Αποτελεί, επιτρέψτε μου να πω, μεγάλη τιμή και χαρά να απευθύνω χαιρετισμό στο Athens Democracy Forum.
Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής που καλωσορίζω τους συμμετέχοντες του Συμποσίου: “Combatting racism and hate speech: Lessons from the Holocaust”.
Η σημασία της εκδήλωσης αυτής είναι πολλαπλή:
• Διεξάγεται επ’ ευκαιρία της ογδοηκοστής επετείου της σφαγής του Babyn Yar στην Ουκρανία. Μιας σφαγής που σηματοδότησε τη στροφή της ναζιστικής «Τελικής Λύσης» προς τη δολοφονία εκατομμυρίων αθώων ανθρώπων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
• Επίσης, είναι η συμβολή του Athens Democracy Forum και του Democracy and Culture Foundation προς την ελληνική Προεδρία της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA) για την περίοδο 2021-2022.
• Τέλος, συνιστά ένα σημαντικό ορόσημο στην πορεία εκτύλιξης της θεματικής που διατρέχει ολόκληρη την Προεδρία της IHRA, δηλαδή του: «Διδάσκοντας το Ολοκαύτωμα, για ένα Κόσμο χωρίς Γενοκτονία».
Μία πορεία, η οποία πρόκειται να κορυφωθεί με τις εκδηλώσεις για τη λήξης της Προεδρίας, τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2022, ας ελπίσουμε με φυσική παρουσία, της πανδημίας επιτρέπουσας βεβαίως.
Κατά κάποιο τρόπο η πανδημία είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Όχι μόνον επειδή προκάλεσε χάος στην διεξαγωγή σχεδόν όλων των διεθνών διοργανώσεων κατά τη διάρκεια του 2020 και του 2021, αλλά και επειδή μας υπενθύμισε τον τρόπο με τον οποίο ακόμη και οι πλέον εξελιγμένες και προηγμένες κοινωνίες μπορούν να πέσουν θύματα:
• της παραπληροφόρησης
• της ρητορικής μίσους
• των θεωριών συνομωσίας
Το νιώθαμε ανέκαθεν, το νιώθαμε μέσα μας, ότι οι κοινωνίες μας ίσως να ήταν ευάλωτες απέναντι σε τέτοια δεινά, ακόμη και πριν τον COVID. Το βιώσαμε πλέον από πρώτο χέρι.
Και αυτό είναι που καθιστά σημαντικές τέτοιες εκδηλώσεις: Μας επιτρέπουν να κάνουμε έναν απολογισμό γεγονότων και δεδομένων και να τα αντιπαραβάλλουμε με την αποτελεσματικότητα των πολιτικών που εφαρμόσαμε.
Επίσης είναι ένας τρόπος να προειδοποιήσουμε τους υποκινητές του μίσους, του ρατσισμού και του αλληλοσπαραγμού, ότι η επαγρύπνησή μας δεν έχει χαλαρώσει, οι άμυνες μας δεν έχουν ελαττωθεί. Ότι οι άμυνές μας παραμένουν ισχυρές. Ότι είμαστε σε εγρήγορση.
Υπό αυτό το πρίσμα, οικοδομήσαμε με την πάροδο των ετών:
• Ειδικούς διεθνείς οργανισμούς όπως η IHRA
• Μια σε βάθος έρευνα των συμβάντων κατά την διάρκεια των σκοτεινών χρόνων του ναζισμού
• Ένα εκτενέστατο σύνολο τεκμηριωμένων (κοινωνικών) μελετών του Ολοκαυτώματος.
Όχι μόνο για τα θύματα και τους δράστες – τους «Πρόθυμους Εκτελεστές του Χίτλερ», όπως εύστοχα τους αποκάλεσε ο Daniel Goldhagen, αλλά και για τις κοινωνίες μας στο σύνολό τους.
Πιστεύαμε όντως πως ήταν αδιανόητο να συμβεί κάτι τέτοιο. Όμως το αδιανόητο, συνέβη.
Αυτός είναι ο λόγος που ποτέ δεν μπορούμε να πούμε: η δουλειά μας τελείωσε.
Το 1945, οι θριαμβεύουσες Δυνάμεις της Δημοκρατίας έδωσαν στους «εμπόρους του μίσους» της εποχής, ένα μάθημα που δε θα ξεχνούσαν ποτέ.
Κι όμως, νεοναζιστικές εγκληματικές ομάδες αποπειρώνται να κάνουν την επανεμφάνισή τους. Στον κόσμο μας. Στις χώρες μας. Πουλώντας τη θανατηφόρα «πραμάτεια» τους και πάλι.
Όσον αφορά στην Ελλάδα, ενώ αυτές οι ομάδες παρέμεναν επί χρόνια στο περιθώριο, απέκτησαν και πάλι δημοτικότητα στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Η αντίδραση και, όπως γνωρίζετε, η προσωπική μου δέσμευση, υπήρξαν σθεναρές.
Εγκληματικές συμμορίες που αρνούνταν τη διάπραξη εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και εξακολουθούν να προπαγανδίζουν νεοναζιστικές ιδέες δεν έχουν θέση στην ελληνική κοινωνία.
Όσοι, ακόμη και σήμερα, αποπειρώνται να δηλητηριάσουν τις νεότερες γενιές με τις αποκρουστικές πεποιθήσεις και πράξεις τους, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι οι προσπάθειές τους θα αποτύχουν.
Οι θεσμοί και οι κοινωνίες μας είναι ανθεκτικοί και θα παραμείνουν σε επαγρύπνηση, σε περίπτωση που οι ιδέες αυτές προσπαθήσουν να κάνουν την επανεμφάνισή τους.
Επιτρέψτε μου να επαναλάβω εδώ, σήμερα, όσα δήλωσα στο ελληνικό κοινοβούλιο στις 24 Αυγούστου του 2012, απευθυνόμενος στη Χρυσή Αυγή, που τότε ήταν κοινοβουλευτικό κόμμα. Τους είπα: τα Τάγματα Εφόδου δεν θα γίνουν ανεκτά. Ούτε τότε, ούτε τώρα, ούτε ποτέ.
Είμαστε εδώ για να αντικρούσουμε τις άθλιες πράξεις τους με λογική, με σθένος και με πίστη στους δημοκρατικούς μας θεσμούς.
Ας γίνουν η Αθήνα, η Δημοκρατία, το Ολοκαύτωμα και η Μνήμη, αυτές οι τέσσερις λέξεις που πλαισιώνουν τη σημερινή εκδήλωση, το φως που καθοδηγεί τις προσπάθειές μας.
Για τη μνήμη των θυμάτων
Για το μέλλον των παιδιών μας
Για τις επερχόμενες γενιές.
Σας ευχαριστώ πολύ.
30 Σεπτεμβρίου, 2021