Παρατίθεται κείμενο από την ενημέρωση του Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, στη Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων του Ελληνικού Κοινοβουλίου.
ΠΡΩΤΟΛΟΓΙΑ
"Να ευχαριστήσω καταρχάς τον Πρόεδρο για την πρόσκληση, σας ευχαριστώ και εσάς που ήρθατε για να συζητήσουμε σε μια πρώτη κουβέντα για τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Πρέπει να σας πω ότι δεν έχω έρθει στη Βουλή ποτέ μου, γιατί ακόμα και στις Προγραμματικές Δηλώσεις της Κυβέρνησης απουσίαζα σε ταξίδι στο εξωτερικό, άρα οι ευχαριστίες μου είναι διπλές, γιατί σήμερα είναι η πρώτη φορά που είμαι στον Ναό της Δημοκρατίας. Έχω να σας πω ορισμένες σκέψεις για την εξωτερική πολιτική, οι περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν, έτσι και αλλιώς, στον δημόσιο χώρο - ορισμένες ειδικές πληροφορίες δεν είναι για τον δημόσιο χώρο.
Θα έλεγα ότι το πρώτο ευχάριστο από τις έξι εβδομάδες, κατά τις οποίες είχα την τιμή να είμαι Υπουργός Εξωτερικών της παρούσας Κυβέρνησης, είναι η άνοδος της σημασίας της εξωτερικής πολιτικής. Η εξωτερική πολιτική είναι ένας τομέας δράσης πολιτικής, που θα έλεγα ότι τα τελευταία πέντε χρόνια υποχώρησε πάρα πολύ ως προς τη σημασία της, την προβολή της, τη δημόσια εμφάνισή της και το βαθμό που υπήρξε αντικείμενο δημόσιων συζητήσεων.
Το πρώτο πράγμα που προσπάθησα να κάνω ως Υπουργός Εξωτερικών για διαπραγματευτικούς λόγους ήταν να λάβω μέτρα, ώστε να μετακινηθεί η θεματολογία από τα της οικονομίας αποκλειστικά - και μάλιστα μίας οικονομίας με νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις - σε μία πολιτική αντίληψη των πραγμάτων που συνδέεται και με τη γεωπολιτική θέση. Να υπογραμμίσει κανείς τις επιπτώσεις όλων αυτών των πολιτικών που έχουν επιβληθεί στη χώρα την τελευταία πενταετία, σε ό,τι αφορά τη γεωπολιτική της θέση και το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται και το οποίο χαρακτηρίζεται από μία μεγάλη ρευστότητα. Το περιβάλλον χαρακτηρίζεται από μία ρευστότητα, τόσο αν πάρει κανείς μία γραμμή κάθετη Ρωσία - Ουκρανία - Δυτικά Βαλκάνια- ανατολική Μεσόγειο- Μέση Ανατολή και Βόρειο Αφρική, όσο και αν περιγράψει το φαινόμενο πιο απλά ως ένα «τρίγωνο» (Ουκρανία –Λιβύη- Μέση Ανατολή) αστάθειας και αποσταθεροποίησης από σειρά δυνάμεων, στο κέντρο του οποίου βρίσκεται η Ελλάδα, η οποία στον βαθμό που σταθεροποιείται και λύνει τα προβλήματά της, μεταφέρει έστω και μικρά κύματα σταθεροποίησης στην περιοχή, απ’ ότι να συμβεί το αντίστροφο, να αποσταθεροποιηθεί η χώρα κάτω από τις πιέσεις από την περιοχή.
Είναι γνωστές αυτές οι απόψεις μου. Βγήκαν, όμως, προς τα έξω με ένα περίεργο τρόπο και διαστρεβλώθηκαν συστηματικά στο διεθνή τύπο και μερικοί τις σχολίασαν με βάση το διεθνή τύπο, αλλά αυτό δεν έχει καμία σημασία εδώ.
Η δεύτερη μεγάλη μετακίνηση, δηλαδή, συμπλήρωση μίας οικονομικής διαπραγμάτευσης ήταν με μία πολιτική διαπραγμάτευση και με μία ανάλυση των γεωπολιτικών εξελίξεων, που συνέβη τις έξι τελευταίες εβδομάδες και είναι ένας προσανατολισμός της Ε.Ε. αποκλειστικά στον Βορρά. Όταν πρωτοπήγα, μετά από πάρα πολλά χρόνια που πήγαινα ως υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών, σε Σύνοδο Υπουργών Εξωτερικών ήταν η δομή και η σύνθεση του για μένα καινούργια, γιατί είχε ένα ειδικό βάρος η συζήτηση που γινόταν στο πρώτο Συμβούλιο γύρω από τις τρεις βαλτικές χώρες, τις χώρες του Βίζεγκραντ και τις τέσσερις σκανδιναβικές, αλλά περισσότερο τη Σουηδία και τη Βρετανία. Στο Συμβούλιο αυτό αποκλειστικό θέμα συζητήσεων ήταν η κατάσταση στην περιοχή Ρωσίας - Ουκρανίας και η αστάθεια που προκαλείται από κει και η πολιτική των κυρώσεων.
Πρέπει να σας πω ότι κάθισα και μέτρησα, ότι στα 15 τελευταία Συμβούλια Υπουργών Εξωτερικών το κύριο αντικείμενο συζήτησης ήταν η κρίση στην Ουκρανία. Δεν υπήρχε καμία συζήτηση για τα ζητήματα της Μέσης Ανατολής και του Νότου και των συνεπειών που είχαν οι πολιτικές επιλογές συγκεκριμένων χωρών - κρατών στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Η δική μας γνώμη ως Κυβέρνηση, αλλά και η δική μου, ήταν ότι το να συζητάμε συνεχώς για Ρωσία – Ουκρανία είναι μία θεματολογία ειδικού ενδιαφέροντος εξωτερικής πολιτικής. Όμως, η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική είναι, επίσης, ζητήματα ειδικού ενδιαφέροντος και, ιδιαίτερα, για το Νότο στην εξωτερική πολιτική, αλλά που συνδέονται και με ορισμένα φαινόμενα εσωτερικής πολιτικής, όπως είναι οι τζιχαντιστές και οι επιθέσεις που είδαμε στην Κοπεγχάγη, τις Βρυξέλλες και το Παρίσι.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το Υπουργείο Εξωτερικών ανέλαβε δύο πρωτοβουλίες, στα πλαίσια των περιορισμένων δυνατοτήτων μας και οικονομικών χωρητικοτήτων που διαθέτουμε. Η πρώτη ήταν ειδικά μέτρα για τη Μαριούπολη και την προστασία του πληθυσμού εκεί. Ειδικά μέτρα βοήθειας.
Πρέπει να σας πω, ότι η Μαριούπολη είναι, σχεδόν, αποκλεισμένη. Έχει 300 ελληνικά διαβατήρια και άλλους 300 πολίτες που συνδέονται με κατόχους ελληνικών διαβατήριών. Είμαστε το μόνο Κράτος που διαθέτει Προξενείο εκεί και, άρα, υπάρχουν διπλωματικές αρχές και άμεση εικόνα. Στη Μαριούπολη δεν υπάρχει πρόσβαση από το λιμάνι. Είναι καταστραμμένο και αβαθές και δεν μπορεί να αράξει πλοίο. Το αεροδρόμιο της είναι, επίσης, κατεστραμμένο, όπως κατεστραμμένη είναι και η σιδηροδρομική γραμμή της, τουλάχιστον στα πρώτα 110 χιλιόμετρα από τη Μαριούπολη προς τα ενδότερα της Ουκρανίας. Παρ’ όλα αυτά, μπορέσαμε να στείλουμε και οικονομική βοήθεια και βοήθεια σε υγειονομικό υλικό, ιδιαίτερα για τον υγειονομικό σταθμό της Μαριούπολης που χρειαζόταν νέο ακτινογραφικό μηχάνημα και άλλου είδους μηχανήματα. Περάσαμε, επίσης, φαρμακευτική και οικονομική βοήθεια.
