Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Καλημέρα σε όλους σας. Ζητώ συγγνώμη για την καθυστέρηση. Προέκυψε κάτι απρόοπτο. Θα ξεκινήσω αμέσως λοιπόν την ενημέρωση.
Κατ’ αρχάς δύο πράγματα, πριν μιλήσω για το πρόγραμμα, όσον αφορά την περασμένη εβδομάδα.
Το πρώτο, στο οποίο θα ήθελα να αναφερθώ εν συντομία ήταν η Υπουργική συνάντηση του ΝΑΤΟ, η οποία έλαβε χώρα την περασμένη Τρίτη.
Τρία σημεία θα επισημάνω γι’ αυτό.
Πρώτον, σε αντίθεση με αρκετές υπουργικές συναντήσεις του ΝΑΤΟ τις οποίες έχω παρακολουθήσει στο παρελθόν, ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Συνήθως οι υπουργικές συναντήσεις του ΝΑΤΟ χαρακτηρίζονται από έτοιμες παρεμβάσεις, τις οποίες διαβάζουν οι συμμετέχοντες Υπουργοί, γιατί όλα τα κείμενα έχουν συμφωνηθεί ήδη από πριν και ουσιαστικά απλώς επικυρώνονται οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί. Σε αντίθεση με αυτή την πρακτική, η συνάντηση της Τρίτης ήταν αρκετά “ζωντανή”.
Το άλλο το οποίο ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον - και πραγματικά μέσα στα 10 χρόνια που έχω παρακολουθήσει τα νατοϊκά ζητήματα δεν το είχα ξαναδεί, τουλάχιστον σε τέτοιο έντονο βαθμό - ήταν η σαφής αναφορά, και κριτική θα έλεγα, εναντίον μιας συγκεκριμένης χώρας Συμμάχου, την οποία κατονόμασαν αρκετοί Υπουργοί Εξωτερικών. Αυτό ήταν επίσης πάρα πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξη.
Αυτό που επίσης θα ήθελα να σημειώσω ήταν ακριβώς αυτή η αλλαγή. Δεν επικεντρώθηκαν οι Υπουργοί μόνο στα θέματα της ημερήσιας διάταξης της συγκεκριμένης συνάντησης, που ήταν βασικά η διαδικασία διαλογισμού του ΝΑΤΟ, το Αφγανιστάν και η Ρωσία. Αντίθετα, μίλησαν για πολύ ευρύτερα ζητήματα, κάτι το οποίο είναι ασυνήθιστο.
Ήταν πραγματικά για μένα μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία. Μπορούμε να μιλήσουμε γι’ αυτό αργότερα. Αυτά όσον αφορά εισαγωγικά για το ΝΑΤΟ.
Το άλλο ζήτημα το οποίο ήθελα να επισημάνω είναι ότι, όπως γνωρίζετε, ο Υπουργός Εξωτερικών, ο κ. Δένδιας, είχε -και συνεχίζει να έχει- ένα μαραθώνιο τηλεφωνικών συνδιαλέξεων με ομολόγους του από κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Μίλησε και με τον Ισλανδό ομόλογό του χθες. Όσον αφορά τους Ευρωπαίους ομολόγους του, όπως μπορείτε βέβαια να φανταστείτε, τους ενημέρωσε για τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και βασικό θέμα συζήτησης ήταν αφ’ ενός το επερχόμενο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων που θα λάβει χώρα την Δευτέρα και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο θα λάβει χώρα την επόμενη Πέμπτη και Παρασκευή, 10 και 11 Δεκεμβρίου. Σαν γενική παρατήρηση θα ήθελα να πω ότι, γενικά, όλες αυτές οι τηλεφωνικές συνομιλίες έγιναν σε πολύ εγκάρδιο, φιλικό κλίμα και ήταν ενθαρρυντικό ότι υπήρξε μια κατανόηση σχετικά με τις προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζουμε. Ο Υπουργός επανέλαβε τις γνωστές μας θέσεις όσον αφορά την τουρκική παραβατική και προκλητική συμπεριφορά στο διηνεκές. Και θα συνεχίσει τις επαφές του, όπως σας είπα.
Τώρα θα συνεχίσω με το πρόγραμμα. Κατ’ αρχάς του Υπουργού Εξωτερικών. Σήμερα, στις 13.00 το μεσημέρι, έχουμε την ορκωμοσία του νέου Γενικού Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας, του κ. Σμυρλή, εδώ στο Υπουργείο Εξωτερικών. Βεβαίως θα γίνει με τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Αύριο ο Υπουργός Εξωτερικών θα μεταβεί στη Λευκωσία, όπου θα συναντηθεί αρχικά με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον κ. Αναστασιάδη και στη συνέχεια θα έχει συνάντηση με τον ομόλογό του, τον κ. Χριστοδουλίδη. Ευρισκόμενος στη Λευκωσία ο Υπουργός θα συμμετάσχει επίσης, μέσω τηλεδιάσκεψης, στην Υπουργική Σύνοδο του ΟΑΣΕ. Και αργότερα την ίδια μέρα θα συμμετάσχει στη συνάντηση του Μεσογειακού Διαλόγου, την οποία οργανώνει η Ιταλία.
Τη Δευτέρα θα μεταβεί στις Βρυξέλλες, όπου θα συμμετάσχει στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, το οποίο θα γίνει με φυσική παρουσία, πράγμα που είναι μια θετική εξέλιξη. Στη συνέχεια προγραμματίζεται - θα δούμε εάν θα γίνει την Δευτέρα ή την Τρίτη- η τριμερής συνάντηση Ελλάδος – Κύπρου και Ιορδανίας σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών στο Αμμάν της Ιορδανίας.
Την Τετάρτη ο Υπουργός θα μιλήσει μέσω τηλεδιάσκεψης στην Παγκόσμια Διάσκεψη για την ελευθερία του Τύπου που διοργανώνει η Ολλανδία. Αυτά όσον αφορά το πρόγραμμα του Υπουργού για την επόμενη εβδομάδα.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών, ο κ. Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, θα συμμετάσχει μέσω τηλεδιάσκεψης την επόμενη Τρίτη 8 Δεκεμβρίου στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και θα συνοδεύσει τον Πρωθυπουργό στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την Πέμπτη και την Παρασκευή.
Ο Υφυπουργός Εξωτερικών ο κ. Φραγκογιάννης, κατά το διάστημα 8 με 10 Δεκεμβρίου, Τρίτη δηλαδή μέχρι Πέμπτη, θα είναι επικεφαλής του 4ου γύρου του ελληνο-γερμανικού σχεδίου δράσης, στο οποίο από γερμανικής πλευράς επικεφαλής θα είναι ο Υπηρεσιακός Υφυπουργός Εξωτερικών, Πρέσβης κ. Μπέργκερ. Από ελληνικής πλευράς θα συμμετάσχουν 10 Υπουργοί συνολικά από τα Υπουργεία Εξωτερικών, Μετανάστευσης και Ασύλου, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Προστασίας του Πολίτη και Πολιτισμού. Θα γίνουν αρχικά τομεακές συναντήσεις και στο τέλος θα γίνει η συνάντηση ολομέλειας. Βέβαια, δυστυχώς, λόγω των συνθηκών η συνάντηση αυτή θα γίνει διαδικτυακά.
Ο Υφυπουργός Εξωτερικών ο κ. Βλάσσης θα συμμετάσχει την επόμενη Τετάρτη, διαδικτυακά πάντα, στο 2ο Διεθνές Συνέδριο Θρησκευτικής Διπλωματίας με θέμα: «Οι θρησκείες και οι προκλήσεις στη νέα 10ετία», το οποίο διοργανώνει το Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων μαζί με το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και με την υποστήριξη της ελληνικής έκδοσης του Foreign Affairs.
Αυτά όσον αφορά το πρόγραμμα της πολιτικής ηγεσίας. Ένα τελευταίο που θα ήθελα να αναφέρω επίσης, είναι ότι η υπηρεσιακή ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών, ο Γενικός Γραμματέας, είχε χθες συνάντηση με την ειδική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό, την κυρία Λουτ.
Με αυτά κλείνω την εισαγωγική μου παρέμβαση και όπως και την προηγούμενη εβδομάδα, είμαι στη διάθεσή σας για ερωτήσεις.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Καλημέρα. Η διαρροή, η οποία έγινε από το Υπουργείο Εξωτερικών μέσω διπλωματικών πηγών στο Αθηναϊκό Πρακτορείο για την παρέμβαση Πομπέο και στη διάρκεια του ΝΑΤΟ, δεν επιβεβαιώνεται από άλλες πηγές. Έχω μιλήσει με αρκετά Υπουργεία Εξωτερικών, με Υπουργούς Εξωτερικών μάλιστα από χώρες που ανήκουν στο ΝΑΤΟ και δεν μου επιβεβαίωσαν ότι αυτά που βγήκαν σαν διαρροή ότι ισχύουν.
Τι συμβαίνει τελικά;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Κατ’ αρχήν εγώ δεν θα ήθελα να σχολιάσω “on the record” τί ακριβώς λέγεται σε υπουργικές συναντήσεις του ΝΑΤΟ. Δεν έχω το δικαίωμα να εκφραστώ επί τούτου.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Εσείς κάνετε διαρροή όμως για συγκεκριμένα πράγματα.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Σας ευχαριστώ κ. Σιδέρη.
