Η 3η Άτυπη Υπουργική Συνάντηση της Ομάδας των Μεσογειακών Χωρών της ΕΕ (Med Group) πρόσφερε στους Υπουργούς Εξωτερικών της Κύπρου, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Μάλτας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, καθώς και στον Υφυπουργό Εξωτερικών της Γαλλίας την ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων, σχετικά με συναφείς πτυχές των πολλών αλληλοσυνδεόμενων κρίσεων που πλήττουν την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους πολίτες της, της γειτονικές της χώρες καθώς και την ευρύτερη περιοχή.
1. Περί της στήριξης της πολιτικής διαδικασίας στη Συρία και της σταθερότητας στον Λίβανο
Οι Υπουργοί συζήτησαν για τις σχέσεις των χωρών της Μέσης Ανατολής που χαρακτηρίζονται από πολυπλοκότητα, καθώς και για τον τρόπο με τον οποίο η άμεση και έμμεση εμπλοκή τους στον πόλεμο της Συρίας επηρεάζει την πολιτική διαδικασία.
Οι Υπουργοί υπογράμμισαν, μεταξύ άλλων, ότι δεν μπορεί να υπάρξει στρατιωτική λύση στον πόλεμο της Συρίας. Η διεθνής κοινότητα και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη οφείλουν να υποστηρίξουν τις διπλωματικές προσπάθειες υπέρ μιας πολιτικής επίλυσης της κρίσης μέσω της Διαδικασίας της Βιέννης και των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη και να απέχουν από οποιαδήποτε ενέργεια, ιδιαίτερα στρατιωτικής φύσης, που θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις προσπάθειες αυτές. Η πολιτική επίλυση της κρίσης πρέπει να ανταποκρίνεται στις εύλογες ανησυχίες του συριακού λαού και σε αυτό το πλαίσιο οι Υπουργοί υπενθύμισαν ότι δεν μπορεί να υπάρξει διαρκής ειρήνη υπό την παρούσα ηγεσία και επανέλαβαν τη στήριξή τους στην κυριαρχία, την ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, καθώς και σε μια πραγματική πολιτική διαδικασία, χωρίς αποκλεισμούς, προκειμένου να εκπληρωθούν οι θεμιτές προσδοκίες
του συριακού λαού μέσω του σχηματισμού μιας δημοκρατικής, χωρίς αποκλεισμούς, πλουραλιστικής και μη σεκταριστικής κυβέρνησης.
Η ΕΕ πρέπει να έχει άμεση και ενεργή συμβολή στην επίλυση της διαμάχης στη Συρία, με δεδομένο τον αντίκτυπο της κρίσης στην ΕΕ και τα κράτη μέλη της.
Υπενθυμίζοντας τα ψηφίσματα 2254 και 2258 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, οι Υπουργοί χαιρέτισαν τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Διεθνής Ομάδα Στήριξης της Συρίας κατά τη συνάντησή της στο Μόναχο στις 11 και 12 Φεβρουαρίου και υπογράμμισαν ότι είναι σημαντικό όλα τα μέρη να υλοποιήσουν πλήρως αυτές τις δεσμεύσεις, ειδικά μέσω της άμεσης κατάπαυσης των εχθροπραξιών σε όλη τη χώρα. Υπογράμμισαν, επίσης, ότι τα μέρη θα πρέπει να σταματήσουν αμέσως και άνευ όρων, όλες τις επιθέσεις κατά των αμάχων να επιτρέψουν στις ανθρωπιστικές οργανώσεις γρήγορη, ασφαλή και ανεμπόδιστη πρόσβαση σε όλη τη Συρία, καθώς και παροχή άμεσης ανθρωπιστικής βοήθειας σε όλα τα άτομα που χρήζουν βοήθειας.
