Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη φιλοξενία. Όπως πάντοτε, ήταν μια καλά οργανωμένη συνάντηση από την πλευρά της Ουγγαρίας.
Είναι χιλιάδες χρόνια πίσω που ο θεός Δίας απήγαγε την όμορφη Ευρώπη από την Λιβύη για να οδηγηθούμε σήμερα στη διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της περαιτέρω διεύρυνσής της.
Η Ελλάδα στηρίζει την διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις υπόλοιπες χώρες της Βαλκανικής που δεν έχουν ακόμα ενταχθεί σε αυτήν. Στηρίζει, επίσης, μια πολιτική ενεργειακής ασφάλειας για την Ευρώπη και γι΄ αυτό αποφασίσαμε να εντείνουμε την συνεργασία των δέκα κρατών και να φτιάξουμε μια ομάδα ειδικών που θα παρακολουθεί τα ενεργειακά ζητήματα.
Επίσης, η Ελλάδα σκέφτεται και ονειρεύεται μια Ευρώπη που θα είναι πιο κοινωνική, που θα ανταποκρίνεται στα αισθήματα των ανθρώπων και πολιτών της, που θα λαμβάνει υπόψη της τις ανάγκες των εθνικών κρατών και ταυτόχρονα η ίδια θα δυναμώνει. Πιστεύουμε ότι πρέπει στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση να ανοίξουμε με θάρρος μια ανοιχτή, ειλικρινή και δημιουργική συζήτηση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης: ποια θέλουμε να είναι αυτή η Ένωση στον 21ο αιώνα; την εποχή που αλλάζουν οι διεθνείς συσχετισμοί, που το παγκόσμιο κέντρο δύναμης μετατοπίζεται προς την νοτιανατολική Ασία και που είναι αναγκαίο να ενισχύσουμε τους θεσμούς μας για να μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε καλύτερα τους πολίτες μας.
Αυτά τα θέματα, με αυτά τα κριτήρια, συζητήσαμε σήμερα και συμφωνήσαμε ότι είναι αναγκαίο να συνεχίσουμε την κουβέντα μας για το μέλλον της Ευρώπης, για τα όνειρά μας, τις αξίες μας, και για το τι ακριβώς πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει στην ήπειρό μας, για τον διεθνή ρόλο της Ευρώπης σε ένα παγκόσμιο στερέωμα που αλλάζει, σε μια εποχή μεγάλων αναταραχών, για τον ρόλο που έχει να παίξει η Ευρωπαϊκή Ένωση, για τη σταθερότητα των περιοχών που γειτονεύουν μαζί της και για την παγκόσμια ειρήνη.
Νομίζω ότι σήμερα ήταν μια καλή και τυχερή ημέρα για εμένα που βρέθηκα εδώ στην όμορφη Βουδαπέστη, μαζί με τους συναδέλφους μας, ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του Péter Szijjártó.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: (εκτός μικροφώνου- ερώτηση περί προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης)
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Είναι τυπικό ότι εμείς συζητάμε για το μέλλον της Ευρώπης και μας ρωτάνε
για τη μετανάστευση. Αυτό είναι ένα από τα προβλήματα της ΕΕ. Δεν είναι
σε θέση να κουβεντιάσει για το μέλλον της, πρέπει πάντα να συζητάει για
τα επιμέρους. Θα ήθελα τώρα να σας πω πέντε σκέψεις που έχω.
Πρώτον, η προσφυγιά και η μετανάστευση είναι ένα βαθιά ανθρώπινο φαινόμενο. Έχουν να κάνουν με ανθρώπους που δεν έχουν δουλειά, που φεύγουν από τον πόλεμο για διαφορετικές αιτίες, ως πρόσφυγες ή και ως οικονομικοί μετανάστες, με ή χωρίς τις οικογένειές τους. Όσα κι αν είναι τα προβλήματα, δεν πρέπει να χάσουμε τον ανθρωπισμό μας. Να προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε. Από την άλλη, μικρά κράτη και μάλιστα σαν το δικό μας, μέσα στην κρίση, έχουν πεπερασμένες αντοχές και ικανότητες. Και η πολιτική έχει αυτή την δυσκολία. Θέλεις να είσαι ανοικτός για όλους, να βάλεις μέσα στο σπίτι σου δέκα εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά δεν το αντέχεις. Και αυτό, κάθε φορά, προσπαθεί κανείς να το λύσει με ισορροπίες. Και οι ισορροπίες αυτές προϋποθέτουν ότι αυτοί που φεύγουν από τις εστίες του πολέμου θα σέβονται το νόμο και το κράτος δικαίου. Γιατί άμα φύγουν από κάπου, λόγω πολέμου, και πάνε κάπου αλλού με διαθέσεις διαφορετικές, αυτό είναι πρόβλημα.