ΧΡ. ΚΡΑΤΣΗ: Ήθελα να ρωτήσω το εξής: έχει δηλώσει επανειλημμένα η ελληνική πλευρά ότι δεν πρόκειται να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου με την Τουρκία εάν δεν σταματήσουν οι προκλητικές ενέργειες σε βάθος χρόνου και όχι ευκαιριακά. Αυτό το βάθος χρόνου τί σημαίνει; Πόσο είναι; Ένας μήνας; Δυο μήνες; Τρεις; Έξι; Πώς το προσδιορίζουμε; Δηλαδή πόσος καιρός πρέπει να περάσει, ώστε να αισθανθεί η ελληνική πλευρά ότι μπορεί να κάτσει στο ίδιο τραπέζι με την Τουρκία;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Κατ’ αρχήν το βάθος χρόνου σημαίνει ακριβώς ότι δεν αρκεί που ξαφνικά αποσύρουν το Oruc Reis. Και αν μετά από 3, 5, 10 μέρες μας προκαλέσουν πως εμείς θα πούμε ότι δεν έχει συμβεί τίποτα; Αυτό το είχα πει και την προηγούμενη φορά. Την τελευταία φορά που συναντήθηκε ο Υπουργός Εξωτερικών ο κ. Δένδιας με τον κ. Τσαβούσογλου ήταν στην Μπρατισλάβα στις 8 Οκτωβρίου, όπου ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών του είπε “θα σας δώσω ημερομηνίες για τις διερευνητικές” και αντ’ αυτού είχαμε έξι NAVTEX και το “πικνίκ” στα Βαρώσια. Και βεβαίως αυτή η συμπεριφορά μόνον εποικοδομητική δεν ήταν.
Όσον αφορά αυτό που με ρωτήσατε, το βάθος χρόνου. Κατ’ αρχήν η απόφαση είναι πολιτική. Όταν κριθεί ότι θα υπάρξει ένας επαρκής χρονικός ορίζοντας στον οποίο η Τουρκία θα έχει αποφύγει προκλητικές ενέργειες. Δεν μπορώ αυτή τη στιγμή να σας προσδιορίσω ακριβώς ποιος θα είναι αυτός ο χρονικός ορίζοντας. Θα πρέπει να είναι ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Και το τονίζω, δεν είναι κάτι το οποίο προσδιορίζω εγώ αυτή τη στιγμή, ούτε μπορώ, ούτε είμαι εξουσιοδοτημένος να πω ποιο θα είναι αυτό το βάθος χρόνου. Ως καθαρά προσωπική εκτίμηση, πιστεύω ότι αυτό θα είναι μια περίοδος ορισμένων εβδομάδων. Δεν είναι δηλαδή 10-15 μέρες. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να ήταν δυο μήνες, αλλά αυτό είναι, όπως σας είπα, μια απόφαση πολιτική. Το βασικό όμως είναι πως θα πρέπει να υπάρχει μια συνέπεια και μια συνέχεια στην αποκλιμάκωση από τουρκικής πλευράς. Αυτό είναι το βασικό μέλημα αυτή τη στιγμή. Θα πρέπει, δηλαδή, η Τουρκία έμπρακτα να δείξει ότι επιθυμεί πραγματικά να οδηγηθούμε σε ένα εποικοδομητικό διάλογο στη βάση του διεθνούς δικαίου.
Α. ΜΑΓΓΗΡΙΑΔΗΣ: καλημέρα. Με ποιά απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου η ελληνική πλευρά θα είναι ευχαριστημένη την επόμενη εβδομάδα;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την ερώτησή σας. Αυτή τη στιγμή μπαίνουμε σε μια διαπραγμάτευση, όχι μόνον εμείς, αλλά όλα τα κράτη-μέλη, 27 χώρες. Μπαίνουμε σε μια διαπραγμάτευση, όπου ο καθένας έχει τις δικές του θέσεις όσον αφορά το τί θέλει να πετύχει από αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Και επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο να τονίσω ότι αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν θα συζητήσει μόνον το θέμα της Τουρκίας, θα συζητήσει αρκετά άλλα ζητήματα. Οπότε κάθε χώρα έχει διαπραγματευτική θέση, για όλα αυτά τα ζητήματα. Άλλα την ενδιαφέρουν περισσότερο, άλλα λιγότερο.
Σε αυτό το πλαίσιο βεβαίως και η χώρα μας έχει ετοιμάσει τη διαπραγματευτική της θέση, όπως πάντα. Αυτό δεν είναι μόνο γι' αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είναι για όλες τις διαπραγματεύσεις και πάντα κοιτάμε, ποιο θα είναι το βέλτιστο αποτέλεσμα, το οποίο θα θέλαμε να επιτύχουμε. Από κει και πέρα, πάντα κάνουμε και έναν σχεδιασμό, ποιο θα είναι το μίνιμουμ, το οποίο θα μπορούσαμε να αποδεχθούμε. Αυτό είναι το διαπραγματευτικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα κινηθεί η χώρα μας.
Και το τονίζω, αυτό το κάνουν όλοι, δεν το κάνουμε μόνο εμείς. Λοιπόν, αυτό το διαπραγματευτικό πλαίσιο διαμορφώνουμε αυτή τη στιγμή στο Υπουργείο Εξωτερικών, εννοείται σε συνεργασία και σε συντονισμό βεβαίως του Υπουργού με τον Πρωθυπουργό. Να το υπογραμμίσω αυτό, γίνεται πάντα σε συντονισμό. Σ’ αυτό το πλαίσιο θα καθορίσουμε ποιες είναι οι γραμμές στις οποίες θα κινηθούμε.
Βεβαίως, θα μου επιτρέψετε να πω ότι δεν μπορώ να μπω σε λεπτομέρειες όσον αφορά το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθούμε. Γιατί δεν μπορώ να αποκαλύψω δημόσια, όχι μόνον εγώ, κανένας, ενόψει μιας δύσκολης διαπραγμάτευσης, ποια θα είναι η διαπραγματευτική μας θέση. Ουσιαστικά με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να υπονομεύσουμε τη θέση μας.
Αλλά σας λέω και πάλι ότι έχουμε μια πλήρη εικόνα πού βρισκόμαστε, ο Υπουργός έχει μιλήσει με τους ομολόγους του των άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Πρωθυπουργός επίσης είχε σειρά επαφών τις προηγούμενες ημέρες και θα συνεχιστούν εννοείται αυτές οι επαφές, σε όλα τα επίπεδα.
Όσο πλησιάζουμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο Υπουργός Εξωτερικών θα συνεχίσει τις επαφές του και δια ζώσης, κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, όπου παρεμπιπτόντως θα συζητηθεί και η Τουρκία. Δεν θα ληφθεί καμία απόφαση στο ΣΕΥ της Δευτέρας όσον αφορά την Τουρκία, θα γίνει όμως μια συζήτηση για να δούμε προς τα πού πάμε, τις ζυμώσεις. Και βεβαίως και στο περιθώριο της συνάντησης θα έχει τη δυνατότητα να προβάλλει και πάλι τις θέσεις μας.
Το βασικό, αν μου επιτρέπετε να επισημάνω, είναι ότι αυτή τη στιγμή η πρόκληση της σημερινής Τουρκίας δεν είναι ένα πρόβλημα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ή Κύπρου και Τουρκίας. Το λέω και θέλω να το επαναλαμβάνω, γιατί αυτό πρέπει να εμπεδωθεί, όχι μόνον σ’ εμάς, αλλά γενικότερα. Είναι ένα πρόβλημα ευρωπαϊκό, ευρύτερο και θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε όλοι οι Ευρωπαίοι. Να υπάρχει μια κοινή κατανόηση και με βάση αυτή την κοινή κατανόηση να υπάρξει και μια κοινή απάντηση, η οποία θα πρέπει, βεβαίως, να βασιστεί στα συμπεράσματα του περασμένου Οκτωβρίου. Με τα συμπεράσματα του περασμένου Οκτωβρίου υπενθυμίζω συνοπτικά ότι οι Αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσαν μια ευκαιρία στην Τουρκία. Η Τουρκία, δυστυχώς, έκανε ακριβώς το αντίθετο. Αυτό είναι το ένα.
Δεύτερον, είπαμε ότι υπάρχουν κάποιες προοπτικές για θετική ατζέντα, εφ' όσον η Τουρκία συμπεριφερθεί θετικά. Αυτή τη στιγμή τα περιθώρια για θετική ατζέντα έχουν εξαϋλωθεί θα έλεγα, υπό τις παρούσες συνθήκες.
Και τρίτον, τον Οκτώβριο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισαν ότι το αργότερο μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, άρα την επόμενη εβδομάδα, θα πρέπει να εξετάσουν αφ’ ενός την κατάσταση και αφ’ ετέρου να ληφθούν οι απαραίτητες αποφάσεις.
Αυτό εμείς θέλουμε σε τελική ανάλυση, να πάρει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τις αποφάσεις στη βάση της συμπεριφοράς που έχει επιδείξει η Τουρκία τους τελευταίους μήνες τουλάχιστον.
Π. ΤΖΑΝΕΤΑΚΟΣ: Καλημέρα. Ακούσαμε πριν από δυο ημέρες αν δεν κάνω λάθος, το νέο ηγέτη των Τουρκοκυπρίων να θέτει ενώπιον της απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό, τη λύση των δυο κρατών, θέτοντας ουσιαστικά στο περιθώριο τη διζωνική δικοινοτική Ομοσπονδία. Πώς αντιμετωπίζετε αυτή την εξέλιξη και τί θα κάνει η Αθήνα αν κληθεί, συνεπικουρώντας προφανώς την Κύπρο, να διαπραγματευθεί τη λύση των δυο κρατών;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Το βασικό μήνυμα, το οποίο μεταφέραμε και εμείς χθες όσον αφορά το Κυπριακό, έχει δυο σημεία. Το πρώτο είναι ότι, εφ' όσον προσκληθούμε σε μια άτυπη πενταμερή διάσκεψη, 5+1 γιατί θα είναι και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ παρών, θα είμαστε έτοιμοι να συμμετάσχουμε. Δεν βάζουμε όρους εμείς για τη συμμετοχή μας σε αυτή την άτυπη συνάντηση. Δεν θεωρούμε ότι σε αυτή τη συνάντηση θα γίνει μια ουσιαστική συζήτηση. Αυτό είναι το ένα.
Το επαναλαμβάνω, είμαστε ανοιχτοί εφ' όσον προσκληθούμε. Και πιστεύουμε ότι αυτή η άτυπη συνάντηση θα γίνει τις προσεχείς εβδομάδες, μάλλον στις αρχές του νέου έτους. Αυτό βέβαια εξαρτάται από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, όχι από εμάς.
