Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι, πάντοτε, από όπου και αν έχω δεχθεί να υπηρετώ τα δημόσια πράγματα, θεωρώ ότι η ενημέρωση των Διαρκών Επιτροπών είναι εξαιρετικής σημασίας για την χάραξη συνθετικής εξωτερικής πολιτικής και ευχαριστώ κι εσάς που ανταποκριθήκατε στην πρότασή μας για αυτή την ενημέρωση.
Με ιδιαίτερη λοιπόν χαρά ξεκινάμε σήμερα την συνεργασία μας ανάμεσα στο Υπουργείο Εξωτερικών και την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας. Ήδη, την περασμένη Πέμπτη, όπως γνωρίζετε, πραγματοποιήθηκε συνάντηση της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων με τον αρμόδιο Υφυπουργό, κύριο Δημήτρη Κούρκουλα, που είναι πάλι κοντά μας, και απ' ό,τι είμαι σε θέση να γνωρίζω και έχω πληροφορηθεί, η συζήτηση εξελίχθηκε σε ένα ιδιαίτερα εποικοδομητικό και θετικό κλίμα. Θεωρώ και νομίζω ότι δεν θα διαφωνήσετε μαζί μου, ότι στην περίοδο αυτή που διέρχεται η χώρα μας, η Ευρώπη αλλά και όλος ο περίγυρός μας, το γεωπολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο υπάρχει η χώρα, σε επίπεδο πολιτικών αλλαγών και αναταραχών, είναι η στιγμή όλα τα κόμματα να βρούμε μία κοινή γραμμή πλεύσης για το καλό της πατρίδας, για το καλό της Ελλάδας.
Η συγκυρία είναι πράγματι δυσχερής, είναι δύσκολη. Δύσκολη από άποψη κοινωνική για τη χώρα μας, δύσκολη όμως και από άποψη διεθνών σχέσεων. Οι αλλαγές που με ταχύτατους ρυθμούς συντελούνται στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, είναι ιδιαίτερα σοβαρές και είναι νωρίς ακόμα να εκτιμήσουμε και να προβλέψουμε με ασφάλεια τις εξελίξεις αλλά και τις πραγματικές επιπτώσεις που αυτές θα έχουν στο μέλλον. Χρειάζονται μετρημένες, στοχευμένες και καλά μελετημένες κινήσεις.
Ο γεωπολιτικός χάρτης μπορεί να αλλάξει τα επόμενα χρόνια. Αυτό μας επιβάλλει να εξασφαλίσουμε, ως κράτος και ως έθνος, την εσωτερική μας ενότητα και συνοχή, που δυστυχώς κλονίζεται σήμερα στην καρδιά μιας γενικευμένης κρίσης, αλλά και να αποφασίσουμε, συνδιαμορφώνοντας πολιτικές, για την πορεία που η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει όχι μονάχα στην κρίση και μετά από αυτή, αλλά βλέποντας σε βάθος χρόνου και για τις επόμενες δεκαετίες.
Πολύ σύντομα θα αρχίσει τις εργασίες της μια Ειδική Επιτροπή Επιστημόνων, ακαδημαϊκών και διπλωματών, η οποία θα κληθεί μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα να ετοιμάσει και να καταθέσει μία πρόταση για την εξωτερική πολιτική της χώρας μας, η οποία μετά από τόσες αλλαγές που έχουν συντελεστεί στον κόσμο και στην ευρύτερη περιοχή μας, δεν μπορεί να παραμένει ίδια. Η Επιτροπή αυτή, που υπολογίζουμε στις αρχές του έτους να έχει μπει μπρος, θα βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τα πολιτικά κόμματα, τις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές αλλά και ευρύτερα, με φορείς μέσα και έξω από την Ελλάδα, ώστε να φέρει σε πέρας την αποστολή της, το έργο της. Βέβαια, τον τελευταίο λόγο θα έχει ο Πρωθυπουργός και η Βουλή.
Η κρίση, δυστυχώς, έχει αφήσει το στίγμα της σε κάθε πτυχή της δράσης της Πολιτείας και η εξωτερική πολιτική βέβαια δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Παρά, όμως, τη δυσμενή συγκυρία, θέλω να ξεκαθαρίσω από την αρχή ότι ο σκληρός πυρήνας των ζωτικών συμφερόντων της χώρας στον τομέα της διπλωματίας, δεν έχει θιγεί. Η Ελλάδα παραμένει ένας σημαντικός και αναγνωρισμένος παράγοντας σταθερότητας και ασφάλειας σε ένα εξαιρετικά ρευστό γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό περιβάλλον. Αυτό είχαμε την ευκαιρία να τονίσουμε πάρα πολλές φορές στο παρελθόν και φυσικά και με την προγενέστερη ιδιότητά μου, του Υπουργού Εθνικής Αμύνης, το είχα θέσει ως προτεραιότητα έτσι ώστε να γίνει αντιληπτό ότι η κρίση δεν επηρεάζει σε τίποτα τον ρόλο που η ιστορία θα επιφυλάξει στη χώρα μας.
Παρά την κρίση, η χώρα μας εξακολουθεί να διαθέτει και τα μέσα και την αποφασιστικότητα για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις στον περίγυρό της και να διατηρήσει αλώβητη την εθνική κυριαρχία. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν έχει πληγεί σοβαρά το κύρος και η εικόνα της χώρας μας. Η Ελλάδα πρέπει να ανακτήσει, το συντομότερο δυνατόν, την αξιοπιστία της και να ανορθώσει την διεθνή της εικόνα. Αυτό αποτελεί για το Υπουργείο Εξωτερικών κορυφαία προτεραιότητα, γιατί συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση, την αναθέρμανση της οικονομίας, την ανάκτηση της εμπιστοσύνης και βέβαια την προσέλκυση επενδύσεων.
Στο Υπουργείο Εξωτερικών έχει ολοκληρωθεί μία πρώτη μελέτη για την εθνική στρατηγική, για την ανάπτυξη και προβολή της εθνικής μας εικόνας αλλά και της ταυτότητας της σύγχρονης Ελλάδος. Το Υπουργείο Εξωτερικών μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός για την ανάκτηση της εικόνας της χώρας μας. Χρειάζεται ωστόσο στήριξη, βοήθεια, συνεργασία και ένας από τους σκοπούς της σημερινής συνάντησης είναι για να στηριχθεί η εξωτερική πολιτική της Ελλάδος μπροστά στους σκοπούς που έχει θέσει. Και θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι όλες και όλοι μέσα στην αίθουσα, όλες οι πολιτικές δυνάμεις, έχουμε μέρισμα ευθύνης και συγχρόνως θα κριθούμε από τους ιστορικούς, όπως έχει αποδείξει η εμπειρία, για το βαθμό συμμετοχής μας στο να αποσωβηθούν οι κίνδυνοι και, το κυριότερο, να επιτευχθούν οι συγκεκριμένοι στόχοι για την ανάκαμψη της χώρας. Στόχος είναι να συντονίσουμε την στρατηγική για την αναβάθμιση της χώρας μας μέσα από ένα κεντρικό μήνυμα, το οποίο θα εξειδικεύεται κατά τομείς και κατά δραστηριότητα από τους αρμόδιους φορείς, όπως π.χ. ο τουρισμός ή και οι επενδύσεις.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η δημοσιονομική κατάσταση, το είπα και πρωτύτερα, έχει αναντίρρητα περιορίσει τις δυνατότητες που έχουμε σε σχέση με το παρελθόν. Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει άξια, δοκιμασμένα και έμπειρα στελέχη, τα οποία υπερβάλλουν εαυτούς για να ανταποκριθούν στην αποστολή τους, παρά το γεγονός ότι η δημοσιονομική συγκυρία, η κρίση, δυστυχώς τείνουν στο να τους αποθαρρύνουν και να αποδυναμώσουν το ρόλο τους. Είμαι σε θέση να γνωρίζω, μετά από τρεις μήνες στο Υπουργείο, ότι το έμψυχο δυναμικό όλων των κλάδων, με πρώτη τη Διπλωματική Υπηρεσία είναι στην πρώτη γραμμή της συλλογικής εθνικής προσπάθειας να μπορέσει η χώρα μας να ξαναβρεί το βηματισμό, τον προσανατολισμό και, το κυριότερο, τον σημαντικό ρόλο που της ανήκει.
Πρέπει όμως να εκσυγχρονίσουμε ταυτόχρονα το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργεί το Υπουργείο Εξωτερικών και βέβαια να εξορθολογήσουμε τις δαπάνες του. Αυτό επιχειρούμε με την αναστολή λειτουργίας αντιπροσωπειών μας στο εξωτερικό, χωρίς βέβαια να αφήνουμε κενά, μεταφέροντας την αρμοδιότητα σε πρεσβείες μας, που βρίσκονται σε γειτονικές χώρες. Πρέπει να σας πω ότι στο παρελθόν, έχει ξανασυμβεί αυτό. Δηλαδή στην προσπάθεια να υπάρξει κάποια οικονομία εν μέσω κρίσης, προχώρησε στην αναστολή λειτουργίας, με στοχευμένο όμως τρόπο, έτσι ώστε να μη δημιουργούνται κενά παρουσίας. Μας βοηθάει το γεγονός ότι σήμερα οι εξελίξεις στον τομέα των μεταφορών οι εξελίξεις, στις νέες τεχνολογίες είναι ραγδαίες και μπορούμε να κάνουμε τέτοιες κινήσεις. Την ίδια στιγμή μελετούμε - και παρά το γεγονός ότι θα κλείσουν κάποιες από τις υπηρεσίες στο εξωτερικό - να ανοίξουμε αλλού πιο ευέλικτες, με λιγότερο αριθμό υπαλλήλων, αλλά με συγκεκριμένη αποστολή που έχει να κάνει και με αυτό που πριν από λίγο σας είπα, δηλαδή με την προώθηση επενδύσεων αλλά και το γεφύρωμα με χώρες που δυστυχώς στο παρελθόν ήταν έξω από το οπτικό πεδίο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Για όλα αυτά, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η Επιτροπή θα ενημερώνεται συχνά και κάθε άποψη ή σκέψη σας, να ξέρετε ότι θα εκτιμάται και θα αξιοποιείται πάντοτε στην προσπάθεια ό,τι κάνουμε να είναι επ' ωφελεία της εθνικής διάστασης της πολιτικής μας. Παράλληλα και επειδή υπάρχουν κάποια αχρησιμοποίητα κτήρια στο εξωτερικό, αυτά θα πουληθούν από το Δημόσιο, ώστε να εισέλθει και επιπλέον συνάλλαγμα στον εθνικό προϋπολογισμό μας.
Επιτρέψτε μου τώρα να στραφώ στα ζωτικά και καίρια ζητήματα που απασχολούν την ελληνική εξωτερική πολιτική. Ξεκινάμε από την Κύπρο. Το Κυπριακό παραμένει εξαιρετική, κορυφαία προτεραιότητα. Η οικονομική κρίση δεν θα επηρεάσει την εκεί στάση μας. Το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού και το περιεχόμενό της, όπως γνωρίζετε, προσδιορίζονται από τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και από τη συμμετοχή της Κύπρου στην ΕΕ. Πιστεύω πως η Άγκυρα διέπραξε στρατηγικό σφάλμα, όταν δεν αξιοποίησε την κυπριακή Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ, για εξομάλυνση των σχέσεών της με την Κυπριακή Δημοκρατία και για ταχεία, αμοιβαία κι επωφελή επίλυση του Κυπριακού. Δυστυχώς το βαθύ κράτος είναι ισχυρό και κολλημένο στο παρελθόν. Κινούμαστε - και θέλω να το γνωρίζετε αυτό - συνεχώς σε στενό συντονισμό με την Κύπρο. Θυμίζω ότι η πρώτη επίσημη επίσκεψή μου στο εξωτερικό έγινε στην Λευκωσία, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα είχα συνομιλίες εδώ στην Αθήνα με την ομόλογό μου, Ερατώ Μαρκουλλή.
