Συνέντευξη του ΥΠΕΞ Μαυροβουνίου, κ. Ιβάνοβιτς, στο ελληνικό ειδησεογραφικό portal “Hellas Journal”

Διαπρεπής ερευνητής της ελληνικής φιλοσοφίας ο υπουργός Εξωτερικών του Μαυροβουνίου: Αποκλειστική συνέντευξη του Δρ. Φίλιπ Ιβάνοβιτς στην Hellas Journal

Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΥΛΟΣ

13/3/2024

Αποκλειστική συνέντευξη στην ιστοσελίδα μας, Hellas Journal παραχώρησε ο νέος Υπουργός των Εξωτερικών του Μαυροβουνίου Δρ. Φίλιπ Ιβάνοβιτς, κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσημης επίσκεψής του στην Αθήνα, στις 11 και 12 Μαρτίου.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην ελληνική πρωτεύουσα ο επικεφαλής της διπλωματίας του αμέσως επόμενου υποψηφίου προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση βαλκανικού κράτους μέλους του ΝΑΤΟ, είχε εκτενή και εγκάρδια συνομιλία με τον ανταποκριτή της Hellas Journal στο Όσλο, και παλαιό προσωπικό φίλο του, Παναγιώτη Παύλο.

Στην αναλυτική συζήτηση μαζί του επεσήμανε την ένθερμη στήριξη που παρέχει η Ελληνική Κυβέρνηση και ο ομόλογός του κ. Γιώργος Γεραπετρίτης στην κορυφαία προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής του Μαυροβουνίου, της ένταξής του στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.).

Αναφέρθηκε στο πρόσφατο Φόρουμ Υπουργών Εξωτερικών στην Αττάλεια της Τουρκίας και τη συνάντησή του με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών κ. Φιντάν, ενώ παράλληλα κάλεσε την Ελλάδα να ενισχύσει ποικίλα την παρουσία της στη Βαλκανική χερσόνησο.

Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί η παρότρυνσή του προς τους νέους Έλληνες να είναι περήφανοι για τη μοναδική κληρονομιά τους. Είναι εμφανής η θέρμη με την οποία μιλά για τον Ελληνισμό, την ελληνική τέχνη και το ελληνικό πνεύμα, καθώς αποκαλύπτει την προσωπική σχέση του με την Ελλάδα και την Αθήνα, όντας ο ίδιος διαπρεπής ερευνητής της ελληνικής φιλοσοφίας με μεγάλο αναγνωρισμένο φιλοσοφικό έργο διεθνώς, και με μοναδική συμβολή στη διάδοση της Ελληνικής Παιδείας στη χώρα του.

Ο κ. Ιβάνοβιτς τόνισε εμφατικά τον ρόλο που βαλκανικά κράτη όπως το Μαυροβούνιο προσδοκούν από τη χώρα μας να διαδραματίσει στην περιοχή ως λίκνο της δημοκρατίας και του πολιτισμού αλλά και ως εγγυητής της Ευρωπαϊκής ενότητας και ολοκλήρωσης. Δεν παρέλειψε να αναπτύξει τις δυνατότητες και τις στρατηγικές περαιτέρω εμβάθυνσης των διμερών σχέσεων σε μια σειρά από τομείς συνεργασίας, όπως η εκπαίδευση μαθητών, φοιτητών, αλλά και στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, η έρευνα, η πολιτιστική και επιστημονική διπλωματία, ο τομέας των επενδύσεων.

Τέλος, επεσήμανε την αδήριτη ανάγκη για δυναμική επάνοδο της διεθνούς διπλωματίας απέναντι σε ένα διεθνές σκηνικό μεγάλων αναταραχών στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται ο πόλεμος στην Ουκρανία και τη Γάζα.

Ακολουθεί η συνέντευξη του ΥΠΕΞ του Μαυροβουνίου

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΥΛΟΣ: Εξοχότατε κύριε Υπουργέ των Εξωτερικών του Μαυροβουνίου, Δρ. Ιβάνοβιτς, αγαπητέ Φίλιπ! Είναι μεγάλη η χαρά να σας έχουμε εδώ κατά την πρώτη επίσημη επίσκεψή σας στην Αθήνα μετά την ανάληψη των καθηκόντων σας ως Υπουργός των Εξωτερικών του Μαυροβουνίου. Ελπίζουμε η επίσκεψή σας και η πρώτη ημέρα παραμονής σας στην Αθήνα να ήταν καρποφόρα, με παραγωγικές συναντήσεις και επικοινωνία με την Ελληνική Κυβέρνηση.