Το δεύτερο είναι ότι εμείς - και όχι μόνον εμείς, να το τονίσω αυτό, όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ το έχουν επαναλάβει αυτό δημόσια, παραμένουμε προσηλωμένοι σε μια βιώσιμη λύση του Κυπριακού στο πλαίσιο μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και λαμβάνοντας βέβαια υπόψη και το κοινοτικό κεκτημένο. Αυτό δεν αλλάζει, είναι σταθερή μας θέση. Επίσης, να επαναλάβω για μια ακόμη φορά, ότι εφ' όσον και εάν επανεκκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, θα πρέπει να ξεκινήσουν ξανά από το σημείο στο οποίο σταμάτησαν. Ως γνωστόν, αυτό έγινε το 2017 στο Κραν Μοντανά.
Κ. ΤΣΑΜΟΥΡΗ: Καλημέρα σας. Ήθελα να ρωτήσω για την περίπτωση που το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν λάβει τα μέτρα ή εν πάσει περιπτώσει, δεν κινηθεί προς την κατεύθυνση που θέλουμε στις 10 και 11 Δεκεμβρίου, ποιο θα είναι το επόμενο βήμα της Αθήνας;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Κατ' αρχάς, αυτή τη στιγμή η προσοχή μας είναι στραμμένη ακριβώς στην προετοιμασία προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Αυτό είναι η βασική μας κατεύθυνση αυτή τη στιγμή. Και όπως είπα και πάλι, όταν πηγαίνουμε σε μια διαπραγμάτευση, μια διαπραγμάτευση δύσκολη, ξεκινάμε, το κάθε κράτος μέλος, με τις θέσεις του. Εμείς είμαστε ένας εκ των 27. Εμείς ξεκινάμε με ένα ιδανικό, θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε, σενάριο, τί θα θέλαμε ιδανικά να πετύχουμε, αλλά παράλληλα τονίζω επίσης ότι έχουμε κάποιες συγκεκριμένες γραμμές, τις οποίες θεωρούμε ότι δε μπορούμε να περάσουμε. Αυτό είναι το διαπραγματευτικό μας πλαίσιο.
Επαναλαμβάνω, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είμαστε και εμείς. Ο Πρωθυπουργός είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οπότε θα πρέπει να δώσει και αυτός τη συγκατάθεσή του για να ληφθεί απόφαση. Άρα το βασικό μας μέλημα αυτή τη στιγμή είναι να κινηθεί η συζήτηση μέσα στο πλαίσιο το οποίο εμείς θεωρούμε αποδεκτό. Με τα επιχειρήματά μας και με τις προσπάθειες που καταβάλλουμε προς όλους τους τους Ευρωπαίους ομολόγους, αλλά και τους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς, να μην τους ξεχνάμε και αυτούς γιατί παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο και αναφέρομαι στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με τον οποίο συνομίλησε ο Πρωθυπουργός, την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και τον Υψηλό Εκπρόσωπο/Αντιπρόεδρο της Επιτροπής προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα κλίμα για το καλύτερο δυνατόν, το πιο ικανοποιητικό αποτέλεσμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αλλά και πάλι τονίζω ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται μαζί με άλλους, δεν θα λάβουν δηλαδή κάποιοι απόφαση ερήμην μας. Δεν γίνεται αυτό εκ των πραγμάτων.
Μ. ΓΚΑΣΙΑΜΗΣ: Πέρα από την παύση των προκλητικών κινήσεων, υπάρχει πρόθεση από την ελληνική πλευρά να στείλει μήνυμα ότι δεν συζητά αν δεν αρθεί το casus belli;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εδώ μιλάμε για ένα άλλο ζήτημα. Το casus belli υπάρχει στο τραπέζι δυστυχώς εδώ και 25 χρόνια. Αυτό είναι γεγονός. Τί είναι αυτό casus belli: Είναι απειλή πολέμου κατά παράβαση βασικής διάταξης του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, του άρθρου 2 παρ. 4, που μιλάει για την αποφυγή χρήσης βίας ή απειλής χρήσης βίας εναντίον άλλων μελών του ΟΗΕ Και γιατί; Για να μην επιτρέψει στην Ελλάδα να ασκήσει ένα αναφαίρετο δικαίωμα με βάση το Διεθνές Δίκαιο, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, το οποίο έχουν επικυρώσει ο μεγαλύτερος αριθμός κρατών του ΟΗΕ, το οποίο έχει επικυρώσει η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, και το οποίο αποτελεί κανόνα του εθιμικού δικαίου. Δηλαδή η Τουρκία προβαίνει σε σαφή παράβαση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό για μας είναι ένα ζήτημα το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό, είναι θεμελιώδες και θα συνεχίσουμε να το θέτουμε. Δεν είναι κάτι το οποίο το ξεχνάμε, είναι πάντα στο τραπέζι. Και θα το θέσουμε όχι μόνο προς την τουρκική πλευρά, αλλά και προς όλους τους συνομιλητές μας, αρχής γενομένης από τους Ευρωπαίους και τους άλλους εταίρους μας.
Κ. ΑΛΑΤΖΑΣ: Καλημέρα και από εμένα.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Καλημέρα.
Κ. ΑΛΑΤΖΑΣ: Θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής: περιμένουμε σε αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εγγράφως προτάσεις από τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον κ. Μπορέλ; Διότι το περασμένο καλοκαίρι είχαμε μια σειρά από προτάσεων για ενδεχόμενες κυρώσεις εφόσον δεν συμμορφωθεί η Τουρκία, αλλά σε προφορικό επίπεδο. Περιμένουμε εγγράφως κάτι σε αυτό το Συμβούλιο;
Και επειδή μιλήσατε λίγο πριν ότι δεν είναι μόνο ζήτημα ελληνοτουρκικών διαφορών και ελληνοτουρκικών σχέσεων, είναι ευρωτουρκικό το θέμα, οι εταίροι μας στην Ευρώπη αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο που αντιλαμβανόμαστε εμείς την τουρκική προκλητικότητα;
Έχω κι ένα τρίτο, αλλά αν θέλετε το κάνω σε δεύτερο χρόνο για να ρωτήσουν και οι υπόλοιποι συνάδελφοι.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Όχι, εντάξει να ρωτήσετε.
Κ. ΑΛΑΤΖΑΣ: Ωραία, να το θέσω. Αν δεν μας ικανοποιεί η πρόταση -γιατί είπατε ότι δεν θα φύγουμε από το τραπέζι αν δεν μας ικανοποιεί η πρόταση- των εταίρων, είμαστε διατεθειμένοι να ασκήσουμε βέτο; Να κάνουμε κάποια κίνηση; Ευχαριστώ πολύ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Το ένα ερώτημα ήταν πώς βλέπουν οι εταίροι, το άλλο είναι το βέτο και το πρώτο ήταν για τη λίστα του Μπορέλ.
Κ. ΑΛΑΤΖΑΣ: Αν περιμένουμε εγγράφως τις προτάσεις Μπορέλ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Θα ξεκινήσω με τη σειρά που μου τα θέσατε. Κατ' αρχήν, ναι είχε γίνει μια συζήτηση στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών, στο Gymnich τον περασμένο Αύγουστο στο Βερολίνο, όπου ο κ. Μπορέλ είχε αναφερθεί προφορικά σε μια άτυπη λίστα. Αυτό το οποίο θέλω να τονίσω είναι ότι από τότε έχουν υπάρξει εξελίξεις και η όλη συζήτηση έχει μια δυναμική. Εγώ δεν θα κολλήσω στο ζήτημα μιας λίστας. Αυτό στο οποίο θα επιμείνω και θα δώσω βάρος είναι στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου, τα οποία ξεκάθαρα μιλούν για λήψη μέτρων. Για αυτό λέω ότι πρόκειται για μία δυναμική συζήτηση. Θα μου επιτρέψετε ξανά να διαβάσω από το κείμενο: «… η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, μεταξύ άλλων σύμφωνα με το άρθρο 29 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το άρθρο 215 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της».
Αυτό το οποίο είναι σημαντικό είναι το πολιτικό κομμάτι εδώ, ότι έχει τεθεί και ότι πάνω σε αυτή τη βάση θα ληφθούν οι αποφάσεις.
Κ. ΑΛΑΤΖΑΣ: Δεν κατάλαβα αν περιμένουμε κάτι. Καταλαβαίνω ότι περιμένουμε στη βάση των αποφάσεων του περασμένου Συμβουλίου, αλλά δεν αποκλείεται να υπάρχει κάτι εδώ, αν μου επιτρέπετε δεν το κατάλαβα καλά. Θα υπάρχει κάποιο έγγραφο ή δεν το ξέρουμε ακόμη;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εγώ σας λέω ότι αυτή τη στιγμή το τί μορφή θα έχει αυτό, είναι πολιτική απόφαση. Στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου βλέπουμε το πλαίσιο στο οποίο θα παρθούν οι αποφάσεις. Και εμείς θέλουμε την εφαρμογή των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου, που αναφέρουν ότι αν η Τουρκία δεν κάνει βήματα αποκλιμάκωσης, αν συνεχίσει τις προκλητικές μονομερείς ενέργειες κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, θα χρησιμοποιήσουμε αυτά τα μέσα ως Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό λένε οι Αρχηγοί Κρατών και Κυβερνήσεων.
Τώρα, πώς αυτό θα μεταφραστεί, αυτό δεν θα έλεγα ότι είναι της παρούσης, αυτό είναι κομμάτι της συζήτησης. Το βασικό είναι η πολιτική απόφαση, εγώ αυτό θέλω να τονίσω.
