οικονομική και προσφυγική/μεταναστευτική κρίση, η προώθηση και αναβάθμιση των θεμελιωδών ελευθεριών είναι υψίστης σημασίας.

Κύριε Πρόεδρε,

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι ετών, η Ελλάδα έχει υπομείνει μία σκληρή οικονομική κρίση, ένα ακραίο παράδειγμα της ευρύτερης κρίσης που πλήττει πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ο αντίκτυπος της οικονομικής ύφεσης απειλεί σημαντικά τη συνοχή του κοινωνικού ιστού. Η Ελληνική Κυβέρνηση, κατά την εφαρμογή της τελευταίας συμφωνίας οικονομικής βοήθειας, θα αγωνισθεί να προστατεύσει -πρώτα και κύρια- τα δικαιώματα των πλέον μειονεκτούντων τμημάτων της κοινωνίας και των ευάλωτων ομάδων. Για το σκοπό αυτό, το Μάρτιο του 2015, ψηφίσθηκε νόμος για την εξασφάλιση βασικών αγαθών και υπηρεσιών προς τα άτομα και τις οικογένειες που διαβιούν υπό συνθήκες ακραίας φτώχειας, μέσω της παροχής δωρεάν ηλεκτρικού ρεύματος, επιδότησης ενοικίου και κουπονιών σίτισης, μαζί με άλλες σχετικές πρωτοβουλίες.

Επιτρέψατέ μου να τονίσω και πάλι ότι η πλήρης απόλαυση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων στην Ελλάδα αποτελεί προτεραιότητα για την Κυβέρνησή μας. Μεριμνούμε, ώστε το ζήτημα να βρίσκεται σε εξέχουσα θέση -και αναμένουμε ότι θα ληφθεί πλήρως υπόψη- κατά τις τρέχουσες συζητήσεις με τους εμπλεκόμενους διεθνείς θεσμούς.

Ως προς το θέμα των προσφυγικών/μεταναστευτικών ροών που παραμένει αιτία σοβαρής ανησυχίας, θα ήθελα να επαναλάβω ότι η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία ιδιαίτερα ισχυρή μεταναστευτική πίεση, λόγω της γεωγραφικής της θέσης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Από τις αρχές του 2015, περισσότερα από 950.000 άτομα, ως επί το πλείστον προερχόμενα από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ, διέσχισαν τα ελληνικά θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία και έφτασαν στα ελληνικά νησιά. Η συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών είναι πρόσφυγες που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τις συγκρούσεις. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι η χώρα μου καταβάλλει τεράστιες προσπάθειες (και οικονομικούς πόρους) για να διασώσει αυτούς τους ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη και να τους υποδεχθεί με ανθρωπιά στα νησιά μας που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, με τη βοήθεια και την κινητοποίηση και του τοπικού πληθυσμού. Το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα έχει διασώσει, μέχρι σήμερα, περίπου 150.000 άτομα. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήθελα να τονίσω ότι η λήψη μονομερών μέτρων και το κλείσιμο των συνόρων δεν δύνανται να αποτελέσουν βιώσιμη λύση στο προσφυγικό/ μεταναστευτικό ζήτημα. Επιπλέον, το κλείσιμο των συνόρων μπορεί να οδηγήσει σε μείζονα ανθρωπιστική κρίση.

Παρά τους σοβαρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς των τελευταίων έξι ετών, η Ελλάδα, μαζί με τους Ευρωπαίους εταίρους της και την πολύτιμη υποστήριξη του Γραφείου του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), αποδίδει τη μέγιστη προσοχή της στο θέμα αυτό και συνεχίζει να κατευθύνει όλες της τις προσπάθειες στο να ανταποκριθεί επαρκώς σε αυτή την ανησυχητική εισροή. Πρωταρχικός στόχος της χώρας είναι να σώζει τις ζωές και να διασφαλίζει την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας όσων βρίσκονται σε ανάγκη, ειδικά των ευάλωτων ατόμων και ομάδων, π.χ. ασυνόδευτα παιδιά, έγκυες γυναίκες, άτομα με ειδικές ανάγκες, κ.λπ. Κατά την άποψή μας, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για τους πρόσφυγες και για τους για τους μετανάστες θα εξακολουθήσει να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για την Κυβέρνησή μας.

Δεν θα έπρεπε να παραβλέπουμε, ωστόσο, την ευρύτερη εικόνα. Ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος για να μετριασθεί η εισροή των προσφύγων και οι τραγικές της συνέπειες είναι να μπει ένα τέλος, επειγόντως, στη σύγκρουση στη Συρία. Η Ελλάδα θα υποστηρίξει όλες τις προσπάθειες, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που λαμβάνουν χώρα εδώ στη Γενεύη, από τον Ειδικό Απεσταλμένο του ΟΗΕ, Staffan de Mistura, με στόχο να τερματισθεί η αιματοχυσία και να προωθηθεί μία βιώσιμη πολιτική λύση στη σύγκρουση.

Τέλος, στο πλαίσιο των εθνικών προσπαθειών για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αξίζει να αναφέρουμε ότι η Ελλάδα, το 2014, ετοίμασε το πρώτο Σχέδιο Δράσης της για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Το Σχέδιο αυτό Δράσης αποσκοπεί στην προώθηση μίας συνεκτικής προσέγγισης για τα ανθρώπινα δικαιώματα που να βασίζεται στις εθνικές μας πολιτικές. Επιπλέον, βρίσκονται υπό επεξεργασία ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού και ένα νέο Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων, με στόχο την αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκύπτουν από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Οι προσπάθειες αυτές υπογραμμίζουν την αποφασιστικότητά μας να συνεχίσουμε να προάγουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους, με ιδιαίτερη έμφαση στις ευάλωτες ομάδες.

Κύριε Πρόεδρε,

Κλείνοντας, θα ήθελα να αξιοποιήσω την ευκαιρία της 10ης επετείου του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, προκειμένου να τονίσω τη σημασία της ενσωμάτωσης της διάστασης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε όλο το εύρος του έργου του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, επιτρέψατέ μου να επαναλάβω, ακόμη μία φορά, την πλήρη δέσμευσή της χώρας μου στην προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθώς και την αποφασιστικότητά της να συνεχίσει να εργάζεται στενά για το σκοπό αυτό με όλους τους μηχανισμούς προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και τα παρεμφερή όργανα των Συνθηκών.