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Ομολογώ ότι είμαι πολύ χαρούμενος που βρίσκομαι στην Αθήνα. Όπως είπατε, είναι η πρώτη επίσημη επίσκεψή μου στην Ελλάδα αφότου ανέλαβα Υπουργός των Εξωτερικών του Μαυροβουνίου. Είμαι πολύ ευχαριστημένος από τη φιλοξενία και την εγκάρδια υποδοχή που έλαβα εδώ στην Αθήνα. Κατά την πρώτη ημέρα της επισκέψεώς μου συνομίλησα με τον Αντιπρόεδρο του Κοινοβουλίου και με τον ομόλογό μου Υπουργό των Εξωτερικών της Ελλάδος. Είχα επίσης την ευκαιρία να αποτίνω φόρο τιμής στον τάφο του Βάσου Μαυροβουνιώτη, που οι Έλληνες ξέρουν ως Βάσο Μπράγιοβιτς, όπως τον γνωρίζουν οι Μαυροβούνιοι. Ήταν, όπως γνωρίζετε, μια πολύ εξέχουσα στρατιωτική προσωπικότητα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Ο ίδιος είχε καταγωγή από το Μαυροβούνιο και είναι ένα από τα σημαντικά ιστορικά πρόσωπα που συνδέουν τις δύο χώρες και τους δύο λαούς μας.

Είμαι πολύ χαρούμενος με τις σημερινές συναντήσεις, καθώς έτυχα λίαν φιλικής υποδοχής απ᾽ όλους τους αξιωματούχους. Αυτό που είναι σημαντικό είναι η βούληση της Ελλάδος να εμβαθύνει τις καλές φιλικές σχέσεις με το Μαυροβούνιο. Επίσης πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα στηρίζει πλήρως την άμεση προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής του Μαυροβουνίου που δεν είναι παρά η ένταξή του στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως το αμέσως επόμενο μέλος της. Οι συνομιλητές μου με διαβεβαίωσαν σήμερα ότι η Ελλάδα θα παρέχει πλήρη πολιτική και τεχνική στήριξη προς αυτόν το σκοπό.

ΠΠ: Πώς αξιολογείτε τη διάθεση της Ελληνικής Κυβέρνησης απέναντι σε έναν Υπουργό Εξωτερικών ενός βαλκανικού κράτους, υπό την έννοια ότι ερχόμενος εδώ όχι μόνον συναντάστε με την Κυβέρνηση στο πλαίσιο των θεμάτων της διμερούς ατζέντας σας, αλλά παράλληλα παρέχετε στους Έλληνες αξιωματούχους εικόνα του πώς τα βαλκανικά κράτη προσβλέπουν προς την Ελλάδα και ενδεχομένως και τις προσδοκίες που έχουν από αυτήν. Υπήρξε κάποια τέτοια διάσταση στις συνομιλίες σας;

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Αυτό που είπα σήμερα στους φίλους συνομιλητές μου είναι ότι όσον αφορά στον κεντρικό στόχο εξωτερικής πολιτικής όχι μόνον του Μαυροβουνίου αλλά και άλλων βαλκανικών κρατών τα οποία εντάσσονται στην ΕΕ, ήταν η υπενθύμιση του κομβικού ρόλου που διαδραματίζει η Ελλάδα σε αυτήν τη διαδικασία η οποία υπογραμμίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής στη Θεσσαλονίκη το 2003, εκεί όπου υπήρξε η υπόσχεση για την Ευρωπαϊκή διεύρυνση ειδικά για τις χώρες των Βαλκανίων. Σήμερα έχουν περάσει ήδη εικοσιένα χρόνια και η υπόσχεση αυτή εκκρεμεί. Επομένως, μετέφερα στους συνομιλητές μου εδώ στην Αθήνα την προσδοκία μου η Ελλάδα να αναλάβει εκ νέου τον πρωταγωνιστικό ρόλο της και να καταστεί πολύ ένθερμος υποστηρικτής της διεύρυνσης της ΕΕ προς τις υπόλοιπες χώρες, και κυρίως εκείνες που βρίσκονται στη νοτιοανατολική περιοχή της Ευρώπης. Η Ελλάδα έχει ιστορικούς δεσμούς όχι μόνο με το Μαυροβούνιο αλλά και με άλλες χώρες της περιοχής αυτής και θεωρώ ότι μπορεί να καταστεί ο καλύτερος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσής της.
Αυτό θα είναι εξαιρετικά χρήσιμο, θα έλεγα, τόσο για την ελληνική εξωτερική πολιτική όσο και για την εξωτερική πολιτική του Μαυροβουνίου, για την περιοχή αυτή, καθώς βέβαια και για την ίδια την ΕΕ.