Όσον αφορά τη λέξη «βέτο». Όταν οι αποφάσεις παίρνονται με ομοφωνία, δεν τίθεται θέμα μια χώρα να βάλει βέτο. Για να ληφθεί απόφαση με ομοφωνία, πρέπει να συμφωνήσουν όλοι. Άρα εμένα δεν μου αρέσει ο χαρακτηρισμός βέτο ως ορολογία. Να σας πω ένα άλλο παράδειγμα το οποίο δεν έχει καμία σχέση με τα δικά μας. Δυο κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης –ξέρουμε πολύ καλά ποια- δεν συμφωνούν με την πρόταση η οποία υπάρχει αυτή τη στιγμή στο τραπέζι, όσον αφορά το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, για λόγους τους οποίους γνωρίζουμε - δεν θα μπω σε λεπτομέρειες αυτή τη στιγμή. Αυτές οι δυο χώρες δεν έχουν βάλει βέτο σε μια ειλημμένη απόφαση. Απλώς αυτή τη στιγμή, που μιλάμε ακόμη, δεν έχουμε καταφέρει να φτάσουμε σε ομοφωνία γι' αυτό το ζήτημα. Γι' αυτό λέω ότι δεν μου αρέσει ο όρος βέτο. Οι αποφάσεις παίρνονται από όλους μαζί.
Αυτό το οποίο όλοι, μα όλοι οι Ευρωπαίοι λένε και σε αυτό το θέμα της Τουρκίας - εννοώ στη συζήτηση ως προς τι αποφάσεις θα πάρει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για αυτό το ζήτημα - το βασικό μέλημα είναι η συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να βγούμε όλοι με μια φωνή, να διατηρήσουμε τη συνοχή και την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εκεί πιστεύω ότι είμαστε όλοι στην ίδια γραμμή. Τώρα, πώς αυτό διαπραγματευτικά θα διαμορφωθεί, είναι ένα άλλο ζήτημα. Αλλά αυτό είναι το επιδιωκόμενο από όλους. Ούτε επιθυμεί καμία χώρα να απομονώσει την άλλη. Εδώ προσπαθούμε να δούμε πώς όλοι ενωμένοι, και οι 27, θα δώσουμε ένα κοινό μήνυμα στην Τουρκία σε αυτό το ζήτημα, μια κοινή απόφαση.
Το τελευταίο ερώτημα, πώς το βλέπουν οι εταίροι. Θα σας πω κάτι το οποίο ίσως ακούγεται περίεργο ή αφελές. Αλλά εκ των πραγμάτων λόγω και της γεωγραφικής θέσης των διαφόρων εταίρων μας, η κατανόηση των προκλήσεων της Τουρκίας δεν μπορεί να είναι από την αρχή η ίδια, την οποία έχουμε εμείς. Άλλο είναι να είμαστε άμεσοι γείτονες και να βιώνουμε τη συμπεριφορά της και άλλο να είσαι στην άλλη άκρη της Ευρώπης. Είναι ευνόητο ότι η αρχική θέση της κατανόησης της τουρκικής πρόκλησης από τους 27, το σημείο εκκίνησης, δεν είναι απαραίτητα το ίδιο που έχουμε εμείς ή που έχει η Κύπρος. Αυτό είναι αναμφισβήτητο, αυτό είναι αληθές. Και αυτό είναι βασικό μας μέλημα και αυτή είναι η προσπάθειά μας και γι' αυτό κάνει η πολιτική ηγεσία τόσο ο Πρωθυπουργός όσο και ο Υπουργός Εξωτερικών αυτόν τον διπλωματικό μαραθώνιο, ακριβώς για να εξηγήσουν και για να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση ώστε να τους φέρουν στη θέση μας.
Και οφείλω να ομολογήσω ότι αυτό αλλάζει, ακόμη και από χώρες οι οποίες ίσως να μην ενδιαφέρονταν πάντα τόσο για το ότι η Τουρκία αποτελεί μια απειλή και θεωρούσαν ότι αυτό είναι ένα περιφερειακό ζήτημα το οποίο αφορά μόνο ορισμένα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βέβαια και πάλι αυτό δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη, αυτό χρειάζεται πάρα πολύ προσπάθεια, πειστικά επιχειρήματα. Χρειάζεται να εξηγήσουμε και να δώσουμε και επιχειρήματα σε αυτούς και να τους πούμε ότι: «κοιτάξτε να δείτε, δεν μπορείτε να μένετε αδιάφοροι, γιατί αυτό το οποίο συμβαίνει σε αυτό το οποίο για εσάς είναι περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ουσιαστικά έχει και επιπτώσεις και για σας και θα πρέπει να σας απασχολεί». Αυτό είναι μια διπλωματική νίκη: η καλύτερη κατανόηση.
Γιατί μέσα από την καλύτερη κατανόηση, θα μπορέσουν μετά να πουν «όντως εσείς έχετε δίκιο, άρα θα πρέπει να πάρουμε κάποιες αποφάσεις ακριβώς για να αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση και απειλή».
Κ. ΑΛΑΤΖΑΣ: Ευχαριστώ πολύ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Ευχαριστώ.
S. RISTOVSKA: Καλημέρα. Μπορείτε να μας πείτε κάποιες λεπτομέρειες για τη χθεσινή επικοινωνία του κ. Δένδια με την κα Ζαχαρίεβα όσον αφορά τα Δυτικά Βαλκάνια με το γεγονός ότι ξέρουμε τη στάση της Βουλγαρίας για την ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας. Μήπως υπάρχει κάποια αλλαγή; Κάποιες λεπτομέρειες τέλος πάντων, ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εγώ ευχαριστώ. Ο Υπουργός Εξωτερικών μίλησε χθες με την ομόλογό του της Βουλγαρίας, την κα Ζαχαρίεβα. Το βασικό ζήτημα το οποίο συζήτησαν ήταν οι εξελίξεις στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και ευρύτερα η τουρκική προκλητική συμπεριφορά.
Σε αυτό το πλαίσιο βέβαια, ως είναι αναμενόμενο, γίνονται και συζητήσεις για την ευρωπαϊκή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων. Αυτό είναι εκ των ων ουκ άνευ. Δεν έχω να προσθέσω κάτι παραπάνω αυτή τη στιγμή. Ευχαριστώ.
Μ. ΡΗΓΟΥ: Καλημέρα σε όλους. Στη συνάντηση του ΝΑΤΟ στην οποία αναφερθήκατε και είπατε ότι θα επανέλθετε, πέρα από τη χαλαρότητα έναντι προηγούμενων Συνόδων, δηλαδή το ότι δεν έμειναν αυστηρά σε ορισμένα κείμενα, αν κατάλαβα καλά υπήρξαν και αναφορές στην Τουρκία με την επισήμανση της προκλητικότητάς της.
Θα μπορούσατε να το συγκεκριμενοποιήσετε και ποια είναι η σημασία τους τελικά πρακτικά για μας;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Όταν λέτε «χαλαρότητα», με ποια λογική, με ποια έννοια το λέτε;
Μ. ΡΗΓΟΥ: Ότι βγήκαν από το κείμενο, αυτό κατάλαβα.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Ναι. Συνήθως, όπως έλεγα, στις υπουργικές συναντήσεις του ΝΑΤΟ, οι διαπραγματεύσεις επί των κειμένων που θα πρέπει να συμφωνηθούν και να εγκριθούν από τους Υπουργούς, έχουν ολοκληρωθεί σε επίπεδο ομάδας εργασίας και σε επίπεδο Πρέσβεων και ουσιαστικά όταν φτάνει η ώρα της υπουργικής συνάντησης ή και της Συνόδου Κορυφής, τα κείμενα έχουν κλείσει, έχουν πλέον εγκριθεί και οι εκάστοτε Υπουργοί είτε Εξωτερικών, είτε Άμυνας, είτε Αρχηγοί Κρατών και Κυβερνήσεων, ουσιαστικά δίνουν τη βούλα, να το πούμε έτσι, κάνουν αυτό που λένε οι Εγγλέζοι “rubber-stamp” τα ήδη εγκεκριμένα κείμενα. Και αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι ότι δεν υπάρχει ανταλλαγή απόψεων, γίνονται είκοσι–τριάντα μονόλογοι. Ο κάθε Υπουργός ή ο κάθε Αρχηγός Κράτους ή Κυβέρνησης –το έχω ζήσει αυτό, γι' αυτό σας το λέω- μπαίνει μέσα, διαβάζει την παρέμβασή του, ευχαριστεί τους συναδέλφους του για την παρουσία τους και φεύγει. Καμιά φορά, όταν έχουν γεύμα ή δείπνο εργασίας, εκεί γίνεται μια πιο στρατηγική συζήτηση και εκεί ίσως ξεφεύγουν από τα τετριμμένα.
Σε αυτή τη συνάντηση Υπουργών Εξωτερικών, τουλάχιστον στην πρώτη συνεδρίαση - την οποία παρακολούθησα μέσω τηλεδιάσκεψης και άρα και αυτό περιορίζει δυστυχώς και τις δυνατότητες να ζήσουμε πλήρως και το κλίμα, αυτό που λέμε το body language των διαφόρων συμμετεχόντων- αυτό το οποίο παρατήρησα και που πραγματικά μου έκανε εντύπωση, ήταν ότι αρκετοί από αυτούς που παρενέβησαν βγήκαν από τα τετριμμένα και είπαν πράγματα τα οποία φαινόταν πως ήταν εκτός κειμένου.
Δεν θα αναφερθώ ονομαστικά σε χώρες και πάλι το τονίζω αυτό. Με δεσμεύει το εμπιστευτικό των συζητήσεων αυτών. Δεν μπορώ να μιλήσω επίσημα για χώρες, να πω ποιος είπε τι ακριβώς, εκτός εάν οι εκπρόσωποι των χωρών αυτών επιθυμούν να το κάνουν οι ίδιοι δημόσια.
Αυτό το οποίο και πάλι θα επαναλάβω είναι πως ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι έγινε σαφής αναφορά, αρχής γενομένης από έναν Υπουργό Εξωτερικών ο οποίος ήταν και ο πρώτος ο οποίος έλαβε το λόγο από μια χώρα βαρύνουσας σημασίας, ιδιαίτερα εντός του ΝΑΤΟ - και που επειδή ακριβώς ήταν και ο πρώτος ο οποίος πήρε το λόγο, έδωσε και το στίγμα της συζήτησης- ο οποίος είπε ανοιχτά πράγματα, τα οποία συζητούσαμε εντός του ΝΑΤΟ, αλλά τα οποία ποτέ δεν βγαίνανε, τουλάχιστον τόσο δυνατά μέσα στο Συμβούλιο σε υπουργική σύνοδο. Και μάλιστα κατηγόρησε ανοιχτά μια άλλη χώρα Σύμμαχο – κατ’ όνομα τουλάχιστον – του ΝΑΤΟ, ότι ουσιαστικά με τις πράξεις της υπονομεύει τον Οργανισμό αυτό, τη συνοχή του Οργανισμού αυτού και ότι με την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού από άλλες τρίτες χώρες, τις οποίες κατονόμασε, ουσιαστικά υπονομεύει και την ασφάλεια του Οργανισμού αυτού.
