Θέλω να είμαι ειλικρινής μαζί σας. Νομίζω σήμερα είναι μία μέρα ιδιαίτερης χαράς και για το Υπουργείο και για μένα προσωπικά, και για την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου.
Τον Αναπληρωτή Υπουργό, τον κύριο Βαρβιτσιώτη, τους Υφυπουργούς, τον κύριο Κατσανιώτη, τον κύριο Φραγκογιάννη, τον Γενικό Γραμματέα τον κύριο Δεμίρη, τον κύριο Χρυσουλάκη, όλους μας.
Γιατί ο στρατηγικός σχεδιασμός δεν είναι μία απλή καινοτομία γραφειοκρατικής διαχείρισης πληροφορίας. Είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό.
Είναι ένας τρόπος συλλογικής σκέψης και συλλογικής εργασίας. Και θα ήθελα να συγχαρώ τον κύριο Λυμπερόπουλο και την εξαιρετικά ικανή ομάδα, που εργάστηκε μαζί του, αλλά και να συγχαρώ όλα τα στελέχη του Υπουργείου που συνεισέφεραν σε αυτό.
Γιατί είναι προϊόν συλλογικής εργασίας. Από κάτω προς τα πάνω, όχι από πάνω προς τα κάτω. Βέβαια, αυτό που για εμάς είναι μια καινοτομία για την οποία είμαστε ευτυχείς, πανηγυρίζουμε, για τις περισσότερες προοδευμένες χώρες είναι μια συνήθης πρακτική.
Χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και χώρες όπως η Σουηδία, η Ιρλανδία, η Κύπρος έχουν ήδη ενσωματώσει έναν τέτοιον τρόπο λειτουργίας.
Παρά ταύτα, στην Ελλάδα είμαστε το πρώτο Υπουργείο που το κάνουμε. Θεωρώ, και νομίζω με τη σύμφωνη γνώμη όλων σας, ότι είναι ο στρατηγικός σχεδιασμός ένα απολύτως απαραίτητο εργαλείο για τη σύγχρονη διπλωματία και το σύγχρονο περιβάλλον. Για τη διπλωματία του δύσκολου 21ου αιώνα.
Εισάγει τρεις βασικές αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί το Υπουργείο μας. Πρώτον, μέσω των 5 στρατηγικών αξόνων, των 39 στρατηγικών στόχων και των χιλιάδων δράσεων, ενοποιούνται και αλληλοεπιδρούν οι τρεις πυλώνες της διπλωματίας μας.
Η πολιτική διπλωματία, η οικονομική διπλωματία, δηλαδή η προώθηση εξαγωγών, προσέλκυση επενδύσεων και, βεβαίως, η δημόσια διπλωματία. Η δημόσια διπλωματία, που στην περίπτωση της χώρας μας έχει στοιχεία μοναδικότητας παγκοσμίως, που περιλαμβάνει πολιτισμό και κουλτούρα, περιλαμβάνει θρησκευτική διπλωματία και περιλαμβάνει και τον απόδημο ελληνισμό. Η διάδραση λοιπόν είναι κάτι απολύτως απαραίτητο.
Δεύτερον, μέσα από τον ορισμό μακροπρόθεσμων στόχων, επιτυγχάνουμε αυτό που νομίζουμε όλοι ότι έλειπε. Να υπάρχει θεσμική συνέχεια στις προσπάθειες όλων, ημών και υμών. Κάθε Προϊστάμενος, είτε πολιτικός Προϊστάμενος, είτε υπηρεσιακός Προϊστάμενος, πρέπει να ξέρει πολύ καλά τι στόχους πρέπει να υπηρετεί στη θέση, την οποία αναλαμβάνει.
Απλά, πρακτικά, αυτό σημαίνει, όταν αναλαμβάνει, να υπάρχει και ένας φάκελος που να συνοδεύει την ανάληψη των καθηκόντων του.
