Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Καλημέρα. Ήθελα να σας πω κατ’ αρχάς να με συγχωρείτε γιατί δεν κάναμε την ενημέρωση στις δύο εβδομάδες, όπως είχα υποσχεθεί, αλλά, βεβαίως, όπως ξέρετε, είχα αρκετές υποχρεώσεις στο εξωτερικό, όχι δικές μου, συνόδευα τον κ. Υπουργό. Οπότε, για αυτό προσαρμοζόμαστε και για αυτό και κάνω την ενημέρωση σήμερα, Πέμπτη.
Θα μου επιτρέψετε να κάνω μία παρένθεση. H σημερινή ημερομηνία στην Ελλάδα δεν σημαίνει πάρα πολλά, δεν προκαλεί ιδιαίτερη αίσθηση, αλλά επειδή έχω ζήσει γύρω στα 25 χρόνια τόσο στο Βέλγιο όσο και στην Μεγάλη Βρετανία, εκεί η σημερινή ημερομηνία είναι σημαδιακή, γιατί πριν από 103 χρόνια την 11η ώρα της 11ης ημέρας του 11ου μήνα τερματίστηκε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Γνωστότερος την εποχή εκείνη ως ο «Μεγάλος Πόλεμος» γιατί δεν υπήρχε άλλος. Ή αλλιώς, αυτό που λέγανε, "ο πόλεμος για να τερματιστούν όλοι οι πόλεμοι". Βεβαίως την τραγική συνέχεια τη γνωρίζουμε όλοι, αλλά θα ήθελα σε αυτό το σημείο να κάνω μία αναφορά και να σας πω και κάτι προσωπικό αν μου επιτρέπετε.
Πριν κάποια χρόνια, όταν ζούσα στις Βρυξέλλες, είχα πάει στην Ypres, στη Φλάνδρα, όπου είναι το μεγαλύτερο συμμαχικό νεκροταφείο, το οποίο πραγματικά με είχε εντυπωσιάσει. Ήταν η πρώτη φορά, γιατί άλλο να ακούς την περιγραφή και άλλο να βλέπεις 12.000 τάφους. Και μάλιστα οι περισσότεροι από αυτούς δεν γράφανε καν τα ονόματα των στρατιωτών.
Και για αυτό ήθελα να το αναφέρω αυτό. Βέβαια, όπως είπα, θα μπορούσαμε να εκφράσουμε μια ευχή για τον τερματισμό των πολέμων γενικότερα και, βεβαίως, αν μου επιτρέπετε, για όλες τις χώρες να απέχουν από τη χρήση βίας ή την απειλή χρήσης βίας, όπως ορίζει ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών. Συγκεκριμένα, το άρθρο 2, παρ. 4 , με μόνη εξαίρεση, βέβαια, το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, όπως ορίζεται στο άρθρο 51 του Χάρτη. Αυτό σαν μία μικρή εισαγωγή.
Τώρα, στα δικά μας. Δεν ξέρω αν ορισμένοι από εσάς ακούσατε ή είδατε την ομιλία που έκανε ο Υπουργός Εξωτερικών κύριος Δένδιας χθες στην παρουσίαση ενός βιβλίου. Το αναφέρω αυτό γιατί μίλησε για τους πέντε κύκλους της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Κύκλοι οι οποίοι αλληλοτέμνονται. Ο ένας κύκλος είναι βέβαια τα Βαλκάνια, ο δεύτερος κύκλος η Μέση Ανατολή, γενικά η γειτονία μας, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, η Ανατολική Μεσόγειος, ο τρίτος κύκλος είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ευρωπαϊκές χώρες. Τέταρτος κύκλος ο διατλαντικός δεσμός. Τα λέω πολύ επιγραμματικά τώρα. Ηνωμένες Πολιτείες, ΝΑΤΟ και ούτω καθεξής. Και ο πέμπτος κύκλος είναι το άνοιγμα προς άλλες κατευθύνσεις, αναδυόμενες Δυνάμεις Κίνα, Ινδία, Ρωσία και, βεβαίως, το άνοιγμα και σε άλλες περιοχές του κόσμου με τις οποίες δεν είχαμε σχεδόν καμία επαφή, ελάχιστες επαφές, όπως η Υποσαχάρια Αφρική.
Γιατί το λέω αυτό; Γιατί ουσιαστικά αν ανατρέξουμε λίγο γρήγορα, τις περασμένες τρεις εβδομάδες, πλέον, ο Υπουργός υλοποίησε τη στρατηγική αυτών των πέντε κύκλων. Και θα μου επιτρέψετε να πω δύο λόγια εισαγωγικά για αυτές τις επαφές που είχε τις περασμένες εβδομάδες και θα ξεκινήσω χρονολογικά.
Κατ’ αρχάς, θα αναφερθώ στην επίσκεψη που έκανε στο Λονδίνο όπου συναντήθηκε με την ομόλογό του, τη νέα Υπουργό Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, την κυρία Λιζ Τρας. Ήταν, και αυτό θέλω να το υπογραμμίσω, η δεύτερη επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών στο Λονδίνο μέσα στον χρόνο. Η περασμένη είχε γίνει τον περασμένο Φεβρουάριο. Και αν αναλογιστούμε ότι η τελευταία επίσκεψη πριν από αυτή του Φεβρουαρίου, είχε γίνει το 2014, αυτό από μόνο του λέει αρκετά για τη σημασία που αποδίδουμε στη διμερή μας σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο. Και, βεβαίως, σε μία εποχή post-Βrexit, όπου πλέον θέτουμε τις βάσεις για μία νέα σχέση, τόσο σε διμερές επίπεδο, όσο και στο πλαίσιο συνεργασίας στους διεθνείς οργανισμούς, τόσο στο ΝΑΤΟ, όσο στον ΟΗΕ, στον ΟΑΣΕ και ούτω καθεξής.
Βεβαίως είδατε το Μνημόνιο Συνεργασίας το οποίο αποτελεί Συμφωνία – Πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και της Μεγάλης Βρετανίας. Αυτό που θέλω να τονίσω, επίσης, είναι ότι η Ελλάδα είναι ουσιαστικά η δεύτερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υπογράφει τέτοιο πλαίσιο συνεργασίας με τη Μεγάλη Βρετανία. Η πρώτη ήταν η Γερμανία και μάλιστα δεν ήταν καν Μνημόνιο, ήταν Κοινή Δήλωση. Είμαστε η πρώτη χώρα που υπογράφει Μνημόνιο Συνεργασίας με τη Μεγάλη Βρετανία και αυτό θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό.
Να επισημάνω ότι κατά τις συνομιλίες ιδιαίτερο βάρος έδωσε η Βρετανή ομόλογος σε δύο τομείς από τους δέκα και πλέον τομείς που περιέχει το μνημόνιο: συγκεκριμένα, αφενός στην άμυνα, τόσο σε διμερές επίπεδο, όσο και σε πλαίσιο συνεργασίας εντός του ΝΑΤΟ, και, αφετέρου, στο εμπόριο και τις επενδύσεις. Σχεδόν μονοπώλησαν το ενδιαφέρον αυτοί οι δύο τομείς. Και, βεβαίως, ανέφεραν, εννοείται, και τη συνεργασία σε επίπεδο Υπουργείων Εξωτερικών γιατί οι δύο Πρεσβείες, η Ελληνική Πρεσβεία στο Λονδίνο και η Βρετανική Πρεσβεία στην Αθήνα, θα έχουν και το ρόλο να συντονίζουν την υλοποίηση του Μνημονίου αυτού.
Από εκεί και πέρα, έγινε μία ευρύτερη συζήτηση για διάφορα άλλα ζητήματα, για το Κυπριακό έγινε αρκετά μεγάλη συζήτηση. Επίσης για την ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα την Τουρκία. Αυτό που συγκρατώ ήταν η ιδιαίτερη ανησυχία που εκφράστηκε από τη βρετανική πλευρά, αλλά και από τη δική μας βέβαια, για τις εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια. Και σε αυτό θα επανέλθω αμέσως μετά.
Την αμέσως επόμενη μέρα, μόλις επέστρεψε από το Λονδίνο ο κύριος Υπουργός, την Τετάρτη 27 Οκτωβρίου, είχε έρθει εδώ ο Κινέζος Υπουργός Εξωτερικών κ. Γουάν Γι. Θέλω να τονίσω, στο πλαίσιο αυτό, τις σχέσεις, τις στενές σχέσεις, που έχουμε με την Υπερδύναμη αυτή, αν και τα μεγέθη είναι τελείως διαφορετικά. Και, βεβαίως, ειδικά στον εμπορικό και επενδυτικό τομέα, αλλά και τους πολιτιστικούς δεσμούς, στους οποίους έγινε εκτενής αναφορά σε αυτό το πλαίσιο.
Συζητήθηκαν, επίσης, οι σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης-Κίνας όπου, βεβαίως, η χώρα μας ανέκαθεν, το τονίσαμε, είμαστε υπέρ ενός διαλόγου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας και της διερεύνησης κοινών πρωτοβουλιών σε ζητήματα αντιμετώπισης κοινών προκλήσεων.
Και θέλω να σταθώ μόνο σε ένα σημείο το οποίο προκάλεσε αρκετές ερωτήσεις. Το είπε και στις δημόσιες δηλώσεις του ο Κινέζος Υπουργός, οπότε δεν είναι κάτι μυστικό: Την αναφορά του στο σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και, συγκεκριμένα, στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Αυτό ξεκίνησε από μία συζήτηση όσον αφορά κινεζική νομοθεσία για τη διεθνή ναυσιπλοΐα. Ο Υπουργός ζήτησε κάποιες εξηγήσεις και ο Κινέζος ομόλογός του, είπε ότι λάβαν υπόψη διάφορες πρακτικές και, βεβαίως, τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Το θέμα εδώ δεν είναι κατά πόσον υπάρχει πλήρης ταύτιση ή όχι μεταξύ Ελλάδας και Κίνας όσον αφορά τις διατάξεις της UNCLOS. Αυτό το οποίο μας ενδιαφέρει εδώ είναι ότι, σε αντίθεση με άλλες χώρες, η Κίνα αναγνωρίζει την ύπαρξη αυτής της Σύμβασης και των διατάξεών της και το τονίζω αυτό.
Και, βέβαια, δεν συμπεριφέρεται σαν να μην υπάρχει αυτή η Σύμβαση.
Δυο μέρες μετά, ο Υπουργός Εξωτερικών δέχθηκε, πάντα στην Αθήνα, τον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, τον δόκτωρ Ναγιέφ Φαλάχ Αλχαράφ, αν το προφέρω σωστά. Εδώ θα μου επιτρέψετε να τονίσω ότι ήταν ουσιαστικά η τρίτη συνάντηση μέσα σε έξι μήνες περίπου. Είχαν συναντηθεί τον περασμένο Απρίλιο στο Ριάντ, όπου υπογράψαν και το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, τον Σεπτέμβριο στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης στη Νέα Υόρκη και στην Αθήνα.
Λοιπόν, αυτό από μόνο του, θα έλεγα, λέει πολλά. Οι σχέσεις μας με το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου και, γενικότερα, με τις χώρες του Κόλπου μέχρι και πριν από λίγα χρόνια δεν ήταν ιδιαίτερα στενές. Έχουμε μία ριζική αλλαγή και εμβάθυνση των σχέσεων με αυτές τις χώρες γιατί έχει αλλάξει και ο τρόπος που βλέπουμε την περιοχή. Θεωρούμε ότι η περιοχή του Κόλπου αποτελεί ουσιαστικά μέρος της ευρύτερης γειτονίας μας και άρα δεν μπορούμε να είμαστε απόντες.
Θα αναφερθώ επιγραμματικά σε όσα συζήτησαν: Για τη στρατηγική σχέση που έχουμε με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία, την οποία είχε επισκεφτεί μάλιστα λίγες μέρες νωρίτερα από την επίσκεψη του Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου ο Πρωθυπουργός, ο κύριος Μητσοτάκης.
Ο Υπουργός μεθαύριο πηγαίνει στο Ντουμπάι. Την επόμενη βδομάδα πάει στο Μπαχρέιν - θα αναφερθώ πιο αναλυτικά στη συνέχεια. Και προγραμματίζουμε και εντός των αρχών του επομένου έτους να πάει και στο Κουβέιτ.
Κατά τη διάρκεια των επαφών, βεβαίως, μιλήσανε για τα δικά μας θέματα, της άμεσης περιφέρειας, αλλά, βεβαίως, και για άλλα ζητήματα, όπως η κατάσταση στην Υεμένη. Και με αυτή την ευκαιρία, θα μου επιτρέψετε να τονίσω για ακόμα μία φορά, όπως το έχουμε κάνει επανειλημμένα, ότι καταδικάζουμε ως Ελλάδα τις επιθέσεις των Χούθι εναντίον άμαχου πληθυσμού στη Σαουδική Αραβία.
Την αμέσως επόμενη βδομάδα είχαμε πάλι αρκετά βαρύ, πρόγραμμα. Είχε έρθει εδώ ο Υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας, ο κύριος Νικόλα Σελάκοβιτς. Τα βασικά μηνύματα που μεταφέρθηκαν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης αυτής ήταν αφενός ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών θα είναι σκόπιμο, θα έπρεπε να ανταποκρίνονται στο λαϊκό αίσθημα των ιδιαίτερα στενών σχέσεων μεταξύ των δύο λαών διαχρονικά και, σε αυτό το πλαίσιο, τονίστηκε ότι υπάρχουν ακόμα αρκετά περιθώρια βελτίωσης.