Να σας πω, ότι είχαμε και έξι νεκρούς ομογενείς. Οι ομογενείς είναι, περίπου, 120.000 στο κέντρο της Μαριούπολης και στα χωριά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Προξενείου στο κέντρο της Μαριούπολης οι ομογενείς ήταν 37.000. Έχουν μείνει, περίπου, 30.000, καθώς 7.000 έχουν φύγει προς την κατεύθυνση του Ροστόφ. Δεκαεπτά από τα τριάντα πέντε χωριά έχουν καταληφθεί από τους «φεντεραλιστές» ή «σεπαρατιστές» που έχουν ένα προσανατολισμό προς τους ρωσόφωνους. Τα υπόλοιπα απέχουν 10 χιλιόμετρα από τις μάχες κοντά στη Μαριούπολη, με βάση την εικόνα που έχουμε από τις δικές μας αρχές και όχι από το διεθνή παράγοντα. Η πρώτη μας πρωτοβουλία, λοιπόν, ήταν για τη Μαριούπολη. Υπάρχουν σχέδια εκτάκτου κρίσης, στρατιωτικά και δημόσιας τάξης, τα οποία, βέβαια, μένει να αποδειχτεί στην πράξη πόσο καλά είναι οργανωμένα. Προς το παρόν, η βοήθεια δίνεται παρά τις ειδικές συνθήκες, που είπα προηγουμένως.
Η δεύτερη πρωτοβουλία μας αφορά τους χριστιανικούς πληθυσμούς στη Μέση Ανατολή ως ένα στοιχείο των γενικών αρχών και αξιών που έχουμε ως ευρωπαϊκή χώρα, που αφορά την πολυπολιτισμικότητα, την πολυθρησκευτικότητα και την πολυεθνικότητα της περιοχής. Πρόκειται για κοινότητες, οι οποίες υπάρχουν εδώ και 2015 χρόνια θα μπορούσε να πει κανείς, οι οποίες υφίστανται πολλαπλές επιθέσεις και καταστροφές από την πλευρά δυνάμεων που κινούνται εκεί, που είναι αδυσώπητες, σκληρές, όπως σκληρές είναι και οι δύο δυνάμεις που κινούνται γύρω από τη Μαριούπολη. Η πρωτοβουλία μας έχει εξελιχθεί σε μία πρωτοβουλία συντονισμού με Κύπρο, Ιταλία, Γαλλία και Ολλανδία. Έχουμε κάνει συνεννόηση με χώρες ισλαμικές, δηλαδή, μουσουλμανικές που έχουν μουσουλμανικό πληθυσμό και όχι ισλαμικό καθεστώς, για να μην παρεξηγηθώ. Έχουμε κάνει συνεννόηση με όλες τις Εκκλησίες, τα Ορθόδοξα Πατριαρχεία, την Καθολική Εκκλησία, την Προτεσταντική Εκκλησία, ραβίνους και μουσουλμάνους ηγέτες από την Αίγυπτο μέχρι και την Ευρώπη.
Επίσης, έχουμε ετοιμάσει ένα κείμενο, το οποίο συμφωνήσαμε μαζί με τους εταίρους που έχουμε πάρει αυτήν την πρωτοβουλία και αποβλέπουμε το Μάιο να κάνουμε μία Διεθνή Συνδιάσκεψη, που θα θέσει στο επίκεντρο της προσοχής αυτούς τους πληθυσμούς, αλλά και την πολυεθνικότητα, την πολυθρησκευτικότητα και την πολυπολιτισμικότητα που υποστηρίζουμε σε ό,τι αφορά αυτές τις περιοχές.
Επίσης, ετοιμάζουμε -για να ξέρετε για την Επιτροπή- αλλαγές στο Υπουργείο Εξωτερικών, προσωρινά μικρές, τις οποίες υπολογίζω ότι θα τις φέρουμε την άλλη εβδομάδα. Τις έχουμε έτοιμες και πρέπει να τις δει το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ακόμα. Είναι η ανασύσταση του Επιστημονικού Συμβουλίου στο Υπουργείο Εξωτερικών, η ανάγκη να έχουμε έναν ειδικό φορέα που να συσσωρεύει και να εξετάζει μακροπρόθεσμα ειδικού τύπου νομικά ζητήματα, είναι η αναδιοργάνωση του ΕΚΑΣ –είναι το παλιό Κέντρο Ανάλυσης και Σχεδιασμού- το οποίο δεν λειτουργεί ουσιαστικά. Το ΕΚΑΣ πιο πολύ, όπως θα γνωρίζετε και εσείς, αναθέτει μελέτες και παράγει ένα δελτίο, δεν παράγει υποστηρικτική δουλειά σε επάρκεια και αυτό μένει να αποδειχθεί αν μπορούμε να το εξασφαλίσουμε. Επίσης, μια μικρή τροποποίηση του νόμου του Οργανισμού του Υπουργείου Εξωτερικών και περί απορρήτων, με την πρόταση να δημιουργηθεί τριμελής επιτροπή κοινοβουλευτική που θα ελέγχει τα απόρρητα του Υπουργείου Εξωτερικών, ώστε να μην είναι στη χρήση του Υπουργού χωρίς άλλον έλεγχο ουσιαστικό, γιατί ο υπηρεσιακός είναι σχετικός.
Όσον αφορά τη χώρα, πιστεύουμε ως Κυβέρνηση ότι η χώρα έχει ειδικές και ευρύτερες δυνατότητες. Είναι μια χώρα ευρωπαϊκή, που διαθέτει πολιτισμικούς, θρησκευτικούς, ιστορικούς δεσμούς και παραδόσεις με τις αναδυόμενες χώρες, όπως είναι η Βραζιλία, η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία και οι χώρες αυτές διαθέτουν ισχυρή παρουσία στο διεθνές οικονομικό και πολιτικό στερέωμα. Δεν υπήρξε η χώρα μας ποτέ μια αποικιοκρατική δύναμη, για να υπάρχουν ενδοιασμοί αυτών των κρατών απέναντί μας.
Δεν λέμε ότι μετακινούμε το γεωγραφικό τόπο και πολιτικό χώρο της χώρας μας, αλλά πιστεύουμε ότι μπορούμε να ακολουθήσουμε και να συμβάλουμε και σε μια εθνική πολιτική απέναντι σε αυτά τα κράτη και σε μια πολιτική ευρωπαϊκή. Όπως ξέρετε, προσωπικά, είμαι εχθρός της θεωρίας ότι η Ελλάδα πρέπει να εξευρωπαϊστεί, που υπονοεί ότι κάπου υπάρχει μια Ευρώπη και η Ελλάδα απλώς ακολουθεί. Είμαι οπαδός της ενεργητικής εξωτερικής πολιτικής που σημαίνει ότι η Ελλάδα συμβάλλει, επηρεάζει και παλεύει για τις απόψεις της εντός των διεθνών οργανισμών.