Και οφείλω να πω, να αξιολογείται είτε υπηρεσιακά, είτε, αν θέλετε, και πολιτικά ακόμα, επί τη βάσει του ποσοστού επίτευξης αυτών των στόχων.
Και να υπάρχει και μια άλλη δυνατότητα, ακριβώς επειδή το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούμαστε δεν είναι σταθερό επιστημονικό εργαστήριο, αλλά είναι μια συνεχώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα, να μπορεί να προβλεφθεί - κι έχει προβλεφθεί - και το περιθώριο των διορθωτικών προσαρμογών.
Τι από όσα είχαμε προγραμματίσει, για να πω ένα παράδειγμα για τις ελληνορωσικές σχέσεις, μπορεί να αντέξει μετά την εισβολή στην Ουκρανία χωρίς αναπροσαρμογή;
Το τρίτο, εξίσου σημαντικό στοιχείο, είναι η χρήση των πόρων, είτε των ανθρώπινων πόρων, είτε των οικονομικών πόρων. Πρέπει να υπηρετούν τις δράσεις και τους στόχους.
Δεν είναι δυνατόν σε μια Πρεσβεία να έχουμε εκατό δράσεις με ελάχιστο προσωπικό και σε μια άλλη Πρεσβεία να έχουμε δέκα δράσεις με πλεονάζον προσωπικό.
Και αυτό αφορά επίσης στους περιορισμένους, θα αναφερθώ αργότερα σε αυτό, οικονομικούς πόρους του Υπουργείου.
Και, βεβαίως, όταν μιλάμε για ορθή διάθεση και κατανομή πόρων πρέπει να βγούμε κι από την ευρωκεντρική νοοτροπία μας.
Ούτως ή άλλως, με τη βοήθειά σας, έχουμε ανοίξει τους ορίζοντές μας, στον Κόλπο, στην Αφρική, στην Ινδία και πέρα από αυτά, στον Ινδο-Ειρηνικό, παντού όπου μας οδηγούν τα στρατηγικά συμφέροντα της πατρίδας μας.
Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, της κατανομής ανθρωπίνων πόρων σε σχέση με τις δράσεις και τους άξονες, ήδη είναι σε τελική φάση επεξεργασίας το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για τη σύνθεση των Αρχών Εξωτερικού. Εξορθολογίζει τις συνθέσεις αυτές επί τη βάσει αυτού που θέλουμε να επιδιώξουμε και να πετύχουμε.
Λίγο-πολύ νομίζω ότι με τη βοήθεια όλων, με τη συνεργασία όλων, με τη συμπαράσταση όλων, το Υπουργείο εισέρχεται με μια μικρή καθυστέρηση στον 21ο αιώνα.
Και ακριβώς για να διευκολύνουμε αυτή του την είσοδο στον 21ο αιώνα, δημιουργούμε μια σειρά ψηφιακών βάσεων διευκόλυνσης του έργου.
Τέσσερα έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υπερβαίνουν τα 60 εκατομμύρια ευρώ. Νομίζω ποτέ το Υπουργείο μας δεν είχε τέτοια βοήθεια. Αυτά προκηρύσσονται στις επόμενες εβδομάδες από την Κοινωνία της Πληροφορίας και είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου, δηλαδή η ψηφιακή απεικόνιση αυτού που συζητάμε σήμερα.
Δημιουργείται ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης επιχειρησιακών διαδικασιών που απεικονίζει κάθε ενέργεια, κάθε δράση, ώστε να μπορούν και ψηφιακά να συνδέονται οι δράσεις και οι στόχοι με τους πόρους τους οποίους διαθέτουμε.
Το δεύτερο είναι η ψηφιοποίηση του Ιστορικού και Διπλωματικού Αρχείου, το οποίο δεν είναι ένα απλό ηλεκτρονικό αποθετήριο εγγράφων.
Μια μετατροπή σε ψηφιακή μορφή αυτού που ήδη έχουμε υπό μορφή χαρτιού, που, παρεμπιπτόντως, και αυτό, από μόνο του, θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο.