Αυτό ήταν κάτι, το οποίο ήταν για μένα πρωτοφανές στα χρονικά του ΝΑΤΟ.
Αυτή η παρέμβαση δημιούργησε μια δυναμική, υπήρξαν και άλλες χώρες οι οποίες βγήκαν και μιλήσανε και επανέλαβαν αυτά τα σημεία, ίσως όχι τόσο εκτεταμένα γι’ αυτό το ζήτημα.
Αυτό που επίσης παρατήρησα και ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον, είναι ότι ο Υπουργός Εξωτερικών της χώρας της οποίας ήταν ο αποδέκτης αυτής της έντονης κριτικής, ενώ στην αρχή άρχισε να διαβάζει για τα θέματα τα οποία ήταν στην ημερήσια διάταξη, για Αφγανιστάν, Ρωσία, αναφέροντας τι κάνει η χώρα του για όλες αυτές τις περιοχές και πόσο βοηθάει, εμφανώς εκνευρισμένος στη συνέχεια -τουλάχιστον έτσι ακουγόταν από τη φωνή του - και ίσως και αμήχανα, προσπάθησε με αρκετά επιθετικό τρόπο να αντικρούσει αυτά τα οποία είχαν ειπωθεί νωρίτερα. Τουλάχιστον όπως εγώ το αντιλήφθηκα, είναι καθαρά προσωπική εκτίμηση, μπορεί να πέφτω και έξω, αυτό δημιούργησε ακόμα χειρότερη εντύπωση στους παρευρισκόμενους, έστω και μέσω τηλεδιάσκεψης. Ουσιαστικά ανέδειξε αυτό το οποίο προσάπτουν στη χώρα αυτή, όχι στον ίδιο προσωπικά, δεν είχε καμία διάσταση προσωπική αυτή η κριτική και ούτε έγινε ποτέ αναφορά σε ονόματα προσώπων. Ήταν καθαρά για θέματα πολιτικής χωρών. Από αυτή την άποψη ήταν πραγματικά μια πάρα πολύ ζωντανή και ενδιαφέρουσα συνάντηση. Και πάλι όμως δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρειες, όσον αφορά ποιος είπε τι. Πιστεύω ότι ο νοών νοείται.
Μ. ΡΗΓΟΥ: Από την άλλη πλευρά υπήρξαν τοποθετήσεις Υπουργών Εξωτερικών χωρών από τους οποίους δεν το περιμένατε; Δηλαδή κάποια αλλαγή στάσης που ίσως να είχε και κάποια σημασία τελικά;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Αλλαγή στάσης; Επαναλαμβάνω, αυτό το οποίο ήταν ενδιαφέρον ήταν ακριβώς αυτή η ενώπιον όλων τοποθέτηση και παρέμβαση ορισμένων χωρών. Και σας λέω ότι αυτό δεν συνηθίζεται – τουλάχιστον από την δική μου μικρή εμπειρία – στα νατοϊκά δεδομένα.
Δηλαδή οι συζητήσεις σε υπουργικές συναντήσεις, τουλάχιστον όσες εγώ έχω ζήσει, ήταν πάντα αρκετά αποστειρωμένες και αποφεύγανε επιμελώς οι Υπουργοί να αναφερθούν σε άλλη χώρα και να ασκήσουν κριτική για την πολιτική άλλης χώρας η οποία βρίσκεται στο τραπέζι. Το τί γινόταν στο παρασκήνιο είναι άλλο ζήτημα, αλλά στο τραπέζι, μέσα στην αίθουσα συνεδριάσεων, αυτό δεν γινόταν στο παρελθόν. Οπότε από αυτή την άποψη ήταν μια αρκετά ενδιαφέρουσα εξέλιξη.
Θα μου επιτρέψετε να πάω στους υπολοίπους συναδέλφους σας που δεν έχουν πάρει το λόγο. Ο κ. Αγρολάμπος παρακαλώ.
ΜΠ. ΑΓΡΟΛΑΜΠΟΣ: καλημέρα. Στην τηλεδιάσκεψη που είχε η κυρία Μέρκελ προχθές με Επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έγινε αντιληπτή η απογοήτευση για το πολιτικό πλαίσιο και τις προκλήσεις της Τουρκίας, την επιθετικότητα κλπ. Αυτό που δεν έχω αντιληφθεί στο σκέλος του μεταναστευτικού και στην αναγνώριση που οφείλει η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως είπε η Καγκελάριος, προς την Τουρκία, υπάρχει καινούργιο χρηματοδοτικό πλαίσιο, δηλαδή επικαιροποίηση της συμφωνίας, πρόταση της επικαιροποίησης της συμφωνίας Μαρτίου του 2016; Υπάρχει πάνω στο τραπέζι δηλαδή του Συμβουλίου, γνωρίζουμε εάν υπάρχει ποσό, χρονοδιάγραμμα, ορίζοντας;
Και μια που πιάνουμε την τουρκική ατζέντα, η βίζα, η άρση η σταδιακή που υποτίθεται ότι υπήρχε στην τουρκική ατζέντα, παραμένει για τους Τούρκους πολίτες;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εδώ μπορούμε να κάνουμε τεράστια κουβέντα.
Κατ’ αρχήν όσον αφορά τη δήλωση του Μαρτίου του 2016. Εάν μου επιτρέπετε, δεν θέλω να μπαίνω σε χωράφια άλλων Υπουργείων. Το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου έχει την πρωτοκαθεδρία όσον αφορά τη διεθνή διάσταση του μεταναστευτικού-προσφυγικού.
Αλλά επιγραμματικά, να τονίσω όσον αφορά τη δήλωση της 8ης Μαρτίου του 2016 Ευρωπαϊκής Ένωσης–Τουρκίας, τη γνωστή και μη εξαιρετέα δήλωση όσον αφορά το μεταναστευτικό-προσφυγικό, ότι δεν υπάρχει – τουλάχιστον εξ όσων γνωρίζω – καμία πρόταση στο τραπέζι για τροποποίησή της, ή αλλαγή της, ή οτιδήποτε.
Αυτό το οποίο εμείς πάντα τονίζουμε είναι ότι η Τουρκία θα πρέπει να εφαρμόσει πλήρως τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει από τη δήλωση αυτή. Για παράδειγμα, μία από αυτές είναι να μην επιτρέπει νέες μεταναστευτικές ροές. Άλλη είναι να σταματήσει και να λάβει μέτρα για να μειώσει τη ροή των επίδοξων μεταναστών προς την Ευρώπη.
Ως προς αυτά η Τουρκία διαχρονικά δεν έχει κάνει αυτά που όφειλε, το αντίθετο όπως έχουμε δει σε πλείστες περιπτώσεις. Δεν μιλάω για τους τελευταίους μήνες που οι μεταναστευτικές ροές έχουν μειωθεί σε μεγάλο βαθμό. Αυτό πιστεύω ότι είναι και λόγω της κατάστασης της πανδημίας. Αλλά θυμάμαι χαρακτηριστικά το καλοκαίρι του ’19, τον Αύγουστο, το Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο είχαμε περίπου 9.000 με 10.000 αφίξεις στην Ελλάδα.
Το άλλο το οποίο επίσης θέλω να τονίσω εδώ είναι πως η Τουρκία δεν πρέπει να δημιουργεί νέες μεταναστατευτικές οδούς. Είτε θαλάσσιες, είτε χερσαίες και είτε ακόμα και αεροπορικές. Αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο απασχολεί τόσο εμάς, όσο και την Κύπρο και το οποίο τονίζουμε επανειλημμένα.
Όσον αφορά το “FRIT 2”, αυτό προφανώς εννοούσατε, το οποίο λέγεται “Fund for Refugees in Turkey” και αφορά τη χρηματοδότηση όχι για την Τουρκία, αλλά προγραμμάτων για τους πρόσφυγες οι οποίοι βρίσκονται στην Τουρκία, είχαν δεσμευτεί αρχικά 3 δισεκατομμύρια το 2016. Κάποια στιγμή αργότερα δέσμευσε η Ευρωπαϊκή Ένωση άλλα 3 δισεκατομμύρια, τα οποία χρηματοδοτούν διάφορες δράσεις. Χωρίς να θέλω και πάλι να εισέρχομαι σε λεπτομέρειες, αν θυμάμαι καλά, πριν από κάποιους μήνες αποφασίστηκε να καλυφθούν κάποιες νέες ανάγκες με κάποια νέα χρήματα μέχρι το τέλος του έτους. Αλλά αυτό ήταν καθαρά για ανθρωπιστικούς λόγους, γιατί αυτά τα χρήματα αφορούν, για παράδειγμα, θέματα εκπαίδευσης των παιδιών των προσφύγων, ιατρική περίθαλψη. Αυτό που ισχύει σαν βασική αρχή είναι ότι για οποιαδήποτε χρηματική ενίσχυση για τους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία οι πόροι πηγαίνουν στους φορείς οι οποίοι τα υλοποιούν. Όχι στην Τουρκική κυβέρνηση, όχι στο τουρκικό κράτος και το επαναλαμβάνω αυτό. Τα χρήματα αυτά δεν πάνε στην Τουρκία.
Όσον αφορά το ζήτημα της απελευθέρωσης των θεωρήσεων. Αυτό είναι μια μεγάλη ιστορία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ορισμένα συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία η Τουρκία θα πρέπει να εκπληρώσει, προκειμένου να προχωρήσει αυτό. Αυτό εδώ και καιρό, πολύ πριν τη συζήτηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου.
