Ελληνικές Προεδρίες του Συμβουλίου της ΕΕ μέχρι σήμερα

1η Ιουλίου - 31η Δεκεμβρίου 1983

Η Ελλάδα προήδρευσε της ΕΟΚ για πρώτη φορά το δεύτερο εξάμηνο του 1983.

Μεταξύ των κυρίων αποτελεσμάτων της Ελληνικής Προεδρίας του 1983 υπήρξαν η θέσπιση του νέου συμπληρωματικού προϋπολογισμού του 1983, η ουσιαστική πρόοδος στον τρίτο γύρο των διαπραγματεύσεων διεύρυνσης, η έναρξη των διαπραγματεύσεων με τα Αφρικανικά κράτη και τα κράτη της Καραϊβικής και του Ειρηνικού  για την υπογραφή  της Σύμβασης LOME ΙΙΙ και την υπογραφή της Συμφωνίας Συνεργασίας ανάμεσα στην ΕΟΚ και το Σύμφωνο των Άνδεων.

Στο πλαίσιο της Προεδρίας αυτής προτάθηκε η αύξηση των Ιδίων Πόρων της Κοινότητας.
Ενόψει της εισδοχής των Ιβηρικών χωρών, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, οι οποίες χρειάσθηκαν την υποστήριξη (διευκόλυνση) ιδιαίτερων χρηματοοικονομικών προγραμμάτων, η Ελλάδα πρότεινε την καθιέρωση περιφερειακής χρηματοδότησης για την άρση των ανισοτήτων. Τα Ολοκληρωμένα Μεσογειακά Προγράμματα υλοποιήθηκαν δύο χρόνια αργότερα (1985).

1η Ιουλίου - 31η Δεκεμβρίου 1988

Η δεύτερη Ελληνική Προεδρία ανέλαβε πρωτοβουλίες για τη συζήτηση μειζόνων ζητημάτων σχετιζόμενων με το μελλοντικό ρόλο της Κοινότητας και το περιεχόμενο της διαδικασίας ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης. Υπό αυτό το πρίσμα, κύρια χαρακτηριστικά παραδείγματα  υπήρξαν πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της Κοινότητας, του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου, της περιβαλλοντικής  προστασίας και γενικές συζητήσεις για τις σχέσεις Ανατολής-Δύσης.

Αυτή η δεύτερη Προεδρία συνέπεσε με τον ορισμό καταληκτικής προθεσμίας  για την εγκαθίδρυση της Ενοποιημένης Εσωτερικής Αγοράς (Λευκή Βίβλος).

Ο Jacques Delors, ο οποίος ήταν εκείνη την περίοδο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είχε ήδη παρουσιάσει το «Πακέτο Delors» που περιελάμβανε μέτρα για την αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), για την αύξηση της χρηματοδότησης και των πόρων των διαρθρωτικών Ταμείων (η οποία είχε ήδη προταθεί από την Ελλάδα 2 χρόνια νωρίτερα) και τη βελτίωση της συνοχής μεταξύ των κρατών - μελών.

Το πακέτο έγινε αποδεκτό από την Ελλάδα που πρόσθεσε στον κατάλογο αυτό την ισορροπημένη ανάπτυξη των κρατών – μελών, καθώς και την προαγωγή νέων πολιτικών, όπως ο Ενοποιημένος Κοινωνικός Χάρτης.

Μεταξύ αυτών συμπεριελήφθησαν προτάσεις σχετικές με την ανεργία, την ισότητα των φύλων, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό και την ενθάρρυνση της κοινωνικής συνοχής.

Σε ό,τι αφορά τις εξωτερικές σχέσεις, η Ελλάδα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις της Σύμβασης LOME ΙV με τα Αφρικανικά κράτη και τα κράτη της Καραϊβικής και του Ειρηνικού και στην αναθεώρηση της GATT (Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου).

Η δεύτερη Ελληνική Προεδρία ολοκληρώθηκε στα εντυπωσιακά περίχωρα του Κάστρου των Ιπποτών στη Ρόδο, όπου τέθηκαν τα απαραίτητα θεμέλια για την υιοθέτηση του Κοινωνικού Χάρτη της Κοινότητας.