Την επόμενη εβδομάδα, το Κυπριακό θα αποτελέσει βασικό ζήτημα στις συναντήσεις μου με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και με ομολόγους μου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και τις προσπάθειες να συνεχισθεί η συμπεφωνημένη διαπραγματευτική διαδικασία, διότι, βεβαίως, άλλος δρόμος από συνομιλίες στο πλαίσιο του ΟΗΕ, δεν υπάρχει.
Αναφορικά με την Τουρκία, η Ελλάδα σταθερά πρεσβεύει τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή μας, και επιδιώκει σχέσεις συνεργασίας και καλής γειτονίας με όλους τους γείτονές της, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, στη βάση, πάντοτε, του σεβασμού των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και της εθνικής κυριαρχίας.
Σε αυτό το πλαίσιο άλλωστε, έχουμε στηρίξει με συνέπεια την ευρωπαϊκή προοπτική της γειτονικής χώρας, υπό την αυστηρή, βέβαια, προϋπόθεση της εκπλήρωσης των όρων και των προαπαιτούμενων που έχει θέσει με ομόφωνες αποφάσεις η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε διμερές επίπεδο, το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας με την Τουρκία αποτελεί χρήσιμο μηχανισμό προώθησης της συνεργασίας σε σημαντικούς τομείς της αποκαλούμενης «χαμηλής πολιτικής», καίριας όμως σημασίας. Θέλω να γνωρίζετε ότι οι συναντήσεις θα συνεχισθούν και μάλιστα σύντομα θα επισκεφθεί τη χώρα μας ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, ο κύριος Davutoglu, ώστε να καθορισθούν τα θέματα που θα συζητηθούν στην επόμενη συνάντηση του Συμβουλίου Συνεργασίας, το οποίο αυτή τη φορά θα γίνει στην Άγκυρα και την Κωνσταντινούπολη.
Η πρόοδος ωστόσο, σε τομείς όπως το εμπόριο και ο τουρισμός, αν και αμοιβαία επωφελής, δεν επαρκεί για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την πλήρη εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Οι παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου μας, οι παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας και των ελληνικών χωρικών υδάτων συνεχίζονται, εξακολουθούν, ενώ και στον τομέα της λαθρομετανάστευσης χρειάζεται και πρέπει να έχουμε καλύτερη συνεργασία. Ζητούμενο είναι να παύσουν οριστικά όλες οι παραβιάσεις, οι αμφισβητήσεις ελληνικής κυριαρχίας και δικαιοδοσίας.
Να τελειώνουμε πια με συμπεριφορές που ανάγονται σε άλλες εποχές, που δεν συνάδουν με διεθνείς προβλέψεις και με διεθνείς διαδικασίες ασφαλείας, που καλλιεργούν τριβές και ένταση. Να αρθεί το casus belli, κατάλοιπο άλλων εποχών και νοοτροπιών που είναι κατάφωρα αντίθετο στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Στο πλαίσιο της επιθυμίας μας για να επιτευχθεί πρόοδος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, εντάσσονται και οι προσπάθειές μας για την επίλυση της διαφοράς οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας με την Τουρκία, γι’ αυτό και οι διερευνητικές επαφές θα συνεχισθούν. Πρέπει να εξαντλήσουμε όλα τα περιθώρια επαφών, ώστε να καταλήξουμε στις σταθερές, βιώσιμες και επωφελείς λύσεις, με απόλυτη προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.
Το ζήτημα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης δεν εξετάζεται μεμονωμένα, αλλά στο ευρύτερο πλαίσιο της θέσπισης και οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου και, ειδικότερα, της Διεθνούς Συμβάσεως για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982. Στρατηγικός στόχος της Ελλάδος είναι η οριοθέτηση όλων των θαλασσίων ζωνών με όλους τους γείτονές της, εξέλιξη που θα συμβάλει στην εμπέδωση της σταθερότητας και της ανάπτυξης στην περιοχή μας.
Η Ελλάδα δεν απεμπολεί οποιοδήποτε κυριαρχικό της δικαίωμα και φυσικά η κήρυξη της ΑΟΖ δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση. Στο πλαίσιο αυτό, η θέσπιση ΑΟΖ στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα, το οποίο η χώρα μας είναι αποφασισμένη να ασκήσει μετά όμως από καλή προετοιμασία, στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής της.
Θέλω επίσης να τονίσω ότι η Ελλάδα παραμένει ο σθεναρός υποστηρικτής και αρωγός των δικαίων του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των ομογενών μας στην Τουρκία, παρακολουθώντας από κοντά όλες τις εξελίξεις που τους αφορούν. Τα τελευταία χρόνια η τουρκική πολιτική ηγεσία στο πλαίσιο των εσωτερικών μεταρρυθμίσεων και της ενταξιακής της πορείας έχει προβεί σε κάποιες καταρχήν θετικές χειρονομίες έναντι ιδίως του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων για την αποκατάσταση αυθαιρεσιών και αδικιών του παρελθόντος. Μένουν ωστόσο πολλά ακόμα να γίνουν και θα ήθελα εδώ να αναφερθώ στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και τη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα επέτρεπαν και θα διευκόλυναν την επιστροφή των ομογενών μας στις εστίες τους.
Όσο για τον περίγυρό μας, τη νοτιοανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια, βασικοί άξονες της πολιτικής της Ελλάδας στη νοτιοανατολική Ευρώπη είναι η εμβάθυνση της περιφερειακής συνεργασίας, η ενδυνάμωση των σχέσεων καλής γειτονίας και βεβαίως η προώθηση της ενσωμάτωσης όλης της περιοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πολιτική αυτή αποσκοπεί στην εμπέδωση της ειρήνης, της σταθερότητας, της συμφιλίωσης και της ανάπτυξης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Κατά τη διάρκεια της ελληνικής Προεδρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πρώτο εξάµηνο του 2014, θα εργασθούμε για να ενισχύσουμε τη διαδικασία διεύρυνσης και να δώσουμε νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων, θεμελιώδη στόχο της πολιτικής μας. Πάντα θα ξέρουμε ότι η περιοχή αυτή, που ιστορικά πάντοτε είναι αναφορά κρίσεων, πληγών, οπισθοδρόμησης, εμφυλίων πολέμων, φανατισμών, μπορεί να μετατραπεί σε μία όαση, όαση φιλίας και ασφάλειας, συνεργασίας και παράδειγμα για τον τόπο αυτό. Για όλα αυτά όμως χρειάζεται πάρα πολύ δουλειά και το κυριότερο να ανακαλύψουμε στην ευρύτερη περιοχή μας συνομιλητές που θα αντιλαμβάνονται το ίδιο το μέλλον του γεωπολιτικού αυτού περιβάλλοντος.
Θέλω στο σημείο αυτό να προτείνω στον Πρόεδρο να προγραμματίσουμε μία κοινή συνεδρίαση των Επιτροπών Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων με τη συμμετοχή αυτή τη φορά και των Ελλήνων Ευρωβουλευτών, προκειμένου να συζητήσουμε όλα τα θέματα που σχετίζονται με τις εξελίξεις στην Ευρώπη και την ελληνική Προεδρία, σε συνέχεια και της ενημέρωσης που έκανε την προηγούμενη εβδομάδα στην αρμόδια Επιτροπή ο κύριος Κούρκουλας.
Αναφορικά τώρα με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Σε ό,τι αφορά τη γειτονική αυτή χώρα, η οριστική επίλυση του ζητήματος του ονόματος γνωρίζετε ότι αποτελεί ζωτικής σημασίας στόχο της εξωτερικής μας πολιτικής, είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα μας. Υποστηρίζουμε τη διαδικασία διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και συμμετέχουμε σε αυτή με καλή πίστη. Η Ελλάδα έχει αποδείξει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ότι έχει κάνει ολόκληρο το βήμα που της αναλογεί και να σημειώσουμε ότι δεν ήταν καθόλου εύκολο. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι έναν αξιόπιστο συνομιλητή, όπως είπα πρωτύτερα, από την άλλη πλευρά, που θα αφήσει πίσω του το βαλκανικό σύνδρομο του 19ου αιώνα και αντί να χρησιμοποιεί το ζήτημα της ονομασίας για εσωτερικό πολιτικό όφελος, καλλιεργώντας τον εσωστρεφή εθνικιστικό λογισμό, επιζήμιο και για τη δική του χώρα, να συνειδητοποιήσει την αξία, τη μεγάλη πράγματι αξία, της κοινής μας πορείας στην ευρωπαϊκή οικογένεια,.
Οι σχέσεις με την Αλβανία, και αυτές είναι μέσα στις προτεραιότητές μας. Είναι γειτονική χώρα, που δίνει τη δική της μάχη για ανάπτυξη και πρόοδο και κάθε άλλο παρά καλές υπηρεσίες προσφέρουν φαινόμενα εθνικισμού, που το τελευταίο χρόνο βρίσκονται σε έξαρση. Μας ενώνει το κοινό ευρωπαϊκό μας μέλλον και έτσι εμείς θέλουμε και οραματιζόμαστε στις σχέσεις μας με την Αλβανία. Το βάθος και η πυκνότητά τους επιβεβαιώνουν το τεράστιο δυναμικό τους. Στον οικονομικό τομέα θυμίζουμε ότι η χώρα μας παραμένει ο μεγαλύτερος και σημαντικότερος ξένος επενδυτής και παρά το γεγονός ότι διερχόμαστε δύσκολες στιγμές, λόγω της οικονομικής κρίσης, δεν έχει μειωθεί στο ελάχιστο η συμμετοχή μας, μέσω του ιδιωτικού τομέα, στην ανάπτυξη και την πρόοδο αυτής της χώρας. Οι συζητήσεις για την ενεργειακή διασύνδεση των δύο χωρών με τον αγωγό TAP προσδίδουν στις σχέσεις στρατηγική διάσταση. Στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την επόμενη εβδομάδα, ανάμεσα στις πολλές και σημαντικές επαφές που έχουν προγραμματιστεί να κάνω, θα συναντηθώ και με τον Υπουργό Εξωτερικών της Αλβανίας.
Διαχρονικά έχουμε σταθεί αρωγοί στην προσπάθεια της γείτονος, αρχικά για την ευρωατλαντική και πλέον για την ευρωπαϊκή της ενσωμάτωση. Στις σχέσεις αυτές όμως υπάρχουν και ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν. Το θέμα της Συμφωνίας του 2009 για την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών πρέπει να διευθετηθεί με εφαρμογή όλων εκείνων τα οποία είχαν συμφωνηθεί. Είναι βέβαια, όπως είπα και πρωτύτερα, ανησυχητική η ενίσχυση ακραίων εθνικιστικών τάσεων στην Αλβανία, οι οποίες είτε με ανιστόρητες διεκδικήσεις εις βάρος της χώρας μας, είτε ακόμη και με την άσκηση πιέσεων στην ελληνική εθνική μειονότητα, επιχειρούν να επισκιάσουν το ευρύτατο φάσμα των κοινών συμφερόντων των δύο χωρών. Εκτίμησή μας είναι ότι οι υφιστάμενες σχέσεις, αν και καλές, υπολείπονται σημαντικά των πραγματικών δυνατοτήτων.
