Άρθρο του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών, Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, για την Ημέρα της Ευρώπης στην εφ/δα «Τα Νέα» (09.05.2020)

Η Ευρώπη να αρθρώσει μία ενιαία, ισχυρή φωνή


Σήμερα, 9 Μαΐου γιορτάζει η Ευρώπη.

Όταν πριν από 70 χρόνια ο Ρομπέρ Σουμάν οραματίστηκε αυτό τον κοινό χώρο ειρήνης, ασφάλειας και συνεργασίας των λαών μετά τη φρίκη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ίσως να μην μπορούσε να φανταστεί ότι στα 70 χρόνια που ακολούθησαν, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα κατάφερνε να αποτελεί σήμερα ένα Δημιούργημα που όμοιό του δεν έχει καταγραφεί διαχρονικά στην πολιτική ιστορία.

Μέσα σε αυτές τις επτά δεκαετίες διαμόρφωσε μια ενιαία αγορά 500 εκατομμυρίων, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση της μεγαλύτερης οικονομίας παγκοσμίως, δημιούργησε το δικό της ισχυρό νόμισμα, και ενοποίησε μια ήπειρο με αρκετές διαφορές πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά.

Όμως, οι «Πατέρες της Ένωσης» μάλλον θα προβληματίζονταν σοβαρά από τη διαχείριση των απανωτών κρίσεων της τελευταίας δεκαετίας (χρηματοπιστωτικής, προσφυγικής, Brexit, και λαϊκισμού). Κι ακόμη περισσότερο, ίσως απογοητεύονταν με την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού, που τείνει να μετατραπεί σε κρίση ταυτότητας κι αλληλεγγύης.

Σαφώς, η τρέχουσα κρίση δε μοιάζει με τις προηγούμενες. Ούτε ως προς τα μεγέθη, ούτε ως προς την ένταση, ούτε ως προς το εύρος των διαφαινόμενων επιπτώσεων της. Θα πληγούν εκατομμύρια άνθρωποι, οι περισσότερες εθνικές οικονομίες, ακόμη και οι πιο ισχυρές, θα βρεθούν ευάλωτες και εξασθενημένες, χωρίς ορατό χρονικό ορίζοντα ανάκαμψης.

Και, για να ανταπεξέλθει σε αυτή τη μεγάλη συλλογική απειλή, δεν αρκούν τα γνώριμα, συμβατικά και μάλλον συντηρητικά εργαλεία, που ως τώρα ανακύκλωνε. Απαιτείται καινοτόμα σκέψη, τολμηρές πρωτοβουλίες και ισχυρή πολιτική απόφαση. Η Ευρώπη φαίνεται προς το παρόν να σπαταλά χρόνο και πόρους σε ατέρμονες συγκρούσεις και κοντόφθαλμους εσωτερικούς διχασμούς. Τα καταστρεπτικά χαρακώματα «Βορείων» και «Νοτίων», «Δυτικών» και «Ανατολικών», «προνοητικών» και «τεμπέληδων», «τσιγκούνηδων» και «φιλόδοξων», δεν πρέπει να έχουν θέση στον ευρωπαϊκό διάλογο.

Στην καρδιά κάθε Ευρωπαίου πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι είναι ισχυρότερος εντός της Ένωσης, παρά εκτός. Η αναθεώρηση προς τα πάνω του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού θα είναι προς το συμφέρον όλων.

Η Ευρώπη πρέπει να χρησιμοποιήσει τα μαθήματα της κρίσης του ευρώ και να ενισχύσει τον υπερεθνικό της χαρακτήρα. Να αναρωτηθεί, τελικά, όπως έκανε το 1983 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «θέλουμε ή δεν θέλουμε την Ένωση της Ευρώπης;»

Γιατί, αν δεν εξασφαλίσει αυτή την ουσιαστική συνοχή, το «ενωσιακό πείραμα» θα αποτύχει. Αν όχι σε αυτή, ίσως στην επόμενη κρίση. Στο μέλλον, προβλήματα όλο και πιο σύνθετα κι απρόβλεπτα θα θέτουν σε δοκιμασία τα συλλογικά αντανακλαστικά της.

Ήδη, ante portas, βρίσκεται η κλιματική αλλαγή, η αύξηση των μεταναστευτικών ροών. Οι ραγδαίες επαναστάσεις, σε πεδία προηγμένης τεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης. Πώς θα αντιδράσει; Με ποια εργαλεία και ποιες πολιτικές; Πως θα χρηματοδοτήσει τις λύσεις; Με πόσες και ποιες θεσμικές φωνές θα εκφραστεί; Πώς θα οχυρωθεί, ώστε να αποδειχθεί μια βιώσιμη και ανθεκτική στις κρίσεις Ένωση;

Πριν χρόνια, ο Δημήτρης Τσάτσος είχε χαρακτηρίσει το ενωσιακό φαινόμενο «Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία». Τώρα, ίσως ήρθε η ώρα, να δικαιωθεί αυτός ο χαρακτηρισμός μέσα από τη συμπόρευση, συνεργασία και συν-δημιουργία των κρατών – μελών.

Χρόνια πολλά, Ευρώπη!