Η Τουρκία δεν έχει εκπληρώσει αρκετά από αυτά και ιδίως ένα από αυτά τα κριτήρια και στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανεξαρτήτως του υπόλοιπου πλαισίου των σχέσεων όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα, δεν ήταν ποτέ σε θέση να προτείνει προς το Συμβούλιο την απελευθέρωση των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες. Εκεί βρισκόμαστε. Και αυτό δεν έχει αλλάξει. Εδώ δηλαδή, και είναι αυτό που τονίζω και πάλι, είναι θέμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όχι της Ελλάδας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα τεχνικά κριτήρια. Και εφόσον αυτά τα τεχνικά κριτήρια τα οποία είναι γνωστά δεν πληρούνται, δεν μπορεί να συνεχίσει η διαδικασία.
Από εκεί και πέρα αναφορικά με το ζήτημα της θετικής ατζέντας, επαναλαμβάνω ότι δεν μπορεί να μιλάμε για θετική ατζέντα, τη στιγμή την οποία η Τουρκία κάνει αυτά που κάνει. Και ανεξαρτήτως αυτού υπάρχει και η τεχνική διάσταση.
Δ. ΜΑΝΩΛΗΣ: Καλημέρα. Πώς βλέπει η Ελλάδα την αλλαγή ρητορικής της Τουρκίας τις τελευταίες μέρες μετά την αποχώρηση του Oruc Reis και ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου; Και εάν εκτιμάτε ότι θα επηρεάσει τη στάση εταίρων στη Σύνοδο Κορυφής.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εμείς σε αυτό ήμασταν ξεκάθαροι. Έχουμε πει ότι αυτές οι κινήσεις, το όψιμο ενδιαφέρον που δείχνει ξαφνικά η Τουρκία τουλάχιστον προσπαθεί να δείξει –να δείξει, δεν είπα ότι το κάνει- καλές προθέσεις, θεωρούμε ότι αυτό δεν είναι κάτι το οποίο είναι επαρκές για να καλύψει, να κρύψει αυτά τα οποία έχει κάνει το περασμένο χρονικό διάστημα. Λέω και πάλι: αναφέρομαι μόνο στους τελευταίους δύο μήνες από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου, για να μην πάω και πιο πίσω, γιατί εκεί ελήφθησαν οι αποφάσεις.
Και λέει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: εμείς δίνουμε μια ευκαιρία στην Τουρκία την 1η Οκτωβρίου και από τότε τι έκανε η Τουρκία; Εξέδωσε έξι NAVTEX, έγινε το «πικνίκ» στα Βαρώσια και ούτω καθεξής.
Και βέβαια εδώ να μην αναφερθώ σε όλες τις δηλώσεις τις οποίες μπορούμε να βρούμε κιόλας και στα επίσημα site της τουρκικής Κυβέρνησης όσον αφορά τις δηλώσεις που έκαναν ανώτατοι Τούρκοι αξιωματούχοι εναντίον της Ευρώπης, ή και σε αρκετές συγκεκριμένες περιπτώσεις και εναντίον μάλιστα Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων ευρωπαϊκών κρατών, οι οποίες βέβαια ήταν πλήρως απαξιωτικές.
Οπότε από αυτή την άποψη όπως καταλαβαίνετε δεν μπορούμε βεβαίως να το αγνοήσουμε αυτό και δεν είναι ότι επειδή ξαφνικά το Oruc Reis αποχώρησε και μάλιστα –όπως είπαν- έφυγε στις 29 Νοεμβρίου ότι αυτό είναι μια κίνηση καλής θέλησης. Θα ήταν δηλαδή τελείως αφέλεια να το δεχτούμε αυτό.
Αντιστοίχως και αυτό ήθελα να τονίσω επίσης και η Ευρωπαϊκή Ένωση, εννοώ οι Ευρωπαίοι ομόλογοί μας το παραδέχονται κι αυτοί. Δηλαδή και οι ίδιοι δεν έχουν την αφέλεια να πουν «τώρα ξαφνικά η Τουρκία δείχνει καλή διάθεση». Βλέπουν τα πράγματα. Τα πράγματα είναι πλέον πασιφανή, που δεν κρύβονται, δεν υπάρχει κανείς ο οποίος θα πει «η Τουρκία αυτή τη στιγμή είναι καλή».
Η Τουρκία αυτή τη στιγμή με όψιμες κινήσεις, διάβασα και δημοσιεύματα ότι επίκειται κάποια ανακοίνωση, την ίδια την ημέρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου όσον αφορά μεταρρυθμίσεις και το λέω και πάλι με κάθε επιφύλαξη γιατί αυτά τα έχω δει σε δημοσιεύματα, δεν ξέρω αν επιβεβαιώνονται οι πληροφορίες αυτές, αλλά από εκεί και πέρα όλα αυτά είναι, θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω μια έκφραση αγγλική, too little too late.
Α. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Για ποιο λόγο η κα Λουτ δεν συνάντησε τον Υπουργό και είδε τον κ. Δεμίρη; Και δεύτερον, τι εννοείτε όταν λέτε ότι στην πενταμερή Διάσκεψη δεν θα γίνει ουσιαστική συζήτηση;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Η κα Λουτ αποφασίστηκε ότι θα συναντηθεί με τον την κορυφή της υπηρεσιακής ηγεσίας στο Υπουργείο Εξωτερικών όπερ και εγένετο. Είχαν μια μακρά συνάντηση χθες ο Γενικός Γραμματέας κ. Δεμίρης με την κα Λουτ, όπου συζητήθηκαν οι τελευταίες εξελίξεις στο Κυπριακό.
Όσον αφορά τώρα το δεύτερό σας ερώτημα, αυτό το λέω «δεν θα γίνει ουσιαστική συζήτηση» εννοώ ότι είναι άτυπη συνάντηση. Δεν πάμε εκεί για να γίνει ουσιαστική συνάντηση, είναι μια άτυπη πενταμερής, να δούμε που βρισκόμαστε. Και σας λέω και πάλι ότι εφόσον αποφασιστεί ότι θα πρέπει να ξεκινήσουν συνομιλίες, θα ξεκινήσουν από το σημείο το οποίο σταμάτησαν. Με συγχωρείτε που το επαναλαμβάνω για εμένα είναι θεμελιώδες αυτό το πράγμα. Αυτή είναι η θέση μας, αυτή παραμένει η θέση μας, αυτά είπαμε και στην κα Λουτ χτες.
Γ. ΜΑΝΔΑΛΙΔΗΣ: Καλημέρα σε όλους. Αν στο πλαίσιο της γερμανικής θέσης περί θετικής ατζέντας στην Σύνοδο Κορυφής για την Τουρκία τεθεί το θέμα της πολυμερούς Διάσκεψης τουρκικής εμπνεύσεως κι αυτή για την ανατολική Μεσόγειο, ποια θα είναι η θέση της Ελλάδας;
Και για να μην επανέρχομαι, να κάνω και μια δεύτερη ερώτηση που δεν έγραψα, βλέπετε ή υπάρχει ανησυχία κάποιες χώρες που δεν έχουν άμεση εμπλοκή με την ανατολική Μεσόγειο, αν θέσουν εμπόδια ή ακόμη και βέτο στις όποιες κυρώσεις κατά της Τουρκίας, αναφέρομαι για παράδειγμα στην Ουγγαρία, ή πιθανώς στη Φιλανδία κι άλλες χώρες που δεν είναι εμπλεκόμενες άμεσα στο θέμα της ανατολικής Μεσογείου αλλά είναι φιλικές προς την Τουρκία. Σας ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Κατ' αρχήν θα μου επιτρέψετε να πω ότι το πλαίσιο για τη θετική ατζέντα, η δυνατότητα να υπάρχει μια θετική ατζέντα για την ακρίβεια, δεν ήταν κάτι το οποίο το είπε η Γερμανία. Ήταν κάτι το οποίο το είπε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το οποίο λέει ότι θέλουμε να δημιουργήσουμε το πλαίσιο για μια θετική ατζέντα και σε αυτό το πλαίσιο είχε πέσει στο τραπέζι και η πρόταση για αυτή τη Διάσκεψη για τη Μεσόγειο.
Αυτά έγιναν τον Οκτώβριο. Αλλά όλα αυτά βέβαια με μια βασική αίρεση, με ένα βασικό όρο: ότι η Τουρκία βέβαια θα πρέπει να δείξει καλή συμπεριφορά. Τα αυτονόητα δηλαδή. Να σεβαστεί το διεθνές Δίκαιο, να σταματήσει τις προκλήσεις, να σταματήσει να απειλεί. Δεν ζητάμε πράγματα τα οποία είναι εξωπραγματικά ως Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτά ζήτησε και μάλιστα είχε ανατεθεί στον υψηλό εκπρόσωπο και Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον κ. Μπορέλ να εξετάσει το πλαίσιο για αυτή τη Διάσκεψη για τη Μεσόγειο. Αυτή τη στιγμή που βρισκόμαστε και πάλι θα επαναλάβω δεν υπάρχει μια δυναμική για υλοποίηση οποιασδήποτε ιδέας η οποία είχε πέσει στο τραπέζι για θετική ατζέντα, πόσο μάλλον για τη Διάσκεψη για τη Μεσόγειο αυτή τη στιγμή.
Και δεν είναι μόνο εδώ θέμα της Ελλάδας πραγματικά, θέλω να το τονίσω, δεν είναι ότι εμείς ως η Ελλάδα αντιτιθέμεθα και όλοι οι άλλοι είναι υπέρ. Πλέον δεν υπάρχει μια δυναμική γι' αυτή τη Διάσκεψη. Ένα το κρατούμενο αυτό εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θα μου επιτρέψετε εδώ να προσθέσω επίσης ότι δεν υπάρχει και δυναμική και ενδιαφέρον να το πω έτσι για αυτή τη Διάσκεψη σε αυτή τη συγκυρία και από άλλες χώρες, τρίτες χώρες, μη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίες ενδεχομένως να προσκαλούνταν στην Διάσκεψη αυτή.