Καθίσταται στόχος συνεπώς να επανεκκινήσουμε τις σχέσεις μας ουσιαστικά. Για το λόγο αυτό έχω προσκαλέσει τον ομόλογό μου να επισκεφθεί σύντομα την Αθήνα και σήμερα επιβεβαιώθηκε η επίσκεψή του για τη μεθεπόμενη εβδομάδα. Σημαντικός συντελεστής στην προσπάθεια αυτή είναι οπωσδήποτε η παρουσία της ελληνικής εθνικής μειονότητας στην Αλβανία, τα δικαιώματα της οποίας πρέπει να είναι σεβαστά. Η ευρωπαϊκή προοπτική και πορεία της Αλβανίας είναι μία πρόσθετη εγγύηση στην κατεύθυνση αυτή.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, στρέφομαι τώρα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της βόρειας Αφρικής, που αναφέρθηκα και στην εισαγωγή μου. Είναι ιστορικά και γεωγραφικά χώρος προνομιακής πολιτικής και οικονομικής παρουσίας της Ελλάδας. Το πολιτικό τοπίο αλλάζει με ταχύτητα και με δραματικό τρόπο τα τελευταία δύο χρόνια σε πολλές από αυτές τις χώρες. Οι συνέπειες από την αποκαλούμενη «Αραβική Άνοιξη» γίνονται ολοένα και πιο εμφανείς. Οι βασικές αρχές της προσέγγισής μας είναι πρώτον ότι η διαδικασία της πολιτικής μετάβασης στις χώρες αυτές είναι δική τους υπόθεση. Δεύτερον, οι ευαισθησίες και ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας, κάθε λαού, πρέπει να γίνονται κατανοητές και σεβαστές σε όλους εμάς που θέλουμε, και το εννοούμε όταν το λέμε, να συνδράμουμε και να βοηθήσουμε.
Η Ελλάδα είναι έτοιμη να προσφέρει στις νέες ηγεσίες που εξελέγησαν δημοκρατικά κάθε δυνατή υποστήριξη στις προσπάθειες τους. Σε αυτό το πνεύμα, όπως γνωρίζετε, επισκέφθηκα πρόσφατα την Αίγυπτο, έναν στρατηγικό εταίρο στην περιοχή, μαζί με τους συναδέλφους μου της Κύπρου, της Ιταλίας και της Μάλτας, όπου είχαμε μία πάρα πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση με τον Πρόεδρο Morsi.
Ωστόσο οι εξελίξεις στην περιοχή ανέδειξαν και τεράστιες προκλήσεις. Αναφέρομαι φυσικά κυρίως στη συριακή κρίση, που επηρεάζει άμεσα και την παγκόσμια ασφάλεια. Έγκαιρα καταδικάσαμε και καταδικάζουμε την ωμή, πολύνεκρη χρήση βίας του καθεστώτος κατά του συριακού λαού και ανησυχούμε ιδιαίτερα για τις πληροφορίες περί μαζικής εισροής ξένων μαχητών και βαρέως οπλισμού στις τάξεις της αντιπολίτευσης, αφού η κατάσταση δεν απέχει πλέον πολύ από τα όρια ενός ιδιαίτερα αιματηρού εμφυλίου πολέμου. Πιστεύουμε ότι το καθεστώς έχει απολέσει τη νομιμοποίηση του και ότι πρέπει να ανοίξει ο δρόμος για την υλοποίηση των δημοκρατικών προσδοκιών του συριακού λαού.
Στο σημείο αυτό, προτεραιότητά μας, και το έχουμε τονίσει ήδη αναλαμβάνοντας και πρωτοβουλίες, είναι η προστασία των χριστιανικών πληθυσμών της περιοχής, οι οποίοι δοκιμάζονται και αυτοί μαζί με τον συριακό λαό. Για το λόγο αυτό βρισκόμαστε σε συνεχή επικοινωνία με το Πατριαρχείο Αντιοχείας. Δυστυχώς η κλιμάκωση της έντασης στη Συρία ήδη επηρεάζει τις γειτονικές αυτές χώρες και απειλεί να αποσταθεροποιήσει ιδιαίτερα τον Λίβανο αλλά και την Ιορδανία εξαιτίας της αυξανόμενης ροής Σύρων προσφύγων. Υπολογίζεται ότι μονάχα το μήνα που πέρασε περίπου 100.000 πρόσφυγες διέφυγαν είτε προς την Τουρκία κυρίως είτε προς την Ιορδανία. Είναι επείγον, ως Διεθνής Κοινότητα και ιδιαίτερα ως Ευρωπαϊκή Ένωση, να στηρίξουμε αυτές τις χώρες, ώστε να μπορέσουν να διαχειρισθούν τις τεράστιες ανθρωπιστικές ανάγκες που έχουν ανακύψει.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σημειώσω ότι μία σημαντική παράμετρος της πολιτικής μας στη Μέση Ανατολή είναι η εμβάθυνση των σχέσεών μας με το Ισραήλ. Είναι μία φυσιολογική όσο και καθυστερημένη, κατά τη γνώμη μου, εξέλιξη, καθώς τα συμφέροντα των δύο χωρών είναι συμπληρωματικά και η σχέση μας προσφέρει μεγάλες δυνατότητες αμοιβαίας, επωφελούς συνεργασίας.
Κάποιοι θεώρησαν πως η ανάπτυξη της συνεργασίας μας με το Ισραήλ σηματοδοτεί και αλλαγή θέσης ως προς την ειρηνευτική διαδικασία. Είναι λάθος ερμηνεία, ούτε και στρέφεται εναντίον οποιασδήποτε χώρας στην περιοχή. Ο δικός μας ρόλος είναι ξεκάθαρος, αναπτύσσουμε συνεργασίες που τίθενται στην υπηρεσία της ειρήνης και της ασφάλειας. Ποτέ η Ελλάδα τα τελευταία πενήντα χρόνια δε λειτούργησε αποσταθεροποιητικά, ούτε στο πεδίο των διμερών σχέσεων ούτε στον πυρήνα των κρίσεων που ήταν σε εξέλιξη ή είναι σε εξέλιξη. Είμαστε ένας θετικός παράγοντας και έτσι μας αναγνωρίζεται ο ρόλος από τη Διεθνή Κοινότητα. Αυτό το γνωρίζουν οι πάντες και το έχουμε ξεκαθαρίσει στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες που κάνουμε με όλες αυτές τις χώρες.
Είναι μία πρωτοβουλία που αποσκοπεί στην εμπέδωση της φιλίας, της ανάπτυξης και της καλής γειτονίας στην περιοχή. Άλλωστε η θεωρία των αξόνων διμερών ή πολυμερών, που στρέφονται εναντίον άλλων χωρών, είναι ξεπερασμένη και αντιπαραγωγική γι’ αυτούς τους ίδιους που την υιοθετούν. Η ρευστότητα στην περιοχή ενισχύει την πεποίθησή μας ότι επείγει, περισσότερο από ποτέ, η επίλυση του παλαιστινιακού, στη βάση των δύο κρατών με αμοιβαία αναγνώριση. Φρονούμε ότι μόνον μέσω ουσιαστικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των εμπλεκομένων πλευρών μπορεί να επιτευχθεί ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή.
Αναφορικά με το Ιράν υπάρχει το ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, θέμα παγκοσμίου πλέον ενδιαφέροντος με γεωστρατηγικό βάθος και σημασία. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να αξιοποιηθούν και να εξαντληθούν όλα τα περιθώρια εξεύρεσης διπλωματικής λύσης μέσω συνεργασίας με το Ιράν, με σκοπό την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης.
Το μεγάλο ζήτημα της ενέργειας και θέλω να περάσουμε τώρα εκεί. Θέλω να σημειώσω ότι η ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο αλλάζει τον ενεργειακό χάρτη της περιοχής αλλά και της Ευρώπης, προσφέροντας δυνατότητα διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών αλλά και των οδών διέλευσης. Η εξαγωγή του φυσικού αερίου Ισραήλ και Κύπρου προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας θα ενισχύσει τη συνεργασία των τριών χωρών, δημιουργώντας νέες αναπτυξιακές προοπτικές και επιταχύνοντας κατά συνέπεια την έξοδο της χώρας μας από την κρίση.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η κρίση επιβάλλει να μην αφήσουμε καμία ευκαιρία αναξιοποίητη, αλλά και να δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες και πεδία συνεργασίας με σημαντικούς παραδοσιακούς και νέους εταίρους μας. Δεν πρέπει να αφήσουμε σε τίποτα την κρίση να μας περιορίσει στο βαλκανικό μας περίγυρο, διότι τελικά τα όσα σας είπα στην αρχή, επιβεβαιώνονται στην πράξη. Γι’ αυτό η βασική μας προτεραιότητα είναι η ανόρθωση της διεθνούς εικόνας της χώρας και θα χρειαστούμε τη συνδρομή, τις ιδέες και τη βοήθεια σας.
Όσον αφορά τώρα τις σχέσεις μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η περαιτέρω εμβάθυνση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, οι οποίες διανύουν μία από τις καλύτερες, θα έλεγα, περιόδους τους, αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα της εξωτερικής μας πολιτικής. Είναι σημαντικό ότι στην παρούσα οικονομική κρίση μοιραζόμαστε ένα κοινό, αναπτυξιακό όραμα για τη διεθνή οικονομία. Και βέβαια, εδώ μπαίνει το θέμα με την Ομογένεια, τον οικουμενικό ελληνισμό. Η καλή εικόνα της Ελλάδας πρέπει να αποκατασταθεί και στη Βόρεια Αμερική, καθώς και στον εκεί ελληνισμό, την κραταιά γέφυρα που μας ενώνει. Μοιραζόμαστε σήμερα συναισθήματα πικρίας και αποθάρρυνσης των Ελλήνων της Διασποράς για τη διεθνή εικόνα της χώρας, ίσως γι’ αυτούς που ζουν έξω από τα σύνορα της Ελλάδας οι εντυπώσεις και αυτό που νιώθουν να είναι ακόμα πιο έντονα. Θα αξιοποιήσουμε προς το σκοπό αυτόν την ερχόμενη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών για μία σειρά επαφών και στη Νέα Υόρκη και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Αμερικής. Ήδη, ο Υφυπουργός Αποδήμου Ελληνισμού, ο κύριος Τσιάρας, βρίσκεται στο Σαν Φρανσίσκο και το Λος Άντζελες.
Θα ήθελα εδώ να κάνω μία παρένθεση σχετικά με τη σχέση της ελληνικής Διασποράς με το μητροπολιτικό κέντρο. Έχουν ήδη δοθεί οδηγίες στον αρμόδιο Υφυπουργό να συντονίσει μία μεγάλη προσπάθεια μεταρρύθμισης του θεσμικού πλαισίου που διέπει το ΣΑΕ και εδώ θα χρειαστεί η συνδρομή, η εμπειρία και η γνώση. Χρειαζόμαστε ένα ισχυρό όργανο και ο ομογενειακός ελληνισμός προσφέρεται γι’ αυτό, μονάχα που το ΣΑΕ πρέπει να εξελιχθεί το συντομότερο δυνατόν σε ένα όργανο παρέμβασης στα κέντρα λήψης των αποφάσεων είτε αυτά αφορούν στην οικονομία, στην πολιτική ή οπουδήποτε αλλού. Έχουμε ακόμα αναξιοποίητο το ανθρώπινο δυναμικό μας, το δυναμικό μας στο εξωτερικό.
