Μέλλον της Ευρώπης
Τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ: Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (2021-2027) και Σχέδιο Ανάκαμψης
To ύψος του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, σε συνδυασμό με το Σχέδιο Ανάκαμψης «Νέα Γενιά ΕΕ» («Next Generation EU»), ανέρχεται σε 2.018 δις ευρώ σε τρέχουσες τιμές (1,8 δις ευρώ σε τιμές 2018). Τα δύο αυτά σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία υιοθετήθηκαν μετά από εργώδεις και μακρόχρονες διαπραγματεύσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Βρυξελλών της 17ης έως 21ης Ιουλίου 2020.
Από το ανωτέρω συνολικό ποσό, το μεν ΠΔΠ ανέρχεται σε 1.074 δις ευρώ σε σταθερές τιμές 2018 ενώ το Σχέδιο Ανάκαμψης σε 750 δις ευρώ επίσης σε τιμές 2018.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις αρχικές δημοσιονομικές προτάσεις της Επιτροπής του Μαΐου 2018, δεν περιλαμβάνονταν το Σχέδιο Ανάκαμψης. Η έκρηξη της πανδημίας σε συνδυασμό με την χειροτέρευση των μακροοικονομικών μεγεθών στο σύνολο της Ε.Ε. οδήγησε την Επιτροπή να αναθεωρήσει τις προτάσεις της. Μετά και τη σχετική γάλλο-γερμανική πρόταση, στις 20 Μάιου 2020 η Επιτροπή υπέβαλε νέα πρόταση, κεντρικό στοιχείο της οποίας ήταν το Σχέδιο Ανάκαμψης ως νέο χρηματοδοτικό εργαλείο συμπληρωματικό του πολυετούς προϋπολογισμού 2021-2027.
Οι πόροι του Σχεδίου Ανάκαμψης προέρχονται από δανεισμό της Επιτροπής από την διεθνή κεφαλαιαγορά, με την εγγύηση του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού. Δεν είναι η πρώτη φορά που η Επιτροπή προσφεύγει σε διεθνή δανεισμό (υπενθυμίζεται σχετικά ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας που ξεκίνησε για την στήριξη της Ελληνικής Οικονομίας κατά την κρίση του 2008), όμως η σημαντική καινοτομία του Σχεδίου Ανάκαμψης είναι ο προσανατολισμός των πόρων του σε δραστηριότητες που υποστηρίζουν τη πράσινη ανάπτυξη και την ψηφιακή μετάβαση, και γενικότερα την αειφόρο ανάπτυξη.
Από το σύνολο των πόρων του Σχεδίου Ανάκαμψης, 390 δις ευρώ αποτελούν επιχορηγήσεις ενώ 360 δις ευρώ αποτελούν δάνεια. Οι πόροι αυτοί κατανέμονται μεταξύ επιμέρους εργαλείων, όπως η Διευκόλυνση (Μέσο) για την Ανάκαμψη και Ανθεκτικότητα («Recovery and Resilience Facility», 672,5 δις ευρώ εκ των οποίων 312,5 αποτελούν δάνεια), το εργαλείο REACT-EU (47,5 δις ευρώ), το πρόγραμμα ΟΡΙΖΩΝ (5 δις ευρώ), το εργαλείο INVEST- EU (5,6 δις ευρώ), το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης για το Περιβάλλον (10 δις ευρώ) και το RESC-EU (1,9 δις ευρώ). Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να σημειωθεί ότι από το σύνολο των πόρων της Διευκόλυνσης για την Ανάπτυξη και την Ανθεκτικότητα, 37% θα πρέπει να διατεθεί στην κλιματική («πράσινη») και 20% στην ψηφιακή μετάβαση ενώ γενικότερα στην Αειφόρο Ανάπτυξη.
Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, το σημαντικότερο εργαλείο του Σχεδίου Ανάκαμψης είναι η Διευκόλυνση για την Ανάπτυξη και Ανθεκτικότητα. Η διευκόλυνση αυτή κατανέμεται μεταξύ των κρατών μελών με βάση σύνολο κριτηρίων που αντανακλούν την επίπτωση της πανδημίας σε κάθε κράτος-μέλος, αλλά και το επίπεδο της ανεργίας και την σωρευτική μείωση του ΑΕΠ κατά την περίοδο λειτουργίας του εργαλείου (2021-2023).
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι, για πρώτη φορά στην χρηματοδοτική ιστορία της ΕΕ, η άντληση των πόρων συνδέεται πλέον όχι μόνον με την μακροοικονομική ισορροπία, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, αλλά και με την τήρηση των κανόνων του κράτους δικαίου, ενώ ως προς το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και μόνον συνδέεται με τον προσανατολισμό των κονδυλίων του κατά 30% στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης. H συμφωνία της 20ης Ιουλίου 2020 έχει μεγάλη σημασία για την Ελλάδα. Η χώρα εξάλλου αγωνίστηκε ήδη από την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αύξηση των πόρων του προϋπολογισμού, ενώ στη συνέχεια στήριξε με όλες της τις δυνάμεις την δημιουργία του Σχεδίου Ανάκαμψης. Αποτελεί πάγια ελληνική θέση ότι οι πόροι που διαθέτει η ΕΕ στα κράτη μέλη οφείλουν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στην συγκυρία και όχι το αντίθετο, το οποίο συνίσταται στον προσδιορισμό της οροφής των πόρων εκ των προτέρων και την κατανομή τους στην συνέχεια με βάση συγκεκριμένους δείκτες, που δεν αντανακλούν πάντα τις επιμέρους ανάγκες.
Από πλευράς πόρων, η συμφωνία του Ιουλίου 2020 αποφέρει στην Ελλάδα ποσό της τάξης των περίπου 70 δις ευρώ. Το ύψος των επιχορηγήσεων προς την χώρα μας από το Σχέδιο Ανάκαμψης (ειδικότερα δε την Διευκόλυνση για την Ανάκαμψη και Ανθεκτικότητα και το REACT – EU) ανέρχονται σε περίπου 19 δις ευρώ. Στο ποσό αυτό μπορούν να προστεθούν τα δάνεια που μπορεί να αντλήσει η χώρα ύψους 12,5 δις ευρώ.
Ολοκληρώνοντας, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η Ελλάδα είχε ήδη υποβάλει από τον Απρίλιο 2021 στην Επιτροπή, το Εθνικό της Σχέδιο για την απορρόφηση των πόρων της Διευκόλυνσης για την Ανάπτυξη και Ανθεκτικότητα. Το Σχέδιο αυτό ανέρχεται σε 17,8 δις ευρώ σε επιχορηγήσεις και σε 12,5 δις ευρώ σε δάνεια. Το ελληνικό αυτό Σχέδιο έχει ήδη εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Οικονομίας και Οικονομικών (ECOFIN) στις 13.7.2021.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ακολουθείστε τον παρακάτω σύνδεσμο:
https://greece20.gov.gr/to-plires-sxedio/