Το δεύτερο ζήτημα είναι το πώς σταματά μια μετανάστευση. Κατά τη γνώμη μου, όταν χτυπήσεις τις αιτίες. Το λέω πάρα πολύ συχνά στις συνεντεύξεις μου ότι μου προξενεί κατάπληξη ότι στην Ευρώπη, δεν υπάρχει ούτε ένα κίνημα, ουσιαστικό, πραγματικό, που να επιδιώκει να συμβάλει στο να σταματήσει ο πόλεμος στη Συρία, οι αντιπαραθέσεις στη Λιβύη, κλπ. Προσωπικά έχω ζήσει μεγάλα κινήματα αντιπολεμικά: Βιετνάμ, Ινδοκίνα, Καμπότζη, Λάος, Νικαράγουα, Αγκόλα, Μοζαμβίκη, μπορώ να σας μιλάω επί ώρες. Θέλω να πω ότι το πρόβλημα δεν πρέπει να το αντιμετωπίζουμε μόνο στο αποτέλεσμά του, τη μετανάστευση, αλλά και στις αιτίες του. Και ο πόλεμος είναι μία αιτία.
Η δεύτερη αιτία είναι ότι οι Διεθνείς Οργανισμοί βρέθηκαν χωρίς λεφτά και κόπηκε η χρηματοδότηση στο Λίβανο και στην Ιορδανία, που είχαν εγκαταστάσεις για εκατομμύρια ανθρώπους. Μόλις κοπήκαν τα λεφτά, ήρθαν οι μεγάλες μετακινήσεις προσφύγων και οικονομικών μεταναστών. Το κόστος της αντιμετώπισης των συνεπειών των μετακινήσεων αυτών είναι πολύ πιο υψηλό από τα λεφτά που περικόπηκαν. Άρα, ακόμα και από νεοφιλελεύθερη σκοπιά, η οποία δεν είναι η δικιά μου σκοπιά, θα έλεγα ότι είναι μη ορθολογική η πρακτική αυτή.
Και το τρίτο σημείο, το οποίο έχει σχέση με τις αιτίες του πολέμου, είναι ότι μερικοί μπερδέψανε την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την ανάγκη να υπάρχει ανθρώπινη ζωή, από την οποία να απορρέουν δικαιώματα. “You cannot protect human rights without protecting human life”. Και οι πόλεμοι που έγιναν στη Μέση Ανατολή, στο όνομα προστασίας δικαιωμάτων, κατέληξαν σε 500.000 νεκρούς μόνο στη Συρία, και 14.000.0000 ανθρώπους χωρίς εστίες. Γι αυτό, να σας το πω και διαφορετικά: άλλοι προκαλούν τους πολέμους και άλλοι τους πληρώνουν. Δεν πάνε πάντα τα μεταναστευτικά ρεύματα των πολέμων στις χώρες που προκάλεσαν τις συγκρούσεις.