Βεβαίως, η ελληνική πλευρά επανέλαβε την πλήρη στήριξη στην ενταξιακή προοπτική της Σερβίας, αλλά και των Δυτικών Βαλκανίων γενικότερα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τη γνωστή αιρεσιμότητα.
Και, επίσης, συζητήθηκε και εκφράσαμε από τη δική μας πλευρά - κάτι το οποίο επαναλήφθηκε και σε άλλες επαφές - την ιδιαίτερη ανησυχία μας για τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή, την άνοδο του εθνικισμού, τους εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν, ιδιαίτερα αυτοί που χρησιμοποιούν ιστορικά, δηλαδή οθωμανικά και θρησκευτικά στοιχεία, δηλαδή τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, για να αυξήσουν την επιρροή τους στην περιοχή.
Και, μάλιστα, ιδιαίτερη ανησυχία εκφράσθηκε από την πλευρά του κυρίου Υπουργού για τις εξελίξεις στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη.
Την αμέσως επόμενη ημέρα ήταν εδώ ο Υπουργός Εξωτερικών της χώρας που προεδρεύει στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Σλοβενίας, ο κύριος Λόγκαρ. Εκεί, πάλι, στο επίκεντρο βρέθηκαν οι εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια. Βεβαίως σε άλλο πλαίσιο, γιατί πλέον μιλούσαμε με την Προεδρία. Τονίστηκαν από τη δική μας πλευρά, δύο μηνύματα. Το ένα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη – μέλη, βέβαια, θα πρέπει να κάνουν ακόμα περισσότερα για την ενταξιακή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων.
Υπάρχει μία περιρρέουσα απογοήτευση στις χώρες της περιοχής όσον αφορά την Ευρωπαϊκή τους προοπτική. Οι προσδοκίες έχουν μειωθεί και για αυτό εμείς πιστεύουμε - και σε αυτό βέβαια συμφώνησε και ο Σλοβένος ομόλογος - ότι πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια για να ανατραπεί αυτό το αρνητικό κλίμα.
Παράλληλα, η Ελληνική πλευρά επανέλαβε ότι στηρίζει την άμεση έναρξη, των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, την πρώτη Διακυβερνητική Διάσκεψη, τόσο με τη Βόρεια Μακεδονία, όσο και την Αλβανία. Αυτό ήταν το ένα μήνυμα.
Το άλλο μήνυμα ήταν προς τις χώρες της περιοχής, ότι θα πρέπει και αυτοί να καταβάλλουν προσπάθειές και να τηρούν τα συμφωνημένα. Και θα μου επιτρέψετε εδώ να τονίσω κάτι που είπε σε μια συνέντευξή του ο κύριος Υπουργός, ότι οι κυβερνήσεις έρχονται και φεύγουν, αλλά τα κράτη μένουν και, βεβαίως, και οι διεθνείς υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν.
Αμέσως μετά, την επόμενη μέρα, ο Υπουργός Εξωτερικών μετέβη στη Ρουάντα. Ήταν η πρώτη επίσκεψή του από την ανάληψη των καθηκόντων του στην Υποσαχάρια Αφρική και, τουλάχιστον εξ’ όσων γνωρίζω, εξ’ όσων μας επιτρέπουν τα αρχεία που διατηρούμε εδώ να γνωρίζουμε , η πρώτη επίσκεψη Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στη Ρουάντα.
Μάλιστα αυτό που βρήκαμε ήταν ότι η τελευταία διμερής Συμφωνία που είχε γίνει μεταξύ Ελλάδας και Ρουάντας είχε συναφθεί το 1986 και, απ’ ότι ξέρω, στην Αθήνα. Θα μου επιτρέψετε εδώ δυο - τρία λόγια για αυτήν την επίσκεψη.
Για εμένα, προσωπικά, ήταν σημαδιακή επίσκεψη. Κατ’ αρχήν ο Υπουργός μετέβη στο Μνημείο της Γενοκτονίας του 1994. Ήτανε μια ιδιαίτερα φορτισμένη και συγκινητική εμπειρία.
Θα σας πω μόνο δύο πράγματα για αυτό, γιατί, πραγματικά, άλλο να το ακούς, άλλο να ακούμε και να βλέπουμε αριθμούς, και άλλο να βλέπεις ότι εκεί που κατέθεσες στεφάνι έχουν ταφεί περίπου 250.000 άνθρωποι μόνο και μόνο στο Κιγκάλι. Αυτό ήταν το ένα.
Και το άλλο στο Μουσείο, το οποίο, βεβαίως, υπήρχε εκεί πέρα, είχε διάφορες αίθουσες που ξεκινούσαν από την εποχή την αποικιακή μέχρι και τη γενοκτονία. Και στο τέλος είχε μία αίθουσα στην οποία πραγματικά ανατριχιάζει κανείς, όπου είχε περίπου 10-15 φωτογραφίες από παιδιά, τις φωτογραφίες τους από μωρά μέχρι 10 ετών και για κάθε ένα από αυτό αναφερόταν πώς τους λέγανε, ποια ήταν τα ενδιαφέροντά τους, τι παίζανε, ποια μουσική τους άρεσε και, στο τέλος, πώς πέθαναν. Ήτανε πραγματικά συγκλονιστικό, ό,τι και να πω είναι λίγο.
Η Ρουάντα είναι, όμως, και αυτό ήταν κάτι το οποίο τόνισε και ο Υπουργός, υπόδειγμα εθνικής συμφιλίωσης και οικονομικής ανάπτυξης. Μάλιστα αυτό το οποίο μας είπανε και με εντυπωσίασε είναι ότι περίπου το 70% του πληθυσμού είναι κάτω των 30 ετών. Αν αναλογιστεί κανείς ότι η γενοκτονία έλαβε χώρα πριν από 27 χρόνια αυτό δείχνει πώς πλέον η χώρα έχει περάσει σε ένα άλλο στάδιο.
Είναι μία χώρα η οποία, όπως σας είπα, έχει ραγδαία οικονομική ανάπτυξη. Προσπαθεί, και με επιτυχία θα έλεγα, να προσελκύσει επενδύσεις. Είναι χώρα με περιφερειακό ρόλο στην Αφρική. Είναι μία μικρή χώρα τόσο στο έδαφος όσο και πληθυσμιακά, με 12 εκατομμύρια κατοίκους. Για τα αφρικανικά δεδομένα είναι αρκετά μικρή χώρα αλλά η Γενική Γραμματέας της Γαλλοφωνίας, στην οποία βεβαίως είναι μέρος και η Ελλάδα, είναι από τη Ρουάντα, ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης είναι επίσης από τη Ρουάντα. Έχει ένα δυσανάλογο βάρος σε σύγκριση με το μέγεθός της στα περιφερειακά και διεθνή δρώμενα.
