Σήμερα είναι μία ημέρα με ιδιαίτερο συμβολισμό, καθώς συμπληρώνονται 61 χρόνια που ο Υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Robert Schuman εκφώνησε την περίφημη διακήρυξή του θέτοντας το θεμέλιο λίθο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Σήμερα επίσης, συμπληρώνονται και 66 χρόνια από τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη. Ένα βίωμα που καθόρισε την έναρξη της ευρωπαϊκής πορείας, μίας ιστορικής διαδικασίας που είχε τα χαρακτηριστικά ενός σχεδίου ειρήνης. Μέσα από τα συντρίμμια του πολέμου, γεννήθηκε η ελπίδα, το όραμα αλλά και η βαθιά ανάγκη για τη συναδέλφωση των λαών της Ευρώπης. Ο δρόμος που άνοιξαν τότε οι μεγάλοι οραματιστές της Ευρωπαϊκής ιδέας, θεμελιώνοντας την αλληλεγγύη, τον ειλικρινή διάλογο ως μορφές πρακτικής συνεργασίας, οδήγησε στη δημιουργία μίας Ένωσης, της οποίας το κοινωνικό και αναπτυξιακό μοντέλο, παρά τις ελλείψεις του, έχει δίκαια κερδίσει τον παγκόσμιο θαυμασμό. Μία ιστορική κατάκτηση -παράδειγμα σταθερότητας και ειρηνικής συνύπαρξης-, πρωτοφανής στην παγκόσμια ιστορία.
Η υλοποίηση του ευρωπαϊκού οράματος, επηρεάζεται, μοιραία, από τη διεθνή πολιτική και οικονομική πραγματικότητα. Το ασταθές οικονομικό περιβάλλον, η μετανάστευση, οι ταχύτατες γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως αυτές στις αραβικές χώρες, τα περιβαλλοντικά προβλήματα σε συνδυασμό με την ενεργειακή ανασφάλεια, αποτελούν ένα πολύπλοκο και ραγδαία μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον που δημιουργεί προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ακριβώς απέναντι σ΄ αυτήν την πραγματικότητα πρέπει οι Ευρωπαίοι πολιτικοί να τοποθετηθούν για να λάβουν άμεσα αποφάσεις δίνοντας ειλικρινείς απαντήσεις. Στη σύνθεση όμως των απόψεων απαραίτητη και αναγκαία είναι η συμμετοχή όλων των ευρωπαίων πολιτών, γιατί οι πολίτες είναι αυτοί που τελικά θα δώσουν τις απαντήσεις.
Στο κρίσιμο σταυροδρόμι που βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ενωση, θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε το νόημα των βασικών αρχών και αξιών που καθόρισαν το περιεχόμενο της ευρωπαϊκής ιδέας που είναι: η ελευθερία, η δικαιοσύνη, ο σεβασμός του άλλου, ο ανθρωπισμός, και η επίδειξη της αλληλεγγύης. Η αλληλεγγύη δεν πρέπει να μένει κενό γράμμα, ιδίως σήμερα που βρισκόμαστε μπροστά από μεγάλες εξελίξεις που δοκιμάζουν τις αντοχές της Ενωμένης Ευρώπης. Και αναφέρομαι εδώ ιδίως στην πρόκληση της κοινής οικονομικής και νομισματικής πολιτικής για οικονομίες που βρίσκονται σε διαφορετική φάση οικονομικού κύκλου αλλά και στις αυξημένες μεταναστευτικές ροές από το Νότο που καμία χώρα της Ε.Ε. δεν πρέπει να αφεθεί να αντιμετωπίσει μόνη της.
