Συνέντευξη Πρέσβη της Ελλάδος, κου Ηλία Φωτόπουλου, σε κυριακάτικη έκδοση εφ. ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

/// Σαφέστατο μήνυμα στέλνει ο πρέσβης της Ελλάδος, Ηλίας Φωτόπουλος, για το πολύκροτο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Με πολλούς αποδέκτες στο μήνυμά του, ο Ηλίας Φωτόπουλος σημειώνει πως το θέμα της ασφάλειας θα λυθεί λειτουργικά, μακροπρόθεσμα και σταθερά με την αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων και με την κατάργηση των εγγυήσεων. Παραπέμποντας στους στοιχειώδεις κανόνες του κοινοτικού κεκτημένου ως προς τα θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο νέος πρέσβης της Ελλάδας επισήμανε πως η ΕΕ θα πρέπει στο ζήτημα αυτό να λάβει μια σαφέστατη θέση ότι θα παράσχει ασφάλεια σ’ ένα κράτος-μέλος της.

Ο κ. Φωτόπουλος, ο οποίος αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, στο κεφάλαιο αυτό, είπε πως επειδή ενδεχομένως να υπάρξει ένα συναίσθημα ανασφάλειας, «θα μπορούσε να θεραπευθεί με τον πλέον κατάλληλο τρόπο». Εξήγησε δε τη θέση αυτή λέγοντας ότι μπορεί να δομηθεί μ’ ένα σύστημα είτε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε στο πλαίσιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Ο Έλληνας διπλωμάτης αναφέρθηκε και στον ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου στην περιοχή, αλλά και στις γεωστρατηγικές πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται από τις δύο χώρες.

- Φαίνεται και από τις δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, ότι αναπτύσσεται μια πρωτοβουλία στο θέμα των εγγυήσεων. Η Ελλάδα έχει πάρει μια σαφή θέση στο θέμα αυτό, την οποία έχει θέσει και ενώπιον της Τουρκίας. Ποια ήταν η αντίδραση της Άγκυρας;
- Ο υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ευθέως, όχι μία αλλά αρκετές φορές, ότι αυτό το αναχρονιστικό σύστημα των εγγυήσεων θα πρέπει να καταργηθεί.
Αυτές τις δηλώσεις τις έχει κάνει τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης και της ίδιας της Τουρκίας. Στις συναντήσεις του με τον υπουργό Εξωτερικών και τον Πρόεδρο της Τουρκίας συζήτησαν σειρά θεμάτων που άπτονται των ελληνοτουρκικών σχέσεων και φυσικά επανέλαβε κι αυτήν τη δημόσια δήλωση. Δεν έχω δει μέχρι στιγμής την Τουρκία να έχει λάβει σαφή θέση επί του θέματος ούτως ή άλλως. Την αναμένουμε.

- Υπήρξε μια δήλωση του κ. Ερντογάν.
- Είχε κάνει δήλωση ο κ. Ερντογάν, αλλά όχι αμέσως μετά τη συνάντηση με τον κ. Κοτζιά. Δεν συνδέω τη συνάντηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών με τη δήλωση Ερντογάν. Τις προάλλες είχε κάνει μια διαφορετική δήλωση ο κ. Τσαβούσογλου. Βλέπουμε ότι η Τουρκία δεν έχει πάρει μια ξεκάθαρη θέση πάνω στο θέμα αυτό.
Το σύστημα των εγγυήσεων, πέραν του ότι είναι αναχρονιστικό, είναι και το μοναδικό σύστημα που ισχύει σε χώρα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν είναι δυνατόν μια χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ζει και να λειτουργεί υπό καθεστώς εγγυήσεων. Αυτό το σύστημα πρέπει να καταργηθεί.
Όσον αφορά τη Μεγάλη Βρετανία, δεν έχει δείξει να έχει αντιδράσει καθόλου στις δημόσιες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών.