Η επίσκεψη βεβαίως είχε και μία ανθρωπιστική διάσταση. Μεταφέραμε εκεί και παραδώσαμε 330.000 εμβόλια, τα οποία έρχονταν να συμπληρώσουν άλλα 200.000 που είχαν αποσταλεί το Σεπτέμβριο. Άρα πρόκειται για πάνω από μισό εκατομμύριο εμβόλια τα οποία δόθηκαν στη Ρουάντα.
Και, παράλληλα, έγινε και μία δωρεά στο Rwanda Governance Board για την προστασία των δημοσιογράφων και την ελευθερία του τύπου.
Και, τέλος, βεβαίως είχαμε την επίσκεψη στη Ρώμη στην αρχή αυτής της εβδομάδας. Η αφορμή, θα έλεγα, ήταν, βεβαίως, η ανταλλαγή των οργάνων επικύρωσης της Συμφωνίας για την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών, η οποία ουσιαστικά, τυπικά και συμβολικά ορίζει και την έναρξη εφαρμογής αυτής της διμερούς Συμφωνίας. Κάτι το οποίο για εμάς ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, και για την Ιταλία βεβαίως, γιατί υποδηλώνει για αμφότερες χώρες την προσήλωση στο διεθνές δίκαιο, στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Ο Υπουργός είχε εκτενείς συζητήσεις με τον ομόλογό του, τον κύριο Ντι Μάιο. Έγινε βέβαια συζήτηση εφ΄ όλης της ύλης για όλα τα διμερή θέματα, αλλά κυρίως για τις διεθνείς εξελίξεις. Υπήρξε, θα έλεγα, μεγάλη σύγκλιση απόψεων όσον αφορά τα Δυτικά Βαλκάνια και, βεβαίως, τις εξελίξεις στη Λιβύη.
Δυο πράγματα θα συγκρατήσω, αν μου επιτρέπετε, επίσης, από τις συζητήσεις που είχε ο Υπουργός με τον Ιταλό ομόλογό του. Το ένα ήταν η σαφής στήριξη της Ιταλίας όσον αφορά την καταδίκη του τουρκολιβυκού μνημονίου, για το οποίο επανειλημμένα τόνισαν και είπαν ότι ουσιαστικά είναι τελείως εκτός κάθε λογικής.
Και το δεύτερο, το οποίο είδαμε και με ενδιαφέρον, ήταν μια, θα έλεγα, σταδιακή μετατόπιση της ιταλικής Κυβέρνησης, της άποψης της ιταλικής Κυβέρνησης, όσον αφορά τις εξελίξεις, γενικά τη στάση τους απέναντι στην Τουρκία.
Η ιταλική πλευρά φάνηκε να είναι προβληματισμένη, θα έλεγα, όσον αφορά τις τελευταίες εξελίξεις. Δεν θα μπω σε περισσότερες λεπτομέρειες, αλλά αυτό ήταν που προκάλεσε το ενδιαφέρον μας.
Ο Υπουργός, βεβαίως, όντας στη Ρώμη απηύθυνε επίσης μία ομιλία στην Επιτροπή Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Κάτω Βουλής.
Αυτό, θα μου επιτρέψετε, δεν ήταν απλώς μία τυχαία συνάντηση. Εντάσσεται στο πλαίσιο της επέκτασης των επαφών που έχουμε όχι μόνο με τις κυβερνήσεις, αλλά και με τα εκλεγμένα μέλη των Κοινοβουλίων των κρατών τα οποία επισκεπτόμαστε, ειδικά των φίλων, εταίρων και συμμάχων, όπως, για παράδειγμα, μου έρχονται κατά νου, η Γερμανία, η Μεγάλη Βρετανία, οι ΗΠΑ, τα πιο πρόσφατα.
Αυτό, επίσης, που συγκρατώ είναι ότι ορισμένοι βουλευτές ήταν πάρα, μα πάρα πολύ επικριτικοί απέναντι στην Τουρκία για διάφορα ζητήματα, το μεταναστευτικό, τις αξίες, τις κοινές αρχές, ήταν θα έλεγα περισσότερο από ό,τι θα ανέμενε κανείς.
Ο Υπουργός έγινε δεκτός από τον Καρδινάλιο Παρολίν, Γραμματέας του Κράτους είναι ο επίσημος τίτλος του. Ουσιαστικά είναι ο Πρωθυπουργός της Αγίας Έδρας, όπου αφενός η συνάντηση αυτή έγινε στη συνέχεια της τηλεδιάσκεψης, που είχε ο Υπουργός με τον Γραμματέα για τις σχέσεις με τα Κράτη, δηλαδή με τον Υπουργό Εξωτερικών της Αγίας Έδρας, τον κύριο Γκάλαχερ, πριν δέκα μέρες περίπου, αλλά και βεβαίως εν όψει της επίσκεψης του Πάπα Φραγκίσκου στην Ελλάδα στις αρχές Δεκεμβρίου. Αυτό ήταν το ένα μεγάλο ζήτημα.
Το άλλο ζήτημα το οποίο συζήτησαν και θα συγκρατήσω εδώ ήταν το ενδιαφέρον της Αγίας Έδρας για τις εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια και η ανησυχία την οποία εξέφρασαν αμφότερες πλευρές.
Και, στο πλαίσιο αυτό, έγινε μία συζήτηση κατά πόσο θα μπορούσε στο μέλλον - για έναν θεσμό ο οποίος υπάρχει εδώ και 2.000 χρόνια, το μέλλον δεν σημαίνει ότι θα γίνει την επόμενη βδομάδα - για μία συνάντηση, πολυμερή, στην οποία θα μπορούσε να συμμετάσχει βεβαίως ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών και ο Υπουργός Εξωτερικών της Αγίας Έδρας μαζί με άλλους Υπουργούς Εξωτερικών της περιοχής.
Αυτό θα ήταν μία σημαντική εξέλιξη αλλά, βεβαίως, ακόμα είμαστε σε πολύ αρχικό στάδιο.
Λοιπόν, αυτά εν ολίγοις για τις περασμένες εβδομάδες. Τώρα λίγο το πρόγραμμα, όπως πάντα.
Όπως ξέρετε, σήμερα, αυτή τη στιγμή, ο Υπουργός είναι στη Βέρνη όπου θα συναντηθεί με τον ομόλογό του, τον κύριο Ιγκνάσιο Κασσίς. Θα συζητήσουν τις διμερείς σχέσεις, αλλά και τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή.
Αυτή η συνάντηση εντάσσεται σε αυτό που σας έλεγα πριν, για την ενδυνάμωση των διμερών επαφών με τις Ευρωπαϊκές χώρες τόσο εντός, όσο και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεθαύριο ο Υπουργός θα συνοδεύσει τον Πρωθυπουργό στο Παρίσι για τη Διάσκεψη Κορυφής για τη Λιβύη και θα υπάρξει και εκδήλωση για τα 75 χρόνια της UNESCO .