Και κάτι άλλο, θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι σε αυτήν τη μεταρρύθμιση θα προβλέψουμε ώστε να αποκομματικοποιήσουμε αυτό το όργανο. Δεν έχει την πολυτέλεια ο ελληνισμός της Διασποράς να διαιρείται ή να κομματιάζεται από κομματικές πολιτικές, πρέπει να αναδειχθεί σε ένα εθνικό όργανο παγκόσμιας ακτινοβολίας και παρέμβασης. Χρειαζόμαστε ένα σύγχρονο και ευέλικτο σχήμα, που θα απελευθερώσει πραγματικά τις τεράστιες δυνατότητες του οικουμενικού ελληνισμού, αντί να τον περιορίζει. Για να τα συζητήσουμε όλα αυτά, θα πρότεινα, αν δεν έχετε αντίρρηση, να πραγματοποιήσουμε μία ειδική συνεδρίαση στη Βουλή.
Με τη Ρωσία, πολιτική, οικονομική και στρατιωτική, όσο και ενεργειακή δύναμη παγκόσμιας εμβέλειας, το ειδικό βάρος της οποίας όλο και περισσότερο αυξάνει, επιδιώκουμε την αναβάθμιση των πολιτικών μας επαφών στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Σε πολλούς τομείς, όπως η οικονομική συνεργασία, το εμπόριο, οι επενδύσεις, ο τουρισμός και η ενέργεια, εκεί πραγματικά προβάλλουν τεράστιες δυνατότητες και ευκαιρίες που πρέπει να αξιοποιήσουμε προς αμοιβαίο όφελος.
Το ίδιο όμως ισχύει και για την Κίνα. Σε μία εποχή όπου έχει συντελεστεί επανάσταση τις τελευταίες δεκαετίες με την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, πραγματικά μπορούμε να κινηθούμε ακόμα πιο δυναμικά, είναι φιλικό το περιβάλλον στην Κίνα για τους Έλληνες. Οι σχέσεις με μία χώρα του ειδικού βάρους της Κίνας έχουν στρατηγικό χαρακτήρα για την Ελλάδα, τόσο στα κρίσιμα εθνικά μας θέματα όσο και στον τομέα της διμερούς οικονομικής συνεργασίας. Άλλωστε, όπως απέδειξε η επένδυση της Cosco, η Κίνα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στη γεωπολιτική θέση της χώρας μας και υπάρχουν δυνατότητες για επέκταση αυτής της συνεργασίας.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, στον τομέα της οικονομίας και της συνολικής αναπτυξιακής προσπάθειας που κάνει σήμερα η χώρα μας, το Υπουργείο Εξωτερικών, το είπα και στην αρχή, μπορεί να συνεισφέρει ως κρίσιμος πολλαπλασιαστής. Τομείς όπως η ενίσχυση του τουρισμού, η εξωστρέφεια και η προώθηση των επενδύσεων και των εξαγωγών, βρίσκονται στην κορυφή της αποστολής και των προτεραιοτήτων μας. Το Υπουργείο Εξωτερικών βρίσκεται σε στενό συντονισμό με όλα τα συνεργαζόμενα Υπουργεία που έχουν να κάνουν με την εξωτερική έκφραση της χώρας, το Υπουργείο Τουρισμού, το Υπουργείο Ανάπτυξης, καθώς και με τους αρμόδιους φορείς στην Ελλάδα, ώστε ο τομέας αυτός, και ειδικότερα του τουρισμού να διατηρήσει το δυναμισμό του. Ταυτόχρονα, έχουν ληφθεί μέτρα ώστε να διευκολύνεται και να επιταχύνεται η διαδικασία χορήγησης θεώρησης από τα Προξενεία μας. Τα αποτελέσματα που έχουμε επιτύχει ήδη είναι εντυπωσιακά και τα νούμερα απαντούν από μόνα τους για τί πρόκειται. Εξίσου σημαντική είναι και η οικονομική διπλωματία η οποία ασκείται από το εκτενές δίκτυο Γραφείων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων, που δραστηριοποιούνται σε όλο τον κόσμο. Κάθε ένα από αυτά αποτελεί παράθυρο ευκαιρίας για την ελληνική εξωστρέφεια.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι πολλές ακόμα οι πρωτοβουλίες για τις οποίες εργαζόμαστε εντατικά στο Υπουργείο Εξωτερικών, ώστε να δώσουμε ξανά στη χώρα μας τη θέση που της αξίζει στο διεθνές σύστημα, και ελπίζω ότι θα έχουμε την ευκαιρία πυκνά, συχνά, να τα συζητούμε, ώστε να μην είναι μονάχα μία ευκαιριακή συνάντηση, μία τέτοια συνεδρίαση, αλλά να σας δίνεται η δυνατότητα μίας ουσιαστικής συμμετοχής.
Θέλω να κλείσω, όμως, υπογραμμίζοντας ότι στις σημερινές συνθήκες εθνικής κρίσης, η εξωτερική μας πολιτική μπορεί και πρέπει, να το συνειδητοποιήσουμε αυτό, να ανοίξει δρόμους οικονομικής ανάπτυξης, να συμβάλλει στη δημιουργία περιβάλλοντος ασφάλειας και συνεργασίας στην περιοχή και, το πιο σημαντικό, να δώσει ελπίδα. Όπως είχα πει στις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ισχύς της πατρίδας μας ήταν και είναι πάντα μεγαλύτερη από το γεωγραφικό της μέγεθος ή την οικονομική της ευρωστία. Η Ελλάδα είναι πάντα πιο ανεξάρτητη και πιο ισχυρή όταν είναι επίκαιρη και σύγχρονη, όταν δεν έχει φοβίες και ανασφάλειες, όταν δεν συγχέει το εθνικό με το κομματικό συμφέρον. Με αυτό το πνεύμα θα υπηρετήσω τα καθήκοντά μου και θα επιδιώξω τη συνεργασία και τη συνεννόηση με την Επιτροπή, αλλά και το άλλο σημαντικό εργαλείο που έχουμε, το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής που, όπως θα έχετε πληροφορηθεί, θα συνεδριάσει για πρώτη φορά στις 8 Οκτωβρίου, μετά δηλαδή τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.
Με αυτά κλείνω την εισήγησή μου, σας ευχαριστώ για την προσοχή που επιδείξατε, κυρίως για το ενδιαφέρον, το πραγματικό και ειλικρινές που δείχνετε για μία εξωτερική πολιτική που θα είναι αποτελεσματική και που θα συμβάλει ουσιαστικά σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία του τόπου μας, στο να αναταθεί η διεθνής εικόνα της χώρας και να της ανατεθεί και πάλι ο σημαντικός ρόλος στο γεωπολιτικό της περιβάλλον και στον κόσμο όλο.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Δευτερολογία
Δ. ΑΒΡΑΜΟΠΟΥΛΟΣ: Ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε και ξεκινώ κι εγώ με τη σειρά μου ανταποδίδοντας τις ευχαριστίες προς τους συναδέλφους όλων των παρατάξεων για την συμμετοχή τους σε αυτή την συζήτηση για την οποία δεν χρειάζεται να διαφωνήσω με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος. Το ότι συνέπεσε η επιθυμία και η πρόταση για τη σύγκληση της Επιτροπής με τη δική μας πρωτοβουλία για μία γενικότερη ενημέρωση, μόνο θετικό είναι κι έτσι νομίζω το είδαν και όλοι οι συνάδελφοι. Τα θέματα που θίξατε ήταν πολλά. Πιστεύω ότι στην εισαγωγή, βάζοντας το πλαίσιο, στα περισσότερα από αυτά δόθηκαν απαντήσεις. Παρ’ όλα αυτά θα επανέλθουμε με βάση τις παρατηρήσεις και τις επισημάνσεις που έγιναν.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η εξωτερική πολιτική εδώ και καιρό ασκείται κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Όλοι το βλέπουν και όλοι το αναγνωρίζουν. Κανείς σε αυτή την αίθουσα δεν υπολείπεται σε πατριωτική ευαισθησία, σε αγάπη για τον τόπο. Κανείς δεν θα ήθελε η Ελλάδα αυτή τη στιγμή, εξαιτίας της γενικευμένης οικονομικής κρίσεως να απομονωθεί, γιατί αυτό άμεσα θα έχει επίπτωση και στα μεγάλα ζητήματα που την απασχολούν, αλλά και σε ό,τι αφορά τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίζει, πάντοτε στο όνομα των βασικών συντεταγμένων της εξωτερικής της πολιτικής, που είναι πρώτα απ' όλα η προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας και των εθνικών δικαίων της πατρίδας μας και βεβαίως οι διεθνώς παραδεγμένες αρχές, όπως αυτές απορρέουν από τον καταστατικό χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αλλά και τρίτον, από τις δεσμεύσεις της, αφού είναι στρατηγική της επιλογή να είναι μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας και της Ατλαντικής Συμμαχίας. Μέσα σε αυτές τις συντεταγμένες ασκείται η εξωτερική πολιτική της χώρας με υπευθυνότητα και σοβαρότητα και παρά το γεγονός ότι, όπως είπαμε, και το Υπουργείο Εξωτερικών υφίσταται τις επιπτώσεις από την οικονομική κρίση.
Ξεκινώ από αυτό, διότι τέθηκε το ερώτημα. Θα μου επιτρέψετε να μην κάνω αναφορά στα ονόματα των συναδέλφων, γιατί ήταν τόσοι πολλοί αυτοί που υπέβαλαν ερωτήσεις και έκαναν παρατηρήσεις που ίσως αδικήσω κάποιον. Πάντως τέθηκε ένα ερώτημα, πώς και με ποια μέσα μπορούμε να ασκήσουμε εξωτερική πολιτική σήμερα και μάλιστα πώς εξελίχθηκε ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Εξωτερικών τα τελευταία χρόνια.
Το Υπουργείο Εξωτερικών, είναι το πιο “φτωχό” Υπουργείο– αν δείτε δηλαδή σε ένα γράφημα «πίτας» τί αναλογεί στο κάθε Υπουργείο, στο Υπουργείο Εξωτερικών αναλογεί μία ευθεία γραμμή. Έχει όμως πολύ σημαντικό ρόλο και συμβολή. Έχει ή μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στην συνολική λειτουργία της πολιτικής και της οικονομίας στην Ελλάδα, εσωτερικής και εξωτερικής. Ξεκινάμε, λοιπόν, το 2008, με 485 εκατομμύρια Ευρώ, για να πάμε στο 2010 σε 420 εκατομμύρια Ευρώ και το 2012 σε 290 εκατομμύρια Ευρώ. Τί αναλογεί στον γενικό προϋπολογισμό της χώρας; 0,18%. Όχι 18%, 0,18%. Παρόλα αυτά, οι λειτουργοί της εξωτερικής πολιτικής με την πολιτική τους ηγεσία αλλά και οι ίδιοι έχουν αφοσιωθεί στο καθήκον τους. Θέλουν όμως ενθάρρυνση, θέλουν στήριξη, θέλουν κατευθύνσεις.
Ελέχθη πρωτύτερα ότι εκποιούνται περιουσιακά στοιχεία του Υπουργείο Εξωτερικών. Εκείνο που κάποιοι δεν γνωρίζουν είναι ότι το οικονομικό προϊόν από αυτές τις πωλήσεις περιέρχεται πάλι στο Υπουργείο Εξωτερικών, ακριβώς για να μην επιβαρυνθεί περισσότερο το κομμάτι που έχει να κάνει με τις αποδοχές κυρίως εκείνων που υπηρετούν στο εξωτερικό, κάτω από τις ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Παρόλα αυτά, συνειδητά η Διπλωματική Υπηρεσία και οι λειτουργοί του Υπουργείου Εξωτερικών όλων των κλάδων, αποδέχθηκαν και αυτοί μείωση των αποδοχών τους. Φροντίζουμε λοιπόν να ισορροπήσουμε τα πράγματα ώστε να μπορούν να κάνουν καλά τη δουλειά τους κάτω από όρους στοιχειώδους αξιοπρέπειας.