1η Ιανουαρίου - 31η Ιουνίου 1994

Υπήρξε μια Προεδρία τελείως διαφορετική από τις δύο προηγούμενες. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ που εγκαθίδρυσε την Ευρωπαϊκή Ένωση είχε μόλις τεθεί σε ισχύ και  μια σειρά από εξαιρετικά περίπλοκα και δύσκολα θέματα, σχετιζόμενα με τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, έπρεπε να αντιμετωπισθούν. Κινητήρια δύναμη πίσω από την Προεδρία υπήρξε η ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και, ως εκ τούτου, το πρόγραμμά της είχε έναν καθαρά ευρωπαϊκό προσανατολισμό.

Παράλληλα, υιοθετήθηκε η Λευκή Βίβλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα κείμενο που περιελάμβανε τις κατευθυντήριες γραμμές για τη μείωση της ανεργίας, την καθιέρωση διευρωπαϊκών δικτύων (κυρίως στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών), την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Κατά την περίοδο αυτή, ιδρύθηκε το Ταμείο Συνοχής, εγκρίθηκε ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Ενέργειας και προωθήθηκε το 4ο Πιλοτικό Πρόγραμμα Έρευνας και Τεχνολογίας.

Ιδρύθηκε η Επιτροπή των Περιφερειών, η κοινή εξωτερική πολιτική χρηματοδοτήθηκε από τον προϋπολογισμό των Κοινοτήτων και το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (CEDEFOP) μεταφέρθηκε από το Βερολίνο στη Θεσσαλονίκη.

Στη Σύνοδο Κορυφής της Κέρκυρας, στις 24-25 Ιουνίου 1994, ολοκληρώθηκαν οι προσπάθειες για τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την εισδοχή της Αυστρίας, της Φινλανδίας και της Σουηδίας  και την υπογραφή των σχετικών Πράξεων Ένταξης. Κατά την τρίτη της Προεδρία, η Ελλάδα προώθησε την προοπτική της ευρωπαϊκής διεύρυνσης προς τη νότια και ανατολική Ευρώπη, ώστε να εξασφαλισθεί η σταθερότητα, η ανάπτυξη και η συνεργασία στη νοτιοανατολική Ευρώπη.

Ο τομέας  Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων υπήρξε ένας εξαιρετικά σημαντικός τομέας πολιτικής που χειρίσθηκε με επιτυχία η τρίτη Ελληνική Προεδρία. Επιδιώκοντας να συμβάλλει με ουσιαστικό τρόπο στην καθιέρωση μιας νέας θεσμικής ταυτότητας για τις δραστηριότητες υπό τον Τρίτο  Πυλώνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελληνική Προεδρία προώθησε:

•    την επιτάχυνση των εργασιών προετοιμασίας μιας Συνθήκης για την ίδρυση της Europol.
•    την επιτάχυνση της εφαρμογής της Σύμβασης του Δουβλίνου, καθώς και την προώθηση της ιδέας υπογραφής μιας παράλληλης σύμβασης χωρίς κράτη – μέλη, ώστε να πετύχει μια ευρύτερη, εναρμονισμένη ευρωπαϊκή πολιτική Ασύλου.
•    την προετοιμασία μιας συνολικής στρατηγικής για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών.
•    την υποστήριξη στη δικαστική συνεργασία και την κοινή δράση, ως τμήμα των προσπαθειών καταπολέμησης του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος.

Κατά την τρίτη αυτή Προεδρία και κυρίως κατά την διάρκεια μιας άτυπης συνάντησης Υπουργών Εξωτερικών, την 29η Μαρτίου 1994, στα Ιωάννινα, υιοθετήθηκε ο επονομαζόμενος «συμβιβασμός των Ιωαννίνων». Ο συμβιβασμός αυτός προσιδιάζει σε ρήτρα που επιτρέπει σε κάθε κράτος - μέλος που βρίσκεται κοντά σε μειοψηφία αρνησικυρίας, χωρίς να την έχει επιτύχει, να αιτηθεί την αναθεώρηση της απόφασης.