Φέτος, επίσης, συμπληρώνονται 30 χρόνια από την είσοδο μας στην τότε ΕΟΚ. Με την ένταξη μας στην Ενωμένη Ευρώπη ενστερνισθήκαμε το ευρωπαϊκό όραμα από το οποίο τόσα προσδοκούν οι λαοί μας. Το Υπουργείο Εξωτερικών δεν υπήρξε μόνον ο κύριος φορέας των διαπραγματεύσεων για την ένταξή μας στην Ένωση, αλλά είχε από τότε έναν πολύ ενεργό, θεσμικό, ρόλο για τον συντονισμό της Ευρωπαϊκής Πολιτικής της χώρας μας, όπως και για την προώθηση των κοινοτικών, λεγομένων, πολιτικών στο εσωτερικό της Ελλάδος. Μέσα σ΄ αυτές τις τρεις δεκαετίες η Ελλάδα εδραίωσε τη Δημοκρατία, εμπέδωσε την πολιτική σταθερότητα, ενίσχυσε το διεθνές κύρος της.
Άλλωστε η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση μοιράζονται κοινές αξίες και ιδανικά όπως την Δημοκρατία την Ελευθερία και το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι τα ιδανικά στα οποία βασίζεται η πολιτική μας σε όλους τους Διεθνείς Οργανισμούς, Η χώρα μας προωθεί και στο πλαίσιο των οργανισμών αυτών τα ιδανικά αυτά αλλά και την υπόθεση της Ενωμένης Ευρώπης. Αυτή η τελευταία προάγεται ιδιαίτερα από την κοινή μας εκπροσώπηση, από την κοινή προς τα έξω εικόνα των ευρωπαϊκών χωρών. Ένα όραμα που γίνεται βαθμιαία πραγματικότητα, παρά τις αναμφισβήτητες καθυστερήσεις και οπισθοδρομήσεις. Είναι ο ρόλος εξάλλου της πολιτικής και της διπλωματίας να υπερνικά τα εμπόδια υλοποιώντας τα οράματα.
Η Ελλάδα υποστηρίζει, ενισχύει και προωθεί την Ευρωπαϊκή Ιδέα. Για την Ελλάδα η ευρωπαϊκή προοπτική της Νοτιανατολικής Ευρώπης είναι αταλάντευτη επιδίωξη. Προκειμένου να γίνει η γειτονιά μας περιοχή ειρηνικής συνεργασίας και συνύπαρξης. Και αυτό δεν το λέω ως απλή επανάληψη στερεοτύπων. Είναι ουσία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, προσδοκία και ταυτόχρονα ανάγκη. Για τους λαούς των Βαλκανίων η πορεία προς την Ευρώπη είναι μονόδρομος. Είναι ο μόνος δρόμος για να εξασφαλιστεί η σταθερότητα, η ευημερία των κοινωνιών, η εμπέδωση των δημοκρατικών θεσμών. Είναι μια στρατηγική για την οποία θα εργασθεί και η μελλοντική ελληνική Προεδρία το 2014, για την οποία έχουμε ήδη ξεκινήσει να προετοιμαζόμαστε.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση διανύει σήμερα περίοδο περισυλλογής. Είναι μία διαδικασία, απαραίτητη για οδηγηθούμε στον βαθύτερο προορισμό της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποδείξει πολλαπλά την ιστορική αντοχή της. Πολλές φορές υπήρξαν κρίσεις, παρατηρήθηκαν καθυστερήσεις και παλινωδίες, κάποιες φορές κόπωση. Όμως η πορεία ήταν και είναι συνεχής, και δεν ανακόπτεται. Προτάσσοντας το κοινό συμφέρον και το όραμα για το κοινό μέλλον και όχι τους εθνικούς ανταγωνισμούς, που άλλωστε αποτέλεσαν, σε μεγάλο βαθμό, τα αίτια για να ζήσει η Ευρώπη τραγικές στιγμές στην Ιστορία της. Και το πιο σημαντικό είναι ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες, παρά τις όποιες απογοητεύσεις, εξακολουθούν να επενδύουν τις προσδοκίες τους για μια καλύτερη ζωή και έναν καλύτερο κόσμο στην ευρωπαϊκή ιδέα.
9 Μαΐου, 2011