Όσον αφορά τα ειδικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας, είναι γνωστό ότι στο Κυπριακό αυτή τη στιγμή έχουμε μια ειδική κατάσταση, όπου έχουν διακοπεί οι συνομιλίες με ορθή, κατά τη δική μας γνώμη, πρωτοβουλία της κυπριακής κυβέρνησης, λόγω των προκλήσεων της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ. Πιστεύουμε ότι ο ΟΗΕ πρέπει να συμβάλει με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και να επιβάλει το σεβασμό του διεθνούς δικαίου και στην Τουρκία, στην προώθηση ενός διαλόγου για επίλυση του Κυπριακού. Η λύση του Κυπριακού δεν μπορεί να είναι πάρα δίκαιη και οφείλει να λάβει πριν απ' όλα υπόψη της τα συμφέροντα του κυπριακού πληθυσμού, των δύο κοινοτήτων και των τριών μικρών μειονοτήτων, οι οποίες υπάρχουν στην Κύπρο, το διάλογο ανάμεσα τους και όχι δικαιώματα που επικαλούνται δυνάμεις που θέλουν να παραμένουν εγγυήτριες, παρά το γεγονός ότι η Κύπρος είναι μια κυρίαρχη και ανεξάρτητη χώρα.
Όσον αφορά τη FYROM, είμαστε πάντα υποστηρικτές ότι είναι ένα διεθνές ζήτημα η ονομασία της, ότι η κατάληξη του ονόματος πρέπει να είναι erga omnes, για κάθε χρήση, ότι δεν πρέπει να υπάρχουν εκδηλώσεις υπερεθνικισμού και σφετερισμού της Ιστορίας και αλυτρωτισμού και ότι σε αυτή την κατεύθυνση, εμείς τους έχουμε κάνει μια πρώτη πρόταση, την οποία θα την κουβεντιάσουμε τον Απρίλη για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης είναι πρώτα για να λυθούν ορισμένα πρακτικά ζητήματα που υπάρχουν, δεύτερον για να δημιουργηθεί ένα καλύτερο κλίμα εμπιστοσύνης και τρίτον, για να διευκολύνει τις συζητήσεις στον ΟΗΕ, στο βαθμό που κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει δυνατό.
Προτάσεις για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης υπάρχουν καταγεγραμμένες κατά το παρελθόν, με έμμεσο ή άμεσο τρόπο και από τις δύο πλευρές. Έχουμε διατυπώσει έναν πρώτο κατάλογο, τον οποίο βέβαια θα το δώσουμε πρώτα σε εκείνους και το κυριότερο που θέλουμε αυτή την εποχή να δείξουμε είναι ότι τα προβλήματα που συναντά και αντιμετωπίζει η FYROM αυτή την περίοδο, δεν έχουν να κάνουν με την ονοματολογία, όπως υποστηρίζει μεγάλη μερίδα του ξένου παράγοντα, αλλά έχουν να κάνουν με τη λειτουργία ή μη της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου στο εσωτερικό της FYROM, της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Η εκτίμηση του Υπουργείου μας είναι ότι οι πολιτικές ηγεσίες της FYROM, πρέπει να δείξουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη απέναντι στο κράτος δικαίου και απέναντι στους δημοκρατικούς θεσμούς και διαδικασίες και δεν μπορούν να λυθούν με τον τρόπο που προσπαθούν ορισμένοι να τους λύσουν.
Όσον αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως δείχνουν όλα τα αρχεία του Υπουργείου, ουσιαστικά, είναι σε ακινησία. Τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, συζητήθηκαν για τελευταία φορά το 2013. Είμαστε υπέρ της συζήτησης μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, αλλά όχι υπό καθεστώς απειλών. Έχει καταγραφεί μια αύξηση των εναέριων παραβιάσεων. Το 2012 ήταν δύο και το 2014 ήταν τέσσερις. Η αύξηση αυτών των παραβιάσεων αφορά και τα ελληνικά ύδατα και την κατάχρηση αυτών που ορίζει ο διεθνής νόμος, των αβλαβών διελεύσεων και υποστηρίζουμε πάντα, να γίνονται όλες οι συζητήσεις και διαπραγματεύσεις, ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, στη βάση του διεθνούς δικαίου, στη βάση των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, που έχουν προωθηθεί από το 1996 και στη βάση της άρσης του casus belli, που έχει διατυπώσει η Τουρκία εδώ και πολλά χρόνια. Η χρονολογία τους υπερβαίνει όλους τους παρόντες.
Η θέση μας απέναντι στην Τουρκία είναι ότι δεν θα πρέπει να υπάρχουν προκλήσεις, ότι εμείς είμαστε διατεθειμένοι να συζητήσουμε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, τα οποία να μη δυσκολεύουν την επικοινωνία στον ελληνικό χώρο και ανάμεσα στα ελληνικά εδάφη και τα ελληνικά νησιά, που να μην εμποδίζουν τις διεθνείς συγκοινωνίες.
Γενικά, σε αυτές τις έξι εβδομάδες, που είμαι στο Υπουργείο Εξωτερικών, θεωρούμε ότι καλώς πράξαμε και ανοίξαμε τα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής. Καλώς πράττουμε και κινούμε ζητήματα που έχουν μείνει, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, σε πλήρη αδράνεια. Έχουμε ένα πρόβλημα οικονομικό, γιατί ακόμη πληρώνουμε λεφτά από το παρελθόν. Ακόμη και για την Ελληνική Προεδρία, σήμερα, έχω μπροστά μου να υπογράψω, παρόλο που η Ελληνική Προεδρία έχει τελειώσει από το καλοκαίρι του 2014.
Είναι κατανοητό ότι στο Υπουργείο, μέσα στην κρίση και στην ψυχολογία των ανθρώπων υπήρχαν επιπτώσεις. Το προσωπικό του Υπουργείου Εξωτερικών, θα έλεγα ότι είναι το καλύτερο προσωπικό που διαθέτει το Ελληνικό Δημόσιο, πολλοί θεωρούν ότι είναι το καλύτερο Υπουργείο που έχει η χώρα, σε σχέση με άλλα Υπουργεία. Παρόλα αυτά και τα οικονομικά προβλήματα και ο χειρισμός πάρα πολλών προβλημάτων, επέδειξαν ότι θα μπορούσαν να έχουν λειτουργήσει πολλά πράγματα στο Υπουργείο Εξωτερικών διαφορετικά και κατά τη προσωπική μου γνώμη, η αδράνεια και η μη ανάληψη πρωτοβουλιών στα μεγάλα μας προβλήματα, δεν βοηθάει, διότι στη διεθνή και εξωτερική πολιτική δεν υπάρχουν status quo. Υπάρχουν υποχωρήσεις, αποκαταστάσεις ή θετικές ενέργειες που με πρωτοβουλίες, εμφανίζουν νέες δυνατότητες λύσεων, συνεννοήσεων.
Αυτά, κύριε Πρόεδρε, ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. Θα με συγχωρέσετε για το χαμηλό του τόνου, διότι είμαι άρρωστος, όπως ξέρει και ο Πρόεδρος, εδώ και πολλές εβδομάδες και ταξιδεύω άρρωστος".
ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΑ
"Εγώ ήρθα στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων, να μιλήσω για ορισμένα πράγματα εξωτερικής πολιτικής. Πρέπει να διευκρινίσω εξ αρχής ότι δεν θα δεχθώ ποτέ προσωπικές επιθέσεις. Επιθέσεις που αφορούν την προσωπικότητά μου και το αν κανείς ανήκοντας σε ένα χώρο κάνει καριέρα. Δεν είμαι πολιτικός καριέρας, έχω επάγγελμα και με ευχαρίστηση το κάνω. Είναι μάλλον το πιο ωραίο επάγγελμα του κόσμου, Καθηγητής Πανεπιστημίου, κακοπληρωμένο, αλλά και ωραίο. Άμα είσαι και Υπουργός χωρίς «βουλευτιλίκι», στο ίδιο επίπεδο είσαι.
Νομίζω ότι αυτή η Επιτροπή μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ την εξωτερική πολιτική. Υπάρχουν και άνθρωποι από όλα τα κόμματα, που ξέρω και γνωρίζω ότι έχουν ισχυρές γνώσεις και ισχυρές ειδικεύσεις.
Κατά συνέπεια, πάντα θα έρχομαι να ακούσω με προσοχή. Και ίσως ένα πρόβλημα είναι ότι την επόμενη φορά που θα έρθω ή θα έρθουν από το Υπουργείο Εξωτερικών, καλό είναι να έχουμε πιο συγκεκριμένο θέμα, διότι εγώ εδώ έχω γράψει 24 σελίδες ερωτήματα. Μπορώ να παρακάμψω όποιο δεν με βολεύει, μπορώ να απαντήσω όποιο με βολεύει. Προσπάθησα κάπως να τα ταξινομήσω, ακούγοντας ταυτόχρονα. Ξέρω ότι όλοι βιαζόσαστε και ζητώ συγνώμη.
Πρώτα απ’ όλα, θέλω να πω τι αντιλαμβάνομαι με την εξωτερική πολιτική σήμερα. Την πρώτη μέρα που ανέλαβα Υπουργός Εξωτερικών, την Τρίτη 27 Ιανουαρίου, που πήγα στο Υπουργείο Εξωτερικών να παραλάβω λόγω του ότι είχαμε διαπραγμάτευση τις επόμενες δύο μέρες, συνάντησα μία παράδοση της Ε.Ε.. Ποια ήταν η παράδοση; Ότι έβγαλε μια ανακοίνωση όπου συμπεριελάμβανε και την Ελλάδα μέσα, χωρίς η ελληνική κυβέρνηση που ήταν εκλεγμένη τρεις μέρες, να έχει ερωτηθεί.
Για μένα, αυτό συμπυκνώνει όλο το πρόβλημα. Δεν είναι καθόλου αφορισμός όταν την πρώτη μέρα στέλνεις μήνυμα στην Ε.Ε., ότι είναι ένα θεσμικό σύστημα δικαίου και οφείλει να λειτουργεί στη βάση αυτού του θεσμικού συστήματος, ήτοι σε ζητήματα που απαιτείται ομοφωνία θα υπάρχει ομοφωνία.
Μας πήρε τηλέφωνο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με μια τρομερή πρόταση, την οποία επίσης συνήθιζε να κάνει, όπως μας είπε: να βάλουμε προηγούμενη ημερομηνία, ώστε να εμφανίζεται ότι βγήκε ομόφωνα με την προηγούμενη κυβέρνηση, η οποία επίσης δεν ερωτήθη και, κατά συνέπεια, υπάρχει ζήτημα διαφωνίας.
Αυτό είναι το πρώτο θέμα. Εδώ η αποκατάσταση της ισότητας και της ίσης παρουσίας της χώρας στους διεθνείς θεσμούς δεν είναι αφορισμός και σημαίνει ότι δεν έχουμε καταλάβει τι έχει συμβεί σε αυτόν τον τόπο.
Επίσης, δεν έχουμε καταλάβει τι είχε συμβεί. Άκουσα πάρα πολλούς να με ρωτούν περί απομόνωσης.
Εγώ θα σας πω ότι, όταν πήγα σε πρωινή συνεδρίαση του Συμβουλίου των Υπουργών, αυτό που ήταν το αναμενόμενο ήταν να βρεθεί απομονωμένη η Ελλάδα, διότι είχα προειδοποιήσει από την Αθήνα, ότι δεν πρόκειται να εγκρίνουμε τις τομεακές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας και μην το θεωρείτε καθόλου τρίτης κατηγορίας πράγμα. Διότι, στα ψηφίσματα που εκπόνησαν, πρόσθεταν ένα, δύο ή τρία πρόσωπα, τα οποία δεν ήταν η ποιοτική αλλαγή κατά την εκτίμηση της ίδιας της Ρωσίας, αλλά απλώς ήταν τομεακές κυρώσεις, που σήμαινε όλους τους τραπεζικούς τομείς, ολόκληρους τομείς βιομηχανίας κλπ. Αυτοί ούτε εγκρίθηκαν τότε, ούτε εγκρίθηκαν σήμερα, για να είμαι σαφής. Στο τέλος της συζήτησης βρέθηκαν οι Βρετανοί μόνοι τους να προβάλουν επί μιάμιση ώρα βέτο. Εγώ δεν θεωρώ απομόνωση της χώρας το να πείθουμε για την ανάγκη ενός συμβιβασμού.
Έμειναν στην αρχή οι Πολωνοί με τις τρεις Βαλτικές χώρες και τους Βρετανούς, οι Πολωνοί με τις τρεις Βαλτικές έκαναν πίσω και στο τέλος οι Βρετανοί έμειναν μόνοι τους. Επί μιάμιση ώρα έγινε μια συζήτηση, υπήρξαν συμβιβαστικές προτάσεις από τη Γερμανία και τη Γαλλία σε μια κοινή τους πρόταση. Η Μογκερίνι δεν το δέχθηκε, διότι θα ήταν υποβάθμιση της Προεδρίας, και, στο τέλος, έκανε μια συμβιβαστική πρόταση, που ήταν η εξής φράση: «Υιοθετούμε τις ελληνικές προτάσεις».
Εγώ θεωρώ ότι αυτό δεν είναι πολιτική απομόνωσης. Αυτή η φράση που ακούστηκε για απόλυτη απομόνωση, σημαίνει ότι διαβάζουμε περισσότερο τις ελληνικές εφημερίδες.
Δεύτερον, αυτή η ισοτιμία σημαίνει ότι, σε κάποιους οι οποίοι είχαν συνηθίσει να έχουν εξαρτημένα αντανακλαστικά, δεν αρέσει. Τι να κάνουμε, δεν θα τους αρέσουμε. Θα πρέπει να συνηθίσουν το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει εξωτερική πολιτική με δική της φωνή, θεωρεί τη φωνή της στοιχείο, το οποίο πρέπει να συνδιαμορφώνει την τελική απόφαση και όχι στοιχείο που πρέπει να ακολουθεί την απόφαση και να αποδεικνύει ότι είναι «καλό και υπάκουο παιδί». Αυτός είναι ο βασικός προσανατολισμός, η αποκατάσταση της φωνής της χώρας και της ισότιμης παρουσίας της.
Τρίτον, για την αδράνεια που ειπώθηκε πριν. Να το εξηγήσω. Ασφαλώς, π.χ. η κυβέρνηση που πέρασε είχε αναπτύξει σχέσεις με την Κίνα, σε επίπεδο Πρωθυπουργού, ασφαλώς είχε αναπτύξει σχέσεις με τα ελληνοτουρκικά συμβούλια. Όμως, η Τουρκία από το 2011 βάζει ζήτημα πεδίων βολής και το 2013 έστειλε σημειώματα γι’ αυτό. Το Δεκέμβρη του 2013 ήταν έτοιμη να ανακηρύξει το πεδίο βολής και δεν το ανακήρυξε σε συνεννόηση με την Αθήνα, θέμα που αφέθηκε να συζητηθεί μετά τις εκλογές.
Από το 2011 όμως, δεν υπάρχει ουσιαστική απάντηση απέναντι στους Τούρκους, παρά μόνο στο τέλος, αυτή η συμφωνία να ανακηρυχθεί μετά τις εκλογές. Αν αυτό θεωρείται εθνική πολιτική, να με συγχωρείτε, αλλά εγώ έχω ενδοιασμούς.
