Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ)
Σκοπός της Κ.Ε.Π.Π.Α. είναι η διαφύλαξη των κοινών αξιών, των θεμελιωδών συμφερόντων, της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ενίσχυση της ασφάλειάς της, η προστασία των εξωτερικών συνόρων της, η διατήρηση της ειρήνης και η ενδυνάμωση της διεθνούς ασφάλειας, σύμφωνα με τις αρχές του Χάρτη των Η.Ε., με την Τελική Πράξη του Ελσίνκι και με τους στόχους της Χάρτας των Παρισίων. Η δράση της Ε.Ε. στη διεθνή σκηνή στοχεύει στην προώθηση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, του σεβασμού των δικαιωμάτων του Ανθρώπου, των θεμελιωδών ελευθεριών και των αρχών της ισότητας και της αλληλεγγύης.
Με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας (2009), επήλθαν σημαντικές θεσμικές αλλαγές στον τομέα της Κ.Ε.Π.Π.Α.: αντικαταστάθηκε το σύστημα της εκ περιτροπής εξαμηνιαίας προεδρίας από τα κράτη μέλη, με μια μόνιμη δομή υπό τον/την Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για τις Εξωτερικές Υποθέσεις & την Πολιτική Ασφάλειας (ΥΕ/ΑΕ), ο οποίος φέρει παράλληλα ιδιότητα αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο ΥΕ/ΑΕ προεδρεύει του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων των συνθέσεων Άμυνας και Ανάπτυξης και επικουρείται στη γενικότερη άσκηση των καθηκόντων του από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ). Η Υπηρεσία αυτή στελεχώνεται από προσωπικό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου της Ε.Ε., καθώς και των διπλωματικών υπηρεσιών των κρατών-μελών. Τέλος, σημαντικό εργαλείο στο πλαίσιο της Κ.Ε.Π.Π.Α. για την προώθηση και το συντονισμό της δράσης της Ε.Ε. σε γεωγραφικές και θεματικές περιοχές ειδικού ενδιαφέροντος αποτελούν και οι Ειδικοί Εκπρόσωποι (EU Special Representatives).
Ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο της Κ.Ε.Π.Π.Α. έχει η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής, που εισήχθη με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας (άρθρο 42.7 Συνθήκης για την ΕΕ). Η ρήτρα προβλέπει ότι, σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης κατά της εδαφικής ακεραιότητας ενός κράτους μέλους, τα λοιπά κράτη μέλη οφείλουν να συνδράμουν τον εταίρο που δέχθηκε επίθεση, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής έχει μέχρι τώρα ενεργοποιηθεί μόνο μία φορά, το Νοέμβριο 2015 από τη Γαλλία, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι. Με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας εισήχθη επίσης ρήτρα αλληλεγγύης (άρθρο 222 Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ), η οποία προβλέπει ότι, σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης κατά ενός κράτους μέλους, φυσικής ή άλλης καταστροφής, η Ένωση και τα κράτη μέλη της θα δράσουν από κοινού, σε πνεύμα αλληλεγγύης, συμπεριλαμβανομένης της κινητοποίησης στρατιωτικών πόρων.