ΠΠ: Αναλάβατε τα καθήκοντά σας ως Υπουργός των Εξωτερικών του Μαυροβουνίου ήδη σχεδόν πριν από τέσσερεις μήνες, σε μια περίοδο πρωτοφανών αναταράξεων τόσο στη μεγάλη διεθνή εικόνα, θα έλεγε κανείς, όσο και τοπικότερα, όπως είναι παραδείγματος χάριν, η περίπτωση στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, όπου ζούμε πραγματικά δύσκολες στιγμές. Πώς αυτό το γεωπολιτικό θέατρο εγείρει προκλήσεις σε μικρότερες χώρες, όπως το Μαυροβούνιο – που έστω κι αν δεν έχει το μέγεθος της Γαλλίας ή της Γερμανίας επιδεικνύει ωστόσο αυξανόμενο βαθμό ενσωμάτωσης στους Δυτικούς θεσμούς, οι οποίες ήδη συμμετέχουν στην ΕΕ και ευρύτερα στη διεθνή σκηνή;

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Όπως γνωρίζετε, το Μαυροβούνιο είναι εδώ και επτά χρόνια μέλος του ΝΑΤΟ. Είναι επίσης πρωτοπόρο στην ευρωπαϊκή ενταξιακή διαδικασία. Και πιστεύουμε ότι μπορούμε να ολοκληρώσουμε τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ στα αμέσως επόμενα έτη και να γίνουμε, όπως είπα, το αμέσως επόμενο μέλος της ΕΕ. Πράγματι, η γεωπολιτική κατάσταση δεν είναι εύκολη. Αντιμετωπίζουμε κρίσεις σε διάφορες γωνιές του κόσμου, κρίσεις πολύ δύσκολες, που θέτουν σε αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξη και την έννοια της διπλωματίας και της διεθνούς έννομης τάξης. Το Μαυροβούνιο έχει διατηρήσει μια πολύ σαφή θέση: την προάσπιση της διεθνούς ειρήνης και τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Στην κατεύθυνση αυτή, έχουμε εξαρχής υποστηρίξει πλήρως την εδαφική ακεραιότητα και εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας, είμαστε ήδη απολύτως ευθυγραμμισμένοι με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ και ασφαλώς θα συνεχίσουμε στην κατεύθυνση αυτή, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων έναντι της Ρωσίας στη σύγκρουση με την Ουκρανία.

Βεβαίως, δεν πρέπει να λησμονούμε αυτό που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας στη Γάζα τους τελευταίους μήνες. Εδώ επίσης, το Μαυροβούνιο έχει εξαρχής τηρήσει μια πολύ ισορροπημένη θέση αρχών, καταδικάζοντας με τον πλέον απερίφραστο και κατηγορηματικό τρόπο την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου από την Χαμάς. Ταυτόχρονα όμως, έχει ήδη και μονίμως καλέσει το Ισραήλ να περιορίσει την αντίδρασή του και το δικαίωμά του να αμυνθεί κατά της τρομοκρατίας εντός των ορίων του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου. Αυτό που πρεσβεύουμε τώρα είναι τουλάχιστον μια παύση ανθρωπιστικού χαρακτήρα που θα μπορέσει να οδηγήσει σε κατάπαυση του πυρός. Πιστεύουμε δε ότι η λύση των δύο κρατών είναι η καλύτερη δυνατή στην περίπτωση αυτή. Τόσο το Ισραήλ όσο και η Παλαιστίνη έχουν το δικαίωμα να υπάρχουν ως κυρίαρχα κράτη πλησίον εκάστου και αμφότερα θα πρέπει να έχουν εγγυημένη την ασφάλειά τους. Επομένως, θεωρούμε ότι αυτή είναι η μόνη μόνιμη λύση σε αυτήν την κρίση. Και το υποστηρίζουμε αυτό σε όλα τα πολυεθνικά και πολυμερή φόρουμ.

