ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, μόλις ήρθατε από την Υπουργική Σύνοδο της ΕΕ-Συμβουλίου Συνεργασίας Κόλπου που πραγματοποιήθηκε στο Ομάν. Συζητήσατε με Άραβες αξιωματούχους. Ποιο ήταν το πιο σημαντικό σημείο των συζητήσεών σας;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Συμμετείχαμε σε μια τακτική Υπουργική Σύνοδο της ΕΕ και των χωρών ΣΣΚ με ευρεία ατζέντα. Συζητήσαμε για την κλιματική αλλαγή, τα ευρύτερα περιφερειακά ζητήματα και τις παγκόσμιες προκλήσεις.
Δυστυχώς, η σύνοδος αυτή πραγματοποιήθηκε υπό δυσμενείς συνθήκες, λόγω της άκρως ανησυχητικής κατάστασης στη Μέση Ανατολή. Προφανώς, είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε πώς θα μπορούσαμε να συμβάλουμε στην άμβλυνση της κρίσης και των συνεπειών αυτής.
Είναι αλήθεια ότι ανησυχούμε ιδιαίτερα για μια πιθανή διάχυση της κρίσης και τις ανθρωπιστικές συνέπειες αυτής της κατάστασης. Είχα την ευκαιρία να προτείνω ο ίδιος στη Σύνοδο ένα σχέδιο δράσης πέντε σημείων για την άμεση αντιμετώπιση της κατάστασης:
Πρώτον, θα πρέπει να συμφωνήσουμε ομόφωνα ότι κάθε μορφή βίας, τρομοκρατίας ή απάνθρωπης μεταχείρισης είναι εντελώς απαράδεκτη.
Δεύτερον, θα πρέπει να αφεθούν ελεύθεροι όλοι οι απαχθέντες και οι όμηροι.
Τρίτον, θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν θα υπάρξει επίθεση εναντίον αμάχων.
Τέταρτον, πρέπει να εξασφαλίσουμε τη δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων για την ανακούφιση του ανθρωπίνου πόνου και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε όσους διατρέχουν κίνδυνο.
Πέμπτον, πιστεύω ότι πρέπει να οργανώσουμε και να συγκαλέσουμε έκτακτη Σύνοδο Κορυφής με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων μερών και εκπροσώπων της ΕΕ, του Αραβικού Συνδέσμου και των Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια αυτού του προβλήματος.
Πρόκειται για εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση και είμαστε ιδιαίτερα ανήσυχοι. Πιστεύω ότι πρέπει να καταβληθεί κοινή προσπάθεια τόσο από την Ευρώπη, όσο και από τις χώρες του Κόλπου, προκειμένου να εξευρεθεί βιώσιμη λύση στο πρόβλημα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς αντιλαμβάνεστε το ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ, μια ιδιαίτερα σταθερή και ευημερούσα χώρα.
Πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να συνδράμουμε σημαντικά τις χώρες του Κόλπου και προσβλέπουμε να γίνουμε η φωνή και το σημείο εισόδου των χωρών αυτών στην ΕΕ και στον κόσμο. Υπάρχουν πολλά έργα σε εξέλιξη.
Πιστεύουμε ότι μπορούμε να παράσχουμε πολύτιμη βοήθεια, ιδίως στην κρίση στη Μέση Ανατολή. Είχα εκτενείς συνομιλίες με τις αντιπροσωπείες όλων των χωρών του Κόλπου, όπως και τηλεφωνική επικοινωνία με τους Υπουργούς Εξωτερικών της Αιγύπτου και της Ιορδανίας. Συζητήσαμε εκτενώς για την κατάσταση. Πρέπει να συντονίσουμε τη δράση μας τόσο κατά των τρομοκρατών, όσο και κατά κάθε είδους ανθρωπιστικής κρίσης και να αντιμετωπίσουμε τις αιτίες που προκαλούν αυτόν το φαύλο κύκλο βίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς θα περιγράφατε εν συντομία την τρέχουσα κατάσταση των σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας και ποια είναι η πρόοδος που έχει σημειωθεί με την Άγκυρα, ιδίως σε αυτό που είναι γνωστό ως θετική ατζέντα μεταξύ των δύο χωρών, σχετικά με την προώθηση του τουρισμού, του εμπορίου κ.λπ.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Όπως γνωρίζετε, υπήρξαν διακυμάνσεις στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η γεωγραφία μας έκανε γείτονες και είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε με αυτή την κατάσταση. Πιστεύω ότι μπορούμε να αναπτύξουμε αμοιβαίο σεβασμό ο ένας για τον άλλον. Η αλήθεια είναι ότι, τα τελευταία χρόνια, σημειώθηκαν πολλές εντάσεις. Υπήρχαν πολλές παρανοήσεις και δεν μπορέσαμε πραγματικά να αναπτύξουμε μια φιλική σχέση, μια σχέση καλής γειτονίας.