Η ανάγνωση, όμως, που κάνω των ελληνοτουρκικών σχέσεων από αυτή τη σκοπιά, είναι ότι τις τελευταίες δεκαετίες η Τουρκία προσπαθεί να προσθέτει θέματα στην ατζέντα της διαπραγμάτευσης, τα οποία όμως δεν είναι τρίτα θέματα. Είναι θέματα που είναι δικαιώματα, που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο για την Ελλάδα. Αυτά τα θέματα, η Τουρκία τα ανάγει αρχικά σε «γκρίζες ζώνες» ή σε αμφισβητούμενα πράγματα και μετά μας καλεί σε μια διεθνή διαπραγμάτευση, για να τα διαπραγματευτούμε. Αυτό έχει συμβεί με τα πεδία βολής.
Η Ελλάδα έχει τρία πεδία βολής, τα οποία είναι νόμιμα και η προσέλευση προς τα πεδία βολής και η αναχώρηση πλοίων ή αεροπλάνων είναι νόμιμη.
Η Τουρκία έχει δύο πεδία βολής, τα οποία αξιολογούμε ότι δεν είναι νόμιμα. Σε αυτά τα δύο, για να εξισορροπήσει σε μελλοντική διαπραγμάτευση περί πεδίων βολής, πρόσθεσε και ένα τρίτο πεδίο βολής. Το πρώτο ήταν στα χωρικά ύδατα της Σκύρου. Κατόπιν αυτό το μετακίνησε προς τα διεθνή ύδατα και στην τελευταία νότα που έβγαλε, το έκανε κωνικό, όπου στον κώνο συμπεριελάμβανε και τη Λήμνο. Η Λήμνος είναι έδαφος. Είναι σαν να συμπεριλάβουν οι Ρώσοι ή οι Αμερικάνοι σε μία νότα με Navtex, ότι οι περιοχές της Καλιφόρνιας αποτελούν πεδίο βολής. Αυτά είπα στους Αμερικάνους, που μου είπαν: «Βρείτε τα μεταξύ σας». Αυτά είναι πέρα από κάθε διαπραγμάτευση και δεν επιτρέψαμε να τα βάλουν.
Η Τουρκία είχε συνηθίσει να ερωτάται κάθε φορά: «Μήπως κάνατε λάθος;». Απαντούσε κατά το δοκούν: «Κάναμε λάθος, το παίρνουμε πίσω» ή «Δεν κάναμε λάθος και ελάτε να το διαπραγματευτούμε», ή έλεγαν : «Φεύγω από τη Λήμνο και πάω στα ελληνικά χωρικά ύδατα, Σκύρο, Λήμνο κλπ. και αρχίζω τη διαπραγμάτευση σε καινούργιες γκρίζες ζώνες». Η τακτική της Τουρκίας είναι να συσσωρεύει προβλήματα πάνω στα αυτονόητα δικαιώματα που διαθέτουμε από το διεθνές δίκαιο.
Το Υπουργείο Εξωτερικών αποφάσισε σε συνεννόηση με τον Πρωθυπουργό, και μόνο μεταξύ μας, να πάει σε μια άλλη τακτική. Να το διεθνοποιήσει αμέσως το ζήτημα, να μην ρωτήσει τους Τούρκους εάν είναι λάθος ή σωστό, ή τι εννοούνε, και βρέθηκαν οι Τούρκοι ενώπιον μιας κατάστασης, που έπρεπε να εξηγήσουν σε διεθνείς οργανισμούς τι εννοούνε, ότι είναι πεδίο βολής οι περιοχές της Λήμνου.
Θα μου πείτε, έκανα λάθος; Θα μου πείτε, ότι μας δοκίμαζαν; Θα μου πείτε, ότι συσσώρευαν;
Η ουσία είναι ότι πρώτη φορά η Τουρκία μετά από δεκαετίες τα μάζεψε.
Τα μάζεψε μόνιμα; Όχι. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αν θεωρήσει σκόπιμο να φτιάξει κάτι πιο καλά, πιο οριοθετημένο, θα το κάνει, θα το προσπαθήσει.
Αποτελεί ηθικό πλεονέκτημά μας στις διαπραγματεύσεις που έρχονται το γεγονός ότι αναγκάστηκαν να το πάρουν πίσω και είναι άλλο ένα στοιχείο μιας πολιτικής ισότητας απέναντι στο διεθνές δίκαιο και απέναντι στους διεθνείς οργανισμούς".
(Ερώτηση εκτός μικροφώνου)
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ: "Δεν ξέρω τι συνηθίζεται. Εγώ αποδέχομαι να έρθω μια φορά και να κάνω μια κουβέντα για τα πεδία βολής και να περιλάβουμε και τους χάρτες".
(Ερώτηση εκτός μικροφώνου)
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ: "Πήγαμε και στο ΝΑΤΟ. Οι κάτω μας είπαν, ότι είναι μεταξύ σας οι διαφορές. Ο Γενικός Γραμματέας είπε ότι εδώ υπάρχει ζήτημα, στους Τούρκους, αλλά ….".
(Ερώτηση εκτός μικροφώνου)
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ: "Κάνετε μεγάλο λάθος, κ. Κουμουτσάκο, δεν παρακολουθείτε με προσοχή, λυπάμαι που το λέω. Τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης τα είχαμε προτείνει δύο μέρες πριν στην Τουρκία, πριν κάνουν αυτή την πράξη τους".
(Ερώτηση εκτός μικροφώνου)
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ: "Αν είδατε δεν μίλησα και ως οφείλω ως Υπουργός Εξωτερικών ούτε μια στιγμή, ούτε πριν, ούτε στη διάρκεια, ούτε μετά την κρίση, διότι δεν είμαι διατεθειμένος να παραδώσω στη δημοσιότητα τα πλεονεκτήματα που απέκτησα στη διαπραγμάτευση. Τα έχω για την διαπραγμάτευση".
(Ερώτηση εκτός μικροφώνου)
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ: "Δεν έχω καμία αντίρρηση, κ. Κουμουτσάκο. Απλώς σας λέω ότι ανακοινώσαμε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, είμαστε διατεθειμένοι να κουβεντιάσουμε τον Απρίλιο και μας εκβίαζαν εδώ και τώρα να κουβεντιάσουμε και μας έβγαλαν τα πεδία βολής. Τους σταμάτησαν τα πεδία βολής, έπεσε και ο εκβιασμός στο πώς θα διαπραγματευτούμε τα ΜΟΑ.
Είναι, όμως, χαρακτηριστικό, και σε βάρος της Τουρκίας, ότι δύο μέρες αφότου ανακοινώσαμε σε όλους τους διεθνείς παράγοντες ότι θα πάμε τελικά για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, δύο μέρες μετά πήραν τα μέτρα που πήραν οι Τούρκοι για να μας εκβιάσουν και να συσσωρεύουν προβλήματα στην επικείμενη διαπραγμάτευση. Νομίζω, λοιπόν, ότι καλά ισχυριστήκαμε. Αυτή είναι η γνώμη μου και η πεποίθησή μου.
Επιστρέφω στη συζήτηση που είχαμε για την ΕΕ και εδώ μου κάνει μια εντύπωση. Η μια σκέψη είναι, ότι ή προσαρμόζεστε ή φεύγετε. Εγώ γνωρίζω από μικρό παιδί, όπως μου έλεγε ο πατέρας μου, ότι «η καμήλα έχει άνοδο ή κάθοδο, έχει και ίσιο δρόμο».