Το Σάββατο και την Κυριακή θα βρίσκεται στο Ντουμπάι. Θα συμμετάσχει στο Συνέδριο που διοργανώνει εκεί ο Υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ο Σεΐχης Αμπτνάλλα Μπιν Ζαγιέντ, το Sir Bani Yas Forum.
Θα μιλήσει ο Υπουργός σε ένα πάνελ, σας λέω τον τίτλο στα αγγλικά, ‘Imagining Future Trajectories for peace and stability in Syria, Yemen and Libya’. Να προσθέσω ότι η συνάντηση θα είναι κλειστή. Δεν θα υπάρξει ούτε μετάδοση.
Την Δευτέρα το πρωί θα βρίσκεται στις Βρυξέλλες. Κατ’ αρχάς, ο Υπουργός διοργανώνει ένα πρωινό εργασίας εκ μέρους της Ελληνικής Προεδρίας της Διαδικασίας Συνεργασίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης, στο οποίο αναμένεται να συμμετάσχουν ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ κ. Joseph Borrell, καθώς και οι συμμετέχοντες στη διαδικασία, μάλιστα σε υπουργικό επίπεδο. Και μετά έχουμε το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, όπου θα γίνει κατ’ αρχήν συζήτηση για τα Δυτικά Βαλκάνια.
Η πρώτη εδώ και αρκετό καιρό. Αν δεν απατώμαι, η τελευταία είχε γίνει σε άτυπο Συμβούλιο τον Αύγουστο το 2020, όπου βεβαίως τις θέσεις μας τις είπα ήδη, να μην τις επαναλάβω. Θα υπάρξει συζήτηση για το Σαχέλ, το οποίο, βεβαίως, επίσης είναι ένα ζήτημα το οποίο μας απασχολεί και μας ανησυχεί.
Να υπενθυμίσω εδώ ότι ανοίξαμε Πρεσβεία στη Σενεγάλη, ακριβώς γιατί μας ενδιαφέρει αυτή η περιοχή και ο Πρέσβης μας εκεί έχει οριστεί και Ειδικός Απεσταλμένος της Ελλάδας για το Σαχέλ.
Και μετά, υπό το λήμμα «τρέχουσες υποθέσεις», θα συζητηθεί η Λευκορωσία. Εδώ να υπενθυμίσω την πλήρη στήριξη, την οποία ήδη εκφράσαμε, προς την Πολωνία, λόγω της κατάστασης στην περιοχή και, βεβαίως, ότι καταδικάζουμε κάθε απόπειρα εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού.
Επίσης, αλλά αυτό δεν εναπόκειται τόσο σε εμένα, ο Υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου θα ενημερώσει για τα Βαρώσια και, στη συνέχεια, θα υπάρξει κοινή συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Υπουργών Άμυνας για τη «Στρατηγική Πυξίδα», όπως λέγεται, η οποία θα είναι ένα κείμενο που θα αναφέρεται στις προκλήσεις και τις απειλές για την Ευρώπη και θα έχει και κάποιες προτάσεις πώς θα αντιμετωπίζει αυτές η Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή είναι η πρώτη συζήτηση. Ουσιαστικά ανοίγει η συζήτηση. Θα παρουσιαστεί το κείμενο. Ο σκοπός είναι να υιοθετηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το Μάρτιο του 2022.
Την επόμενη Τρίτη ο Υπουργός θα συνεχίσει τις επαφές του. Θα μεταβεί στη Λευκωσία για να συμμετάσχει στο συνέδριο του Economist. Θα είναι σε ένα πάνελ με τον Κύπριο ομόλογό του, τον κύριο Χριστοδουλίδη, του οποίου ο τίτλος στα αγγλικά είναι “Can the potential of peace and cooperation prevail in Eastern Mediterranean?”.
Την Τετάρτη ο Υπουργός θα είναι στην Τιφλίδα, όπου θα έχει επαφές με τους Γεωργιανούς αξιωματούχους. Αυτή τη στιγμή δεν έχω δυστυχώς λεπτομέρειες. Θα υπάρξει σχετική ανακοίνωση.
Την επόμενη Παρασκευή θα είναι στην Αθήνα κατ’ αρχάς ο Γάλλος Υπουργός Εξωτερικών, ο κύριος Ζαν Ιβ Λε Ντριάν, με τον οποίο θα υπάρξουν διμερείς επαφές. Και, στη συνέχεια, θα υπάρξει Τετραμερής Διάσκεψη με τη συμμετοχή επίσης του κυρίου Χριστοδουλίδη, του Κύπριου Υπουργού Εξωτερικών και του Αιγύπτιου Υπουργού Εξωτερικών κυρίου Σάμεχ Σούκρυ.
Δεν έχω αυτή τη στιγμή λεπτομέρειες πότε θα γίνουν δηλώσεις, αν θα γίνουν και στη διμερή συνάντηση και στην τετραμερή, αλλά θα ενημερωθείτε.
Την Κυριακή, 21, και τη Δευτέρα, 22 Νοεμβρίου, ο Υπουργός Εξωτερικών θα μεταβεί στο Μπαχρέιν. Θα συμμετάσχει στο "Manama Dialogue". Δεν ξέρω αυτή τη στιγμή ακόμα σε ποιο πάνελ θα βρίσκεται. Αυτά θα τα δούμε. Και στη συνέχεια θα έχει διμερείς επαφές.
Και μετά, την Τετάρτη 24 θα αναχωρήσει για Γκάνα και Γκαμπόν όπου θα συνεχίσει τις επαφές του με Αφρικανικές χώρες. Να υπενθυμίσω εδώ απλώς ότι είχε συναντηθεί και με τους Υπουργούς Εξωτερικών τόσο της Γκάνα, όσο και της Γκαμπόν, στη Νέα Υόρκη. Αν δεν απατώμαι, αμφότερες αυτή τη στιγμή είναι μη μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Λογικά, αλλά δεν έχω αυτή τη στιγμή λεπτομέρειες, θα γίνει και δωρεά εμβολίων. Αυτά όσον αφορά τον Υπουργό Εξωτερικών, τον κύριο Δένδια.
Όσον αφορά τώρα το πρόγραμμα του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών, κ. Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη. Την Τρίτη, 23 Νοεμβρίου, θα συμμετάσχει στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ, το οποίο έχει ως αντικείμενο την προετοιμασία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 16 και 17 Δεκεμβρίου. Μεταξύ άλλων, στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων θα εξεταστούν τα θέματα διεύρυνσης, σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ηνωμένου Βασιλείου και ο ετήσιος διάλογος για το Κράτος Δικαίου.
Τέλος, την Παρασκευή, 26 Νοεμβρίου, θα μεταβεί στην Ισπανία όπου θα έχει συνομιλίες με τον ομόλογό του, τον Υφυπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Ισπανίας Χουάν Γκονζάλες Μπάρμπα.
