Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ)
Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) ιδρύθηκε το 1995. Είχε προηγηθεί, το 1975, η υπογραφή της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι και η δημιουργία της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ), ως μηχανισμού μείωσης των πολιτικών και στρατιωτικών εντάσεων εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου.
Ο ΟΑΣΕ έχει 57 κράτη-μέλη, τα οποία, στην ορολογία του Οργανισμού, αποκαλούνται συμμετέχοντα Κράτη (χώρες Ευρώπης, χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ΗΠΑ, Καναδάς) και έδρα τη Βιέννη. Οι αποφάσεις του είναι πολιτικώς, αλλά όχι νομικώς, δεσμευτικές. Λαμβάνονται δε με ομοφωνία.
Διακηρυγμένος σκοπός του ΟΑΣΕ είναι η προώθηση της ευρωπαϊκής ασφάλειας μέσω της συνεργασίας και του διαλόγου. Οι εργασίες του αρθρώνονται σε τρεις επιμέρους διαστάσεις:
Ι. Πολιτικο-στρατιωτική διάσταση (περιλαμβάνει ζητήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, πρόληψης συγκρούσεων, διαχείρισης κρίσεων, ελέγχου των εξοπλισμών, καταπολέμησης της τρομοκρατίας, της εγκληματικότητας και της εμπορίας ανθρώπων, κυβερνοασφάλειας)
ΙΙ. Οικονομική και περιβαλλοντική διάσταση (ζητήματα προστασίας περιβάλλοντος, κλιματικής κρίσης, καταπολέμησης οργανωμένης εγκληματικότητας, διαφθοράς και ξεπλύματος χρήματος)
ΙΙΙ. Ανθρώπινη διάσταση (αφορά στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην ελευθερία των ΜΜΕ, στην παρατήρηση εκλογικών αναμετρήσεων, στην καταπολέμηση των διακρίσεων και στην προώθηση του Κράτους Δικαίου και της ανεκτικότητας).
Όργανα και θεσμοί του ΟΑΣΕ είναι:
1. η Σύνοδος των Υπουργών Εξωτερικών που λαμβάνει τις σημαντικές πολιτικές αποφάσεις και συνέρχεται ετησίως στο έδαφος του κράτους που ασκεί την Προεδρία του Οργανισμού
2. η Προεδρία του ΟΑΣΕ που συντονίζει το έργο του Οργανισμού και ασκείται από ένα συμμετέχον Κράτος σε ετήσια βάση. Το έτος 2024 την Προεδρία έχει η Μάλτα
3. το Μόνιμο Συμβούλιο που αποτελείται από τους Μονίμους Αντιπροσώπους των συμμετεχόντων Κρατών και συνεδριάζει σε εβδομαδιαία βάση επί των τρεχουσών υποθέσεων
4.. το Φόρουμ για Συνεργασία στην Ασφάλεια που συνέρχεται επίσης σε εβδομαδιαία βάση επί ζητημάτων στρατιωτικής συνεργασίας
5. η Γενική Γραμματεία του Οργανισμού, η οποία στηρίζει την Προεδρία στο έργο της και είναι αρμόδια για τις διοικητικές υποθέσεις. Γενική Γραμματέας είναι, από το 2020, η κα Helga Schmid (Γερμανία)
6. το Γραφείο για τους Δημοκρατικούς Θεσμούς και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ODIHR), με έδρα τη Βαρσοβία και αρμοδιότητα την παρατήρηση εκλογικών αναμετρήσεων και τη βελτίωση του Κράτους Δικαίου. Επικεφαλής είναι, από το 2020, ο κ. Matteo Mecacci (Ιταλία)
7. ο Εκπρόσωπος του ΟΑΣΕ για την Ελευθερία των ΜΜΕ, με αρμοδιότητα επί συναφών ζητημάτων. Τα καθήκοντα ασκεί, από το 2020, η κα Teresa Ribeiro (Πορτογαλία)
8. ο Ύπατος Εκπρόσωπος για τις Εθνικές Μειονότητες, με αρμοδιότητα επί ζητημάτων μειονοτήτων στα συμμετέχοντα Κράτη του ΟΑΣΕ. Τη θέση κατέχει, από το 2020, ο κ. Kairat Abdrakhmanov (Καζακστάν)
9. η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΟΑΣΕ, που αποτελείται από μέλη των Κοινοβουλίων των συμμετεχόντων Κρατών και συνεδριάζει τρεις φορές το χρόνο.
Ο ΟΑΣΕ υποβοηθείται στο έργο του από επιτόπιες Αποστολές και Γραφεία που έχει αναπτύξει, κατόπιν πρόσκλησης, στο έδαφος 14 συμμετεχόντων Κρατών (κυρίως Δυτικά Βαλκάνια και Κεντρική Ασία) για να στηρίξει τις τοπικές αρχές σε ζητήματα ενίσχυσης των δημοκρατικών θεσμών, Κράτους Δικαίου και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παράλληλα, ο ΟΑΣΕ διατηρεί ειδικές σχέσεις με εταίρους στη Μεσόγειο (Αίγυπτος, Αλγερία, Ιορδανία, Ισραήλ, Μαρόκο, Τυνησία) και την Ασία (Αφγανιστάν, Ιαπωνία, Ν. Κορέα, Ταϋλάνδη) καθώς και την Αυστραλία.
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ο ΟΑΣΕ έχει δει τη λειτουργία του να δυσχεραίνεται, δεδομένης της επιμονής της Ρωσίας να θέτει εμπόδια, επικαλούμενη τον κανόνα της ομοφωνίας, στη λήψη αποφάσεων σε μια σειρά κρίσιμων ζητημάτων, όπως η επιλογή της χώρας που θα ασκήσει την Προεδρία το 2024, η έγκριση του προϋπολογισμού και ο ορισμός διαδόχων ή ανανέωση της θητείας των 4 Υψηλών Αξιωματούχων του Οργανισμού (Γενική Γραμματέας, Διευθυντής ODIHR, Εκπρόσωπος για την Ελευθερία των ΜΜΕ, Ύπατος Εκπρόσωπος για της Εθνικές Μειονότητες).
Η Ελλάδα, ιδρυτικό μέλος του ΟΑΣΕ, εκπληρώνει με συνέπεια τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τα συμβατικά κείμενα του Οργανισμού και συμμετέχει στις δραστηριότητές του, είτε αυτόνομα, είτε ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετέχοντας ενεργά στη διαμόρφωση των θέσεων της τελευταίας, επί ζητημάτων που συζητούνται στον ΟΑΣΕ. Το 2009 η Ελλάδα άσκησε την Προεδρία του Οργανισμού, με επιτυχία που αντανακλάται στην υιοθέτηση δεκαεπτά (17) Αποφάσεων κατά την ετήσια Υπουργική Σύνοδο, δηλαδή τον μεγαλύτερο αριθμό συγκριτικά με όλες τις συνόδους που προηγήθηκαν ή ακολούθησαν έκτοτε.
Τις θέσεις της Ελλάδας εντός του ΟΑΣΕ προωθεί η Μόνιμη Αντιπροσωπεία στην έδρα του Οργανισμού.
Βλ. ιστοσελίδα Μόνιμης Αντιπροσωπείας: https://www.mfa.gr/missionsabroad/osce.html
Σχετικοί σύνδεσμοι: