Καλωσορίζω σήμερα, με ιδιαίτερη χαρά, τον αγαπητό μου συνάδελφο Heiko Maas στην Αθήνα. Μάλιστα μια μέρα σημαντική, μια μέρα στην οποία στην Ευρώπη υπήρξε μια απόφαση για τον τρόπο χειρισμού της κρίσης, μια απόφαση που μας κάνει περισσότερο αισιόδοξους για το μέλλον της Ευρώπης.
Θα ήθελα, από αυτό το βήμα, να τον συγχαρώ για την ανάληψη της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από τη Γερμανία για το τρέχον εξάμηνο. Του εύχομαι καλή επιτυχία. Tη θεωρώ βέβαιη. Eίναι από τους πιο έμπειρους συναδέλφους μας στο Συμβούλιο.
Με τον Heiko είχαμε μια σε βάθος συζήτηση που κάλυψε τις διμερείς μας σχέσεις, τα τρέχοντα θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα περιφερειακά ζητήματα.
Μιλήσαμε για την πανδημία. Eίχε την καλοσύνη να μας συγχαρεί για τον χειρισμό της. H αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα και η Γερμανία αντέδρασαν έγκαιρα και με επιτυχία.
Επίσης διαπιστώσαμε, αυτό που όλοι ξέρουμε, ότι οι σχέσεις μας είναι σε πολύ καλό επίπεδο. Στο γεύμα, αμέσως μετά, θα συζητήσουμε τα οικονομικά. Όπως γνωρίζετε, το Ελληνογερμανικό Οικονομικό Φόρουμ που εγκαινιάστηκε από την Καγκελάριο Merkel και τον Πρωθυπουργό K. Μητσοτάκη το Μάρτιο, είναι ιδανική βάση για οικοδόμηση της μελλοντικής συνεργασίας. Kαι η Γερμανία θα είναι η τιμώμενη χώρα στην 85η Δ.Ε.Θ.
Όμως δεν σας κρύβω ότι η κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο δέσποσε στις συνομιλίες μας. Η παράνομη και προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας έχει σοβαρό αντίκτυπο, όχι μόνο στην ειρήνη και στη σταθερότητα στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στη συνοχή του ΝΑΤΟ και στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Άγκυρα αγνοεί την προτροπή μας να δώσει τέλος στην παράνομη συμπεριφορά της. Αγνοεί την προτροπή μας να σεβαστεί το Διεθνές Δίκαιο, αγνοεί την προτροπή μας να τιμήσει τις δεσμεύσεις της, όπως την Κοινή Δήλωση του 1016 για το μεταναστευτικό.
Ξέρετε ότι, λίγες μέρες πριν, στόχευσε ένα συμμαχικό γαλλικό πλοίο. Όλοι θυμόμαστε την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, τον Φεβρουάριο και το Μάρτιο, και όλοι βεβαίως θυμόμαστε την πρόσφατη απόφαση μετατροπής της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί. Μια πρόκληση, στην πανανθρώπινη διάσταση του μνημείου, ενός μνημείου – συμβόλου ειρηνικής συνύπαρξης και της διαφορετικότητας.
Στο τελευταίο μας Συμβούλιο στις Βρυξέλλες αποφασίσαμε την προετοιμασία ενός κειμένου επιλογών, το οποίο θα περιέχει μέτρα που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε βάρος της Τουρκίας εάν αυτή συνεχίσει την παράνομη συμπεριφορά της.
Θέλω, όμως, να πω αυτό που λέω πάντα: ότι η Ελλάδα είναι επίσης ανοιχτή στο διάλογο. Αλλά υπό όρους. Και οι όροι δεν είναι ελληνικοί. Είναι αυτονόητοι. Είναι η προϋπόθεση σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου, του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και των κανόνων καλής γειτονίας. Και βεβαίως διάλογος υπό καθεστώς απειλών δεν νοείται. Η Ελλάδα δεν πρόκειται να συμπράξει σε νομιμοποίηση παραβατικότητας.
Θυμίζω ότι, μόλις χτες συμπληρώθηκαν 46 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. 46 χρόνια, που ένα τείχος διαιρεί ακόμη μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα: τη Λευκωσία. Η γερμανική πλευρά σε αυτό έχει, φαντάζομαι, μια ιδιαίτερη ευαισθησία. Και βέβαια 16 χρόνια που ένα τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το βόρειο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας παραμένει υπό κατοχή.
Η Τουρκία, αντί να προσέλθει σε διάλογο με εποικοδομητικό πνεύμα, παραβιάζει κατάφωρα την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Και έρχομαι στη Λιβύη.
Η Λιβύη, έξι μήνες μετά τη διάσκεψη του Βερολίνου είναι ένα καζάνι που βράζει. Στο προηγούμενο Συμβούλιο καλέσαμε ευθέως και την Τουρκία να επιδείξει εποικοδομητική στάση και να σταματήσει τις παραβιάσεις του εμπάργκο όπλων. Η Ελλάδα στηρίζει τις προσπάθειες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και τα Συμπεράσματα του Βερολίνου για αποκλιμάκωση και επιστροφή στο διάλογο, για πολιτική λύση του λιβυκού ζητήματος.
Πιστεύουμε, πάντα, ότι το αιγυπτιακό σχέδιο μπορεί να συνεισφέρει προς την επιθυμητή κατεύθυνση.
Επίσης, η επιχείρηση «Ειρήνη» που επιδιώκει την πλήρη επιβολή του εμπάργκο των όπλων, είναι ένα πολύ θετικό στοιχείο στο παζλ επίλυσης της λιβυκής κρίσης. Μόνο μια λύση λιβυκής ιδιοκτησίας, που θα προκύψει από διαπραγματεύσεις μπορεί να είναι βιώσιμη και βέβαια αυτή η λύση απομακρύνεται όσο διαρκούν οι εξωτερικές παρεμβάσεις στη Λιβύη.
Αναφερθήκαμε ακόμη στην ευρωπαϊκή προοπτικών των Βαλκανίων, την οποία -όπως και η Γερμανία- υποστηρίζουμε θερμά. Είναι μια προοπτική που συμβάλλει στην εδραίωση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην περιοχή. Αλλά, βέβαια, μια προοπτική μπορεί να προχωρήσει μόνο υπό την προϋπόθεση τήρησης των αιρεσιμοτήτων που έχουν τεθεί.
Αγαπητέ μου Heiko, ήταν ιδιαίτερη η χαρά η άφιξή σου σήμερα στην Αθήνα. Προσβλέπω στη συνέχιση της συζήτησής μας κατά το γεύμα εργασίας και επίτρεψέ μου να σε καλωσορίσω και πάλι εγκάρδια στην ελληνική πρωτεύουσα.
[…]
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχω να σας ρωτήσω το εξής: Το Αιγυπτιακό Κοινοβούλιο έδωσε πράσινο φως για στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη. Πόσο σας ανησυχεί αυτό; Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση αντιπαράθεση μεταξύ της Τουρκίας και της Αιγύπτου στη Λιβύη; Η δεύτερη ερώτηση αφορά την Αγιά Σοφιά: Κύριε Δένδια, η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε σαφέστατα και ξεκάθαρα αρνητικά απέναντι σ’ αυτή την κίνηση της Τουρκίας και βέβαια με την απειλή συνεπειών. Ποιες είναι οι συνέπειες που φαντάζεστε εσείς κ. Δένδια και κ. Maas ποια είναι η δική σας συμπεριφορά απέναντι σ’ αυτό το ζήτημα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί; Επίσης, ποια είναι η δική σας εκτίμηση του θέματος;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σας ευχαριστώ για την ερώτηση. Όσον αφορά την απόφαση του αιγυπτιακού κοινοβουλίου, δεν είναι η Ελλάδα η οποία θα σχολιάσει τις αποφάσεις του. Θέλω να πω ότι η δική μάς θέση στο Λιβυκό, είναι μια θέση η οποία επιδιώκει τους στόχους της Διαδικασίας του Βερολίνου, δηλαδή την επίτευξη ανακωχής, κατ' αρχάς, και ειρήνης μετά στη Λιβύη.
Κατά συνέπεια, η Ελλάδα βλέπει με ανησυχία την κλιμακούμενη ένταση στη Λιβύη. Εάν είμαι σωστά πληροφορημένος, καταλαβαίνω ότι η απόφαση του αιγυπτιακού κοινοβουλίου είναι μια απόφαση πρόβλεψης ενδεχόμενης επιθετικής δραστηριότητας άλλων παραγόντων στη Λιβύη. Και είναι μια απόφαση, η οποία, κατ’ ουσία, συνιστά αμυντική τοποθέτηση της Αιγύπτου, εν πάσει περιπτώσει όμως, η δική μας άποψη είναι υπέρ της επίτευξης της ανακωχής στη Λιβύη.
Θεωρούμε ότι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί για την Ευρώπη, είναι να μετατραπεί η Λιβύη σε μια νέα Συρία. Θα κάνουμε, λοιπόν, με τις δυνάμεις που έχουμε, ό,τι μπορούμε για να εξυπηρετήσουμε να επανέλθει η Λιβύη στην ομαλότητα.