Αμέσως μετά τις εκλογές και στις δύο χώρες, τον περασμένο Μάιο και Ιούνιο, οι ηγέτες των δύο χωρών αποφάσισαν να προσπαθήσουν να ενισχύσουν περαιτέρω τη φιλική μας σχέση. Έχουν ήδη συναντηθεί δύο φορές. Συναντήθηκαν στο Βίλνιους κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ και επίσης πολύ πρόσφατα στη Νέα Υόρκη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Τώρα προγραμματίζουμε τη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας στη Θεσσαλονίκη παρουσία των δύο ηγετών και διευρυμένων αντιπροσωπειών.
Αυτό που πραγματικά επιθυμούμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να παρατείνουμε την περίοδο ηρεμίας και ειρήνης. Τους τελευταίους επτά με οκτώ μήνες, η κατάσταση στο Αιγαίο Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο είναι ήρεμη. Πρέπει πραγματικά να ενισχύσουμε περαιτέρω αυτή την προοπτική, διότι το κλίμα ειρήνης αποτελεί προϋπόθεση για την ευημερία των δύο εθνών.
Εργαζόμαστε πολύ σκληρά προς αυτή την κατεύθυνση και έχουμε αναπτύξει μια ιδιαίτερα ισχυρή και ανοικτή σχέση ειλικρίνειας με τον Τούρκο ομόλογό μου. Προς το παρόν, έχουμε ξεκινήσει μια διαδικασία τριών πυλώνων.
Ο πρώτος πυλώνας είναι ο πολιτικός διάλογος, ο οποίος αφορά τα βασικά ζητήματα πολιτικής φύσης.
Ο δεύτερος πυλώνας είναι τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Αυτός ο πυλώνας έχει ουσιαστικά να κάνει με τα ζητήματα που αφορούν στις στρατιωτικές ασκήσεις στην ευρύτερη περιοχή.
Ο τρίτος είναι η θετική ατζέντα που αναφέρατε.
Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό να συνεργαστούμε σε έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος και οφέλους, διότι αυτό θα προωθήσει τη συναντίληψη. Τώρα, συνεργαζόμαστε σε πολλούς τομείς, στον τουρισμό, τον ακαδημαϊκή συνεργασία, τις ανταλλαγές στους τομείς της τεχνολογίας και της καινοτομίας και προφανώς την πολιτική προστασία.
Όπως γνωρίζετε, βιώσαμε ένα πολύ δύσκολο καλοκαίρι στη Μεσόγειο με ακραία καιρικά φαινόμενα. Σημειώθηκαν ιδιαίτερα εκτεταμένες πυρκαγιές και στη συνέχεια εκτεταμένες πλημμύρες στις περισσότερες χώρες της Μεσόγειου. Υπάρχει μια έντονη κλιματική κρίση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Πιστεύω ότι, ακριβώς επειδή πρόκειται για ένα παγκόσμιο ζήτημα, η κάθε χώρα μεμονωμένα δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει αποτελεσματικά. Επομένως, συνεργαζόμαστε με τους γείτονές μας, προκειμένου να προσπαθήσουμε να αμβλύνουμε τις συνέπειες αυτού του φαινομένου.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε το μεταναστευτικό ζήτημα στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η μετανάστευση αποτελεί παγκόσμιο ζήτημα και, δυστυχώς, όσο περισσότερες περιφερειακές και παγκόσμιες εντάσεις προκύπτουν, τόσο θα πληθαίνουν οι ροές προσφύγων που θα προσπαθούν απεγνωσμένα να ξεφύγουν από τις συνέπειες των συγκρούσεων και των πολέμων. Πρέπει να εργαστούμε για την άμβλυνση των πραγματικών βαθύτερων αιτιών αυτών των μεταναστευτικών κυμάτων, στο βαθμό που μπορούμε να αναπτύξουμε τέτοιες πολιτικές. Για παράδειγμα, πρέπει να αναπτύξουμε περιφερειακή και παγκόσμια συνεργασία για την αποτροπή των εχθροπραξιών και να εγκαινιάσουμε πολιτικές για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, προκειμένου να αμβλύνουμε τις κοινωνικές ανισότητες.