Ο Υφυπουργός Οικονομικής διπλωματίας και Εξωστρέφειας, κ. Κώστας Φραγκογιάννης, θα μεταβεί στις 15 και 16 Νοεμβρίου στο Βελιγράδι για διμερείς επαφές. Αυτό έχει ανακοινωθεί και από τον Υπουργό όταν ήταν εδώ ο Σέρβος ΥΠΕΞ.
Στις 22 Νοεμβρίου, θα συμμετάσχει στη συνάντηση της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της Διαδικασίας Συνεργασίας Χωρών Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Και, τέλος, ο Υφυπουργός αρμόδιος για τον Απόδημο Ελληνισμό, κ. Ανδρέας Κατσανιώτης, θα μεταβεί στη Λευκωσία την επόμενη Τρίτη και Τετάρτη, 16 - 17 Νοεμβρίου.
Αυτά όσον αφορά το πρόγραμμα και, όπως πάντα, είμαι στη διάθεσή σας για ερωτήσεις.
Κυρία Τασούλη.
Α. ΤΑΣΟΥΛΗ: Ευχαριστώ.
Ήθελα να ρωτήσω για την αυριανή Διάσκεψη για τη Λιβύη που θα γίνει στο Παρίσι. Η Ελλάδα, όπως έχετε πει και έχει πει και ο Υπουργός, είναι υπέρ της αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων και μισθοφόρων από τη Λιβύη. Θα ήθελα λοιπόν να ρωτήσω εάν στο κείμενο που ετοιμάζετε να εκδοθεί μετά το τέλος της Διάσκεψης θα υπάρχει σαφής αναφορά για την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων ή απλά θα είναι μια γενικόλογη τοποθέτηση και αν θα αναφέρετε και χρονοδιάγραμμα της αποχώρησης των στρατευμάτων.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Μάλιστα, εγώ ευχαριστώ. Δεν έχω δει το κείμενο για να σας πω ευθύς εξ αρχής, αλλά όπως είπατε, η Ελλάδα τάσσεται υπέρ της αποχώρησης των ξένων στρατευμάτων και των μισθοφόρων από τη Λιβύη, αυτή είναι η πάγια θέση μας. Θα μου επιτρέψετε να τονίσω ότι αυτή τη θέση συμμερίζεται η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών που έχουν ενδιαφέρον για τη Λιβύη. Αυτή την άποψη, εξάλλου, εξέφρασε και η ιταλική πλευρά.
Η Γαλλία, όπως ξέρετε, επίσης έχει ξεκάθαρα πάρει θέση σε αυτό το ζήτημα. Οπότε, αναμένω ότι, βεβαίως, αυτό το θέμα θα τεθεί αρκετά υψηλά στην ατζέντα.
Τώρα, λεπτομέρειες το πώς αυτό θα αποτυπωθεί στο τελικό κείμενο, λυπάμαι αλλά δεν έχω κάτι αυτή τη στιγμή να σας πω. Αλλά, και θα το τονίσω ξανά, δεν είμαστε μόνο εμείς. Η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών που ενδιαφέρονται για την περιοχή έχει μιλήσει, με μία εξαίρεση, θα έλεγα - τουλάχιστον κατά την ταπεινή μου άποψη, από όσο θυμάμαι, μία εξαίρεση - για ανάγκη πλήρους αποχώρησης.
Να μου επιτρέψετε να υπενθυμίσω, επίσης, ότι το άλλο το οποίο ζητάμε επίμονα είναι η διεξαγωγή των εκλογών στη βάση όσων έχουν συμφωνηθεί από τους ίδιους τους Λίβυους. Είναι απαραίτητα αυτά τα δύο πράγματα.
Ο Υπουργός Εξωτερικών ήταν στη Διάσκεψη για την Πρωτοβουλία Σταθεροποίησης της Λιβύης, πριν περίπου τρεις βδομάδες, όπου επανέλαβε αυτά τα σημεία. Αλλά βεβαίως, το ενδιαφέρον μας για την Λιβύη συνεχίζεται και μάλιστα προγραμματίζουμε και κάποια στιγμή, δεν έχω αυτή τη στιγμή τίποτα σίγουρο, θέλουμε να μεταβεί ξανά στη Λιβύη, στο πλαίσιο και διαφόρων δραστηριοτήτων που έχει αναλάβει η χώρα μας στο ανθρωπιστικό κομμάτι, όπως ανέφερε ο ίδιος εχθές.
Χρηματοδοτούμε μέσω της UNHCR, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ένα πρόγραμμα για τους εσωτερικά εκτοπισμένους σε μία περιοχή, ένα προάστιο της Τρίπολης. Και στο πλαίσιο αυτό, βοηθάμε αυτό το δήμο, ο οποίος έχει και μία ποδοσφαιρική ομάδα την οποία είχε συναντήσει ο Υπουργός όταν είχε πάει εκεί. Και εξετάζουμε το ενδεχόμενο να μεταβεί ξανά στο σύντομο μέλλον. Τώρα πότε αυτό, αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα. Όταν έχω κάτι, θα σας το πω με μεγάλη μου χαρά.
Κυρία Μπαλή.
Κ. ΜΠΑΛΗ: Εγώ θα ήθελα να σας ρωτήσω πώς εκφράζεται η αλληλεγγύη μας προς την Πολωνία. Εκφράζεται κάτι παραπάνω από φραστικά; Ετοιμαζόμαστε να στείλουμε τεχνογνωσία, ανθρώπους;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Σε αυτή τη φάση είμαστε από τους πρώτους που εκφραστήκαμε φραστικά, βγάλαμε ανακοίνωση στήριξης στην Πολωνία. Το θέμα θα συζητηθεί στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων. Ήδη εμείς έχουμε στηρίξει, δεν θυμάμαι τώρα αν είναι τρεις ή τέσσερις, γύρους κυρώσεων εναντίον της Λευκορωσίας. Δεν ξέρω τώρα ποιο θα είναι το αποτέλεσμα των συζητήσεων στο Συμβούλιο, αλλά βεβαίως τασσόμεθα υπέρ οποιασδήποτε …
Κ. ΜΠΑΛΗ: Με συγχωρείτε. Δεν έχουμε αποφασίσει, δεν έχει αποφασίσει η Ελλάδα ότι θα στείλει κάτι στην Πολωνία;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Δεν γνωρίζω κάτι τέτοιο. Δεν είναι εις γνώσιν μου τουλάχιστον. Όχι.