Έγινε ιδιαίτερη αναφορά στο θέμα της ΑΟΖ και είπα στην αρχή, ότι όλα αυτά τα χρόνια η Ελλάδα με συνέπεια και με συγκεκριμένο στρατηγικό στόχο κινείται στην κατεύθυνση του να οριοθετήσει όλες τις θαλάσσιες ζώνες με όλους τους γείτονές της, για τα προφανή βέβαια οικονομικά οφέλη, αλλά πολύ περισσότερο γιατί οι σχετικές συμφωνίες συμβάλλουν αποφασιστικά στην εμπέδωση της ειρήνης, της ασφάλειας και της σταθερότητας διεθνώς, πρώτα-πρώτα στην περιοχή μας. Προχώρησαν τα πράγματα και με την Αλβανία, τα είπαμε στην αρχή. Επίκειται μάλιστα συνάντησή μου με τον Υπουργό Εξωτερικών της Αλβανίας και στη Νέα Υόρκη και μία εβδομάδα μετά, εδώ στην Αθήνα.
Εμείς θέλουμε καλές σχέσεις με τους γείτονές μας, πάντοτε στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και της ιστορίας και του πολιτισμού και της αξιοπρέπειας κάθε χώρας. Το εκπέμπουμε αυτό το μήνυμα. Τον τελευταίο καιρό οι σχέσεις μας με τις γειτονικές χώρες έπεσαν σε δεύτερη μοίρα. Εκτιμώ ότι αυτό έχει να κάνει με την οικονομική κρίση που μας γύρισε, όπως πολύ σωστά ελέχθη, προς τα μέσα και προς τα πίσω. Κινούμαστε λοιπόν στο να δημιουργήσουμε καλές σχέσεις με όλους τους γείτονες και βεβαίως με την Αλβανία. Το πρόβλημα εκεί είναι εσωτερικό της Αλβανίας, μην το ξεχνάτε αυτό. Μιλώ κυρίως για τη συμφωνία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών.
Πιστεύω ότι είναι στρατηγικό συμφέρον και των δύο χωρών αυτή η εκκρεμότητα να κλείσει το συντομότερο δυνατόν και εκτιμώ, από τις δηλώσεις που έγιναν πρόσφατα και στα Τίρανα, ότι προς τα εκεί κατευθύνεται και η δική τουςπολιτική.
Με την Τουρκία, εμείς έχουμε στείλει ξεκάθαρα μηνύματα και πρέπει να σας πω ότι προετοιμαζόμαστε και πολιτικά και νομικά. Όταν έρθει η ώρα, θα γίνουν πρώτα απ’ όλα οι απαραίτητες ενημερώσεις μέσα στη Βουλή. Αυτά τα πράγματα δε γίνονται ξαφνικά, απροειδοποίητα, μόνο και μόνο γιατί έτσι πρέπει να γίνει. Πρέπει να αποδώσει, να φέρει αποτέλεσμα, να αξιοποιηθεί ο πλούτος που πράγματι διαθέτει η πατρίδα μας. Τούτη την ώρα που μιλάμε, το Υπουργείο Ενέργειας έχει εκπονήσει ένα πλήρες σχέδιο για αξιοποίηση συγκεκριμένων ζωνών της χώρας μας, όπου αποδεδειγμένα υπάρχουν προς αξιοποίηση κοιτάσματα. Το θέμα επιτέλους άνοιξε στην Ελλάδα, χρειάζεται όμως πολύ σωστή, πολύ προσεκτική διαχείριση και αυτό κάνει η Κυβέρνηση. Τόσο ο Πρωθυπουργός όσο και οι συναρμόδιοι Υπουργοί επανειλημμένως έχουν αναφερθεί και στην οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών και της ΑΟΖ.
Τα αναφαίρετα κυριαρχικά μας δικαιώματα δεν έχουν απεμποληθεί από καμία κυβέρνηση. Από την άλλη μεριά τα οικονομικά συμφέροντα της χώρας, όπως και τα κυριαρχικά κ. Παφίλη, όπως αυτά ορίζονται από τις διεθνείς συνθήκες – και αυτά προστατεύονται. Η πολιτική μας δεν είναι πολιτική υποχωρητική, είναι πολιτική αποτελεσμάτων. Θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι η εξωτερική πολιτική από αυτό κρίνεται.
Ο κύριος Πρόεδρος της Επιτροπής αναφέρθηκε και στο South Stream. Θα ήθελα να του απαντήσω λέγοντάς του, ότι εμείς αξιοποιούμε κάθε δυνατότητα με βάση και τις γεωπολιτικές συγκυρίες και ισορροπίες. Στο πλαίσιο αυτό δεν μπορούμε να αδιαφορήσουμε και για τον TAP.
Ξέρετε ότι στην ευρύτερη περιοχή, μετά το άνοιγμα αυτού του μεγάλου κεφαλαίου της ενέργειας, εκδηλώνονται και συγκρούονται ισχυρά οικονομικά συμφέροντα και μάλιστα είναι επιλογή μας ο TAP. Καθιστά την Ελλάδα στρατηγικό εταίρο και, το κυριότερο, της εξασφαλίζει επάρκεια σε φυσικό αέριο. Υπάρχουν και ανταγωνιστικές διαδρομές σε αυτόν τον αγωγό φυσικού αερίου που έρχονται από το Αζερμπαϊτζάν και αναφέρομαι στο Nabucco West. Αυτές τις ημέρες λοιπόν έχουν ολοκληρωθεί οι πρώτες διαβουλεύσεις, έχουμε ετοιμάσει ένα κείμενο, ένα μνημόνιο (memorandum of understanding), το οποίο επιδιώκουμε να συνυπογράψουμε με τον Υπουργό Εξωτερικών της Ιταλίας, με τον οποίο, όπως ξέρετε, είχα έρθει σε επαφή πρόσφατα, και της Αλβανίας, στα Ηνωμένα Έθνη.
Και στη συνέχεια θα προγραμματίσουμε μια συνάντηση στην Ελλάδα. Βιαζόμαστε για να προλάβουμε άλλους, για να σας το πω έτσι, πάρα πολύ απλά, διότι αυτό είναι επωφελές για τα στρατηγικά, ενεργειακά μας συμφέροντα.
Σε ό,τι αφορά το Burgas-Αλεξανδρούπολη, αυτό δε σταμάτησε με υπαιτιότητα της ελληνικής πλευράς. Ήταν ένα σημαντικό έργο, προσωπικά εκτιμώ ότι ο TAP είναι δέκα φορές πιο σημαντικός, αλλά όλα είναι σημαντικά, σταμάτησε με πρωτοβουλία της Βουλγαρίας. Στην πρόσφατη επίσκεψη που πραγματοποίησε στην Αθήνα ο Πρόεδρος της Βουλγαρίας και στις συνομιλίες που έγιναν στο Προεδρικό Μέγαρο, θέσαμε το θέμα. Η πόρτα δεν είναι κλειστή και θα επιμείνουμε να μείνει ανοικτή -γιατί όχι;- κι εκεί να προωθηθεί αυτό το σχέδιο.
Κύριε Πρόεδρε των Ανεξαρτήτων Ελλήνων, θα συμφωνήσετε μαζί μου, μιας και δείξατε ιδιαίτερη ευαισθησία, όπως και όλοι μας θέλω να πιστεύω, στο θέμα των όσων συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στη Συρία. Άλλο πρόσφυγες από τον πόλεμο στη Συρία και άλλο παράνομοι οικονομικοί μετανάστες. Είναι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις, διέπονται από δύο διαφορετικά καθεστώτα κι έτσι αντιμετωπίζονται από εμάς. Θα ομολογήσω, διότι δεν το ξέρω, ρώτησα και τους συνεργάτες μου, ότι δεν έχουμε καμία πληροφόρηση, προφανώς ξέρετε κάτι παραπάνω και μας βοηθάτε από την ώρα που κάτι τέτοιο επιβεβαιωθεί, ότι έχουμε τραυματίες από τη Συρία.
Ένα πακέτο συνεργασίας είχε εκπονηθεί παλαιότερα για τη νοσηλεία εδώ τραυματιών από τα επίσης τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στη Λιβύη. Εκεί όχι μονάχα το γνωρίζαμε, αλλά πρέπει να σας πω ότι έγινε και παρέμβαση, τόσο από εμένα όσο και από τον Υφυπουργό, τον κύριο Κούρκουλα, σχετικώς, ώστε να τακτοποιηθούν και οι οικονομικές εκκρεμότητες που απέρρεαν από αυτές τις συνεννοήσεις ανάμεσα σε ελληνικών συμφερόντων κλινικές και νοσοκομεία, αλλά και ξενοδοχεία με τη Λιβύη.
Θα ήθελα να σας πω ότι επικοινώνησα τηλεφωνικά με τον Υπουργό Εξωτερικών της Λιβύης, και παρά το γεγονός ότι και αυτή η χώρα αυτή την περίοδο είναι σε αναταραχή με τα όσα συμβαίνουν, θέλουμε και με τους Λίβυους να αναπτύξουμε καλές σχέσεις, διότι κι εκεί, και απορώ πώς δεν τέθηκε σήμερα, υπάρχει το ανοικτό ζήτημα της οριοθέτησης της ΑΟΖ μαζί τους, όπως και με την Αίγυπτο.
Πρόσφατα δε, μιας και νομίζω πάλι εσείς ρωτήσατε, στο ταξίδι που έκανα στην Αίγυπτο, είχα και κατ’ ιδίαν σύντομη συνομιλία, μιας κι εκεί αποφασίσαμε αμέσως μετά τη Γενική Συνέλευση να έχουμε διμερείς επαφές σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών, με τον συνάδελφό μου και του μίλησα επίσης για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Δε συζητήσαμε με λεπτομέρειες, αλλά όλα αυτά τα θέματα πλέον είναι ανοικτά.
Αναφέρθηκε, νομίζω η κυρία Γκερέκου, και όχι μόνο, στα ζητήματα που αφορούν στη διμερή συμφωνία επανεισδοχής από την Τουρκία. Οριακή βελτίωση πρόσφατα. Γίνεται προσπάθεια για περαιτέρω συνεργασία και συνεννόηση επί του θέματος με τις τουρκικές αρχές. Τι παρατηρήθηκε όμως; Γιατί πολύ ορθά αναφερθήκατε στο τί είχε γίνει παλαιότερα με τα νησιά, παραλείψατε όμως να προσθέσετε ότι ενώ ελέγχθηκε η κατάσταση στα νησιά, διογκώθηκε το κύμα στον Έβρο.
Ξέρετε, όλοι αυτοί που διακινούν ανθρώπινες ψυχές, κι εκεί έχει μεγάλες ευθύνες η γειτονική μας χώρα, από την ώρα που δεν έχει καταφέρει να ελέγξει αυτή την κατάσταση, βρίσκουν τους τρόπους να ξεφεύγουν. Εμείς, το θέμα της λαθρομετανάστευσης θα το ξαναθέσουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι τα σύνορα εδώ – όπως σε συνδυασμό και με το Δουβλίνο ΙΙ – είναι σύνορα της Ευρώπης. Είχαμε πει παλαιότερα, τότε ήμουν μέλος της Επιτροπής, όταν είχε έρθει εδώ η αρμόδια Επίτροπος από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ότι καλό θα είναι να επισκεφθεί και την Τουρκία, η οποία μπορεί να μην είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά έχει μεγάλη ευθύνη από το γεγονός και μόνο ότι δεν έχει επιδείξει ιδιαίτερη προσοχή στο θέμα αυτό. Είχαμε πει επίσης, ότι το θέμα αυτό πρέπει να τεθεί ως ένας εκ των βασικών όρων που αφορούν στις σχέσεις Τουρκίας και Ευρώπης. Ήδη ο κύριος Κούρκουλας μελετά το θέμα για το επόμενο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων.