Οι προοπτικές οποιασδήποτε θετικής ατζέντας, ή συζήτηση για μια Διάσκεψη για την ανατολική Μεσόγειο αυτή τη στιγμή είναι στο σημείο μηδέν, θα έλεγα. Και πάλι θα μου επιτρέψετε, σας λέω, αποφεύγω να χρησιμοποιώ τη λέξη «βέτο» δεν είναι κάτι το οποίο μου αρέσει να χρησιμοποιώ σαν λέξη γιατί σας λέω και πάλι ότι η λέξη βέτο σημαίνει ότι έχουν συμφωνήσει όλοι. Θα πρέπει να υπάρχει ομοφωνία.
Αναφερθήκατε σε κάποιες ορισμένες χώρες. Ο Υπουργός Εξωτερικών μίλησε με τον Ούγγρο ομόλογό του, εξάλλου είναι η δεύτερη φορά με την οποία μίλησαν τις τελευταίες εβδομάδες. Είχε γίνει και μια άλλη συζήτηση, μια τηλεφωνική συνομιλία μετά τον καταστροφικό σεισμό στη Σάμο. Δεν θέλω να υπεισέλθω εδώ στη διαπραγματευτική θέση άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό το οποίο όμως θέλω να τονίσω και πάλι είναι ότι υπάρχει μια γενικότερη προσέγγιση από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι το διακύβευμα αυτή τη στιγμή που έχουμε για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η διατήρηση της συνοχής της και να βγούμε με ένα μήνυμα ενωμένοι από αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Στο πλαίσιο αυτό ο καθένας βέβαια έρχεται με τις δικές του προτεραιότητες, τις δικές του θέσεις τις οποίες βεβαίως θα θέσει στο τραπέζι.
Μ. ΓΚΑΣΙΑΜΗΣ: Ο αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας ο κ. Τσατάκλι κάνει λόγο για αυξανόμενα φαινόμενα push-backs μεταναστών από την ελληνική πλευρά στο Αιγαίο. Υπάρχει κάποιο σχόλιο;
Α.ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Όχι δεν υπάρχει κάποιο σχόλιο. Στο ζήτημα αυτό έχει αναφερθεί επανειλημμένα το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, δεν έχω να προσθέσω κάτι σε αυτό.
Θ. ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ: Γεια σας. Είπατε προηγούμενα ότι κρίθηκε πως πρέπει να συναντηθεί η κα Λουτ με τον κ. Δεμίρη. Εξ όσων τουλάχιστον θυμάμαι εγώ πάντα οι απεσταλμένοι του Ο.Η.Ε. για το Κυπριακό συναντιόνταν με τον Υπουργό Εξωτερικών. Η ερώτηση είναι η εξής: με ποιο σκεπτικό κρίθηκε ότι αυτή τη φορά πρέπει να συναντηθεί η κα Λουτ με τον κ. Δεμίρη;
Και ένα δεύτερο ερώτημα είναι το εξής: εξ όσων γνωρίζω εκκρεμεί μια έκθεση αυτοψίας της UNESCO για την Αγία Σοφία. Έχουμε κάτι νεότερο σε αυτό; Και αν η ελληνική πλευρά έχει πιέσει την UNESCO για να δώσει η UNESCO κάποιες περαιτέρω εξηγήσεις; Ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω από τη δεύτερη ερώτηση, σας ευχαριστώ πάρα πολύ κατ' αρχήν. Όσον αφορά την έκθεση αυτοψίας της UNESCO, θα μου επιτρέψετε να σας παραπέμψω στην UNESCO γι' αυτό το ζήτημα. Εννοείται ότι η ελληνική πλευρά τόσο στην Αθήνα όσο και στο Παρίσι έχει κάνει ήδη από τον περασμένο Ιούλιο και πριν τις απαραίτητες ενέργειες και παραστάσεις προς την UNESCO όσον αφορά το ζήτημα της Αγίας Σοφίας και ότι αυτό συνεχίζουμε, σε αυτό δεν τίθεται ζήτημα. Αλλά όσον αφορά αυτό που με ρωτήσατε πρώτα, θα σας παραπέμψω στην UNESCO.
Όσον αφορά την κα Λουτ θα επαναλάβω ότι η κα Λουτ συναντήθηκε με την κορυφή της υπηρεσιακής ηγεσίας του Υπουργείου Εξωτερικών. Είχαν μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, η οποία κράτησε αρκετή ώρα όπου όπως σας είπα και πριν η ελληνική πλευρά επανέλαβε τις γνωστές μας θέσεις. Δεν έχω κάτι άλλο να προσθέσω σε αυτό, ευχαριστώ πάρα πολύ.
Γ. ΚΟΥΤΣΟΜΥΤΗΣ: Καλημέρα σε όλους. Μια ερώτηση για το ΝΑΤΟ. Καταλαβαίνω ότι δεν μπορείτε να αποκαλύψετε τις συζητήσεις μέσα στο Συμβούλιο, όμως χτες το βράδυ είχαμε επίσημη ανακοίνωση από την Προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας για συνομιλία που είχε ο κ. Μακρόν με τον κ. Στόλτενμπεργκ, όπου αναφέρεται συγκεκριμένα ότι ο Πρόεδρος Μακρόν είπε στον κ. Στόλτενμπεργκ ότι «οι στρατηγικές επιλογές της Τουρκίας απαιτούν διευκρινίσεις μέσα από μια ειλικρινή συζήτηση εντός της Συμμαχίας επ’ ευκαιρία και του νέου ευρωατλαντικού πλαισίου». Σε αυτό το σημείο εφόσον δημοσιοποιείται πλέον ότι υπάρχει ζήτημα Τουρκίας μέσα στη Συμμαχία, η Ελλάδα θα τοποθετηθεί επ’ αυτού;
Και το δεύτερο είναι με βάση το σχέδιο, τη μελέτη, την έκθεση των ειδικών που παρουσιάστηκε στους Υπουργούς η Ελλάδα ποια θέση λαμβάνει επ’ αυτού; Υπάρχει πρόταση της Ελλάδας για το μέλλον της Συμμαχίας; Ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ, δυο λεπτά γιατί η δεύτερή σας ερώτηση σηκώνει πολύ κουβέντα, η ελληνική θέση για το μέλλον της Συμμαχίας. Αλλά θα σας απαντήσω στην πρώτη ερώτηση πρώτα, για τη δήλωση του κ. Μακρόν.
Δε θα σχολιάσω κατ' αρχάς τι είπε ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας με το Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, αυτό εκφεύγει των αρμοδιοτήτων μου.
Όσον αφορά το αν η χώρα μας θέτει ζήτημα Τουρκίας, της συμπεριφοράς της τουρκικής πλευράς έναντι άλλων συμμαχικών χωρών όπως είναι η Ελλάδα, το κάνουμε συνέχεια, εδώ και δεκαετίες θα έλεγα στο ΝΑΤΟ, τόσο προς το Γενικό Γραμματέα, όσο και προς τους συμμάχους μας, εντός της συμμαχίας. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Θέλω να σας πω επί παραδείγματι, ότι σε τακτικά διαστήματα, πάρα πολύ τακτικά, κάνουμε διαβήματα και ενημερώνουμε τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ για παράδειγμα για την τουρκική παραβατική συμπεριφορά στον εθνικό εναέριο χώρο.
Στο Συμβούλιο του ΝΑΤΟ, το οποίο συνεδριάζει τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, έχουμε επανειλημμένως θέσει ζητήματα όσον αφορά την παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας και θα μου επιτρέψετε να πω ότι έχουν γίνει επίσης παρεμβάσεις και από άλλες χώρες συμμάχους, σε επίπεδο Πρέσβεων, έχουν γίνει εκτενείς συζητήσεις, αρκετά ζωντανές συζητήσεις όσον αφορά αυτό το ζήτημα, στο παρελθόν.
Δε θα πω ποιες είναι οι άλλες χώρες οι οποίες έχουν εγείρει ζήτημα, είναι πιστεύω κάτι το οποίο είναι πασιφανές.
Όσον αφορά το μέλλον της συμμαχίας, θα μου επιτρέψετε εδώ, πολλές φορές στην Ελλάδα μιλάμε για το ΝΑΤΟ και λέμε «το ΝΑΤΟ έκανε εκείνο, έκανε το άλλο» κτλ. Θα μου επιτρέψετε να σας πω ότι το ΝΑΤΟ αποτελείται από 30 κράτη μέλη, οι αποφάσεις παίρνονται πάντα με ομοφωνία, κάτι το οποίο δεν πρόκειται ν’ αλλάξει, είναι κάτι το οποίο εμείς θεωρούμε ότι πρέπει να συνεχιστεί.
Είναι αυτό το οποίο αποκαλούμε στ’ Αγγλικά consensus και όχι unanimity. Το λέω αυτό γιατί το unanimity, σημαίνει ότι μπορεί να απέχει κάποιος. Στο ΝΑΤΟ δεν υπάρχει δικαίωμα αποχής, ή ψηφίζεις υπέρ ή κατά. Στα Ελληνικά, οι δυο λέξεις αυτές μεταφράζονται ως «ομοφωνία».
Το λέω αυτό, γιατί εμείς το 1952, δηλαδή εδώ και 69 σχεδόν χρόνια, είμαστε σύμμαχος, έτσι τους λένε, κράτος μέλος του ΝΑΤΟ. Άρα το ΝΑΤΟ είμαστε και εμείς. Το ΝΑΤΟ δεν παίρνει καμία απόφαση χωρίς εμείς να δώσουμε τη συγκατάθεσή μας.
Όσον αφορά το μέλλον της συμμαχίας, θα πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα των νέων, αναδυομένων απειλών γενικότερα. Αυτό το οποίο τονίζουμε συνέχεια όσον αφορά τη θέση μας στο ΝΑΤΟ είναι ότι θα πρέπει να μείνει προσηλωμένο, και όλα τα κράτη μέλη του, στις βασικές αξίες που διέπουν τον Οργανισμό, οι οποίες αναφέρονται μάλιστα, αν δεν κάνω λάθος στο άρθρο 1 της Συνθήκης της Ουάσινγκτων, της ιδρυτικής Συνθήκης του ΝΑΤΟ. Οι αξίες αυτές είναι ο σεβασμός στη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και ούτω καθ' εξής.