Γ. ΜΕΛΝΙΚ: Συγγνώμη, μήπως θα μπορέσετε να διευκρινίσετε όσον αφορά τη Λευκορωσία και την Πολωνία. Τις κυρώσεις για τις οποίες συζητούν στις Βρυξέλλες και το δεύτερο σκέλος της ερώτησης αφορά τη Ρωσία: o κ. Δένδιας είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο ομόλογό Σεργκέι Λαβρώφ και, όπως είναι γνωστό, πριν την επίσκεψη του Πρωθυπουργού της Ελλάδας κύριου Μητσοτάκη στη Ρωσία, πρόκειται για τη συνεδρίαση της Μεικτής Επιτροπής. Πότε θα γίνει η Μεικτή Επιτροπή; Ο κύριος Βαρβιτσιώτης μήπως κάποια στιγμή; Ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Ευχαριστώ πάρα πολύ. Θα μου επιτρέψετε, άλλο Λευκορωσία, άλλο Ρωσία. Τελείως διαφορετικά. Να είμαστε ξεκάθαροι. Και άλλες οι σχέσεις μας με τη Λευκορωσία, άλλες με τη Ρωσία. Πηγαίνουν σε άλλες κατευθύνσεις. Αυτό να είναι ξεκάθαρο.
Όσον αφορά την Ελλάδα, εμείς στηρίξαμε και θα συνεχίζουμε να στηρίζουμε την επιβολή κυρώσεων στη Λευκορωσία. Αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζω αν θα γίνει συζήτηση για νέο πακέτο κυρώσεων στην Λευκορωσία στο επόμενο Συμβούλιο.
Απ’ ότι γνωρίζω, αμφιβάλλω. Mπορώ να το ελέγξω και να επανέλθω. Μπορώ να επανέλθω γραπτώς, αλλά εξ όσων γνωρίζω, η Λευκορωσία δεν θα συζητηθεί ως χωριστό λήμμα στο Συμβούλιο, θα συζητηθεί στο πλαίσιο των τρεχουσών υποθέσεων.
Αυτό που αντιλαμβάνομαι είναι ότι βασικά ο Πολωνός Υπουργός Εξωτερικών θα ενημερώσει για την κατάσταση. Δεν θα υπάρξει δηλαδή μία άλλη, ευρύτερη συζήτηση για μέτρα σε αυτή τη φάση.
Πάμε στο τελείως διαφορετικό. Ναι, έχετε απόλυτο δίκιο. Δεν το ανέφερα, συγγνώμη, γιατί είναι πιο μετά. Τη Δευτέρα, 29, και την Τρίτη, 30 Νοεμβρίου, ο κ. Βαρβιτσιώτης θα επισκεφθεί τη Ρωσία και θα συμπροεδρεύσει μαζί με τον κύριο Σαβέλιεφ τη Mεικτή Διυπουργική Επιτροπή Ελλάδας – Ρωσίας και, παράλληλα, θα έχει και διμερείς επαφές με τον Υφυπουργό Εξωτερικών κ. Γκρουσκό.
Αυτά, βεβαίως, ενόψει της επίσκεψης του Πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη στη Μόσχα, 7 και 8 Δεκεμβρίου, όπου επίσης θα τον συνοδεύσει ο κ. Βαρβιτσιώτης.
Κυρία Ristovska.
S. RISTOVSKA: κατ’ αρχάς θα ήθελα να σας ρωτήσω, δεν μας ενημερώσατε για την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ο κ. Δένδιας σήμερα με την κυρία Νούλαντ. Αν έχετε να μας πείτε κάτι παραπάνω από αυτά που γράφετε στο twitter. Αυτό είναι το ένα.
Και το άλλο είναι για μία δήλωση που έκανε ο κύριος Βαρβιτσιώτης στη Βουλή που αφορά στη Βόρεια Μακεδονία για την ευρωπαϊκή προοπτική. Θέλετε να σας την διαβάσω; «Η επιστροφή σε μία εθνικιστική ρητορική από τη Βόρεια Μακεδονία ουσιαστικά θα μας οδηγήσει στο να επανακαθορίσουμε την εθνική μας θέση για τη στήριξη της διευρυνσιακής διαδικασίας». Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε η Ελλάδα να βάλει βέτο στην ευρωπαϊκή προοπτική σε περίπτωση κάτι να αλλάξει στη στάση της χώρας; Δεν μιλάω για την κυβέρνηση, γενικά όποια κυβέρνηση και να είναι. Ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Με την κυρία Νούλαντ μιλήσαν χθές και μιλήσανε αποκλειστικά σχεδόν για τις εξελίξεις στα Δυτικά Βαλκάνια, όπως γράψαμε και στο twitter. Ο Υπουργός Εξωτερικών εξέφρασε την εντονότατη ανησυχία του και, βεβαίως, της Ελλάδος για τις εξελίξεις, και το βασικό ζήτημα για το οποίο εξέφρασε την ανησυχία του ήτανε η Βοσνία -Ερζεγοβίνη.
Από εκεί και πέρα έγινε συζήτηση για τις εξελίξεις και σε άλλες χώρες της περιοχής, απλώς μία ανταλλαγή. Αυτό. Και επανέλαβε την πάγια στήριξή μας στην ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων το οποίο για εμάς πραγματικά δεν είναι απλώς σημαντική, είναι θεμελιώδης. Και για αυτό θα το λέω, όσο η φωνή μου ακόμα κρατάει.
Να προσθέσω ότι για αυτό η κυρία Νούλαντ επίσης εξέφρασε την ικανοποίησή της, κάτι το οποίο είχε πει και ο κύριος Μπλίνκεν όταν είχε συναντήσει τον κύριο Υπουργό στην Ουάσιγκτον, ότι προσβλέπουμε στο ρόλο της Ελλάδας, η πρώτη χώρα εξάλλου που μπήκε στην τότε ΕΟΚ στην περιοχή, για να συνεχίσει να βοηθάει τις χώρες στην ευρωπαϊκή τους προοπτική.
Να τα πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά για τη Βόρεια Μακεδονία. Έχουμε πει επανειλημμένα ότι είμαστε υπέρ της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Αυτό έχει κλείσει. Και με τη Βόρεια Μακεδονία και με την Αλβανία.
Από εκεί και πέρα, όσον αφορά την ενταξιακή προοπτική όχι μόνο της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά όλων των Δυτικών Βαλκανίων, υπάρχει η γνωστή αιρεσιμότητα. Η γνωστή αιρεσιμότητα, όπως αυτή αποτυπώνεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου του 2021, αν δεν απατώμαι.
Εκεί μιλάει βεβαίως και για τις υποχρεώσεις όσον αφορά και την εφαρμογή των διμερών Συμφωνιών, της Συμφωνίας των Πρεσπών. Λοιπόν, αυτό είναι να το πω «εκ των ων ουκ άνευ». Από εκεί και πέρα δεν θέλω τώρα, αυτή τη στιγμή, να μπω σε υποθετικά σενάρια. Θα μείνω σε αυτά.
Ο κύριος Μίχος.