Από την άλλη μεριά, η κρίση και η ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία άνοιξε ένα νέο τρόπο σκέψης στην ΕΕ. Και καθώς, όπως γνωρίζετε, κατά τα προηγούμενα έτη – αν όχι ήδη επί δεκαετία – η διεύρυνση της ΕΕ υπήρξε μια αρκετά τεχνική διαδικασία, πλέον είναι προφανές ότι η ασφάλεια και η ευημερία της ευρωπαϊκής ηπείρου μπορούν να επιτευχθούν με τον βέλτιστο τρόπο μέσω της ενότητας της Ευρώπης, και η ενότητα αυτή μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα μέσω της ένταξης στην ΕΕ. Θα έλεγα, επομένως, ότι τώρα ο τρόπος σκέψης έχει αλλάξει: η ενταξιακή διαδικασία είναι ίσως πλέον περισσότερο πολιτική, ή, τουλάχιστον, εξίσου πολιτική όσο και τεχνική. Το Μαυροβούνιο πρόκειται σαφέστατα να εκμεταλλευθεί αυτό το παράθυρο ευκαιρίας, και όπως είπα, να περατώσει την όλη διαδικασία από πλευράς του μέχρι τη λήξη της εντολής αυτής της κυβέρνησης και να καταστεί το αμέσως επόμενο μέλος της ΕΕ.

ΠΠ: Πρόσφατα, συμμετείχατε σε ένα μείζον γεγονός, το Φόρουμ Διπλωματίας στην Αττάλεια (Antalya Diplomacy Forum), το οποίο διοργανώθηκε και φιλοξενήθηκε από τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών. Εκεί είχατε την ευκαιρία να συναντήσετε και να συνομιλήσετε με συναδέλφους και ομολόγους σας από πολλές χώρες και φυσικά και με τον οικοδεσπότη, τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν. Καθώς προφανώς γνωρίζετε, η Ελλάδα έχει ανοίξει από τον περασμένο Δεκέμβριο μια διαδικασία προσέγγισης με την Τουρκία που εγκαινιάστηκε, τρόπον τινά, με τη Διακήρυξη των Αθηνών στις 8 Δεκεμβρίου, παρά τις θεμελιώδεις προκλήσεις και τα ζητήματα διμερών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Ζητήματα κυρίως οφειλόμενα στον αναθεωρητικό χαρακτήρα της γείτονος της Ελλάδος χώρας. Θα μπορούσατε περιληπτικά να μας αποτιμήσετε τα εξαγόμενα αυτής της συνάντησης; Και αν μπορώ να πιέσω λίγο περισσότερο το ερώτημα: πώς αντιμετωπίζει το Μαυροβούνιο τον ρόλο της Τουρκίας στα Βαλκάνια;

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Πράγματι, συμμετείχα στο Φόρουμ Διπλωματίας στην Αττάλεια και θα πρέπει να πω ότι ήταν μια πολύ μεγάλη και καλά οργανωμένη εκδήλωση. Εκεί είχα την ευκαιρία να συναντηθώ με αρκετούς συναδέλφους, ιδίως με εκείνους τους οποίους εμείς από τις χώρες των Βαλκανίων ή και της Ευρώπης δεν έχουμε την ευκαιρία να συναντούμε πολύ συχνά. Αναφέρομαι κυρίως στους φίλους συναδέλφους από την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Άρα ήταν πολύ ενδιαφέρον και χρήσιμο να συναντήσουμε ένα ποικίλο σύνολο πολιτικών και συναδέλφων και να εξετάσουμε πώς μπορούμε να εργαστούμε μαζί και να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας.

Συνάντησα επίσης, όπως αναφέρατε, τον Υπουργό Φιντάν, των Εξωτερικών της Τουρκίας. Ήταν η δεύτερη συνάντησή μας τους τελευταίους δύο μήνες. Η συνάντηση αυτή ήταν πολύ εγκάρδια, τον ευχαρίστησα για την πρόσκληση και τη διοργάνωση του φόρουμ, και συζητήσαμε ορισμένα θέματα διμερούς συνεργασίας μεταξύ Μαυροβουνίου και Τουρκίας. Πρέπει να πω ότι οι σχέσεις μεταξύ των χωρών μας είναι καλές και χαρακτηρίζονται από καλή συνδεσιμότητα, από αρκετές τουρκικές επενδύσεις στο Μαυροβούνιο και από πολύ ζωντανό, θα έλεγα, πολιτικό διάλογο.

