Δηλώσεις Υπουργού Εξωτερικών, Γ. Κατρούγκαλου, με το πέρας της συνάντησής του με τον ομόλογό του της Κύπρου, Ν. Χριστοδουλίδη (Λευκωσία, 19.03.2019)

Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Αγαπητέ κ. Υπουργέ, καλέ φίλε Νίκο, εγώ ευχαριστώ για τη θερμή υποδοχή, για τα καλά λόγια. Πάντα η πρώτη επίσκεψη Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών γίνεται στην Κύπρο. Γιατί έχουμε συναντίληψη, γιατί αντιλαμβανόμαστε με τον ίδιο τρόπο τα εθνικά συμφέροντα και γιατί στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για διμερή επαφή, αισθανόμαστε όλοι σαν να είμαστε από την ίδια μεριά υπεράσπισης των ίδιων αξιών, των ίδιων συμφερόντων.

Και όπως τα είπε ο Νίκος, ως προς τα θέματα που εξετάσαμε δεν μπορούσε παρά να είναι πρώτο θέμα το Κυπριακό, το οποίο το αντιλαμβανόμαστε και εμείς ως ένα θέμα κατεξοχήν παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου, ως ένα θέμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε αυτή την διάστασή του, κατοχής εδαφών ενός κυρίαρχου κράτους από στρατεύματα κατοχής κι είναι τα θέματα που εμείς θέλουμε να θέσουμε με έμφαση στη συζήτηση με την Τουρκία, ακριβώς για να αξιοποιήσουμε και την πρόοδο που είχε επιτευχθεί στο Crans-Montana.

Πρόκειται να έχω αμέσως μετά, σε αυτή την εβδομάδα, επίσκεψη στην Τουρκία, όπου θα συζητήσω με τον Τούρκο ομόλογό μου το Κυπριακό υπό το πρίσμα που σας προανέφερα, προσπαθώντας να διερευνήσουμε τις προθέσεις και της άλλης πλευράς. Γιατί εμείς -και η Κύπρος και η Ελλάδα- θέλουμε να λυθεί το Κυπριακό «χθες». Θεωρούμε ότι υπάρχει όχι απλώς καθυστέρηση, 40 χρόνια καθυστέρηση, για αν λυθεί το θέμα, κι όσο περνάει από το χέρι μας θα επιδιώξουμε την επίλυσή του στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ και του Διεθνούς Δικαίου.

Συζητήσαμε και τις άλλες πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες που η Ελληνική και η Κυπριακή Δημοκρατία έχουν στο άμεσο παρελθόν ενεργοποιήσει. Τα τριμερή αυτά σχήματα συνεργασίας, τα οποία φιλοδοξούμε να επεκτείνουμε και με την παρουσία και άλλων ισχυρών δυνάμεων, είναι ακριβώς ένα απτό δείγμα της αναβάθμισης της διπλωματικής ισχύος και της Ελλάδας και της Κύπρου. Χωρίς να στρεφόμαστε εναντίον οποιουδήποτε άλλου, θωρακίζουμε με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντά μας στην περιοχή, όχι μόνο στο επίπεδο της προάσπισης των οικονομικών μας συμφερόντων, κατεξοχήν της προάσπισης των γεωστρατηγικών και γεωπολιτικών μας συμφερόντων.

Τέλος, συζητήσαμε και για την Ευρώπη. Πάγια, η Ελληνική και η Κυπριακή Δημοκρατία υπερασπίζονται τις αξίες της ευρωπαϊκής ιδέας, τις ανοιχτές κοινωνίες, τις δημοκρατικές αρχές. Και σε μια περίοδο που αμφισβητούνται αυτές οι αρχές ακόμα και στο εσωτερικό της Ευρώπης, είναι πάντοτε χρήσιμο να συζητάμε για να δούμε πώς θα μπορέσουμε να τις υπερασπιστούμε, πολύ περισσότερο που πολλές από τις εξελίξεις στο ευρωπαϊκό επίπεδο συναρτώνται και με τα εθνικά μας θέματα. Συζητήσαμε, για παράδειγμα, το γιατί δεν πρέπει να αποκλειστούν οι ευρωπαϊκές προοπτικές της Τουρκίας με την αυτονόητη προϋπόθεση του εκ μέρους της σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου, της καλής γειτονίας, καθώς και ότι πράγματι, είναι προς το συμφέρον και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας αλλά και των δικών μας χωρών να μείνει ανοιχτός ο ευρωπαϊκός της δρόμος, με τις προϋποθέσεις, επαναλαμβάνω, που ανέφερα.