Το τέταρτο που θα ήθελα να σημειώσω είναι ότι, και να τελειώσουν οι πόλεμοι δεν θα τελειώσει η μετανάστευση. Πρώτον, γιατί είναι ένα συνεχές ιστορικό φαινόμενο και δεύτερον, γιατί φοβάμαι ότι στην Αφρική που το 2045 θα έχει πιθανόν δυο δισεκατομμύρια πληθυσμό, και όχι ένα όπως σήμερα, θα υπάρξουν βαρειές κλιματολογικές αλλαγές. Αν δεν δούμε μπροστά μας τα προβλήματα που συνδέουν κλιματική αλλαγή, οικονομική ανάπτυξη, ενεργειακά προβλήματα, θεσμικές απαντήσεις στην ίδια την Αφρική, και τη μετανάστευση, θα βρεθεί η Ευρώπη προ των ίδιων εκπλήξεων μετά από το 2040. Συνολικά, θέλω πάντα να μη χάνω την ανθρώπινή μου ψυχή στο γεωπολιτικό πρόβλημα της μετανάστευσης, αλλά ταυτόχρονα δεν θέλω να χάνω την ευθύνη μου, ως πολίτης μίας χώρας και της Ευρώπης, έχοντας επίγνωση των αντοχών που προανέφερα. Και η ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα δύο κριτήρια είναι ιδιαιτέρως δύσκολη. Νομίζω ότι δεν υπάρχει πολιτικός που έχει δει πρόσφυγες από πόλεμο, ή οικονομικούς μετανάστες που δεν έχουν να φάνε, που να μην ξαγρύπνησε ανάμεσα στο συναίσθημά του και στο καθήκον του. Και εγώ πρέπει να σας πω ότι είμαι ένας ευτυχής άνθρωπος που στη χώρα μου, σε μια βαθειά κρίση, στη βαθύτερη μεταπολεμική -μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο- κρίση, όπου πολλοί συνάνθρωποί μας δεν είχαν πού να μείνουν, ή δεν είχαν φαγητό για την οικογένειά τους, βοηθήσανε τους πρόσφυγες. Αλλά, ταυτόχρονα, η ευθύνη της πολιτικής ήταν να διαμορφώσει και συνθήκες για να κοπούν αυτά τα ρεύματα. Και γι΄αυτόν το λόγο εμείς χαιρετίσαμε τη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας που ρύθμιζε τέτοιου είδους ζητήματα.
Σε τρεις μέρες έρχεται ο Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα. Τον είδα πριν από μερικές μέρες στην Άγκυρα και ελπίζω να βρούμε καλύτερες ακόμα λύσεις σε αυτό το θέμα. Δεν είναι ευχάριστο θέμα, είναι πικρό, γιατί έχει να κάνει με πίκρα ανθρώπων, αλλά δεν μπορεί το συναίσθημα πάντα να κυριαρχεί επί των απαιτήσεων. Πρέπει κανείς να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του χώρου επί του οποίου έχει την ευθύνη. Να σας το πω διαφορετικά - και τελειώνω. Έχω ευθύνη για κάθε ανθρώπινη ζωή σε αυτό τον πλανήτη; Έχω -σαν άνθρωπος το λέω τώρα- αλλά, έχω και ένα παιδί ή δύο ή τρία παιδιά, έχω πιο ιδιαίτερη ευθύνη γι’ αυτά; Έχω, γιατί εγώ αποφάσισα ή συναποφάσισα να έρθουν στη ζωή. Δηλαδή τους είπα: εγώ θα σας προστατεύσω. Άρα αυτούς θα προστατεύσω, και τους άλλους όσο μπορώ και όσο αντέχω. Αυτή είναι η αλήθεια της ζωής για να μην γίνουμε ούτε βάρβαροι εμείς, αλλά ούτε και να ξεχάσουμε τα άμεσα καθήκοντά μας έναντι των άμεσων ανθρώπων μας. Δεν νομίζω ότι είναι κανείς που μπορεί να κοιμηθεί ήσυχα άμα έχει δει πρόσφυγες σε κατασκηνώσεις με μεγάλες ανάγκες, που να μην ονειρεύεται να μην υπάρχει προσφυγιά, να μην υπάρχει πόλεμος, αλλά δεν υπάρχει κανείς μας που να μην υποχρεώνεται καμιά φορά να τα αντιμετωπίσει αυτά τα θέματα με τρόπο πιο πραγματιστικό, πιο ρεαλιστικό από τα συναισθήματά του. Είναι και αυτό μια αντίφαση, το συναίσθημα και το καθήκον, και το αντιμετωπίζουμε σε όλη μας τη ζωή και το κουβαλάμε.
4 Δεκεμβρίου, 2017