Είμαι καλά ενήμερος και κατανοώ τη σχέση μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας και μπορώ μόνο να πω ότι όπου υπάρχουν προκλήσεις και προβλήματα εκεί ακριβώς είναι που πρέπει να παρεμβαίνει η διπλωματία. Βλέπω θετικά και χαιρετίζω τις προσπάθειες εκείνες μεταξύ των δύο χωρών που ως στόχο και αποτέλεσμα έχουν την εξομάλυνση και βελτίωση των σχέσεών τους και των σχέσεων των λαών τους, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό και τον σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας του καθενός.

Από την άλλη μεριά, το Μαυροβούνιο, η Τουρκία και η Ελλάδα, και οι τρεις αυτές χώρες, είναι Νατοϊκοί Σύμμαχοι. Η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ, εμείς, όπως είπα ήδη, είμαστε πρωτοπόροι στη διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Τουρκία επίσης είναι υποψήφια χώρα για την ΕΕ και επομένως είμαι βέβαιος ότι, όπως σε όλα τα είδη σχέσεων υπάρχουν ζητήματα που ίσως μας χωρίζουν και για τα οποία έχουμε διαφορετική θεώρηση, υπάρχουν και παράμετροι που μας συνδέουν και μπορούν να μας φέρουν εγγύτερα. Άρα, θα έλεγα ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο να εργαστούμε σε εκείνα τα θέματα που φέρνουν χώρες και λαούς πλησιέστερα.

Η Τουρκία είναι πολύ ενεργός παράγων στην περιοχή των Βαλκανίων, όχι μόνο στο Μαυροβούνιο αλλά και σε άλλες χώρες. Χαιρετίζω τη δραστηριότητά της και τον ρόλο της στα Βαλκάνια. Αλλά χαιρετίζω επίσης θερμά έναν πιο ενεργό ρόλο της Ελλάδος στην περιοχή. Αυτό μάλιστα είναι κάτι που μετέφερα στους συνομιλητές μου, ότι προσβλέπουμε σε πιο ενεργό ρόλο περισσότερο ορατής παρουσίας της Ελλάδος στην περιοχή. Όχι μόνον με όρους στήριξης της ευρωπαϊκής ένταξης, όπως παραδείγματος χάριν η στήριξη που παρέχει η Ελλάδα στην ευρωπαϊκή ενσωμάτωση, αλλά και με την έννοια της διμερούς συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδος και των χωρών των Βαλκανίων.

ΠΠ: Μιλώντας για τη σχέση μεταξύ Μαυροβουνίου και Ελλάδος στην προοπτική ένταξης σε κοινούς θεσμούς όπως η ΕΕ, θα μπορούσε κανείς να πει ότι στο συλλογικό ασυνείδητο των περισσοτέρων Ελλήνων, στην κοινή αντίληψη όσων τουλάχιστον έχουν μια ορισμένη ηλικία, το Μαυροβούνιο είναι εν γένει συνδεδεμένο με το Σερβικό έθνος και τον Σερβικό λαό. Πόσο έγκυρη είναι σήμερα αυτή η αντίληψη; Πώς θα προσδιόριζε κανείς με ακρίβεια το σύγχρονο κράτος του Μαυροβουνίου, της εξωτερικής πολιτικής του οποίου ηγείσθε, και ποιές είναι σήμερα οι φιλοδοξίες της χώρας και του λαού της;

