Παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών

Ανθρωπιστική παράμετρος

Η τουρκική εισβολή και κατοχή έχει προσδώσει μια καίρια ανθρωπιστική διάσταση στο Κυπριακό λόγω της κατάφωρης παραβίασης από την Τουρκία διεθνών συμβάσεων προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου. Η παράμετρος αυτή αφορά τα δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων προσφύγων, των αγνοουμένων και των συγγενών τους, καθώς και των εγκλωβισμένων. Η υπαιτιότητα της Τουρκίας έχει πιστοποιηθεί από μία σειρά αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), το οποίο αποφάνθηκε (Κύπρος κ. Τουρκίας, 2001) ότι η Τουρκία ασκεί τον πραγματικό έλεγχο επί του εδάφους της βόρειας Κύπρου και, κατά συνέπεια, «η ευθύνη της δεν μπορεί να περιορισθεί μόνο στις πράξεις των δικών της στρατιωτών ή αξιωματούχων στη βόρεια Κύπρο, αλλά προκύπτει και από τις πράξεις της τοπικής διοίκησης, η οποία συνεχίζει να υφίσταται λόγω της τουρκικής στρατιωτικής και άλλης στήριξης».

Στις 13 Μαΐου 2014, εξεδόθη η Απόφαση (αριθμός προσφυγής 25781/94) του ΕΔΑΔ με την οποία η Τουρκία καλείται, μεταξύ άλλων, να καταβάλει μέσα στο επόμενο τρίμηνο αποζημιώσεις, ύψους 30 εκατ. ευρώ, στους συγγενείς των αγνοουμένων, και 60 εκατ. ευρώ  στους εγκλωβισμένους Καρπασίας. Η απόφαση του ΕΔΑΔ καθιστά επίσης σαφές ότι η Τουρκία εξακολουθεί να δεσμεύεται από την Απόφαση του Δικαστηρίου επί της Διακρατικής Προσφυγής της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας (2001). Ειδικότερα, αναφέρεται ότι η Απόφαση του Δικαστηρίου για την «Υπόθεση Δημόπουλος» (2010), κατά το σκέλος που αυτή αφορούσε την απόρριψη ατομικών προσφυγών λόγω μη εξάντλησης των εσωτερικών ενδίκων μέσων, «δεν μπορεί  να θεωρηθεί από μόνη της ότι εξαντλεί το ζήτημα της συμμόρφωσης της Τουρκίας με τα ευρήματα του Δικαστηρίου στην Απόφαση του 2001».

Με ανακοίνωσή του το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε «μη δυνατότητα» εφαρμογής της Απόφασης, από τουρκικής πλευράς, γεγονός που συνιστά νέα ευθεία παραβίαση διεθνούς συμβατικής της υποχρέωσης, καθώς η Τουρκία είναι συμβαλλόμενη στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Πέραν τούτου, δεδομένου ότι οι αποφάσεις του ΕΔΑΔ αποτελούν μέρος του κεκτημένου της ΕΕ, η ρητή άρνηση εφαρμογής τους εκ μέρους της Τουρκίας συνιστά παραβίαση των υποχρεώσεών της ως υποψήφιας χώρας και δη των κριτηρίων της Κοπεγχάγης, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.