Συγκεκριμένα, ο συμβιβασμός προέβλεπε ότι, εάν μέλη του Συμβουλίου που αντιπροσωπεύουν μεταξύ 23 ψήφων (το παλιό όριο της μειοψηφίας αρνησικυρίας) και 26 ψήφων (το νέο όριο) εκφράσουν τον πρόθεσή τους να αντιταχθούν στη λήψη απόφασης από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία, το Συμβούλιο θα κάνει ό,τι  είναι δυνατό, στο πλαίσιο της εξουσίας του, εντός ευλόγου χρόνου, για την ανεύρεση μιας ικανοποιητικής λύσης που θα μπορούσε να υιοθετηθεί από τουλάχιστον 68 ψήφους από τις 87.

1η Ιανουαρίου - 31η Ιουνίου 2003

Η παρουσίαση του σχεδίου του Ευρωπαϊκού Συντάγματος και η τελετή υπογραφής της Συνθήκης ένταξης των 10 υποψηφίων χωρών απετέλεσαν δύο γεγονότα-ορόσημα στην εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά την τέταρτη Ελληνική Προεδρία. Η τελευταία, η υπογραφή των Συνθηκών ένταξης των 10 χωρών, σηματοδότησε την τελευταία φάση του μεγαλύτερου κύματος διεύρυνσης στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επισφράγισε την επανένωση της Ευρώπης. Υπήρξε μια υπέρτατη στιγμή της Προεδρίας που εορτάσθηκε στους πρόποδες  της Ακρόπολης.

Η τέταρτη Ελληνική Προεδρία (2003) έθεσε ως προτεραιότητα τη διεύρυνση προς τα Δυτικά Βαλκάνια και ώθησε για μια σαφή ευρωπαϊκή δέσμευση στο ευρωπαϊκό μέλλον των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων. Η Ατζέντα της Θεσσαλονίκης, η οποία υιοθετήθηκε τον Ιούνιο 2003, περιελάμβανε μια σειρά συγκεκριμένων μέτρων που στόχευαν στην επίτευξη αυτού του σημαντικού στόχου.

Η αυλαία της Ελληνικής Προεδρίας έπεσε μέσα σε εγκωμιαστικό κλίμα για τη συμβολή της Ελλάδας, με την Προεδρία του πρώτου εξαμήνου του 2003  να χαρακτηρίζεται, κατά τη Σύνοδο της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο Στρασβούργο, την 1η Ιουλίου 2003, ως «ένα μοντέλο για την αποτελεσματικότητα στην άσκηση της Προεδρίας από κράτη μεσαίου μεγέθους» (MaijWegen, Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα), ενώ η Ελληνική Προεδρία επαινέθηκε, επίσης,  για την ικανότητα χειρισμού υποθέσεων με «ανθρωπιστικό πνεύμα» (Carlos Lage, Σοσιαλιστική Ομάδα). Επίσης, τονίσθηκε ότι η Ελληνική Προεδρία κατάφερε «με μεγάλες ηγετικές  ικανότητες να κρατήσει το πηδάλιο σε μια πορεία που δεν ήταν ανέμελη  κρουαζιέρα, αλλά μια Οδύσσεια» (Baron Crespo, Σοσιαλιστική Ομάδα).

1η Ιανουαρίου - 31η Ιουνίου 2014

Η πέμπτη Ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ολοκλήρωσε την αποστολή της και παρέδωσε στην Ιταλία. Η Ελληνική Προεδρία διεξήγαγε τις εργασίες της σε μια περίοδο ιδιαίτερα επιβαρυμένη από την εξελισσόμενη οικονομική κρίση και τις καταστρεπτικές της συνέπειες στην κοινωνική σφαίρα. Υπήρξε μια περίοδος που χαρακτηρίσθηκε από σκληρή κριτική κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του τρόπου λειτουργίας της. Αυτή η κριτική και η δυσαρέσκεια κατέστησαν έκδηλες μάλλον εύγλωττα κατά τις εκλογές του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπου οι Ευρωπαίοι πολίτες αποδείχθηκαν αρκετά ηχηροί στο αίτημά τους για μια καλύτερη Ευρώπη.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014, η Ελληνική Προεδρία κατέβαλε προσπάθειες να οδηγήσει την Ένωση σε ένα ελπιδοφόρο μέλλον, το οποίο αξίζουν οι λαοί και οι πολίτες της Ευρώπης. Η Ελληνική Προεδρία προσπάθησε να μετατρέψει την ΕΕ σε έναν ώριμο και ισχυρό πολιτικό δρώντα, που, έχοντας μάθει από τα παλιά του λάθη και καθυστερήσεις, είναι ικανός να διαχειρισθεί αποτελεσματικά και τις εσωτερικές, αλλά και τις εξωτερικές προκλήσεις και ευκαιρίες. Κύριοι στόχοι υπήρξαν η επίτευξη απτών αποτελεσμάτων για τους Ευρωπαίους πολίτες υπό ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες η ανεύρεση ρεαλιστικών λύσεων στα πολύ πραγματικά και πιεστικά προβλήματα της Ένωσης.