Εμείς στην ΕΕ θέλουμε να είμαστε, θα μείνουμε, αλλά θα μείνουμε με τους όρους και τα δικαιώματα που μας δίνουν οι συνθήκες και τα προαπαιτούμενα της ισοτιμίας, της ισότητας της χώρας, όπου δεν μπορούν να λαμβάνονται αποφάσεις για τη χώρα εν αγνοία της και εν απουσία της.
Έχουν φτιαχτεί πάρα πολλοί παράλληλοι οργανισμοί, οι οποίοι συζητάνε μεταξύ τους πώς θα μας πιέσουν, π.χ. για την FYROM, για την Τουρκία, για το Κυπριακό κλπ. Αυτά πρέπει να τελειώνουν. Ουδείς στην ΕΕ έχει πλέον δικαιώματα από οποιαδήποτε άλλη χώρα για να την πιέζει σε ειδικού ενδιαφέροντος δικά της ζητήματα. Ουδείς πίεσε τις βαλτικές χώρες για το πώς θα λύσουν τα ζητήματα των μειονοτήτων στο εσωτερικό τους, έχουν ρωσόφωνη μειονότητα ή κοινότητα, 15% - 20% - 30%, που δεν έχουν και δικαίωμα ψήφου.
Αυτοί πού βρήκαν το δικαίωμα να μας ορίζουν από το πρωί έως το βράδυ για τα δικά μας; Αυτά πρέπει να κοπούνε, και σε αυτό θέλω αυτή την Επιτροπή και το Κοινοβούλιο συμπαραστάτη, δεν τους θέλω απέναντι ούτε όταν διεκδικούμε το δικαίωμα της γνώμης, το δικαίωμα να μην λαμβάνονται αποφάσεις χωρίς εμάς.
Να σας πω και για τους συμμάχους μας, τους δυτικούς. Εμείς έχουμε καταστήσει σαφές σε όλους τους δυτικούς συμμάχους, ότι δεν μπορεί η μόνιμη επωδός να είναι, «η Ελλάδα πρέπει να υποχωρεί προκειμένου να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της Τουρκίας». Αυτό είναι τελειωμένο. Δεν μπορεί να ζητάνε από την Ελλάδα - πέρα από τη σχέση μας με τη Ρωσία και γενικότερα την εξωτερική μας πολιτική - κυρώσεις προς τρίτες χώρες και ταυτόχρονα ο κερδισμένος από αυτές τις κυρώσεις στις διεθνείς αγορές να είναι η Τουρκία. Δεν μπορεί να μας λένε, ότι ο αγωγός που θέλουμε να φτάσει μέχρι τα ελληνικά σύνορα δεν μπορεί να αναπτυχθεί, αλλά να φτάνει 2.000 χιλιόμετρα μέσα σε ένα κράτος νατοϊκό κ.ο.κ.
Δεν υπάρχει περίπτωση να δεχθεί η ελληνική εξωτερική πολιτική τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά. Το να κρατάς τις συμμαχίες σου δεν σημαίνει να υποκλίνεσαι. Το να θέλεις να ανήκεις σε διεθνείς οργανισμούς δεν σημαίνει υποταγή σε αυτόν που έχει τον κύριο λόγο σε αυτόν τον διεθνή οργανισμό. Αυτό θα πρέπει να το συμφωνήσουμε από την αρχή.
Εάν η απαίτηση είναι να είμαστε καλά παιδιά, να περιμένουμε να μας στείλουν τις αποφάσεις τους, να τις υπογράφουμε και να μας θεωρούν έτσι αξιοπρεπείς, αυτό για μένα δεν είναι αξιοπρέπεια, είναι υποταγή. Τέτοια, λοιπόν, εξωτερική πολιτική δεν πρόκειται από εμένα και από την κυβέρνηση αυτή να βρει υποστήριξη.
Τώρα, σχετικά με τη FYROM, είναι ένα πρόβλημα που δεν το δημιούργησε η Αριστερά και μάλιστα θα έλεγα ότι η Αριστερά ακολούθησε μια πάρα πολύ υπεύθυνη πολιτική σε όλες τις παραλλαγές που εγώ γνωρίζω απέναντι στο ζήτημα αυτό.
Δεν λέω ότι το ζήτημα του ονόματος δεν παίζει ρόλο, επειδή μπορεί να γίνει μια παρανόηση στις διατυπώσεις που κάνω. Ασφαλώς παίζει ρόλο, αλλά μεθοδολογικά, επιστημολογικά θα έλεγα, ξέρουμε ότι ένα όνομα ή μια ονομασία συμπυκνώνει σειρά από άλλα προβλήματα.
Το πρόβλημα, λοιπόν, που συμπυκνώνεται πίσω από το όνομα είναι ο αλυτρωτισμός. Δεν είναι, δηλαδή, το όνομα από μόνο του, αλλά έχει αλυτρωτισμό. Δεν είναι ο αλυτρωτισμός επίσης από μόνος του, αλλά αυτό είναι ένα σύμπλεγμα.
Τι πρέπει να κάνουμε; Να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε καλύτερες καταστάσεις. Το καθεστώς, η κυβέρνηση της FYROM βρίσκεται σε οξυμένες δυσκολίες με την αντιπολίτευση και ξέρουμε ότι η Βουλή δεν λειτουργεί όπως πρέπει να λειτουργεί. Το κράτος δικαίου και το κράτος δημοκρατίας στη FYROM δεν λειτουργεί. Πρέπει να βρούμε δρόμο να καλυτερεύσουμε την ατμόσφαιρα ανάμεσα στις κοινωνίες μας.
Η κοινωνία της FYROM πιστεύει ότι θέλουμε να την διαλύσουμε. Όχι όνομα, όχι αλυτρωτισμό, αλλά να διαλύσουμε την ίδια την FYROM. Εγώ τέτοια άποψη δεν την έχω, ούτε νομίζω ότι υποστηρίζεται από κανέναν. Επίσης, ορισμένοι πιστεύουν ότι θέλουμε να εξοντώσουμε την ύπαρξη της FYROM. Εμείς ούτε αυτό το πιστεύουμε και ούτε το διεκδικούμε. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να βρούμε ένα modus vivendi για το πώς θα αρχίσουμε έναν διάλογο με τη χώρα αυτή. Πώς αρχίζεις το διάλογο με μια χώρα; Ποια είναι η εμπειρία της δεκαετίας του ΄90; Σημαίνει, ότι ο διάλογος αυτός θα λύσει τα προβλήματα; Όχι. Κάνεις μια προσπάθεια. Ποιος είναι ο τρόπος που μπορείς να συζητήσεις; Ο τρόπος είναι να φτιάξεις ορισμένα μέτρα εμπιστοσύνης. Εγώ θα σας αναφέρω μόνο ένα -επιτρέψτε μου να μην πω τα άλλα- δεν το έχω ψάξει ακόμα, αλλά δεν έχω ακούσει αντιρρήσεις.
Ζητάνε π.χ. από την FYROM να ανοίξει η δίοδος στις Πρέσπες. Δεν ξέρω εάν θα καταρρεύσει το σύμπαν, εάν ανοίξει μια δίοδος και αναπτυχθεί τουριστικά αυτή η περιοχή. Αυτό είναι ένα ζήτημα που το εξετάζεις. Εάν καταλήξεις ότι το κάνεις -δεν λέω ότι έχει καταλήξει κανείς- διαμορφώνεις στις τοπικές κοινωνίες μια σχέση καλύτερης εμπιστοσύνης, οικονομικών σχέσεων, κοινωνικών σχέσεων και επομένως διευκολύνεις την ατμόσφαιρα. Τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης αφορούν τα χαμηλά ζητήματα και τη δημιουργία καλύτερης ατμόσφαιρας. Είναι γνωστό, ότι τα παρήγαγα στη δεκαετία του ΄90 - γιατί είμαι, επιστημολογικά τουλάχιστον, ένας από αυτούς τους ανθρώπους.