- Έχει συζητηθεί το θέμα μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας;
- Νομίζω είναι καλύτερα να μείνουμε στις δημόσιες δηλώσεις που έχει κάνει ο υπουργός Εξωτερικών.

- Εσείς πώς βλέπετε να επιλύετε το θέμα της ασφάλειας;
- Το θέμα της ασφάλειας θα λυθεί. Θα λυθεί λειτουργικά, μακροπρόθεσμα και σταθερά με την αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων και με την κατάργηση των εγγυήσεων.
Επειδή ενδεχομένως να υπάρξει ένα συναίσθημα ανασφάλειας, θα μπορούσε να θεραπευθεί με τον πλέον κατάλληλο τρόπο. Μπορεί να δομηθεί μ’ ένα σύστημα είτε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε στο πλαίσιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Οπότε θα πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσα από ένα σύστημα που θα παρέχει ασφάλεια στους κατοίκους αυτής της χώρας, τα υπόλοιπα περιττεύουν. Από την άλλη δεν θα αντίκειται στους στοιχειώδεις κανόνες του κοινοτικού κεκτημένου ως προς τα θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ θα πρέπει στο ζήτημα αυτό να λάβει μια σαφέστατη θέση, πως θα παράσχει ασφάλεια σ’ ένα κράτος-μέλος της. Τα πράγματα είναι αρκετά απλά και δεν νομίζω να χρειάζεται να ψάχνουμε άλλες χώρες που θα αναλάβουν την ασφάλεια μιας χώρας.

- Ποιες οι πρώτες εντυπώσεις από την Κύπρο στο σύντομο διάστημα που είστε στο νησί; Λαμβάνοντας υπόψη και την ιδιαιτερότητα του Έλληνα πρέσβη σε σύγκριση με όλους τους άλλους διπλωμάτες στην Κύπρο.
- Έχω ξανάρθει στην Κύπρο ως επισκέπτης, όχι υπηρεσιακά. Άρα δεν ήταν η πρώτη μου επαφή με το νησί. Είναι πάρα πολύ διαφορετικό το να ασχολείσαι επαγγελματικά με τα ζητήματα που απασχολούν την Κύπρο και την Ελλάδα, όπως είναι το Κυπριακό, στο εξωτερικό από κάποιο άλλο πόστο και πολύ διαφορετικό να ασχολείσαι μέσα στην ίδια την Κύπρο.
Διότι μπαίνεις αναγκαστικά και ο ίδιος σε μια διαδικασία όπου παρόλο που πρέπει να είσαι ψύχραιμος και επαγγελματίας και να αξιολογείς σωστά ό,τι γίνεται, από την άλλη υπάρχει ένας συναισθηματικός κίνδυνος να παρασυρθείς. Αυτό, ομολογώ, δεν μπορώ να πω ότι δεν το αισθάνομαι.
Είναι κάτι το οποίο δεν είναι εύκολα ελεγχόμενο, ας μην κάνουμε όλοι τους επαΐοντες και είμαστε όλοι επαγγελματίες. Υπάρχει κι αυτό το στοιχείο. Από την άλλη η εντύπωσή μου είναι ότι βρήκα ένα πάρα πολύ φιλικό περιβάλλον. Αυτό το περιβάλλον το έχω ζήσει με φίλους Κύπριους και σε άλλες χώρες. Δεν ξέρω, νομίζω ότι είναι ίδιον και το βρίσκεις παντού. Εδώ όμως το ζεις στην καθημερινότητά σου, είτε έχει επαφές σε υψηλό πολιτικό επίπεδο, αλλά το βρίσκεις και στον απλό άνθρωπο. Θα έλεγα ότι είναι οδηγός και του δίνει και δύναμη. Αισθάνεσαι ότι αποκτάς μια δύναμη απ’ όλο αυτό τον κόσμο και κοιτάζεις να κάνεις τη δουλειά σου όσο μπορείς πιο σωστά για να μην τους απογοητεύσεις. Το να είσαι πρέσβης στην Κύπρο από τη μια είναι τιμή και από την άλλη πολύ μεγάλη ευθύνη. Δεν είναι απλό πράγμα. Και για έναν Έλληνα διπλωμάτη είναι πολύ μεγάλη ευθύνη.
Ελλάδα και Κύπρος παράγοντες σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή

- Προχωρούν οι προσπάθειες συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Να αναμένουμε μια παράλληλη τριμερή συνεργασία με εκείνη της Κύπρου και Ελλάδας με Αίγυπτο; -Η συνεργασία μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας και Αιγύπτου, απ’ ό,τι είδαμε πάει πάρα πολύ καλά. Πολύ πρόσφατα έγινε η τριμερής συνάντηση κορυφής με εξαιρετικά αποτελέσματα και με σαφή μηνύματα. Να επισημάνω δύο βασικά μηνύματα που έστειλε αυτή η συνάντηση: Δεν πρόκειται για κίνηση ανταγωνιστική έναντι οποιουδήποτε, και το ότι οι τρεις χώρες έδωσαν μιαν ώθηση στους περαιτέρω τρόπους και μεθόδους συνεργασίας τους σε πάρα πολλούς τομείς όπως είναι π.χ. εμπόριο, τουρισμός, ενέργεια κ.λπ.
Όσον αφορά στην ενδεχόμενη τριμερή μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, χρονικά δεν θα μπορούσα να την προσδιορίσω αλλά σαφέστατα είναι γνωστή η πολιτική των δύο χωρών μας έναντι του θέματος αυτού. Σαφέστατα και θα μπορούσε να γίνει, είναι θέμα των τριών χωρών πότε θα κρίνουν ότι είναι οι συνθήκες κατάλληλες. Εκείνο που πρέπει να συγκρατήσουμε, περισσότερο απ’ όλα, είναι πως τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος αυτό που δείχνουν με αυτές τις κινήσεις και πρωτοβουλίες, είναι πως αποτελούν παράγοντες σταθερότητας και στην ευρύτερη περιοχή. Διότι αυτού του είδους συνεργασίες δεν θα τις χαρακτήριζα ευκαιριακές. Θα τις χαρακτήριζα συνεργασίες, οι οποίες σε βάθος χρόνου θα μπορούσε να είναι πάρα πολύ σημαντικές και θα μπορούσαν να δώσουν αποτελέσματα που θα ωφελήσουν τόσο τις τρεις χώρες αλλά και την ευρύτερη περιοχή.

- Πολιτικά πώς μπορεί να αξιοποιηθεί από πλευράς Κύπρου και Ελλάδας αυτή η συνεργασία τόσο με την Αίγυπτο όσο και με το Ισραήλ ή και με άλλες χώρες;
- Κατ’ αρχήν θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε συνεργασίες σε τομείς που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν. Θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε τις οικονομίες μας, θα μπορούσαν να γίνουν επενδύσεις, να αυξηθεί το τουριστικό ρεύμα, να λειτουργήσουν νέες θαλάσσιες συνδέσεις. Θα μπορούσαν, επίσης, να ρυθμιστούν π.χ. τα θέματα της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας–Αιγύπτου που δεν έχουν ρυθμιστεί, άρα μιλούμε και για μιαν ώθηση στα ζητήματα της ενέργειας.
Από την άλλη, η συνεργασία δείχνει ότι υπάρχουν πόλοι, σε μιαν ασταθή περιοχή, οι οποίοι δημιουργούν σταθερότητα. Και είναι ευπρόσδεκτοι κι άλλοι να έρθουν. Αυτές οι διαδικασίες είναι ανοικτές, δεν είναι κλειστές. Αρκεί να υπάρχει βούληση για κάποιον ενδιαφερόμενο να συμμετάσχει.