Πέρα και πάνω από μέτρα αστυνομικής επιτήρησης, ελέγχου και επανεισδοχής, είναι αναγκαία μία ολοκληρωμένη μεταναστευτική πολιτική, για να έχει η επανεισδοχή περιεχόμενο και νόημα. Επειδή εδώ πρέπει να λέμε τα πράγματα με ειλικρίνεια, δεν παίρνει και τον καλύτερο βαθμό η Ελλάδα για τη μεταναστευτική της πολιτική τα τελευταία 20 χρόνια. Από τον καιρό εκείνο, δεν προνοήσαμε, δε διαβλέψαμε, δεν ελέγξαμε, αλλά σχετική αξία έχει τί έγινε και τί δεν έγινε τότε. Με τα εάν και τα πρέπει δεν ασκείται πολιτική εκ των υστέρων.
Τώρα τί κάνουμε και κατά πόσον είμαστε έτοιμοι εδώ έτοιμοι – διαφαίνονται ενδεχομένως και κάποιες ιδεολογικές ή φιλοσοφικές διαφορές – να συνταχθούμε πίσω από μία ενιαία πολιτική, η οποία θα έχει διάρκεια και αντοχή στο μέλλον. Οι κυβερνήσεις έρχονται και απέρχονται. Το κακό είναι ότι κάθε φορά, κάθε κυβέρνηση ανακαλύπτει μέσα από τη δική της πολιτική την πραγματικότητα. Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Υπάρχουν προβλήματα που αντέχουν περισσότερο από ό,τι οι κυβερνήσεις στον χρόνο. Εμείς τουλάχιστον, έτσι πρόκειται να δουλέψουμε ως Υπουργείο Εξωτερικών. Γι' αυτό στην αρχή είπα ότι πρόκειται να αναθέσουμε σε μία ειδική ομάδα, η οποία και γνώση έχει, και επιστημονική κατάρτιση έχει, και ιστορική άποψη έχει, να μας καταθέσει μία ολοκληρωμένη πρόταση, η οποία θα έρθει εδώ στη Βουλή για να επικυρωθεί στη συνέχεια και να αποκτήσει πλέον και η χώρα μας ολοκληρωμένη, στοχευμένη στρατηγική που να αντέχει, όπως είπαμε, στο χρόνο.
Με τα Σκόπια αντιμετωπίζουμε αυτήν την κατάσταση υπό το φως των εξελίξεων. Σας τα είπα στην αρχή, και το επαναλαμβάνω και τώρα, προσθέτοντας ότι εμείς είμαστε υπέρ της πραγματοποίησης ουσιαστικών συναντήσεων. Πολλά χρόνια οι ηγεσίες στην Ελλάδα είχαν συναντήσεις με τις ηγεσίες των Σκοπίων. Οι επαφές όμως αυτές δε συνετέλεσαν στην επίλυση κυρίως του ζητήματος της ονομασίας.
Δε θα συμφωνήσω με την παρατήρηση ότι δεν δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στο θέμα του ονόματος. Είναι σημαντικότατο, γύρω από αυτό περιστρέφονται όλα τα άλλα. Από την ώρα που υπάρξει εξέλιξη εκεί –και θα απαντήσω και στην παρατήρηση που έκανε πρωτύτερα ο κύριος Παππάς– τότε το ένα μετά το άλλο τα προβλήματα θα λυθούν.
Με τους γείτονές μας εμείς δεν έχουμε κακές σχέσεις. Αντίθετα, θα στέλναμε σήμερα για μία ακόμη φορά ένα μήνυμα λέγοντάς τους ότι εμείς θέλουμε και τη σταθερότητα και την ασφάλεια και τη συνοχή τους. Θέλουμε την πρόοδο τους. Φρόντισαν Έλληνες επιχειρηματίες να το κάνουν πριν ακόμα τους ανακαλύψουμε εμείς και σήμερα ακόμα, όπως και στη γειτονική Αλβανία, η συντριπτική πλειοψηφία των ξένων επενδύσεων είναι σε ελληνικά χέρια. Έχετε επισκεφτεί την περιοχή, δε χρειάζεται καν στρατός εκεί. Δεν υπάρχει δηλαδή στην ατμόσφαιρα η αίσθηση της απειλής. Κάθε δε καλοκαίρι ανοίγουν διάπλατα οι πόρτες, η βόρεια Ελλάς το γνωρίζει καλύτερα από όλους. Δεν έχετε παρά να επισκεφθείτε την περιοχή του Πλαταμώνα, όπου θα διαπιστώσετε ότι κυριαρχούν στον τουρισμό οι επισκέπτες από τη γειτονική χώρα. Οι άνθρωποι αυτοί, απλοί πολίτες θέλουν να ταξιδέψουν, να έχουν ανοιχτά τα σύνορα. Πρέπει όμως να αντιληφθεί η ηγεσία της γειτονικής χώρας ότι ο εσωστρεφής εθνικιστικός λαϊκισμός που διέπει την όψιμη πολιτική στο εσωτερικό της χώρας, με τη ρητορική που συνοδεύει κυρίως την ηγεσία της, μόνο κακό κάνει.
Εμείς παραμένουμε συνεπείς στη διαδικασία που είναι σε εξέλιξη στα Ηνωμένα Έθνη, έχουμε πάντα ανοιχτές πόρτες. Θέλουμε όμως να δούμε στην πράξη δείγματα της δικιάς τους προθυμίας και θέλησης και όχι απλά να κοροϊδεύουμε τους διεθνείς οργανισμούς. Τον τελευταίο καιρό, ευτυχώς, έχει γίνει κατανοητό και στην Ευρώπη αλλά και σε άλλες χώρες. Παρακολουθούν αυτήν την υπόθεση όσο και να αν δεν κατανοούν απόλυτα τις δικές μας ευαισθησίες, αντιλαμβάνονται πώς έχουν τα πράγματα. Η θέση μας, λοιπόν, προς τα εκεί κινείται, σε αυτήν την κατεύθυνση.
Να προσθέσω ότι στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και στα πλαίσια των εκεί εργασιών της Γενικής Συνέλευσης θα συναντηθώ και με τον Υπουργό Εξωτερικών της ΠΓΔΜ, στον ΟΗΕ. Πρέπει να γνωρίζει από τώρα ποιο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί η συζήτησή μας. Η Ελλάδα έχει κάνει πολλά. Εξελίχθηκαν τα πράγματα τα τελευταία 20 χρόνια, αλλιώς ξεκινήσαμε και αλλιώς εξελίχθηκε αυτή η υπόθεση. Εμάς μας κληροδοτήθηκε μία ώριμη θέση και στάση. Είχα το θάρρος και την ειλικρίνεια στη Βουλή την τελευταία φορά να πω την αλήθεια. Γιατί εδώ κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Ανεβαίνουμε στο βήμα, θέλουμε να κερδίσουμε εντυπώσεις και από την άλλη μεριά κάνουμε άλλα πράγματα. Θέλω να σας πω ότι εγκαινιάζεται μία διαφορετική σχέση με τη Βουλή. Εδώ, και στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις που θα γίνονται στο Υπουργείο, θα σας λέμε μόνο την αλήθεια. Γιατί έτσι πιστεύουμε ότι διαφωτίζουμε περισσότερο την πραγματικότητα, γιατί θα ήθελα να πω σε εσάς και στον κύριο Παππά, κανείς δεν υπολείπεται σε πατριωτισμό. Μπορεί να έχουμε διαφορετικές απόψεις, να βλέπουμε τα πράγματα από διαφορετικό φίλτρο, ιδεολογίες, φιλοσοφίες, ιστορικές αντιλήψεις, αλλά όλοι είμαστε πατριώτες, το ίδιο ευαίσθητοι και ας αναγνωρίζουμε ο ένας στον άλλον την διαφορετική άποψη.
Το θέμα είναι πώς θα μπορέσουμε σε κάποια στιγμή να συνθέσουμε έτσι ώστε και η εξωτερική πολιτική που είναι η κατεξοχήν έκφραση της εθνικής πολιτικής, να μην αλλάζει κάθε φορά που αλλάζει η Κυβέρνηση ή κάθε φορά που αλλάζει Υπουργός.
Με αυτήν λοιπόν την παραδοχή θα ήθελα να πω ότι, ναι, έχουμε στο πέρασμα του χρόνου αποδεχθεί μία ονομασία με καθαρά γεωγραφικό προσδιορισμό, που δε θα αφήνει περιθώρια για αλυτρωτικές πολιτικές. Εξελίχθηκαν τα πράγματα στην ευρύτερη βαλκανική κατά τέτοιον τρόπο που οι γεωγραφικές περιοχές έχουν και μία ονομασία. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση όμως αυτές να εκθέτουν σε κίνδυνο είτε την ιστορική ταυτότητα ή τις γενικώς, μέσα από την επιστήμη και την ιστορία, παραδεκτές αρχές και διαπιστώσεις.
Όλα αυτά που γίνονται στην γειτονική χώρα κάθε άλλο παρά ευνοούν την προσέγγιση. Διαβάζετε τις εφημερίδες, μαθαίνετε τί γίνεται. Κάποιοι κύκλοι, πολλές από τις ηγεσίες, καλλιεργούν αλυτρωτισμό και εσωστρεφή εθνικιστικό λαϊκισμό, μέσω της ρητορικής τους. Θέλω να πιστεύω ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι πολίτες των Σκοπίων δε συμφωνούν με αυτά, διότι σε βάθος χρόνου – και αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που λείπει από την εξωτερική πολιτική κάποιων χωρών στην περιοχή μας, που δε βλέπουν δυστυχώς πέρα από τη στιγμή – μόνο κακό θα έχουν για τους ίδιους.
Εμείς μένουμε σταθερά στη θέση αυτή, είμαστε ανοιχτοί σε ένα διάλογο κάτω από την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Θα έχω την ευκαιρία να δω και τον κύριο Nimitz την πρώτη μέρα, φτάνοντας εκεί την Κυριακή και θα έχω συνάντηση και με το Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, για να ξεκαθαρίσουμε κάποιες έννοιες και να ζητήσουμε και από τον διεθνή παράγοντα και κυρίως από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών να είναι ακόμα πιο παρεμβατικός και όχι απλώς να παρακολουθεί την εξέλιξη μιας διαδικασίας που κράτησε πολύ και ζημιώνει, πέραν των άλλων, και την υπόθεση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της συνεργασίας σε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή, όπως είναι η Βαλκανική, που στα εισαγωγικά μου, σας είπα πως το αντιλαμβάνονται όσοι ξέρουν στον κόσμο από διπλωματία και ιστορία.
Με την Τουρκία, σας είπα πώς έχουν τα πράγματα. Συνεχίζουμε τις διερευνητικές. Αν θέλετε την άποψή μου κακώς είχαν σταματήσει. Μία ακόμα απόδειξη ότι η εξωτερική πολιτική δεν είχε ποτέ διάρκεια, αντοχή στο χρόνο. Ο κύριος Αποστολίδης από δικής μας πλευράς είναι ο Πρέσβης, έμπειρος και ικανός, κατά γενική ομολογία, που πλέον θα συνεχίσει αυτές τις επαφές. Το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται είναι αυτό που γνωρίζετε και είναι ξεκάθαρη η θέση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Θέλω να πιστεύω ότι κάπως αλλάζει το κλίμα, έτσι ώστε να φέρει και αποτέλεσμα.
