Συνέντευξη του Πρέσβεως της Ελλάδος στην Καθημερινή της Κυριακής Κύπρου (10/3/2019)

EΡ: Μετά από μία περίοδο στασιμότητας στο Κυπριακό, φαίνεται να υπάρχει μία κινητικότητα πέριξ και των όρων αναφοράς. Η αίσθησή σας ποια είναι?


ΑΠ: Πράγματι, μετά από μία μακρά περίοδο περισυλλογής,  η απεσταλμένη του ΓΓ ΗΕ, κα J. H. Lute διερευνά, από τον Ιούλιου του 2018 έως σήμερα, τις δυνατότητες επανέναρξης των διαπραγματεύσεων, από το σημείο στο οποίο έφθασαν στη Διεθνή Διάσκεψη του Crans Montana. Τόσο η ελληνική Κυβέρνηση όσο και η Κυπριακή Δημοκρατία έχουν διαμηνύσει ότι η ευκταία επανάληψη των συνομιλιών προϋποθέτει την αναγκαία προετοιμασία, προκειμένου να αποφευχθούν οι γνωστές και μη οφειλόμενες σε Ελλάδα και Κύπρο εσφαλμένες κινήσεις του παρελθόντος, που οδήγησαν στη μη επίτευξη συμφωνίας τον Ιούλιο του 2017 στη Διεθνή Διάσκεψη του Crans Montana, η σημασία της οποίας ουδόλως πρέπει να υποτιμάται.

Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να αξιοποιηθεί το κεκτημένο της προηγούμενης διαπραγματευτικής περιόδου, με έμφαση στις έξι παραμέτρους του Πλαισίου του ΓΓ ΗΕ, καθώς και στην πρότασή του για τη δημιουργία ενός μηχανισμού εφαρμογής της λύσης, η λειτουργία του οποίου σαφέστατα προϋποθέτει την πρότερη κατάργηση του αναχρονιστικού συστήματος εγγυήσεων.   

Στηρίζουμε, λοιπόν, την εν εξελίξει αποστολή της κας Lute, αναμένοντας τόσο από την Τουρκία όσο και από την τ/κ πλευρά να καταστήσουν επιτέλους σαφείς τις θέσεις τους, κυρίως στα κρίσιμα ζητήματα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων. Οφείλω, όμως, να επισημάνω ότι οι συνεχείς δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων και Τ/κ παραγόντων σχετικά με την ανάγκη αναζήτησης «εναλλακτικών μορφών επίλυσης» του Κυπριακού, καθώς και οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου τόσο επί του εδάφους όσο και στην ΑΟΖ της Κύπρου, δεν συμβάλλουν στη δημιουργία του αναγκαίου για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη εποικοδομητικού κλίματος.     



ΕΡ: Συμφωνείτε με την άποψη πως η επίλυση του ονοματολογικού της ΠΓΔΜ δίδει ώθηση στην επίλυση ενός ακόμα μακροχρόνιου προβλήματος όπως είναι το Κυπριακό?


ΑΠ: Η Συμφωνία των Πρεσπών έθεσε τέρμα σε μία μακρόχρονη διεθνή διαφορά μεταξύ της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας, αποστέλλοντας το μήνυμα στην ευρύτερη περιοχή μας ότι η πίστη στο διεθνές δίκαιο, στην ειρηνική επίλυση των διαφορών και στις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες αποτελεί τη μοναδική οδό προς την ειρήνη, την ασφάλεια  και την ευημερία των λαών.

Στη διεθνή πολιτική, όμως, πρέπει να είμαστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί όταν χρησιμοποιούμε συγκρίσεις και αναλογίες, ιδιαίτερα όταν αντιμετωπίζουμε προβλήματα όπως το Κυπριακό, που αναμφίβολα είναι ζήτημα εισβολής και συνεχιζόμενης στρατιωτικής κατοχής εδάφους ενός κράτους-μέλους των Ηνωμένων Εθνών και βέβαια της ΕΕ. Η επίλυση του ονοματολογικού προβλήματος με τη Βόρεια Μακεδονία δεν θα μπορούσε να έχει επιτευχθεί εάν δεν υπήρχαν, και στις δύο χώρες, κυβερνήσεις προσηλωμένες στις αρχές που ανέφερα και με τη βούληση να τις εφαρμόσουν.