Η Τουρκία έχει επωμιστεί ένα σημαντικό βάρος, ιδίως λόγω του πολέμου στη Συρία. Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια έχουμε φιλοξενήσει τεράστιο αριθμό μεταναστών και προσφύγων από όλες τις χώρες της περιοχής. Η αλήθεια είναι ότι το 2016 επιτεύχθηκε κοινή δήλωση μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας. Η δήλωση αυτή εντούτοις, δεν λειτούργησε αποτελεσματικά και γι' αυτό καταβάλλουμε προσπάθειες να την αναβιώσουμε τώρα. Υπάρχει η κοινή αντίληψη ότι πρέπει να εφαρμόσουμε περαιτέρω μέτρα κατά της παράτυπης μετανάστευσης και να επιτρέψουμε τη δημιουργία νομίμων οδών μετανάστευσης. Συνεπώς, στην παρούσα φάση, αυτό στο οποίο πρέπει να εργαστούμε από κοινού με την Τουρκία είναι η αποτελεσματικότερη επιτήρηση των συνόρων και οι επιστροφές των παράτυπων μεταναστών. Είναι επίσης ζωτικής σημασίας να δημιουργήσουμε νόμιμες οδούς, σε συνεργασία με την ΕΕ, για όσους χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πολλοί αναλυτές και πολιτικοί υποστηρίζουν ότι η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο χωρών σχετίζεται αφενός με το Κυπριακό και αφετέρου με τον περιφερειακό ανταγωνισμό. Υπάρχει πιθανή συνολική λύση για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Δεν θεωρούμε την Τουρκία ως ανταγωνιστή μας ούτε σε περιφερειακό ούτε σε παγκόσμιο επίπεδο. Είμαστε γείτονες. Οφείλουμε να συνεργαζόμαστε σε πολλά επίπεδα. Θεωρώ δε, ότι είναι πολύ καλύτερο να συνεργαζόμαστε αντί να αναπτύσσουμε εχθρότητα και αποκλίσεις. Όσον αφορά το Κυπριακό, η Ελλάδα εμμένει στην πλήρη εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για μια διζωνική και δικοινοτική ομοσπονδία στην Κύπρο. Για εμάς, το πιο σημαντικό είναι η επανέναρξη των συνομιλιών. Είναι επίσης, πολύ σημαντικό να διεξαχθεί ουσιαστικός και εποικοδομητικός διάλογος προκειμένου να επιτευχθεί μια βιώσιμη λύση. Προφανώς, δεν δεχόμαστε τη λύση δύο κρατών, επειδή ουσιαστικά αντιβαίνει στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και επειδή δεν αντικατοπτρίζει μία σύγχρονη λύση. Οι άνθρωποι πρέπει να ζουν μαζί και όχι ο ένας εναντίον του άλλου.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η Ελλάδα, το Ισραήλ και η Κύπρος συμφώνησαν να εξετάσουν τη δυνατότητα για κοινές εξαγωγές φυσικού αερίου, σύμφωνα με δήλωση που έγινε στο Τελ Αβίβ. Τι θα λέγατε για τη συνεργασία της Ελλάδας με την Αίγυπτο όσον αφορά την περιοχή των θαλάσσιων συνόρων;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Τόσο το Ισραήλ όσο και η Αίγυπτος είναι στρατηγικοί μας εταίροι. Έχουμε υπογράψει σειρά διμερών συμφωνιών. Βρισκόμαστε στο καλύτερο σημείο των σχέσεών μας εδώ και χρόνια και ελπίζουμε πραγματικά να ενισχύσουμε περαιτέρω τη συνεργασία και τον συντονισμό μας. Τώρα, όσον αφορά τη συνεργασία μας στον τομέα της ενέργειας, πρέπει να σας πω ότι αναπτύξαμε συνέργειες και με τις δύο χώρες: το «Euro-Asia Interconnector» μέσω Ισραήλ και Κύπρου και το «GREGY» για την ηλεκτρική διασύνδεση με την Αίγυπτο, το οποίο έχει επιλεγεί ως ένα από το κυριότερα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος στην ΕΕ. Φιλοδοξία μας είναι να καταστούμε ενεργειακός κόμβος για τη Μέση Ανατολή και τον αραβικό κόσμο γενικότερα. Κατά τη γνώμη μου, η γεωγραφική μας θέση και η σταθερότητα της κυβέρνησής μας αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα είναι το ιδανικό σημείο εισόδου