Κατά την Ελληνική Προεδρία, ολοκληρώθηκαν 71 νομοθετικές πράξεις. Οι εργασίες συνεχίσθηκαν και μετά τις διακοπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επετεύχθη συμφωνία στο Συμβούλιο σε περισσότερες από 15 νομοθετικές πράξεις.

Η συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και με τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς υπήρξε υποδειγματική. Η Ελλάδα, από την ανάληψη των καθηκόντων της Προεδρίας, προσπάθησε να θέσει προτεραιότητες στις εργασίες της, ώστε αυτές να αντικατοπτρίζουν όλα τα θέματα με σημαντικές  επιπτώσεις στο μέσο Ευρωπαίο πολίτη:

Οι τέσσερις προτεραιότητες της Ελληνικής Προεδρίας υπήρξαν:

- Η περαιτέρω ενσωμάτωση της ΕΕ και της Ευρωζώνης: Πρώτη, μεταξύ των κύριων προτεραιοτήτων της Ελληνικής Προεδρίας, υπήρξε η διαχείριση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) και των αναδυόμενων ελλείψεων της αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης που είχαν ανακύψει εξαιτίας της πρόσφατης οικονομικής κρίσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) και κυρίως στην ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης. Η σύναψη του Κανονισμού για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Εξυγίανσης  (SRM), σε συνδυασμό με τη διακυβερνητική Συμφωνία για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης, συνιστούν ένα μείζον βήμα προς την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης. Άλλοι σημαντικοί χρηματοοικονομικοί φάκελλοι επίσης ολοκληρώθηκαν, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας, της αξιοπιστίας και της ευθύνης του χρηματοοικονομικού συστήματος και τη διασφάλιση της σταθερότητας των χρηματοοικονομικών αγορών, παράλληλα με την προστασία των δικαιωμάτων των ιδιωτών επενδυτών και των καταναλωτών.

- Ανάπτυξη – Εργασία - Συνοχή: Αναφορικά με την εργασία και την ανάπτυξη, α) η έγκριση του νομοθετικού πακέτου των Ιδίων Πόρων με σκοπό την έγκαιρη και σταθερή χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών, στο πλαίσιο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, β) η συμφωνία για τη χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας με στόχο την ανεμπόδιστη χρηματοδότηση της νέας Κοινής Πολιτικής Αλιείας. Επίσης, γ) η υιοθέτηση της νομοθεσίας, στο πλαίσιο των Πράξεων Ι και ΙΙ της Ενιαίας Αγοράς, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας συνολικά, με τη χορήγηση αναγκαίων διευκολύνσεων και προστασίας στους Ευρωπαίους πολίτες και επιχειρήσεις. Μια ακόμα συμφωνία επετεύχθη για τη συμμετοχή της Ένωσης στην αύξηση κεφαλαίου του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων, ενισχύοντας περαιτέρω την ικανότητά του να αποκαθιστά τον κανονικό δανεισμό στην οικονομία και κυρίως στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Σημαντικοί επίσης φάκελλοι επενδύσεων ολοκληρώθηκαν, όπως το πακέτο επενδυτικής καινοτομίας που εισάγει μια νέα γενιά δημόσιων και ιδιωτικών συνεταιρισμών που διευκολύνουν τα καινοτόμα προγράμματα. Πρόοδος επετεύχθη στον τομέα των τηλεπικοινωνιών και των υποδομών με την υιοθέτηση δύο Οδηγιών: μιας με στόχο τη μείωση του κόστους των υψηλού επιπέδου ηλεκτρονικών δικτύων επικοινωνιών, και  μιας που ρυθμίζει τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων.