Σχετικά τώρα με την κινητικότητα και την ακινησία, τώρα συγκρίνουμε τον Αναστασιάδη με κάτι άλλο;
Επανέρχομαι, λοιπόν, σε αυτό που έλεγα πριν - και παίρνω παράδειγμα την Κίνα. Ο προηγούμενος πρωθυπουργός κ. Σαμαράς έκανε πάρα πολλές συναντήσεις και ενέργειες όσον αφορά στην Κίνα. Στο Υπουργείο Εξωτερικών πρέπει να διαμορφωθεί ένα σχέδιο, που να τεθεί υπό υπογραφή με την κινεζική ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών, τον Πρόεδρο και τον Πρωθυπουργό ανάλογα με το επίπεδο γύρω από το σχέδιο δράσης. Ανάμεσα σε δύο κράτη για να αναπτυχθούν οι διακρατικές σχέσεις θα πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο δράσης.
Η Διεύθυνση Α10 που περιλαμβάνει όλη την Ασία (Πακιστάν, Αφγανιστάν, Ινδονησία, Ινδοκίνα, Λάος, Καμπότζη, Ιαπωνία), δηλαδή 70 χώρες και αποκούμπια, δεν μπορεί να τρέξει το θέμα της Κίνας, γιατί αυτή δεν είναι πια ανάμεσα στις άλλες δεκάδες ασιατικές χώρες. Η σκέψη μου, λοιπόν, είναι να φτιάξουμε μια διεύθυνση Α12 που θα ασχολείται με την Κίνα.
Δεν θα είναι μόνο Κίνα, γιατί αν φτιάξεις μια διεύθυνση μόνο Κίνα, απαντήστε μου, πού θα βάλεις κάποια άλλα κομμάτια του παζλ. Άρα, θα είναι Κίνα, Βιετνάμ, Κορέα και θα ενσωματώσει και όποια άλλα ζητήματα υπάρχουν.
Αυτό σημαίνει «προσαρμόζομαι στις νέες πραγματικότητες και φεύγω από την αδράνεια», ένα σχέδιο δράσης που δεν υπάρχει από το 2011.
Είναι αλήθεια, ότι θα πάμε ταξίδι στις 26 του μηνός με τον κ. Αντιπρόεδρο στο Πεκίνο, όπου θα τεθούν τα ζητήματα του σχεδίου δράσης και όλα αυτά τα θέματα. Είναι αλήθεια, επίσης, ότι μετά θα ακολουθήσει ταξίδι του Πρωθυπουργού, γιατί αυτό είναι ένα προπαρασκευαστικό ταξίδι, για να κάνει συμφωνίες ή να προωθήσει τις συμφωνίες που υπάρχουν σε αυτόν τον τομέα. Επίσης, ο κ. Πρωθυπουργός στις 8 Απριλίου θα πάει στη Ρωσία και, από όσο γνωρίζω, στις 9 Μαΐου θα πάει ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας.
Σχετικά με τη σχέση του Υπουργείου Εξωτερικών με άλλα υπουργεία. Υπάρχει ένα κλασικό παράδειγμα στις διεθνείς σχέσεις, που λέγεται το μοντέλο Άλισον, ενός καθηγητή του Χάρβαρντ, ο οποίος αναλύει τι συνέβη στην κουβανική κρίση, είναι το πιο κλασικό κείμενο περί κρίσεων. Εκεί αναλύει, πώς μέσα σε μια κρίση, διαφορετικά υπουργεία - μιλάμε για τις ΗΠΑ - συμπεριφέρονται με διαφορετικό τρόπο.
Για ποιο λόγο; Παίζει ρόλο το άτομο, που είναι επικεφαλής, παίζει ρόλο, ίσως, η μία ή η άλλη πολιτική αντίληψη, αλλά παίζει ρόλο και το ίδιο το Υπουργείο, το οποίο διαθέτει διαφορετικό μέσο δράσης. Δηλαδή, αν ρωτήσεις έναν στρατιωτικό, ένα κλασικό μέτρο δράσης είναι στρατιωτικό. Και εσείς και ο κ. Τόσκας, που ξέρω ότι έχετε αλληλοεκτίμηση και όπως γνωρίζετε είναι και στενός μου φίλος, ο στρατιωτικός θα σκεφτεί ποιο στρατιωτικό μέσο μπορεί να χρησιμοποιήσει. Ο διπλωμάτης -και αυτή είναι η ιδιαιτερότητά του- θα πει: ποια διαπραγμάτευση μπορώ να κάνω, ποιο διπλωματικό μέσο μπορώ να χρησιμοποιήσω;
Δεν έχει να κάνει, λοιπόν, με εχθρότητες ανάμεσα σε υπουργεία, δεν έχει να κάνει με δυσλειτουργίες, έχει να κάνει με οπτικές γωνίες και εργαλεία. Από κει και πέρα, η προσωπικότητα κάθε ανθρώπου παίζει έναν ρόλο - εμένα, εάν με έχετε παρακολουθήσει, σε δύο μήνες έχω δώσει μόνο μία συνέντευξη στον ALPHA και θα δώσω μία στο ραδιόφωνο μετά τις 30 του Μάρτη και σε εφημερίδα τον Απρίλη. Θέλω να είμαι λιγομίλητος, άλλο τι μου χρεώνουν, άκουσα κάποια πράγματα και πριν, τα οποία δεν έχω πει έτσι, αλλά είναι μέσα σ' αυτή τη διαδικασία.
Σχετικά με τον συντονισμό. Έχετε δίκιο, όσον αφορά στους διπλωμάτες στα άλλα Υπουργεία. Εμείς ήδη έχουμε συνεννοηθεί και έχουν πάει διπλωμάτες σε μια σειρά από Υπουργεία. Τελευταία, πήγε στο Υπουργείο Πολιτισμού, γιατί μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η πολιτισμική διπλωματία.
Το δεύτερο μέτρο που πήραμε είναι να ορίσουμε συντονιστές. Έχουμε ορίσει συντονιστή για της ελληνογερμανικές σχέσεις, γιατί περνάνε πολλές συμφωνίες από πάρα πολλά υπουργεία, έναν παλιό πρέσβη, τον κ. Ράλλη, που έχει διατελέσει πρεσβευτής στο Βερολίνο. Έχουμε βάλει συντονιστή στα ζητήματα της Ρωσίας και έχουμε βάλει συντονιστή στα ζητήματα της Κίνας. Είμαστε στη διαδικασία για συντονιστή στη Μέση Ανατολή. Προσπαθήσαμε να διεκδικήσουμε στο ευρωπαϊκό επίπεδο μια θέση για τη Μέση Ανατολή, αλλά, όταν ανέλαβα, είχε κλείσει η διαδικασία των υποψηφίων, υπάρχουν εξαιρετικοί ειδικοί στη Μέση Ανατολή.
Να κάνω μια διευκρίνιση. Με το Ιράν έχουμε καλές σχέσεις, συζητάμε, σχέσεις που δεν καταργούν τα εμπάργκο και τις κυρώσεις που υπάρχουν, αυτά γίνονται αντιληπτά και στην Τεχεράνη, οι οποίες όμως αξιοποιούν όλες τις άλλου είδους δυνατότητες. Υπάρχει, επίσης, το γεγονός ότι έχουν αρχίσει κάποιοι να συζητάνε και θέλω να κάνω μια έκκληση.