Σε λίγες ημέρες, σε λίγες εβδομάδας θα είναι εδώ ο κύριος Davutoglu. Έχουμε πολλά να πούμε με τον κύριο Davutoglu. Εξάλλου, πριν από τρεις μήνες είχαμε μία συνάντηση και αρκετά ενδιαφέρουσα συζήτηση, όταν πήγα να εκπροσωπήσω τον Πρωθυπουργό στη Σύνοδο Κορυφής του ΟΣΕΠ στην Κωνσταντινούπολη. Καλό το κλίμα, εύχομαι να είναι το ίδιο καλό και στις συζητήσεις που θα συνεχίσουν εδώ και θα κορυφωθούν όπως είπαμε με το “G 2 G”, όπως λέμε για τη διακυβερνητική Σύνοδο Κορυφής που θα γίνει αυτή τη φορά στην Τουρκία.
Πρέπει να είναι ξεκάθαρο όμως. Μας ενοχλούν και δε θα αφήσουμε αναπάντητα φαινόμενα, όπως τα πρόσφατα που μπορεί να προέρχονται από κάποιους που έχουν δημόσια ιδιότητα, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να εκφράζουν την επίσημη θέση της Τουρκίας, όπως ήταν οι δηλώσεις που έκανε ο Τούρκος Βουλευτής. Αφήνοντας να εννοηθεί ότι αμφισβητείται ένα μεγάλο κομμάτι της κυριαρχίας της χώρας μας στο Αιγαίο.
Θα σας το πω ευθέως όπως το νιώθω, άμα σε κάθε τέτοιο περίεργο τύπο βγαίνει μία χώρα για να απαντήσει, μικραίνει το μέγεθος της αξίας που δίνει στα γεγονότα. Τέτοιοι είναι πολλοί, αυτό το διαβάσαμε. Καθημερινά τέτοιοι κύκλοι λένε διάφορα πράγματα τα οποία άλλοτε εννοούν άλλοτε τα εντάσσουν στη λαϊκίστικη πολιτική στη χώρα τους. Το θέμα είναι τί κάνουμε εμείς; Λοιπόν το μήνυμα είναι ξεκάθαρο προς πάσα κατεύθυνση, δεν υπάρχουν για εμάς γκρίζες ζώνες. Είναι έξω από κάθε δημόσια συζήτηση. Αν αρχίσουμε να απαντάμε σε όλους αυτούς τους τύπους, τότε είναι σαν να αναγνωρίζουμε ως θέμα συνομιλίας την ύπαρξή τους. Το θέμα είναι τί ξέρει η επίσημη τουρκική εξωτερική πολιτική. Ε, λοιπόν σας διαβεβαιώνω ότι αυτά είναι ξεκάθαρα, δεν επιδέχονται ούτε συζήτηση ούτε παρερμηνεία. Το τί μπορεί να λέει ο καθένας στο εσωτερικό της χώρας του για εσωτερική κατανάλωση, δεν μπορεί να οδηγεί εμάς στο να αντιδρούμε αψυχολόγητα.
Κάποτε, σε αυτήν την αίθουσα, με άλλη ιδιότητα, είχα πει ότι η εξωτερική πολιτική της Ελλάδος ορίζεται ως μία σειρά αντιδράσεων σε πρωτοβουλίες άλλων. Κακό και αυτό, πολλώ δε μάλλον στην όποια πρωτοβουλία του οποιουδήποτε που σήμερα είναι στη Τουρκική Βουλή, αύριο δεν είναι. Αν θέλει να αποκτήσει ύπαρξη μέσα από τον εθνικισμό, θα βρει τις δικές μας πόρτες κλειστές και δε θα αργήσει η ημέρα που θα βρει και τις πόρτες της τουρκικής κοινωνίας κλειστές. Μέχρι στιγμής δεν υπήρξε καμία επίσημη αντίδραση, αλλά ούτε και αποδοχή των όποιων αιτιάσεων του οποιουδήποτε πολιτικού στην Τουρκία.
Ως προς το θέμα της Θράκης: Η Ελλάδα τηρεί με συνέπεια τις υποχρεώσεις που απορρέουν σε ό,τι αφορά την μειονότητα, αλλά και τους συναφείς διεθνείς κανόνες, εφαρμόζοντας πολιτική πλήρους ισονομίας και ισοπολιτείας και βέβαια χωρίς λογικές αμοιβαιότητας και με απόλυτο σεβασμό στα δικαιώματα και τις θρησκευτικές ιδιαιτερότητες των Μουσουλμάνων – στο θρήσκευμά τους – συμπατριωτών μας.
Έρχονται πολλοί που επισκέπτονται τη χώρα μας, δεν μπορούμε να κλείσουμε τα σύνορα. Πόσοι και πόσες από αυτή την αίθουσα δεν έχετε επισκεφθεί την Τουρκία; Γιατί κάθε φορά που εμφανίζεται ένας επισκέπτης κάποιοι φοβούνται; Έλληνες πολιτικοί, Υπουργοί, Πρωθυπουργοί, Βουλευτές, κατ’ επανάληψη πηγαίνουν στην Τουρκία, επισκέπτονται το Πατριαρχείο. Δεν πρέπει να τα βλέπουμε αυτά με φοβικό μάτι. Το τί λένε και τί κάνουν έχει σημασία.
Αλλά εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι η δραστηριότητα παρακρατικών οργανώσεων στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης. Εκεί έχουν γνώσιν οι φύλακες. Εσείς ο ίδιος μου είπατε πόσο ικανοποιημένος ήσαστε από την ενημέρωση που σας έκανε ο υπεύθυνος του Γραφείου Πολιτικών Υποθέσεων της περιοχής.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Πρέπει να γνωρίζετε όλοι, ότι η πολιτική μας εκεί είναι πολιτική εσωτερική. Θα συμφωνήσω με την παρατήρηση που έκανε ο συνάδελφός μας. Δεν έχει κανένα λόγο να πάει ένας Υπουργός Εξωτερικών στη Θράκη. Δεν είναι εξωτερική η υπόθεση της Θράκης, είναι καθαρά εσωτερική. Να πάει ο Υπουργός Εσωτερικών, να πάει ο Υπουργός Υγείας, να πάει ο Υπουργός που είναι υπεύθυνος για θέματα ισοπολιτείας και ισονομίας, όχι για να κάνει εξαγγελίες αλλά για να επιβεβαιώσει αυτό για το οποίο πρέπει να είναι περήφανη η Ελλάδα: ότι τη μειονότητα την περιθάλπει, τη φροντίζει σαν αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού, του ελληνικού λαού.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι πολύ ευαίσθητη η υπόθεση της εξωτερικής πολιτικής και δεν πρέπει να παρασυρόμαστε είτε από το θυμικό μας, είτε από τα φοβικά μας. Έτσι την αντιλαμβανόμαστε εμείς στο Υπουργείο και γι’ αυτόν το λόγο πιστεύουμε ότι είναι πολύ σημαντικές αυτές οι συναντήσεις και οι ενημερώσεις, γιατί μας οδηγούν σε κοινή πορεία πλεύσης. Η κοινοβουλευτική διπλωματία στην οποία –δεν θυμάμαι ποιος συνάδελφος αναφέρθηκε –είναι πάρα πολύ σημαντική και θα έπρεπε να ενεργοποιηθεί ακόμη περισσότερο, το δε Υπουργείο Εξωτερικών τη στηρίζει πλήρως ως μία εναλλακτική μορφή διπλωματίας, διότι η καλύτερη γνωριμία ανάμεσα σε Βουλευτές των Κοινοβουλίων όλων των χωρών συμβάλλει σε ένα μεγάλο βαθμό και στην καλύτερη κατανόηση της πραγματικότητας όπως ενδεχομένως την βλέπουν και οι άλλοι. Όχι μονάχα είμαστε θιασώτες, αλλά επιθυμούμε, κύριε Πρόεδρε, να βοηθήσουμε όσο μπορούμε και την Επιτροπή, να αναλάβει τέτοιες πρωτοβουλίες. Εγώ θα σας ενεθάρρυνα να προχωρήσετε ακόμα και σε πρωτοβουλίες κοινοβουλευτικής διπλωματίας με όλες τις γειτονικές χώρες. Δεν έχετε τίποτε να φοβηθείτε και βεβαίως το Υπουργείο Εξωτερικών θα είναι αρωγός με μία πλήρη και καλύτερη ενημέρωση.
Κάποιοι συνάδελφοι έθεσαν το θέμα της θέσεως της Ελλάδος για τη Συρία και το καθεστώς Assad. Μη γελιόμαστε, το καθεστώς έχει χάσει κάθε νομιμοποίηση. Είναι σε απόγνωση, βομβαρδίζει πλέον κατοικημένες περιοχές. Ο λαός αυτή τη στιγμή δίνει μία μάχη και θύματα αυτής της διαδικασίας που είναι σε εξέλιξη είναι αθώοι πολίτες. Δεν πρέπει να πάρουμε θέση; Δεν πρέπει εμείς να ακολουθήσουμε τις κατευθύνσεις που χαράζει και στις οποίες συμμετέχουμε, η Ευρωπαϊκή Ένωση; Εμείς οφείλαμε και πήραμε θέση ξεκάθαρη στο θέμα αυτό. Προτεραιότητά μας, όπως είναι φυσικό, να σταθούμε κοντά στους Ελληνορθόδοξους της Συρίας, οι οποίοι ήδη έχουν πολλά θύματα. Γνωρίζετε ότι είχα προσωπική επικοινωνία με τον Πατριάρχη Αντιοχείας. Έχουμε θέσει στην υπηρεσία των Ελληνορθόδοξων όλες μας τις δυνάμεις.
Ως προς την πειρατεία, στην οποίαν αναφέρθηκε νομίζω και ο κύριος Βορίδης και είναι ένα μεγάλο και σημαντικό θέμα. Έχουμε ήδη ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τη στήριξη της ελληνικής ναυτιλίας το οποίο επιμελούνται τα αρμόδια Υπουργεία, για να μπορέσει η χώρα μας εκεί να πρωτοστατήσει. Έχει τις δυνατότητες, έχει τα μέσα, έχει την εμπειρία, έχει και τα συμφέροντα κυρίως της ελληνικής ναυτιλίας. Συνεχίζονται οι επαφές με τον ΟΗΕ, τα τελευταία δε χρόνια η Ελλάδα μετείχε στις προσπάθειες αστυνόμευσης της περιοχής στα ανοικτά της Σομαλίας και με πολύ καλά αποτελέσματα. Πρόκειται βέβαια για ένα θέμα που μας ξεπερνάει, είναι παγκόσμιου ενδιαφέροντος και βεβαίως προϋπόθεση είναι η διεθνής συνεργασία.
Για την ένταση μεταξύ Ιράν-Ισραήλ. Κοιτάξτε, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, όπως γνωρίζετε, είναι κι αυτό θέμα παγκοσμίου ενδιαφέροντος και δεν αφορά μονάχα σε μία χώρα. Η ενίσχυση της Συνθήκης μη διασποράς είναι ζωτικής σημασίας για όλες τις χώρες και για όλες τις περιοχές. Εμείς επιδιώκουμε την οριστική λύση του ζητήματος μέσω ουσιαστικών, ειλικρινών και καλόπιστων, αν αυτός ο όρος μπορεί να υπάρξει στην εξωτερική πολιτική, διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Δε θεωρούμε λοιπόν ότι υπάρχει στρατιωτική λύση στο ζήτημα.