Θέλω να σας πω ότι όταν πρωτοήρθα στο Υπουργείο και διαπραγματευόμασταν τότε την πρώτη MDCA ζήτησα να βρω ένα αντίγραφο της πρώτης επιστολής Κίσινγκερ του 1977. Χρειαστήκαμε περίπου μια εβδομάδα να την ανακαλύψουμε.
Αλλά εδώ συζητάμε για κάτι πολύ πέρα από αυτό: Για ένα ενεργό αρχείο που θα παρέχει σε εσάς, στο προσωπικό, το διπλωματικό προσωπικό, την δυνατότητα διασταύρωσης, ελέγχου, ανεύρεσης. Τη δημιουργία, δηλαδή, σφαιρικής εικόνας του παρελθόντος. Νομίζω είναι βασικό εργαλείο για να κάνετε τη δουλειά σας.
Επίσης, ένα παγκόσμιο Ψηφιακό Κέντρο Ενημέρωσης, ένα Global Media Center, μια πλατφόρμα συλλογής όλων των πληροφοριών παγκοσμίως των μέσων μαζικής επικοινωνίας, το οποίο θα αλλάξει ριζικά την άσκηση της δημόσιας διπλωματίας.
Δεκάδες Σύμβουλοι και Γραμματείς Επικοινωνίας θα ασχολούνται με το ουσιαστικό έργο πια, δηλαδή την προβολή των θέσεων της χώρας αντί να κάνουν απλή αποδελτίωση και με τεράστιο κόστος.
Έτσι να κάνουμε κάτι το οποίο θα μπορούσε να γίνει ψηφιακά σε ταχύτατο χρόνο και να αξιοποιήσουμε το εξαιρετικό μας ανθρώπινο δυναμικό σε δημιουργικές εργασίες.
Και, επίσης, το σύστημα ηλεκτρονικής διακίνησης διαβαθμισμένης διπλωματικής αλληλογραφίας, αυτό δεν χρειάζεται καμία εξήγηση, το καταλαβαίνετε.
Αλλά υπάρχουν και άλλα δύο. Το πρώτο είναι η οικονομική διαχείριση του Υπουργείου με ψηφιοποίηση διαδικασίας και διασύνδεσης της Κεντρικής Υπηρεσίας με τις Διπλωματικές Αρχές.
Νομίζω όλοι εδώ παλεύουμε τα τελευταία χρόνια με τα ζητήματα της οικονομικής διαχείρισης. Είναι εν μέρει κατανοητό γιατί η φύση αυτού του Υπουργείου δεν είναι απολύτως συμβατή και η εκπαίδευση των στελεχών του δεν αφορά ιδίως κάτι τέτοιο.
Για αυτό χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε, και αντιμετωπίζουμε ακόμα σε μικρότερο βαθμό, ένα οξύμωρο φαινόμενο, να έχουμε τους μικρότερους πόρους από τον κρατικό προϋπολογισμό, από οποιοσδήποτε άλλο Υπουργείο και, από την άλλη, να έχουμε μη απορροφημένα, κάθε χρόνο, χρήματα που επιστρέφουμε επειδή δεν μπορέσαμε να τα απορροφήσουμε.
Όταν πρωτοήρθα εδώ, οι επιστροφές ήταν περίπου 32 εκατομμύρια τον χρόνο. Καταφέρατε, καταφέραμε αν θέλετε, με σκληρή δουλειά, να το φτάσουμε στα 13 τον τελευταίο χρόνο.
Και, επίσης, αν τα απορροφάμε, έχουμε τη στέρεη βάση να ζητήσουμε αύξηση του προϋπολογισμού, κάτι το οποίο είναι απολύτως απαραίτητο. Απολύτως απαραίτητο.
Αυτό, επίσης, θα μας επιτρέψει να έχουμε απόλυτη γνώση σε πραγματικό χρόνο του τι συμβαίνει σε όλες τις Αρχές του Εξωτερικού.