Στην περίπτωση της Κύπρου, δυστυχώς, η μία από τις εμπλεκόμενες πλευρές προκαλεί διαρκώς προβληματισμό και αμφιβολία ως προς την ειλικρινή βούλησή της να προβεί στους απαραίτητους συμβιβασμούς. Θέλω, ωστόσο, να ελπίζω ότι το πνεύμα και η δυναμική της Συμφωνίας των Πρεσπών θα επηρεάσει στο μέλλον και την Τουρκία, ώστε να συμβάλει εποικοδομητικά στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού.



ΕΡ: Σκοπός της Ελλάδας και της Κύπρου ήταν και είναι η προσέγγιση ΕΕ-Τουρκίας. Ωστόσο, αυτό το ενδεχόμενο απομακρύνεται βάσει και της τελευταίας Έκθεσης του Ευρ. Κοινοβουλίου. Ποια είναι η άποψή σας?


ΑΠ: Ελλάδα και Κύπρος στηρίζουν διαχρονικά την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, με στόχο τη μετεξέλιξη της γείτονος σε ένα σύγχρονο, ευρωπαϊκό κράτος, με σεβασμό στη δημοκρατία, στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις αρχές του διεθνούς δικαίου.

Η στήριξη αυτή, όμως, ουδέποτε είχε τη μορφή λευκής επιταγής. Αντίθετα, βασίζεται στην αρχή της αιρεσιμότητας, η οποία ισχύει  για όλες τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες - της προϋπόθεσης, δηλαδή, εκπλήρωσης εκ μέρους της Τουρκίας μίας σειράς προαπαιτουμένων, περιλαμβανομένων του σεβασμού του διεθνούς δικαίου, του κοινοτικού κεκτημένου, των σχέσεων καλής γειτονίας και της επίλυσης του Κυπριακού.

Παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις ορισμένων κρατών-μελών, το  Συμβούλιο της ΕΕ δεν έχει διακόψει την ενταξιακή διαδικασία της γείτονος στην ΕΕ, συνεπώς  εναπόκειται στην Άγκυρα να αδράξει την ιστορική ευκαιρία και να καταστεί ισότιμο μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας.   



ΕΡ: Πόσο πιθανό θεωρείτε ένα θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο βάσει και των όσων λένε αξιωματούχοι στην Τουρκία όλο το τελευταίο διάστημα?


ΑΠ: Είναι αλήθεια ότι κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα παρατηρήθηκε μία σημαντική αύξηση των παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου από πλευράς Τουρκίας  στον εναέριο και θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου, καθώς και περιστατικά που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ατύχημα, με απρόβλεπτες συνέπειες κλιμάκωσης.

Το ζήτημα αυτό ετέθη από τον Έλληνα Πρωθυπουργό προς τον Τούρκο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του κ. Τσίπρα στην Άγκυρα. Στο πλαίσιο αυτό, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν στην επανάληψη των συζητήσεων μεταξύ των Υπουργείων Εξωτερικών και Άμυνας των δύο χωρών, σχετικά με μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης στο Αιγαίο.

Καρπός της συμφωνίας αυτής υπήρξε ήδη η πρόσφατη συνάντηση των Υπουργών Άμυνας Ελλάδας και Τουρκίας, στο περιθώριο των εργασιών της Συνόδου του ΝΑΤΟ, κατά την οποία αποφασίσθηκε η συγκρότηση αντιπροσωπειών των δύο Υπουργείων για τον καθορισμό δράσεων στο πλαίσιο των ΜΟΕ.

Σε κάθε περίπτωση, θα ήθελα να τονίσω ότι πιστεύουμε στο διάλογο, αντιμετωπίζοντας με τη δέουσα σοβαρότητα και ψυχραιμία τις όποιες προκλήσεις, αλλά ουδείς πρέπει να παραγνωρίζει την ετοιμότητα και ικανότητα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων να προασπίσουν τα δικαιώματα της χώρας, όταν και εφ΄ όσον χρειασθεί.   



ΕΡ: Πιστεύετε μετά από όλα τα επίπεδα συνεργασίας μέσω των τριμερών πως θα πρέπει να προχωρήσει η Ελλάδα στην ανακήρυξη ΑΟΖ με τις γείτονες χώρες?


ΑΠ: Κατ’ αρχάς, ας μου επιτραπεί μία χρήσιμη διευκρίνιση σχετικά με τη διάκριση μεταξύ ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Η μεν υφαλοκρηπίδα παρέχει εξ υπαρχής και αυτοδικαίως στο παράκτιο κράτος κυριαρχικά δικαιώματα για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων του βυθού και του υπεδάφους του. Αντίθετα, η εκμετάλλευση των πόρων της ΑΟΖ προϋποθέτει την πρότερη μονομερή πράξη ανακήρυξης της ζώνης αυτής και κατόπιν την οριοθέτησή της με τα γειτνιάζοντα κράτη.

Τούτων λεχθέντων, σημειώνω ότι η Ελλάδα έχει ήδη οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα της με την Ιταλία, ενώ σήμερα συζητά για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών τόσο με την Αίγυπτο όσο και με την Αλβανία. Όσον αφορά στην Τουρκία, είναι γνωστό ότι οι δύο χώρες διερευνούν, στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών, τις δυνατότητες για μία συμπεφωνημένη λύση στο ζήτημα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας.

Την ίδια ώρα, η Ελληνική Δημοκρατία εξετάζει τους βέλτιστους τρόπους άσκησης του μονομερούς δικαιώματος, που της παρέχει η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, για σταδιακή επέκταση τους εύρους της αιγιαλίτιδιας ζώνης, αρχής γενομένης από το Ιόνιο πέλαγος.



ΕΡ: Καταγράφεται μία εμβάθυνση σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κύπρου, μετά τη δήλωση προθέσεων που υπέγραψαν οι Χριστοδουλίδης-Πομπέο. Βλέπετε κάποια ωφέλεια στη στάση των ΗΠΑ στην Αν. Μεσόγειο και λόγω ενεργειακών, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Κύπρο?


ΑΠ: Είναι γεγονός ότι οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονται πλέον την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία ως πυλώνες σταθερότητας και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της Αν. Μεσογείου. Η προσέγγιση αυτή αντανακλάται, μάλιστα, τόσο στη Δήλωση Προθέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κύπρου για την ενίσχυση της μεταξύ τους συνεργασίας στο τομέα της Ασφάλειας όσο και στη συνέχιση και εμβάθυνση του Στρατηγικού Διάλογου μεταξύ Ελλάδος και ΗΠΑ.

Εξάλλου, η συμμετοχή του Αμερικανού Πρέσβεως στο Ισραήλ στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ αποτυπώνει τη σημασία, την οποία αποδίδουν οι ΗΠΑ στη γεωπολιτική αξία των τριμερών σχημάτων συνεργασίας στην περιοχή της Αν. Μεσογείου. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ στηρίζουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της κ/ΑΟΖ.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν σαφή δείγματα εμβάθυνσης των σχέσεων Ελλάδας και Κύπρου με τις ΗΠΑ, σχέσεις οι οποίες – οφείλουμε να σημειώσουμε – όχι μόνο δεν στρέφονται κατά ουδενός, αλλά αποσκοπούν να συμβάλλουν δραστικά στην εμπέδωση της σταθερότητας και της ειρήνης στην ταραγμένη περιοχή της Αν. Μεσογείου και της Μ. Ανατολής.