Συνεπώς η χώρα μας εφαρμόζει, όπως είναι υποχρεωμένη εξάλλου, με βάση τις διεθνείς υποχρεώσεις, την πολιτική, ας την αποκαλέσουμε διττής προσέγγισης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή, την μέσω κυρώσεων άσκηση πιέσεων προκειμένου να εξευρεθεί οριστική επίλυση του ζητήματος μέσω διαπραγματεύσεων.
Ερωτήματα τέθηκαν πολλά και για τις βίζες. Είναι πάρα πολύ σημαντικό. Η Ελλάδα είναι μία τουριστική χώρα, είναι μία χώρα η οποία αυτή τη στιγμή ζητάει επενδύσεις. Θα συμφωνήσω με την παρατήρηση ότι ο οικιστικός τουρισμός τον τελευταίο καιρό ανθεί, ιδίως στη βόρειο Ελλάδα, αλλά όχι μόνο στη βόρειο Ελλάδα, έχουμε πάρα πολλούς που αγοράζουν σπίτια στην Ελλάδα ως παραθεριστικές κατοικίες και θέλουν οι άνθρωποι το αυτονόητο, να μπορούν να μπαίνουν και να βγαίνουν από την χώρα όπου έχουν περιουσιακά στοιχεία. Το όλο καθεστώς των θεωρήσεων επανεξετάζεται, και προτιθέμεθα να το θέσουμε σε μία από τις επόμενες συνόδους που θα γίνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να εξευρεθεί μία φόρμουλα, μιας και νέα δεδομένα έχουν δημιουργηθεί στην Ελλάδα, και με τη Ρωσία αλλά και με άλλες γειτονικές χώρες. Θα πρέπει να είμαστε λίγο πιο ευέλικτοι εκεί, αλλά και να εξηγήσουμε πώς έχουν τα πράγματα.
Έχουμε όμως και εντυπωσιακά αποτελέσματα, ζήτησα να μου δώσουν εδώ μία κατάσταση από την μέχρι τώρα άσκηση της νέας πολιτικής μας για τις βίζες. Έχει ενδιαφέρον αυτό για την ενημέρωσή σας. Τα στατιστικά στοιχεία χορηγηθεισών θεωρήσεων για το πρώτο οκτάμηνο του 2012 σε σχέση με το τί γινόταν πέρυσι εμφανίζονται πάρα πολύ θετικά με την εγκατάσταση αυτών των δέκα Κέντρων Θεωρήσεων, στη Μόσχα είχαμε αύξηση 29,15%, δηλαδή κοντά 500.000 θεωρήσεις. Από την Κίνα, όπου έγιναν τα πρώτα βήματα, είχαμε αύξηση 48,98%, μικρός ο αριθμός, γύρω στις 7.000, αλλά δείχνει τί μπορούμε να πετύχουμε. Από το Πεκίνο αύξηση 13,3%, από το Κίεβο αύξηση 74% και από την Αδριανούπολη αύξηση 34,36%. Είναι επ’ ωφελεία του ελληνικού τουρισμού και της ελληνικής οικονομίας και προς την κατεύθυνση αυτή συνεργαζόμαστε, θα είστε ενήμεροι και των πρόσφατων δηλώσεων που κάναμε από κοινού με την Υπουργό Τουρισμού στο Υπουργείο μας.
Σχετικά με το Κόσσοβο. Η θέση της Ελλάδας για το Κόσσοβο είναι γνωστή. Στην περιοχή μας, όλα αυτά τα ανοιχτά ζητήματα που υπάρχουν, απαιτούν κι εκεί μία θετική προσέγγιση και θετική διαπραγμάτευση για να κατορθώσουμε να φτάσουμε σε λύση. Δεν το έχουμε αναγνωρίσει, το Κόσσοβο. Από την άλλη μεριά όμως, θέλουμε να λειτουργήσουμε ως ένας μοχλός για να εξευρεθεί επιτέλους μία λύση. Πρόσφατα μας υπεβλήθη κι ένα αίτημα για να ανοίξει το Κόσσοβο στην Αθήνα ένα γραφείο αντιπροσωπείας. Σε καμία περίπτωση, επειδή έχει γίνει και με άλλες χώρες - και εφόσον αυτό γίνει - δε θα είναι με διπλωματικό καθεστώς.
Η Ελλάδα στηρίζει τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές και εργάζεται για τη διεύρυνση της ΕΕ, με την ένταξη των δυτικών Βαλκανίων. Με άλλα λόγια, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η περιοχή μας δεν αντέχει άλλες τρύπες, είναι πολύ ευαίσθητη η περιοχή της Βαλκανικής, ακόμα δεν έχει απαλλαγεί από σύνδρομα του παρελθόντος. Όσο περισσότερο διευθετούνται αυτά τα ζητήματα, τόσο καλύτερα είναι για όλους. Η πρόσφατη απόφαση θέτει ουσιαστικά τους Κοσσοβάρους προ σημαντικών ευθυνών, μετά την ενδυνάμωση της «κρατικής» οντότητας. Ελπίζουμε τώρα πώς και η κοσσοβάρικη πλευρά θα επιδείξει την αναμενόμενη υπευθυνότητα, βέβαια πάντοτε προς όφελος και των δικών της συμφερόντων και της περιφερειακής ασφάλειας και βέβαια θα απόσχει στο βόρειο Κόσσοβο μονομερών ενεργειών, που θα προκαλούσαν ανεπιθύμητη κλιμάκωση.
Για τη χρήση του όρου Βόρειος Ήπειρος. Ως προς τον όρο αυτό, πέραν της σημασίας του ως γεωγραφικού προσδιορισμού, φέρει επιπρόσθετα για τη χώρα μας ένα εκ των πραγμάτων, θεμιτό για γνωστούς ιστορικούς λόγους, συναισθηματικό φορτίο. Η Ελλάδα θεωρεί πως και οι ελληνοαλβανικές σχέσεις πρέπει να οικοδομηθούν με σεβασμό στο παρελθόν και την ιστορία των δύο λαών, αλλά και με το βλέμμα, θα συμφωνήσετε πλέον, προς το μέλλον και το όραμα για την κοινή μας πορεία στη μεγάλη ευρωπαϊκή μας οικογένεια. Γνωρίζω το περιεχόμενο, μιας και είστε ο ερωτών και της σχετικής ερώτησης, που έχετε υποβάλλει στο Υπουργείο Εξωτερικών και η απάντηση είναι έτοιμη και θα σας περιέλθει αύριο.
Σχετικά με τις διϋπουργικές συναντήσεις Κίνας, Σαουδικής Αραβίας και Ρωσίας μέσα στο 2012. Βρισκόμαστε σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης, με το Πρόγραμμα Invest in Greece και οργανώνουμε οικονομικές αποστολές σύντομα στη Σαουδική Αραβία και αργότερα σε όλες τις ενδιαφέρουσες χώρες. Εδώ, κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής, θα ήθελα να σας πω ότι σε αυτές τις αποστολές συμμετέχουν επιχειρηματίες αλλά δε συμμετέχουν Βουλευτές. Εγώ πιστεύω ότι θα πρέπει να είναι παρόντες και πολιτικοί εκπρόσωποι σε αυτές. Είναι πολύ σημαντικές, είναι διευρυμένες, νομίζω ότι μόνο καλό θα φέρουν.
Υπήρξε αναφορά στην πολιτική επενδύσεων και εξαγωγών. Η εξωστρέφεια είναι βασική προτεραιότητα της πολιτικής μας και στο πλαίσιο των ενεργειών του δικού μας Υπουργείου, στόχος είναι η αξιοποίηση του δυναμικού των δικτύων των εμπορικών μας ακολούθων στο εξωτερικό. Στην κατεύθυνση αυτή, βέβαια έχουμε ήδη ανακοινώσει προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Η οικονομική διπλωματία αυτό τον καιρό καθίσταται ίσως μία από τις σημαντικότερες εναλλακτικές διπλωματίες αιχμής για τον τόπο μας. Δεν είμαι σε θέση να σας απαντήσω γιατί εκπονείται ένα πρόγραμμα, το οποίο θα έρθει και προς τη Βουλή, για να δούμε πώς μπορούμε να ενισχύσουμε περισσότερο το ρόλο του δικτύου των εμπορικών μας ακολούθων, που τώρα είναι ενσωματωμένο στο Υπουργείο Εξωτερικών. Το συζητάμε και μαζί τους, αλλά πάνω από όλα πρέπει να υπάρξει μία κεντρική κατεύθυνση, διότι τα χρόνια που πέρασαν, ναι μεν έγινε δουλειά, αλλά όχι στο βαθμό που θα θέλαμε. Είναι, όσο κι αν αυτό ηχεί παράδοξο για την εποχή μας, ελκυστική η Ελλάδα οικονομικά μέσα από την κρίση και για επενδύσεις και για εξαγωγές. Όλα αυτά τα προγράμματα του Invest in Greece, εάν συνδυαστούν και με τις πολιτικές των εμπλεκόμενων Υπουργείων, μπορούν να δώσουν θετικά αποτελέσματα. Επίσης να σημειώσουμε ότι μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2012, η αύξηση των εξαγωγών πλησίασε το 7,1%, ιδιαίτερα ενθαρρυντικό, που αναλογούσε σε περίπου8,4 δισεκατομμύρια.
Για τη Ζουράφα, τόσο διπλωματικά όσο και επιχειρησιακά, γίνονται όλα εκείνα που πρέπει να γίνουν για να μην υπάρχει κανένα ζήτημα εκεί.
Αυτά σε γενικές γραμμές με βάση τις ερωτήσεις που τέθηκαν. Πριν κλείσω και αφού σας ευχαριστήσω και πάλι, θέλω να σας πω ότι εδώ θα είμαστε συχνά να συζητούμε. Μη διστάζετε, κύριε Πρόεδρε, εφόσον η Επιτροπή το θέλει, να μας καλείτε για ενημέρωση, όπως θα ήθελα για μία ακόμα φορά να πω κάτι που ήδη έχει ξεκινήσει, ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις είναι ευπρόσδεκτες στο Υπουργείο, ήδη έχει έρθει και ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Ανεξάρτητοι Έλληνες και η Δημοκρατική Αριστερά, γιατί όχι και τα άλλα πολιτικά κόμματα, για μία πιο εξειδικευμένη, πιο λεπτομερή ενημέρωση. Διότι αντιλαμβάνεστε, δε χρειάζεται να σας το πω, εδώ θα έχετε πλήρη και ειλικρινή ενημέρωση, αλλά και κάποια πράγματα από εκείνα που πρέπει να προστατεύουμε ως Έλληνες πάνω από όλα και ως πατριώτες, μπορούμε να τα συζητούμε εφόσον κι εσείς το θέλετε στο Υπουργείο μας.
Και πάλι σας ευχαριστώ για τη σημερινή συνεργασία κι είμαστε πάντοτε στη διάθεσή σας. Τελειώνοντας, επαναλαμβάνω: μη διστάζετε να μας καταθέτετε πέραν από τις επερωτήσεις και τις ερωτήσεις και τη θεμιτή κριτική στην κυβερνητική πολιτική, και τις ιδέες και τις σκέψεις σας, γιατί αυτό που μας ενώνει είναι η αγάπη για τον τόπο και τίποτα παραπάνω.
Σας ευχαριστώ πολύ.
18 Σεπτεμβρίου, 2012