Σχετικά με τον Λίβανο, οι Υπουργοί υπογράμμισαν ότι είναι σημαντική η εκλογή προέδρου σύμφωνα με τη συνταγματική διαδικασία, καθώς και η ύπαρξη πλήρως λειτουργικής κυβέρνησης που θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις επείγουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα στον τομέα της ασφάλειας και της οικονομίας. Τα κόμματα του Λιβάνου καλούνται να τηρήσουν όσα ορίζονται στη Δήλωση του Baabda και να συμμορφωθούν με την πολιτική αποσύνδεσης του Λιβάνου από τις συγκρούσεις στη Συρία. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Υπουργοί χαιρέτισαν την έκβαση της Συνόδου για τη Στήριξη της Συρίας και της Περιοχής που έλαβε χώρα στο Λονδίνο, στις 4 Φεβρουαρίου.
Οι Υπουργοί υπογράμμισαν επίσης τον σημαντικό ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών για τη στήριξη της ικανότητας του Λιβάνου και της Ιορδανίας ως προς την αποτροπή της ευρύτερης περιφερειακής εξάπλωσης της κρίσης και για την ενίσχυση των θεσμών των δύο αυτών χωρών σε θέματα τρομοκρατίας και ασφάλειας. Αναφορικά με τη άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών πιέσεων που ασκούνται στον Λίβανο και την Ιορδανία λόγω της συνεχιζόμενης ανθρωπιστικής κρίσης στη Συρία, οι Υπουργοί εξέτασαν τα πλεονεκτήματα διαφόρων μέτρων, μεταξύ των οποίων και εμπορικών, προκειμένου να ενισχυθούν οι τοπικές κοινότητες υποδοχής και να βελτιωθούν παράλληλα οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων. Εξέφρασαν τη στήριξή τους στις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να καταρτίσει «συμπαγείς συμφωνίες» με αυτές τις χώρες.
2. Περί των πρόσφατων εξελίξεων στη Λιβύη και των δράσεων της ΕΕ για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και της μετανάστευσης στο ευρύτερο πλαίσιο των δράσεων της ΕΕ στη χώρα και την περιοχή του Σαχέλ
Οι Υπουργοί συζήτησαν για την πολιτική κατάσταση στη Λιβύη και παρότρυναν τη Βουλή των Αντιπροσώπων να εγκρίνει τον προσφάτως προταθέντα σχηματισμό Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας, υπογραμμίζοντας ότι είναι σημαντικό μια λειτουργική Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας να αναλάβει καθήκοντα στην Τρίπολη το ταχύτερο δυνατό. Αυτό θα μπορούσε, μεταξύ άλλων, να διευκολύνει τις προσπάθειες του λαού της Λιβύης και της διεθνούς κοινότητας για την αποκατάσταση της σταθερότητας στη χώρα. Δήλωσαν ότι θα μπορούσαν να ληφθούν μέτρα κατά των υπευθύνων για την υπονόμευση αυτής της λύσης. Μια Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας θα ήταν επίσης ένας σημαντικός εταίρος για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των απειλών και των προκλήσεων στη Λιβύη, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας, δεδομένης ειδικότερα της αυξανόμενης παρουσίας του Da’esh και άλλων εξτρεμιστικών οργανώσεων.
Οι Υπουργοί εξέφρασαν τη στήριξή τους στην πρόσφατη παράταση της εντολής της EUBAM Libya καθώς και τη δεδηλωμένη δέσμευση της ΕΕ να στηρίξει τις αρχές της Λιβύης σε τομείς όπως η μεταρρύθμιση της ασφάλειας. Συμφώνησαν ότι εγκληματικά δίκτυα εκμεταλλεύονται το πολιτικό κενό στη Λιβύη επιδιδόμενα στην εμπορία ανθρώπων από τις χώρες της Υποσαχαρικής Αφρικής μέσω της Λιβύης προς την Ευρώπη, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια εκατοντάδων ζωών στη θάλασσα. Παρ’ όλο που η επιχείρηση Κοινής Πολιτικής για την Ασφάλεια και Άμυνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΚΠΑΑ) με την επωνυμία EUNAVFOR MED SOPHIA αποτελεί μια θετική εξέλιξη για τον εντοπισμό αυτών των εγκληματικών δικτύων, χρειάζεται μια συνολική απάντηση με την αξιοποίηση του πλήρους φάσματος των εργαλείων που διαθέτει η ΕΕ.