- Μετανάστευση – Σύνορα - Κινητικότητα: Στον τομέα διαχείρισης συνόρων και μετανάστευσης που συνιστά μια μείζονα πρόκληση, όχι μόνο για τον ευρωπαϊκό Νότο, αλλά και για την Ένωση συνολικά,  η Ελληνική Προεδρία ολοκλήρωσε δύο νομοθετικούς φακέλλους, αναθεωρώντας τη λίστα των χωρών των οποίων οι πολίτες πρέπει να εκδώσουν θεώρηση, προτού εισέλθουν στην ΕΕ, εισάγοντας με τον τρόπο αυτό ένα καθεστώς απελευθέρωσης των θεωρήσεων με ακόμα 20 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Δημοκρατίας της Μολδαβίας. Άλλα σημαντικά και δύσκολα επιτεύγματα υπήρξαν η υιοθέτηση της Οδηγίας για τις συνθήκες εισόδου και παραμονής υπηκόων τρίτων χωρών στο πλαίσιο της Ενδοεταιρικής Μετάθεσης (Intra-CorporateTransfer), όπως και ο κανονισμός της FRONTEX. Σημαντική πρόοδο απετελέσε η υιοθέτηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ιουνίου 2014 των στρατηγικών κατευθυντηρίων γραμμών  Post Stockholm για το νομοθετικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό στους τομείς της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης για τους οποίους εργάσθηκαν πολύ η Προεδρία και το Συμβούλιο συνολικά καθ’ όλη τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2014. Οι κατευθυντήριες γραμμές επικέντρωναν την προσοχή α) στην εφαρμογή της αρχής της αλληλεγγύης στους τομείς της διαχείρισης του ασύλου, των συνόρων και της μετανάστευσης, β) στο σύνδεσμο  ανάμεσα στη μετανάστευση και την εξωτερική πολιτική της Ένωσης (συνεργασία με τρίτες χώρες, αρχή «moreformore»), γ) στην ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών επιστροφής, επανεισδοχής και θεωρήσεων, δ) στη συνεχή προσοχή σε ένα αποτελεσματικό εσωτερικό πλαίσιο ασφάλειας. Αυτή η εξέλιξη σηματοδότησε μια στροφή σε ό,τι έως τότε εθεωρείτο διαχείριση της μετανάστευσης. Πιστοποίησε ότι η διαχείριση της μετανάστευσης  δεν είναι πρόβλημα των χωρών του Νότου, αλλά ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα που επηρεάζει την ασφάλεια των ευρωπαϊκών συνόρων και την κοινωνική συνοχή σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

- Oι οριζόντιες θεματικές θαλάσσιων πολιτικών: Oριζόντια θεματική της Ελληνικής Προεδρίας υπήρξε ο επαναπροσδιορισμός και επανεκκίνηση των ευρωπαϊκών θαλάσσιων πολιτικών σε όλες τους τις πτυχές, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας, της ανάπτυξης και της ενέργειας. Κύριο συστατικό υπήρξε η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Θαλάσσιας Ασφάλειας που υιοθετήθηκε στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων του Ιουνίου 2014 και εγκρίθηκεαπό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον ίδιο μήνα. Είναι η πρώτη φορά που η ΕΕ αναπτύσσειμια ολιστική, διατομεακή στρατηγική αυτού του είδους που θα οδηγήσει στη βελτίωση της προστασίας και προώθηση της ασφάλειας και των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και των κρατών – μελών της στη θάλασσα. Αυτή η Στρατηγική είναι μια σαφής μαρτυρία ότι όταν υπάρχει η πολιτική βούληση, είναι δυνατόν  να υπερκεράσει η ΕΕ τις  γραφειοκρατικές πρακτικές και να κάνει καλή και πλήρη χρήση της μοναδικής ικανότητας που διαθέτει να συνθέτει πολιτικές, τρόπους και μέσα, ώστε να εξασφαλίσει ασφάλεια και ευημερία στους Ευρωπαίους πολίτες.