Π. ΜΙΧΟΣ: Καλημέρα, Παναγιώτης Μίχος από το ΒΗΜΑ. Ανεξαρτήτως των εξελίξεων, των πολιτικών εξελίξεων στη Βόρεια Μακεδονία, υπάρχουν παραβιάσεις στην εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών; Και αν μπορείτε να μας αναφέρετε ορισμένες;
Ευχαριστώ πολύ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Κατ’ αρχάς θα μου επιτρέψετε να πω ότι είναι πάγια αρχή μας να μην σχολιάζουμε τις εσωτερικές εξελίξεις σε καμία χώρα, πόσο μάλλον στις γειτονικές. Αυτό είναι το ένα, το οποίο είναι θεμελιώδες.
Όσον αφορά την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, ήταν και είναι ένα ζήτημα το οποίο βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη των συζητήσεων μεταξύ των Ελλήνων αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένου, βεβαίως, και του Υπουργού Εξωτερικών, ο οποίος μόνο τη φετινή χρονιά έχει συναντηθεί τρεις φορές με τον κ. Οσμάνι, τον ομόλογό του της Βόρειας Μακεδονίας. Τον Ιανουάριο, τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο.
Το θέμα της εφαρμογής, όπως είπα, ήταν στην ημερήσια διάταξη, συζητήθηκε. Θα μου επιτρέψετε, όμως, να υπογραμμίσω, να τονίσω ότι είναι ένα από τα θέματα τα οποία συζητούνται. Συζητούνται και άλλα θέματα, όπως η ανάπτυξη της διμερούς συνεργασίας, επενδύσεις, εμπόριο, ενέργεια, μεταφορές και ούτω καθεξής. Και, βεβαίως, η ελληνική πλευρά πάντα θέτει τα ζητήματα που έχει όσον αφορά την εφαρμογή. Και ζητάει, βεβαίως, την πιστή εφαρμογή της Συμφωνίας.
Ο κύριος Μάνωλης.
Δ. ΜΑΝΩΛΗΣ: Ευχαριστώ πολύ. Μιλήσατε για τη «Στρατηγική Πυξίδα» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πώς διαβάζει η ελληνική πλευρά το προσχέδιο της Στρατηγικής Πυξίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρουσιάστηκε και αν είναι στην κατεύθυνση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Ευχαριστώ.
ΑΛ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εγώ ευχαριστώ.
Καταρχήν το προσχέδιο, όπως το είπατε και εσείς, είναι ένα πρώτο σχέδιο το οποίο παρουσίασε στα κράτη - μέλη ο Ύπατος Εκπρόσωπος κ. Μπορέλ. Θα υπάρξει μία τοποθέτηση της ελληνικής πλευράς, του Υπουργού Εξωτερικών, την προσεχή Δευτέρα. Δεν μπορώ εγώ, αυτή τη στιγμή, να πω τι θα πει ο Υπουργός.
Αυτό το οποίο θέλω πάντα να υπογραμμίσω, όπως και γίνεται πάντα με αυτά τα έγγραφα, είναι η εκκίνηση, το σημείο εκκίνησης. Το σημείο τερματισμού δεν γνωρίζουμε πού θα είναι. Εμείς έχουμε συγκεκριμένες θέσεις και απόψεις τις οποίες θα εκθέσουμε γι’ αυτό το σχέδιο και, βεβαίως, ευελπιστούμε ότι, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, αυτές οι απόψεις θα ληφθούν υπόψη γιατί, όπως γνωρίζετε, η υιοθέτηση αυτού του κειμένου απαιτεί ομόφωνη απόφαση.
Όσον αφορά το ζήτημα της ευρωπαϊκής αυτονομίας, όπως ξέρετε, εμείς είπαμε, ανέκαθεν, ότι είμαστε υπέρ της ενίσχυσης των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων, αλλά, παράλληλα, θεωρούμε ότι αυτό πρέπει να γίνεται μέσα σε ένα πλαίσιο ευρωατλαντικό και να αλληλοϋποστηρίζει, να το πούμε έτσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τις υποχρεώσεις που έχουμε στο ΝΑΤΟ. Δεν υπάρχει αντίθεση μεταξύ των δύο.
Και σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα θα συνεχίσει να στηρίζει τις ευρωπαϊκές δυνατότητες, την ανάπτυξη ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνατοτήτων και τη δυνατότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον χρειαστεί να κληθεί, να αναλάβει δράσεις αυτόνομα, βεβαίως πάντα υπό την αιγίδα, υπό τη σκέπη μίας Απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Ο κύριος Μπαλοδήμας.
Θ. ΜΠΑΛΟΔΗΜΑΣ: Μου κάνει λιγάκι εντύπωση γιατί πάντα, είτε εσείς, είτε κάποιος κυβερνητικός παράγοντας το αναφέρει αυτό, ότι σε αλληλοσύνδεση με ό,τι συμβαίνει στο ΝΑΤΟ - ας πούμε ότι είναι σε ακαδημαϊκό επίπεδο η ερώτηση - υπάρχουν χώρες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θέλουν ανοιχτά μια ακόμα μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία απέναντι στο ΝΑΤΟ;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Καταρχάς, δεν θα απαντήσω ακαδημαϊκά, αν και θα μου άρεσε να κάναμε μια συζήτηση. Θα απαντήσω υπηρεσιακά ότι καταρχήν στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν χώρες οι οποίες είναι και σύμμαχοι του ΝΑΤΟ.
21 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι και νατοϊκοί σύμμαχοι. Και αυτό το οποίο λέει και η ίδια η Συνθήκη της Λισσαβώνας είναι ότι όσον αφορά τα θέματα συλλογικής άμυνας, κάποια χώρα αναλάβει και κάποιες υποχρεώσεις στο ΝΑΤΟ, αυτές οι υποχρεώσεις έχουν προτεραιότητα, εφόσον υπάρχει - και το τονίζω αυτό - εφόσον υπάρχει υποχρέωση τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ. Και αυτό το αποδέχονται όλα τα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι και σύμμαχοι του ΝΑΤΟ και πάλι αυτό το τονίζω.
Από εκεί και πέρα αυτό το οποίο έχω παρατηρήσει, τουλάχιστον στα χρόνια κατά τα οποία είχα υπηρετήσει και στις Βρυξέλλες είναι ότι υπάρχουν χώρες οι οποίες είναι πιο ένθερμες όσον αφορά την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αυτονομίας και άλλες χώρες οι οποίες πιστεύουν ότι αυτός ο ρόλος, όχι μόνο της συλλογικής άμυνας, αλλά και της συλλογικής ασφάλειας, θα πρέπει να εναπόκειται σε μεγάλο βαθμό στο ΝΑΤΟ.
Αλλά αυτά αλλάζουν. Έχω δει πώς άλλες χώρες αλλάζουν στάση ανάλογα με τις εξελίξεις, τις ευρύτερες εξελίξεις. Δεν υπάρχει σταθερός κανόνας.
Ωραία, να σας ευχαριστήσω. Καλή σας μέρα, καλό σαββατοκύριακο και θα τα ξαναπούμε σύντομα.
11 Νοεμβρίου, 2021