Οι Υπουργοί εξέτασαν επίσης τις ευρύτερες διασυνδέσεις μεταξύ της Λιβύης και της περιοχής του Σαχέλ σε θέματα ασφάλειας και συζήτησαν τον τρόπο με τον οποίο το κενό της διασυνοριακής ασφάλειας επιτρέπει στις τρομοκρατικές οργανώσεις να διευρύνουν περισσότερο αυτό το κενό ασφάλειας. Η ενίσχυση της ασφάλειας στην περιοχή του Σαχέλ παραμένει βασικός στόχος στην ΕΕ και η σταθερότητα του Μαλί είναι σημαντική ως προς αυτό. Η διεθνική φύση των απειλών στον τομέα της ασφάλειας στην περιοχή του Σαχέλ απαιτεί μια περιφερειακή και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση, όπως ορίζεται στη Στρατηγική της ΕΕ για την Ασφάλεια και την Ανάπτυξη στην περιοχή του Σαχέλ. Οι Υπουργοί υπογράμμισαν τη σημασία της αδιάλειπτης εφαρμογής αυτής της Στρατηγικής και του περιφερειακού Σχεδίου Δράσης, με τη χρήση όλων των σχετικών εργαλείων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των τριών αποστολών ΚΠΑΑ στην περιοχή, του Ειδικού Εκπροσώπου της ΕΕ για την περιοχή του Σαχέλ και τις νέες πρωτοβουλίες, όπως η «Οικοδόμηση Ικανοτήτων για τη στήριξη της Ασφάλειας και της Ανάπτυξης» και η στενή συνεργασία με περιφερειακές οργανώσεις, όπως το G5-Σαχέλ.
3. Μετανάστευση
Αναφορικά με τη μετανάστευση, οι Υπουργοί, βασιζόμενοι στις προηγούμενες Κοινές Δηλώσεις του «Med Group», εξέφρασαν τη διαρκή δέσμευσή τους για το θέμα ως ζήτημα προτεραιότητας, στη βάση της αλληλεγγύης, της ανθρωπιστικής προσέγγισης και της διαφύλαξης των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με πλήρη σεβασμό στις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο. Οι Υπουργοί επιβεβαίωσαν εκ νέου την κοινή πεποίθησή τους ότι η μετανάστευση παραμένει το μείζον θέμα που θέτει σε δοκιμασία την ενότητα και την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανταποκριθεί σε ένα διεθνούς χαρακτήρα ζήτημα, με τρόπο που να είναι συμβατός με τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις σχετικές διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου.
Οι μονομερείς δράσεις των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορούν να είναι η λύση σε αυτή την κρίση, για την οποία απαιτείται συνεκτική και συστηματική προσέγγιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι Υπουργοί υπενθύμισαν τις θετικές εξελίξεις και αποφάσεις σε επίπεδο ΕΕ στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια του Οκτωβρίου και του Δεκεμβρίου 2015, ενώ καλωσόρισαν και τις συμφωνίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Φεβρουαρίου 2016.
Ως κράτη πρώτης γραμμής, υπογράμμισαν τη σημασία μεταρρύθμισης του υπάρχοντος πλαισίου της ΕΕ προκειμένου να διασφαλισθεί μια αποτελεσματική πολιτική ασύλου, καθώς και τη σημασία της διαχείρισης της μεταναστευτικής κρίσης ως ζητήματος προτεραιότητας, με την αναχαίτιση των παράτυπων μεταναστευτικών ροών, κυρίως μέσω της πλήρους και ταχείας εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης ΕΕ και Τουρκίας, της άμεσης δημιουργίας πλήρως λειτουργικών hotspots και της πλήρους εφαρμογής των συμφωνιών μετεγκατάστασης και επανεισδοχής, καθώς και της υλοποίησης μέτρων διασφάλισης της αποτελεσματικής εφαρμογής των επαναπροωθήσεων. Οι Υπουργοί καλωσόρισαν τις λεπτομερείς εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Προεδρίας, καθώς και τον προσδιορισμό 14 δομικών στοιχείων της Έκθεσης της Προεδρίας, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ οφείλουν να εργαστούν προς την πλήρη, μη επιλεκτική εφαρμογή και των 14 δομικών στοιχείων.