- Η δύσκολη περίοδος, την οποία διανύει οικονομικά η Ελλάδα, την καθιστά και πιο ευάλωτη σε θέματα εξωτερικής πολιτικής; Εσείς ως διαχειριστής της εξωτερικής πολιτικής, από τη θέση του πρέσβη, πώς το βιώνετε αυτό;
- Προσωπικά θα έλεγα το αντίθετο. Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης με τους Θεσμούς και δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει η κατάσταση στην πορεία των διαπραγματεύσεων όσον αφορά μια νέα συμφωνία, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει σταθερό και ενεργό ρόλο σ’ όλα τα διεθνή φόρα. Για παράδειγμα, η πολύ σημαντική θέση του υπουργού Εξωτερικών σ’ ό,τι αφορά το Κυπριακό. Επίσης η πολιτική της Ελλάδας έναντι των βαλκανικών χωρών, που είναι μια πολιτική πολύ προσεκτική, χωρίς αλλοπρόσαλλες εξάρσεις που δεν βοηθούν στη σταθερότητα της περιοχής. Πρωτοβουλίες σ’ ό,τι αφορά τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης-Ρωσίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης-Ουκρανίας. Όλα αυτά δείχνουν πως παρά την οικονομική κρίση η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας είναι ενεργή και δεν έχει επηρεαστεί από αυτή.

- Τις προάλλες πήγε να δημιουργηθεί ένα ζήτημα από πλευράς Αλβανίας, η οποία έδειξε να θέλει να εκμεταλλευθεί την κατάσταση στην Ελλάδα, χωρίς ωστόσο να υπάρχει οποιαδήποτε συνέχεια.
- Οι δηλώσεις του εκπροσώπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας ήταν σαφείς και ξεκάθαρες. Θα ήθελα να προσθέσω ότι τέτοιου είδους ζητήματα ουσιαστικά δεν εμπεδώνουν το κλίμα φιλίας και καλής γειτονίας που πρέπει να υπάρχει μεταξύ των χωρών της περιοχής.

- Οι Έλληνες διπλωμάτες έχουν πάντα στην ατζέντα τους το Κυπριακό.
Αυτό θεωρείται βαρίδι για την ελληνική εξωτερική πολιτική, δηλαδή θα μπορούσε να ήταν καλύτερες οι σχέσεις με κάποιες χώρες, όπως για παράδειγμα με την Τουρκία;
- Εάν θέλουμε εξομάλυνση των σχέσεων αυτών, πρέπει πρώτα να λυθεί το Κυπριακό. Δεν έχουμε ποτέ αισθανθεί ως διπλωμάτες ένα σοβαρό εθνικό θέμα ως βαρίδι στη δουλειά μας, αντιθέτως κάνουμε ό,τι μπορούμε απ’
όπου κι αν βρεθούμε και στοχεύουμε στην προώθηση του Κυπριακού Προβλήματος. Επίσης, στο πλαίσιο των προσπαθειών που κάνει η κυπριακή κυβέρνηση, στηρίζουμε τις κινήσεις της.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις θα μπορούσαν να βελτιωθούν εάν λυθεί το Κυπριακό, πρέπει να φύγει το casus belli. Είναι πάρα πολλά που μπορούν να γίνουν, αλλά -επαναλαμβάνω- το Κυπριακό ουδέποτε αποτέλεσε και ούτε πρόκειται να αποτελέσει βαρίδι στη δουλειά μας.

- Πέραν από την Τουρκία, δίνεται μεγάλη ενέργεια από το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών στο Κυπριακό. Είναι ψηλά στην ατζέντα, γίνονται προσπάθειες, μπορεί κάποια θέματα να μένουν πίσω λόγω Κυπριακού. Υπό αυτή την έννοια, μπορεί να επηρεάζει τους ευρύτερους σχεδιασμούς της Ελλάδας.
- Όταν οριοθετείς κάτι και λες «αυτό είναι το εθνικό θέμα», τότε ασχολείσαι με το εθνικό θέμα. Τα υπόλοιπα περιττεύουν.//

Γράφει: Ανδρέας Πιμπίσιης