Σήμερα, έτσι όπως είναι τα πράγματα, ο Υπουργός λαμβάνει γνώση της διαχείρισης των Προξενείων της χώρας κάπου το φθινόπωρο.
Δεν νομίζω ότι αυτό αρμόζει σε μια σύγχρονη χώρα. Και, βεβαίως, το άλλο το οποίο ενδιαφέρει πολύ περισσότερο έξω από το Υπουργείο, είναι η ψηφιοποίηση των διαδικασιών των προξενικών υπηρεσιών.
Αυτό, θα μου επιτρέψετε να πω, ότι είναι η εκπλήρωση της υποχρέωσης της πατρίδας για την παροχή υπηρεσιών στους Έλληνες του εξωτερικού.
Από τον Ιούνιο λειτουργεί ο εικονικός βοηθός στις ιστοσελίδες όλων των Προξενικών μας Αρχών, ελληνικά και αγγλικά, αλλά έως το επόμενο Μάη θα έχει ολοκληρωθεί και η ψηφιακή πλατφόρμα διαχείρισης αιτημάτων, το οποίο είναι πολύ πιο ενδιαφέρον.
Επίσης, ως προς το ανθρώπινο δυναμικό. Προς το τέλος του 2022 θα έχουν προσληφθεί 170 νέοι υπάλληλοι. Το Υπουργείο χρειάζεται προσωπικό και, επίσης, χρειάζεται και συνεχή επανεκπαίδευση του υπάρχοντος σημαντικού στελεχιακού του δυναμικού.
Η ανθρωπότητα αλλάζει. Τα πράγματα αλλάζουν, χρειαζόμαστε όλοι να μαθαίνουμε καινούρια πράγματα, καινούριες δεξιότητες. Χρειάζεται, λοιπόν, να αλλάξουμε ριζικά και την αρχική μας εκπαίδευση, αλλά και να καθιερώσουμε τη διαρκή μας επανεκπαίδευση.
Και χρειάζεται να διευρύνουμε το πεδίο, να δημιουργηθούν περιγράμματα εργασίας κι, όπως είπα, να συνδεθούν με τη στοχοθεσία, ώστε ο καθένας να κρίνεται αντικειμενικά κι όχι επί τη βάσει της υποκειμενικής και, από την ίδια τη φύση πολλές φορές, όχι κατ΄ ανάγκην ορθή άποψη ενός Υπουργού.
Βέβαια καταλαβαίνω ότι όλα αυτά είναι, ίσως, εκτός της παραδοσιακής κουλτούρας, όμως επίσης αισθάνομαι ότι οι περισσότεροι από σας δεν έχετε κανέναν ενδοιασμό ότι εκεί πρέπει να πάμε.
Και νομίζω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Γι΄ αυτό επανέρχομαι για να πω ότι η σημερινή μέρα, όπου συζητάμε για τον στρατηγικό σχεδιασμό κι αυτό το σχέδιο, είναι μια μέρα σημαντική.
Θα αναλύσει ο κ. Λυμπερόπουλος, αμέσως μετά, μετά τον Γενικό Γραμματέα πώς λειτουργεί. Αλλά νομίζω ότι θα δείτε όλοι ότι είναι ένας τελείως διαφορετικός τρόπος αντίληψης που θα μας επιτρέψει να υπερασπίσουμε, τώρα και στο μέλλον, τα δικαιώματα της πατρίδας μας σε καιρούς που διαγράφονται διαρκώς δυσκολότεροι.
Αλλά απέναντι στους πιο δύσκολους καιρούς που έρχονται μπορούμε να αντιπαρατάξουμε τη δική μας μεγαλύτερη θέληση να ανταποκριθούμε στη συνταγματική μας υποχρέωση, απέναντι στην πατρίδα και στον Έλληνα πολίτη.
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω από καρδιάς για την συνεργασία σας, για τη δημιουργία αυτού που παρουσιάζεται σήμερα.
Ευχαριστώ πολύ.
7 Ιουλίου, 2022