Επομένως, ουσιαστικά επιβεβαιώθηκε το αυτονόητο: η αδερφική –όχι απλά καλή- σχέση μεταξύ των δύο κρατών, η πλήρης συναντίληψη συμφερόντων και χάραξη τακτικής και στρατηγικής. Από τη δική μας μεριά δεσμευόμαστε ότι έτσι πάντοτε θα συνεχίζει να είναι.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Το ότι υπάρχει μία απόφαση μη δεσμευτική από το Ευρωκοινοβούλιο για την αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείτε ότι θα δημιουργήσει περαιτέρω ένταση στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας;

Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Όπως προανέφερα, έχουμε απόλυτη σύμπτωση απόψεων στο θέμα αυτό. Θεωρούμε ότι είναι προς το συμφέρον του λαού της Τουρκίας, είναι προς το συμφέρον των δικών μας χωρών και είναι και προς το συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μην υπάρχει μία αντιευρωπαϊκή, εχθρική Τουρκία, στα ανατολικά σύνορα της Ένωσης, αλλά, αντίθετα, να είναι ανοιχτός ο ευρωπαϊκός της δρόμος, με την προϋπόθεση, προφανώς, ότι θα γίνει πλήρως σεβαστή από τη δική της τη μεριά όλη αυτή η κατάκτηση του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού σε όλα τα επίπεδα.

Και, επιπλέον, είμαστε αντίθετοι όχι στο να επισημαίνονται παραβιάσεις του κράτους Δικαίου, παραβιάσεις της Δημοκρατίας, είμαστε αντίθετοι στο να καλλιεργηθεί από πολλές πλευρές ένα κλίμα «ισλαμοφοβίας» που είναι αντίθετο στην πρακτική των ανοικτών κοινωνιών που πάντοτε η Ευρώπη προωθούσε, είναι αντίθετο προς τον ίδιο τον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό που έχει τις δικές του αξίες, έχει όμως και σεβασμό προς τον άλλο.

Νομίζω, επομένως, πως θα συνεχίσουμε την ίδια τακτική η οποία, σε τελική ανάλυση, θα ωφελήσει τα δικά μας συμφέροντα χωρίς να βλάψει τα συμφέροντα κανενός άλλου.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δύο ερωτήματα. Το πρώτο έχει να κάνει με το Κυπριακό και την επίσκεψη του κ. Υπουργού στην Τουρκία. Ποιά είναι τα συγκεκριμένα μηνύματα που θα σταλούν, δεδομένου ότι είμαστε σε μία περίοδο διαφαινόμενης όξυνσης από πλευράς Τουρκίας; Και το δεύτερο: παρατηρείται μία ένταση της προκλητικότητας, της αμφισβήτησης της κυριαρχίας σε Αιγαίο και ΑΟΖ από πλευράς Τουρκίας. Καθημερινά επεισόδια, καθημερινές λεκτικές απειλές…

Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Τα μηνύματα θα είναι συγκεκριμένα και θα είναι και ως προς την ουσία και ως προς τη διαδικασία. Ως προς τη διαδικασία αναφέρθηκα και στο τέλος της ομιλίας μου. Θέλουμε να υπάρχει πρόοδος στο Κυπριακό. Θέλουμε να λυθεί όχι αύριο, «χθες» θα θέλαμε να έχει λυθεί. Και για να γίνει αυτό, θέλουμε να ξεκινήσει μία συζήτηση με ειλικρίνεια και να έχουμε συγκεκριμένες απαντήσεις από την άλλη πλευρά, σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, στο επίπεδο της διεθνούς διάστασης του Κυπριακού. Θα ζητήσω λοιπόν από τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών να ακούσω πιο συγκεκριμένες απόψεις, γιατί δεν έχουν ανοίξει ακόμη τα χαρτιά της άλλης πλευράς ως προς το πώς σκέφτεται την αντικατάσταση του απαράδεκτου καθεστώτος των εγγυήσεων, με έναν μηχανισμό στον οποίο δεν θα επαναλαμβάνονται τα αποικιακά και αντίθετα στο Διεθνές Δίκαιο χαρακτηριστικά του προηγούμενου νομικού καθεστώτος. Εν πάση περιπτώσει, να ξεκινήσει μία συζήτηση προπαρασκευαστική, άτυπη στην αρχή, ούτως ώστε να υπάρχει μία πρόοδος που θα μας επιτρέψει, όταν ξεκινήσουν οι ουσιαστικές διαπραγματεύσεις, να αξιοποιήσουμε όλη την πρόοδο που έχει γίνει στις τελευταίες διαπραγματεύσεις και ειδικά στο Crans-Montana.