Υπενθύμισαν την ανάγκη πλήρους εφαρμογής του Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν από όλα τα κράτη που ανήκουν στον χώρο Σένγκεν, με την άσκηση συνοριακών ελέγχων σε κάθε ένα άτομο που διασχίζει τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των θαλασσίων συνόρων.
4. Περί των θεσμικών σχέσεων μεταξύ της ΕΕ, των εταίρων της Νότιας Μεσογείου και του αραβικού κόσμου
Οι Υπουργοί συζήτησαν το θέμα παρουσία του Γενικού Γραμματέα της Ένωσης για τη Μεσόγειο, κ. Fathallah Sijilmassi. Υπήρξε κοινή αντίληψη ότι οι διαφορετικές μορφές της συνεργασίας θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και να ιεραρχηθούν καλύτερα προκειμένου να αντικατοπτρίζουν τις κοινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εταίροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Νότιας Μεσογείου, βάσει και των διαβουλεύσεων της Άτυπης Υπουργικής Συνάντησης της Ένωσης για τη Μεσόγειο που έλαβε χώρα τον Νοέμβριο 2015 στη Βαρκελώνη. Η τρέχουσα κρίση στη Συρία και τη Λιβύη και οι παράτυπες μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη, καθώς και άλλα θέματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως η ενέργεια, η εκπαίδευση και η απασχόληση των νέων, καταδεικνύουν ότι υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της πολυμερούς συνεργασίας μεταξύ των χωρών εταίρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Νότιας Μεσογείου, λαμβάνοντας υπόψη και τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής στη Βαλέτα τον Νοέμβριο 2015.
Οι Υπουργοί συμφώνησαν, επίσης, στην ανάγκη ενίσχυσης των σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της με τον Αραβικό Σύνδεσμο και επ’ αυτού καλωσόρισαν τον Στρατηγικό Διάλογο μεταξύ των δύο οργανισμών που ξεκίνησε τον Νοέμβριο 2015. Δόθηκε, επίσης, έμφαση στον σημαίνοντα ρόλο των γραφείων του Αραβικού Συνδέσμου στις χώρες του Med Group. Οι Υπουργοί προσβλέπουν στην επικείμενη Υπουργική Συνάντηση ΕΕ και Αραβικού Συνδέσμου που θα πραγματοποιηθεί στο Κάιρο τον Απρίλιο 2016.
Οι Υπουργοί επισήμαναν τις σημαντικές προσπάθειες που έχει καταβάλει η ΕΕ για τη χάραξη Στρατηγικών για την περιοχή, όπως για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας κτλ., συμφώνησαν όμως ότι θα πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση στην πολιτική της Ένωσης προς τους εταίρους και τους οργανισμούς της Νότιας Μεσογείου. Θα πρέπει να επιδιωχθεί η υιοθέτηση μιας πιο συνεργατικής προσέγγισης, όπου η ΕΕ και οι εταίροι της θα ανταλλάσσουν απόψεις και ιδέες, καθιστώντας έτσι το έργο της Ένωσης πιο πρακτικό και εφαρμόσιμο. Η πρόσφατη αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας προσφέρει μια νέα βάση για την περαιτέρω ανάπτυξη του δυναμικού των περιφερειακών οργανισμών - και συγκεκριμένα της Ένωσης για τη Μεσόγειο - για τη συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των εταίρων της στη Νότια Μεσόγειο.
Ταυτόχρονα, αναγνώρισαν την ανάγκη για ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των εταίρων στη Νότια Μεσόγειο και των πολυμερών περιφερειακών οργανισμών, σημειώνοντας ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη οφείλουν να δραστηριοποιηθούν πιο ενεργά στον τομέα αυτό.
26 Φεβρουαρίου, 2016