για τις χώρες της Βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και του αραβικού κόσμου. Επιθυμούμε δε, να αναπτύξουμε περαιτέρω αυτούς τους δεσμούς. Στην παρούσα φάση, εργαζόμαστε για να οικοδομήσουμε μια πολύ ισχυρή σχέση με την Ινδία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στο πλαίσιο του εμπορίου και του οικονομικού διαδρόμου που αποφασίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής της G20. Η Ελλάδα θα αποτελέσει αναμφίβολα τον κόμβο για όλα αυτά τα έργα. Μπορούμε να δηλώσουμε με υπερηφάνεια ότι η Ελλάδα έχει καταστεί ενεργειακός κόμβος, αλλά και χώρα σταθερότητας και ευημερίας στην περιοχή.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποια είναι τα βασικά σχέδια στα οποία εργάζεστε από κοινού με τη Σαουδική Αραβία, το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου και τα υπόλοιπα κράτη του Κόλπου στο εγγύς μέλλον;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Συνεργαζόμαστε με όλες τις χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Είχα την ευκαιρία να έχω κατ’ ιδίαν συναντήσεις με όλες τις αντιπροσωπείες κατά τη διάρκεια της Υπουργικής Συνόδου στο Μουσκάτ. Αποφασίσαμε να ενισχύσουμε περαιτέρω τη συνεργασία μας και τις καλές μας σχέσεις, ιδίως με τη Σαουδική Αραβία, με τον Υπουργό Εξωτερικών της οποίας συναντήθηκα χθες και είχα εκτενή συζήτηση. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να αναπτύξουμε γέφυρες με τις χώρες του Κόλπου.
Ειδικότερα με τη Σαουδική Αραβία, αποφασίσαμε να αναπτύξουμε συνεργασία στον τομέα της ενέργειας και υπογράψαμε ένα πολύ σημαντικό Μνημόνιο Συνεργασίας με την National Grid της Σαουδικής Αραβίας. Πρόκειται για ένα μεγαλεπήβολο έργο. Όλοι γνωρίζουμε ότι οι χώρες του Κόλπου έχουν αναπτύξει υψηλή καινοτομία όσον αφορά τις σύγχρονες μορφές ενέργειας, όπως η πράσινη ενέργεια και το υδρογόνο.
Επιθυμία μας είναι να αναπτύξουμε όλες τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από κοινού με αυτές τις χώρες. Αυτό αποτελεί προτεραιότητα για εμάς. Πρέπει να σας πω ότι η περαιτέρω ανάπτυξη όλων των μορφών βιώσιμων πηγών ενέργειας αποτελεί βασική στρατηγική για την Ελλάδα. Στην Ελλάδα, τους τελευταίους μήνες, πάνω από το 50% των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του συνολικού ενεργειακού μείγματος προέρχεται από τον ήλιο και τον άνεμο. Η Ελλάδα διαθέτει υψηλά επίπεδα ηλιοφάνειας και ανέμους, όπως ακριβώς και οι χώρες του Κόλπου. Συνεπώς, μπορούμε να ανταλλάξουμε τεχνογνωσία και να προωθήσουμε περαιτέρω συνέργειες.
Θα ήθελα να ολοκληρώσω με το εξής. Είναι σημαντικό ότι μοιραζόμαστε κοινές πεποιθήσεις και αντιλήψεις με τις χώρες του Κόλπου. Αυτό που πραγματικά πιστεύουμε είναι ότι πρέπει να υπάρχει ειρήνη και ευημερία στην ευρύτερη περιοχή. Πρέπει να αναπτύξουμε περαιτέρω τρόπους συνεργασίας. Οι περισσότερες από τις χώρες του Κόλπου, περιλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, διαμεσολαβούν επιδιώκοντας την άμβλυνση των εντάσεων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, τη Λιβύη, την Υεμένη και σε άλλα μέρη του κόσμου. Επιθυμούμε λοιπόν να είμαστε μέρος αυτής της ειρηνικής μετάβασης και να καταστούμε η φωνή των χωρών του Κόλπου προς την ΕΕ και την Ευρώπη.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σας ευχαριστώ πολύ.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Σας ευχαριστώ.
18 Οκτωβρίου, 2023