Αυτό είναι ένα βασικό, θεμελιώδες κριτήριο. Θεωρούμε ότι το ΝΑΤΟ είναι ένας βασικός δίαυλος για τη διατήρηση του διατλαντικού δεσμού τον οποίο θεωρούμε πάρα πολύ σημαντικό και ένα τελευταίο στοιχείο το οποίο θα ήθελα να τονίσω είναι ότι εμείς είμαστε υπέρ της ενίσχυσης της σχέσης της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας, του ΝΑΤΟ με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά πάντα στο πλαίσιο της συμπληρωματικότητας. Αλλά θα πρέπει να γίνεται χωρίς κανένα αποκλεισμό για κανένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της συνεργασίας ΝΑΤΟ – Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο νοώ νοείτο.
Και βεβαίως θα πρέπει να γίνεται σεβαστή η αυτονομία του κάθε Οργανισμού. Μιλάμε για δυο τελείως διαφορετικούς Οργανισμούς, είμαστε υπέρ της εμβάθυνσης των σχέσεων, αλλά να διατηρούμε την αυτονομία και αυτό το οποίο λέμε, θεσμική υπόσταση των δυο Οργανισμών.
Αλλά και σαν χώρα εμείς, σαν κράτος μέλος του ΝΑΤΟ που, όπως σας είπα, είμαστε εδώ και 68 χρόνια, συμμετέχουμε και θα συνεχίσουμε να συνεισφέρουμε στο διαλογισμό για το μέλλον της συμμαχίας. Και στο πλαίσιο αυτό βέβαια προσβλέπουμε και σε μια Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ με τη νέα πλέον ηγεσία στις ΗΠΑ, εντός του επομένου έτους.
Θ. ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ: Επειδή προ ημερών ο κ. Στόλτενμπεργκ είπε ότι θέλει να προχωρήσει περαιτέρω το μηχανισμό αποκλιμάκωσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και μάλιστα είπε ότι μίλησε και με την Αθήνα και με την Άγκυρα, σας έχει δοθεί κάποια συγκεκριμένη πρόταση του τι θέλει να κάνει ο κ. Στόλτενμπεργκ;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Δε γνωρίζω κάτι τέτοιο. Μίλησε όμως με τον Υπουργό Εξωτερικών, την προηγούμενη εβδομάδα αλλά το βασικό ζήτημα το οποίο ήγειρε ο κ. Στόλτενμπεργκ ήταν η ημερήσια διάταξη τις Υπουργικής Συνόδου του ΝΑΤΟ, η οποία έλαβε χώρα στις αρχές αυτής της εβδομάδας.
Και όπως είχα πει και την προηγούμενη φορά, ο Υπουργός Εξωτερικών, είπε στο Γενικό Γραμματέα, μίλησε αναλυτικά για την τουρκική προκλητική και παραβατική συμπεριφορά στη Ανατολική Μεσόγειο. Από αυτό, τα συμπεράσματα είναι αυτονόητα.
ΣΠ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών, ο κ. Κοτζιάς, χθες με άρθρο του που δημοσιεύθηκε σχεδόν σε 5 γλώσσες, μιλά για τη διαμάχη Βουλγαρίας Βόρειας Μακεδονίας κατηγορώντας εμμέσως την ελληνική κυβέρνηση και το Υπουργείο Εξωτερικών ότι με τη στάση του παίρνει θέση υπέρ της Βουλγαρίας, δημιουργώντας και ενισχύοντας έτσι το μεγαλοβουλγαρικό σωβινισμό.
Όπως είδαμε στο twitter, που έχει γίνει πλέον το μόνο μέσο που μπορούμε να επικοινωνούμε με το Υπουργείο Εξωτερικών και να έχουμε ενημέρωση, καθώς οι ενημερώσεις πλέον μόνο στο twitter βγαίνουν απ’ ό,τι φαίνεται συζήτησε με τη Ζαχαρίεβα ο Υπουργός. Θα συζητήσει με τον Υπουργό της Βόρειας Μακεδονίας, τον κ. Οσμάνι; Θα αναλάβει κάποια πρωτοβουλία; Η μία ερώτηση.
Η δεύτερη: Με τον Ντι Μάιο μίλησαν για τα 12 ναυτικά μίλια;
Τρίτη ερώτηση: Στο νέο οργανόγραμμα που έχουμε εκφράσει αντίθετη άποψη, αρκετοί υπάλληλοι από την πρώην Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Πληροφόρησης, όσον αφορά την επετηρίδα, θα ισχύει η επετηρίδα όπως και στους υπόλοιπους κλάδους ή θα γίνει με ένα καινούργιο πλέον σχέδιο η πρόοδος των υπαλλήλων;
Το τελευταίο διάστημα υπάρχουν πολλά δημοσιεύματα τα οποία αναφέρουν ότι υπάρχει ρήξη ανάμεσα στο Μαξίμου και στο Υπουργείο Εξωτερικών, ότι υπάρχουν δυο διαφορετικές γραμμές όσον αφορά την εξωτερική πολιτική. Ισχύει κάτι τέτοιο;
Και τελευταίο, όσον αφορά αυτό που είπα προηγουμένως, εμμέσως, για το twitter: Θα υπάρξει μια ουσιαστική ενημέρωση με κάποια non papers όσον αφορά είτε τις συνομιλίες του Υπουργού είτε την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, όπως είχαμε τουλάχιστον μέχρι πρότινος και όχι να περιμένουμε τη διαρροή στο ΑΠΕ και σε μια δήλωση που θα κάνει on camera ο Υπουργός για να ενημερωθούμε; Είμαστε επαγγελματίες δημοσιογράφοι και περιμένουμε μια επαγγελματική αντιμετώπιση από το Υπουργείο Εξωτερικών. Ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Είσαστε επαγγελματίες, όπως όλοι είμαστε επαγγελματίες και σεβόμαστε, εννοείται ότι προσπαθούμε να εκτελούμε όλοι μας το καθήκον μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και με απόλυτο σεβασμό.
ΣΠ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Συγνώμη αλλά δε φαίνεται αυτό καθόλου.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την παρατήρησή σας. Επαναλαμβάνω, είμαστε όλοι επαγγελματίες, προσπαθούμε. Ευχαριστώ πάρα πολύ για τις λίγες ερωτήσεις που μου κάνατε, θα σας απαντήσω ευχαρίστως.
Κατ' αρχάς, για την τελευταία ερώτηση, θα σας τονίσω ότι υπάρχει πλήρης συντονισμός μεταξύ του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Εξωτερικών σε όλα τα θέμα της εξωτερικής πολιτικής. Η απάντηση στο ερώτημά σας είναι σαφώς «όχι». Δεν υπάρχει καμία διάσταση, υπάρχει πλήρης συντονισμός Πρωθυπουργού και Υπουργού Εξωτερικών.
Όσον αφορά τα θέματα του Οργανισμού με το Υπουργείο Εξωτερικών, θα μου επιτρέψετε, το σχέδιο απ’ όσο γνωρίζω θα εισαχθεί στη Βουλή, το σχέδιο είχε βγει σε δημόσια διαβούλευση από την 1η Αυγούστου μέχρι 31 Αυγούστου.
Αφού με ρωτάτε για τον κλάδο Δημόσιας Διπλωματίας από όσο γνωρίζω θα υπάρξει αντιστοιχία όσον αφορά τους βαθμούς και το μισθολογικό με τον αντίστοιχο του διπλωματικού κλάδου.
Με τον κ. Ντι Μάιο συζήτησαν τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Λιβύη όπως σας είπα, την περασμένη εβδομάδα, μια πάρα πολύ εποικοδομητική συζήτηση έγινε όπως πάντα. Έχει εξαιρετικές σχέσεις με τον κ. Ντι Μάιο ο κ. Δένδιας.
Όσον αφορά την ομόλογό του από τη Βουλγαρία, την κα Ζαχαρίεβα, όπως είπα και πριν, συζήτησαν τις εξελίξεις στην περιφέρεια. Ο κ. Υπουργός, ενόψει του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μίλησε εκτενώς για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας και την ευρωπαϊκή πρόκληση που αντιμετωπίζουμε από την Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτό έγινε και μια συζήτηση για την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων.
Θα μου επιτρέψετε, για το twitter μια μικρή παρατήρηση. Είναι ένα από τα μέσα με τα οποία επικοινωνεί το Υπουργείο Εξωτερικών με όλους σας και είναι, πιστεύω ένα χρήσιμο μέσο για άμεση ενημέρωση. Εξάλλου δεν είναι μόνο το δικό μας Υπουργείο Εξωτερικών, όλα τα Υπουργεία χρησιμοποιούν και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό το twitter, αλλά συν αυτό, δεν είναι το αποκλειστικό μας μέσον επικοινωνίας, θα μου επιτρέψετε να σας ενημερώσω, βγάζουμε σε πολύ τακτά διαστήματα ένα σωρό ανακοινώσεις, κάνουμε το briefing και, όπως έχω τονίσει, είμαι βέβαια πάντα στη διάθεσή σας.
Όσον αφορά το άρθρο του πρώην Υπουργού Εξωτερικών, του Καθηγητή κ. Κοτζιά, το είδα, δε θα το σχολιάσω. Ο κ. Κοτζιάς εκφράζει τις απόψεις του. Θέση της χώρας μας πάντα είναι η στήριξη της ενταξιακής πορείας των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων.
ΣΠ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Δε μου απαντήσατε για τα 12 ναυτικά μίλια με τον Ντι Μάιο και αν θα επικοινωνήσει με τον Οσμάνι ο Υπουργός.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Για τον κ. Ντι Μάιο σας απάντησα, σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Όσον αφορά τον κ. Οσμάνι, αυτή τη στιγμή, η συνομιλία με την κα Ζαχαρίεβα έγινε στο πλαίσιο της προετοιμασίας του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στο πλαίσιο των συνομιλιών που είχε ο Υπουργός Εξωτερικών με τους ομολόγους του από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ και πάλι για το χρόνο σας. Θα τα πούμε πλην απροόπτου, την επόμενη Πέμπτη το πρωί. Να είστε καλά, καλή σας μέρα.
3 Δεκεμβρίου, 2020