Δεν μπορεί να μας φαίνεται παράξενο να πάει ο Αναστασιάδης από την Κύπρο ή να πάει ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος στη Ρωσία ή να πάει κάποιος να μιλήσει στην Τεχεράνη και να θεωρούμε ότι έχουμε φύγει από την ενότητα της Δύσης, όταν όλοι οι δυτικοί πηγαίνουν και μας κοροϊδεύουν. Το βασικό ζήτημα για μένα είναι ότι μας ζητάνε πειθαρχημένους, να ακολουθούμε τις αποφάσεις τους και όταν αυτοί αποφασίζουν για μας να μην τους μιλάμε, να μην τους μιλάμε. Όταν αυτοί αποφασίζουν για μας να τους μιλάμε, να τους μιλάμε. Όταν η Τουρκία τους μιλάει, είναι μεγάλη χώρα με δημιουργική εξωτερική πολιτική, όταν η Ελλάδα τους μιλάει, παραβιάζει τη Δύση. Αυτά τα έχω πει και στους δυτικούς μας συμμάχους, δεν γίνεται. Εμείς δεν έχουμε προαιώνιους καβγάδες, εννοώ τα τελευταία 500-1.000 χρόνια, με το Ιράν, δεν έχουμε κάνει 10.000 πολέμους με τη Ρωσία. Οι Κινέζοι μας θεωρούν αδελφό λαό - εγώ ασχολούμαι 45 χρόνια με την Κίνα και τη διδάσκω. Αυτές είναι αβάντες, δεν μπορούν να μας τις απαγορεύουν για να μας τις ξεκόβουν, πρέπει να τις αξιοποιήσουμε.
Είμαστε λοιπόν σαφώς μια δυτική χώρα, που ανήκει στους δυτικούς θεσμούς και έχει «πέσει η ζαριά» να είναι στο μέρος που βρισκόμαστε, αλλά αυτό δεν μας απαγορεύει, ίσα-ίσα οφείλουμε να ανοίγουμε σχέσεις με όλες τις άλλες δυνάμεις και να ανοίγουμε αυτές τις σχέσεις με βάση τα συμφέροντα της χώρας μας και τα συμφέροντα τα ευρωπαϊκά, όπως εμείς τα εννοούμε, όχι όπως τα εννοεί η μία ή η άλλη πρωτεύουσα. Ούτε αυτή μας ρωτάει πώς εννοεί η ίδια τα συμφέροντά της, όταν κάνει εξωτερική πολιτική. Αν μας ρωτήσει, θα τους ρωτήσουμε, να είμαι σαφής.
Θα μείνουν πάρα πολλά ερωτήματα αναπάντητα και ζητώ συγνώμη που δεν μπορώ να απαντήσω σε όλα. Η παράκλησή μου είναι να κάνουμε κύκλους, εγώ θέλω να έρχομαι, δηλαδή το θεωρώ υποχρέωσή μου. Σέβομαι το Κοινοβούλιο, δεν είμαι βουλευτής και δεν πρόκειται να γίνω σε αυτή την ηλικία πια, αλλά νομίζω ότι είναι πάρα πολύ καλό να έρχομαι. Μπορούμε να κάνουμε ίσως και κλειστές τις συναντήσεις, να ακούω απόψεις, να σας λέω στοιχεία, που ορισμένα από αυτά δυσκολεύομαι να πω σήμερα, να έχουμε ειλικρινείς σχέσεις. Εγώ, και με τους ξένους που μιλάω, τους λέω ότι θα μιλήσω με ειλικρίνεια. Δεν μας αρέσει; Ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πέντε - και δεν νομίζω ότι κάνει κακό στη χώρα.
Μπορεί να φωνάζουν οι εφημερίδες, αλλά εγώ θέλω να σας διαβάσω μόνο κάτι για να κλείσω. Είπα ότι η πολιτική που ακολουθούν απέναντι στην αποσταθεροποίηση της χώρας για να μας πιέσουν και να μας εκβιάσουν, γιατί περί αυτού πρόκειται, δημιουργεί άλλον έναν κρίκο σε όλη αυτή την αποσταθεροποίηση που έχει δημιουργηθεί, Ρωσία - Ουκρανία - Λιβύη - Μέση Ανατολή κλπ. και ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι μόνο οικονομικό. Αυτή είναι η δουλειά μου, δεν είμαι Υπουργός Οικονομικών, η δουλειά μου είναι να ανοίγω το θέμα στην πολιτική και στη γεωπολιτική.
Θα σας διαβάσω τι είπε χθες ο Πολωνός Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο οποίος δεν έχει και τις μεγαλύτερες συμπάθειες απέναντί μας, δεν υπήρξαμε «κομψοί» τις τελευταίες ημέρες, για να πω κάτι που ειπώθηκε με τον πιο κομψό τρόπο που υπάρχει.
Ο κ. Τασκ, λοιπόν, λέει στους Πολωνούς και στην Επιτροπή, ότι «η Ελλάδα δεν σχετίζεται μόνο με χρήματα, καθώς υπάρχει και ένα γεωπολιτικό πλαίσιο. Μπορούμε να φανταστούμε μια Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα, στην πολύ εύθραυστη κατάσταση στα Βαλκάνια, με τη Μολδαβία και την Υπερδνειστερία, την Κύπρο και τη Λιβύη; Οι επιπτώσεις ενός grexit για την Ευρώπη δεν θα ήταν μόνο οικονομικές, αλλά θα μπορούσαν να ανοίξουν το πιο δραματικό κεφάλαιο στην ιστορία της ΕΕ».
Εγώ, τέτοια βαριά κουβέντα δεν έχω πει, για το πιο δραματικό κεφάλαιο στην ιστορία της ΕΕ και το λέει ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά εγώ θεωρώ κέρδος της εξωτερικής πολιτικής που πείσαμε τους εταίρους μας ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι «μια το λάδι - μια το ξίδι», «τόσα σας χρωστάμε - τόσα μας χρωστάτε», πάνω από όλα υπάρχει ένα πολιτικό πρόβλημα και ότι δεν είναι ο οικονομισμός κυρίαρχος για όλα. Σε αυτό το πολιτικό πρόβλημα ο συσχετισμός ισχύος της Ελλάδας με τους άλλους είναι πολύ καλύτερος -το λέω με ειλικρίνεια- από ό,τι είναι στον οικονομικό τομέα. Στον οικονομικό τομέα είμαστε πολύ πιο αδύνατοι, εδώ είμαστε πιο ισχυροί. Μου είναι πιο εύκολο να διαπραγματεύομαι με το πολιτικό ζήτημα, παρά να διαπραγματεύομαι μόνο χρηματοπιστωτικά - εξάλλου, για να είμαι σαφής, εγώ αυτό το θεωρώ οικονομισμό.
Κατά συνέπεια, νομίζω ότι ισχυροποιήσαμε τη θέση της χώρας, καταστήσαμε σαφές ότι θέλουμε να είμαστε -και θα είμαστε- ισότιμοι σε όλες τις διαδικασίες, ότι το πρόβλημα είναι και πολιτικό, δεν είναι μόνο οικονομικό, ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι διαμάχες του Βορρά, Ουκρανία - Ρωσία, που προσπαθούν συνεχώς να μας εγκλωβίσουν σε αυτό το ζήτημα, αλλά είναι και η περιοχή μας και τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και ότι δεν πρόκειται η Ελλάδα να αντιμετωπίζει όλα τα άλλα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη της τα συμφέροντα της".
18 Μαρτίου, 2015