Όσον αφορά την Αγία Σοφία, θέλω να είμαι ξεκάθαρος στο εξής: Θεωρούμε απολύτως λανθασμένη την απόφαση της τουρκικής ηγεσίας και τη θεωρούμε και ανεξήγητη. Η Αγία Σοφία, μετετράπη σε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, με επιλογή της ίδιας της Τουρκίας. Μια ορθή επιλογή. Γιατί, η Αγία Σοφία ανήκει στην ανθρωπότητα. Δεν ανήκει μόνο στους Χριστιανούς, δεν ανήκει μόνο στους Μουσουλμάνους, είναι στοιχείο της κοινής μας, πολιτιστικής πορείας.
Βέβαια, οι Έλληνες δικαιούνται να έχουν μια ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι σε αυτό το μνημείο. Και η Ελλάδα δεν απείλησε την Τουρκία με μέτρα. Η Ελλάδα δε θεωρεί ότι το ζήτημα της Αγίας Σοφίας είναι ελληνοτουρκικό ζήτημα. Θεωρεί ότι είναι ένα ζήτημα που αφορά την παγκόσμια κοινότητα και οι κινήσεις τις οποίες θα κάνει, θα αφορούν την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας και την προστασία του μνημειακού χαρακτήρα και της ιστορίας της Αγίας Σοφίας από την UNESCO και από την παγκόσμια κοινότητα. Σας ευχαριστώ.
[…]
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ερώτηση προς τον Έλληνα Υπουργό: Η Γερμανία επί χρόνια παρουσιάζεται ως ουσιαστικά διαχειριστής του χρέους στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα επιβλήθηκαν μεγάλες οικονομικές περικοπές και εξοικονόμηση κλπ. Τώρα υπάρχει μια μεγάλη Ένωση χρέους. Πως αξιολογείτε αυτό το νέο ρόλο της Γερμανίας; Αισθάνεστε πιο κοντά σε αυτή τη Γερμανία από ό,τι στο παρελθόν; Και προς τον Γερμανό Υπουργό Εξωτερικών. Αναφέρατε το Δίκαιο του ασύλου, δεν θα έπρεπε τώρα στο πλαίσιο των πολύ σκληρών διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες, ουσιαστικά βρισκόμαστε πολύ μακριά, πολύ περισσότερο μακριά από ό,τι μέχρι τώρα στο να υπάρξει κοινό σύστημα ασύλου, ή είστε αισιόδοξος;
N. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σας ευχαριστώ για την ερώτησή σας. Νομίζω ότι είναι μια ερώτηση η οποία τίθεται και θα απαντηθεί τη σωστή μέρα. Μια μέρα, που όπως είπε ο Γερμανός συνάδελφός μου ο Heiko Maas είναι μια πολύ καλή μέρα για την Ευρώπη. Μια μέρα, στην οποία αποδείξαμε ότι η Ευρώπη μπορεί να αντιδρά με ένα θετικό τρόπο στις προκλήσεις.
Θα μου επιτρέψετε να πω ότι η πρωτοβουλία της Καγκελαρίου Merkel και του Προέδρου Macron για τον τρόπο χειρισμού της κρίσης του κορωνοϊού από την ευρωπαϊκή οικογένεια υπήρξε υποδειγματική. Καταλαβαίνω ότι μια τέτοια πρωτοβουλία, η οποία αφορούσε ένα πολύ μεγάλο ποσό 750 δις, θα προκαλούσε συζητήσεις, θα προκαλούσε δεύτερες σκέψεις, θα προκαλούσε ίσως και μια τόσο μακρά συνάντηση Αρχηγών, όπως αυτή που είδαμε στις Βρυξέλλες αυτές τις μέρες. Τέσσερις ολόκληρες ημέρες διαπραγματεύσεων!
Όμως αυτό το οποίο κρατάμε, είναι η επιτυχής κατάληξη: η κοινή ευρωπαϊκή αντιμετώπιση.
Και μια και είχατε την καλοσύνη να μου θυμίσετε το πόσο δύσκολα πέρασε η Ελλάδα τα χρόνια της μεγάλης κρίσης, οφείλω να σας πω ότι είναι βέβαιο ότι η κάθε Ελληνίδα και ο κάθε Έλληνας που θυμάται αυτή την κρίση, αισθάνεται πολύ καλύτερα στην ευρωπαϊκή οικογένεια του σήμερα. Αλλά, πάντοτε, βέβαια, για να περάσεις, για να φτάσεις σε ένα συγκεκριμένο σημείο όπως το σημερινό, είναι κατανοητό ότι πρέπει να περάσεις από μια μακρά διαδικασία οδύνης και λαθών. Η Ελλάδα έτυχε να είναι η χώρα η οποία πέρασε αυτή την πολύ μεγάλη οδύνη. Όμως αισθάνεται ιδιαίτερα ευχάριστα για τη σημερινή ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
21 Ιουλίου, 2020