Ως προς την ένταση, θέλω να σας πω ότι ένας από τους βασικούς στόχους της επίσκεψης του Πρωθυπουργού στην Άγκυρα και η συζήτηση που είχε με τον Πρόεδρο Ερντογάν, κατέτεινε ακριβώς σε αυτό, στο να μειωθεί η ένταση στο Αιγαίο. Έχουμε δει πράγματι μία προσπάθεια αποκλιμάκωσης της έντασης το τελευταίο διάστημα, χωρίς να έχουν λείψει οι παραβιάσεις. Το δεύτερο κομμάτι της συνομιλίας μου με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών θα είναι ακριβώς για την κατάστρωση ενός οδικού χάρτη για την αποκλιμάκωση της έντασης, η οποία, είναι προφανές, δεν ωφελεί καμία από τις δύο πλευρές.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αύριο υπάρχει μία τριμερής συνάντηση που καθίσταται τετραμερής με την παρουσία των ΗΠΑ. Και υπάρχει η εκτίμηση ότι υπάρχει μία ποιοτική διαφορά στην πορεία αυτών των τριμερών με την παρουσία των ΗΠΑ. Ποιά είναι η σημασία που αποδίδετε και σε ποιές πτυχές συνεργασίας αναμένετε ότι θα υπάρξουν αποτελέσματα;

Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Όπως ανέφερε και ο φίλος Νίκος, έχουμε μία σημαντική πρόοδο ως προς την ενίσχυση της διπλωματικής ισχύος και της θέσης των δύο χωρών από την ανάπτυξη αυτών των τριμερών σχέσεων συνεργασίας. Και ο συνάδελφός μου είχε σημαντικές, ποιοτικά πολύ διαφορετικές και ανώτερες από το παρελθόν, συζητήσεις με τους Αμερικανούς ομολόγους μας στην Ουάσινγκτων την προηγούμενη χρονιά, και εγώ είχα την τύχη να συμμετέχω στην έναρξη του Στρατηγικού Διαλόγου της Ελλάδας με τις ΗΠΑ. Αυτό που αναγνωρίζεται στο πλαίσιο των συζητήσεων αυτών είναι αυτό που είπε και στην κατάληξη της προηγούμενης απάντησής του ο Νίκος, ότι δεν είμαστε μόνο χώρες πυλώνες δημοκρατίας και σταθερότητας, είμαστε και εξαγωγείς σταθερότητας, σε ένα τρίγωνο αστάθειας που η μία του κορυφή είναι στην Ανατολική Μεσόγειο, η άλλη είναι στην Λιβύη και η τρίτη βέβαια είναι ψηλά στην Ουκρανία. Η Ελληνική Δημοκρατία, όπως βέβαια και η Κυπριακή, θέλει επομένως να συμβάλλει στην σταθεροποίηση της περιοχής. Η οικονομική διπλωματία την οποία ασκούμε είναι στην υπηρεσία αυτού του ευρύτερου γεωστρατηγικού σκοπού και η συμμετοχή του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στην τριμερή αυτή συνάντηση αποτελεί ταυτόχρονα μία επιβεβαίωση αυτού του νέου αναβαθμισμένου γεωστρατηγικού ρόλου της Κύπρου και της Ελλάδας, αλλά και ταυτόχρονα μία εγγύηση ότι η αξιοποίηση, βάσει των κυριαρχικών δικαιωμάτων που έχει η Κυπριακή Δημοκρατία στους πόρους που δικαιούται να αντλεί από την ΑΟΖ της, θα γίνει σεβαστή, γιατί αυτό επιτάσσει το Διεθνές Δίκαιο.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπήρξε ανακοίνωση το πρωί από το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, το οποίο χαρακτήρισε ως εντελώς αρνητική την ανακοίνωση-απάντηση της Αθήνας μετά τις δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν στη Σμύρνη περί «γκιαούρηδων». Ένα σχόλιο;

Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Ακούστε, η δήλωσή μας έλεγε, κάτι το οποίο είναι αναντίρρητο από τον οποιονδήποτε καλόπιστο παρατηρητή, ότι η εξωτερική πολιτική δεν πρέπει να εργαλειοποιείται για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης και ότι πρέπει να υπάρχει απόλυτος σεβασμός στην ιστορία και στην αξιοπρέπεια των γειτονικών λαών. Αυτή ήταν η δήλωσή μας, είναι τόσο αναμφισβήτητα και γενικά αποδεκτά αυτά, όχι απλώς από το Διεθνές Δίκαιο, αλλά και από τον νομικό και πολιτικό πολιτισμό που κυριαρχεί στην Ευρώπη. Δεν θέλω να σχολιάσω τις δηλώσεις του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, γιατί όπως σας είπα, ο σκοπός μας δεν είναι η κλιμάκωση αλλά η αποκλιμάκωση της έντασης. Και να ξεκαθαρίσω, επειδή το δηλώνει και αυτό στην κατάληξή του το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, ότι όταν δηλώνουμε ότι σκοπός μας είναι η βελτίωση των σχέσεων πρέπει να το επιβεβαιώνομε και στην πράξη.

Ευχαριστώ πολύ.