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Πρέπει να πω ότι ιστορικά και κατά τη διάρκεια των τελευταίων αιώνων τα πεπρωμένα των ατόμων, των λαών και των κρατών ήταν πολύ αλληλένδετα. Πολλές από τις σημερινές χώρες των Βαλκανίων, του Μαυροβουνίου και της Σερβίας συμπεριλαμβανομένων, έχουν μοιραστεί την ίδια ιστορική μοίρα στο διάβα διαφορετικών εποχών. Όπως γνωρίζετε, το Μαυροβούνιο και η Σερβία σχημάτισαν μια κρατική ένωση που έζησε για περίπου ενενήντα χρόνια, και βεβαίως, είναι πολύ φυσικό να υπάρχουν ιστορικοί, πολιτιστικοί, ακόμη και συγγενικοί δεσμοί μεταξύ τους. Το ένα τρίτο του πληθυσμού του Μαυροβουνίου θεωρεί ότι είναι Σέρβοι. Έχουμε περίπου σαράντα πέντε τοις εκατό του πληθυσμού που θεωρούν εαυτούς Μαυροβούνιους, κι έχουμε επίσης βόσνιο, αλβανικό και κροατικό πληθυσμό. Αλλά αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι ότι το Μαυροβούνιο ορίζεται συνταγματικά ως κοσμικό και αστικό κράτος, κράτος πολιτών, όχι κράτος εθνών ή εθνοτήτων. Είναι δηλαδή μια χώρα στην οποία κάθε πολίτης ξεχωριστά έχει το δικαίωμα να διατηρεί και να δηλώνει τη δική του ιδιότητα δίχως να φέρει οιοδήποτε είδος αρνητικών συνεπειών ή επιπτώσεων.
Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική, αυτό που επί του παρόντος είναι επίσης πολύ σημαντικό είναι ότι ογδόντα τοις εκατό των πολιτών του Μαυροβουνίου – και αυτό σημαίνει πολίτες του Μαυροβουνίου όλων των εθνοτήτων και όλων των θρησκειών – είναι πολύ φιλο-ευρωπαίοι και θα ήθελαν να δουν το Μαυροβούνιο ως το επόμενο μέλος της ΕΕ. Άρα, αυτό που τώρα κάνουμε είναι να ασκούμε μιαν εξωτερική πολιτική που είναι εξωτερική πολιτική του Μαυροβουνίου ως ενιαίας αστικής χώρας και που μπορεί να είναι προς όφελος εκάστου πολίτη ανεξαρτήτως εθνότητας, θρησκείας, ή οιασδήποτε άλλης πτυχής της ταυτότητάς του.
Στιγμιότυπο από την αποκλειστική συνέντευξη του υπουργού Εξωτερικών του Μαυροβουνίου, Δρ. Φίλιπ Ιβάνοβιτς στην Hellas Journal και τον Παναγιώτη Παύλο, κατά την πρώτη επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα. Φωτογραφία Hellas Journal

ΠΠ: Θα ήθελα να περάσω τώρα σε περισσότερο προσωπικό τόνο, καθώς έχουμε μια φιλία που πηγαίνει αρκετά πίσω στον χρόνο, και μια σχέση συναδελφική που μας συνδέει στο πεδίο της φιλοσοφίας. Είναι βέβαιο ότι οι περισσότεροι Έλληνες αγνοούν ότι εσείς, ο Υπουργός Εξωτερικών του Μαυροβουνίου δεν είστε ένας σπουδαίος φίλος της Ελλάδος μόνο στη θεωρία, ένας πραγματικός φιλέλληνας, αλλά – και δεν θα διστάσω να το ονομάσω έτσι – και στην πράξη: τόσο ως πολυγραφότατος μελετητής της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και της φιλοσοφίας της ύστερης αρχαιότητας, όσο και ένας από τους εξέχοντες ειδικούς στη μελέτη του έργου του Διονυσίου Αρεοπαγίτου και της κληρονομιάς του. Θα μπορούσατε, σας παρακαλώ, να μας πείτε λίγα λόγια για τη σχέση σας με την Ελλάδα, τις απαρχές αυτής της σχέσης και την εξέλιξή της;

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Σας ευχαριστώ για την ερώτηση αυτή. Είναι πάντα ωραίο να επιστρέφω στις ακαδημαϊκές και ερευνητικές καταβολές μου. Πράγματι, η εκπαίδευσή μου περιλαμβάνει κατοχή Διδακτορικού τίτλου στη Φιλοσοφία και τις Θρησκευτικές Σπουδές, και η ειδίκευσή μου είναι Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία, Φιλοσοφία της Ύστερης Αρχαιότητας, και Βυζαντινή Φιλοσοφία. Αυτές είναι οι θεματικές και οι περιοχές της φιλοσοφίας που κέρδισαν το μεγάλο ενδιαφέρον μου από τις απαρχές των φιλοσοφικών σπουδών μου. Βεβαίως, το ενδιαφέρον σε αυτές τις περιοχές με έκανε να εκτιμήσω με τρόπο φυσικό και να εξετάσω ακόμη περισσότερο την Ελληνική ιστορία, τον Ελληνικό πολιτισμό και την Ελληνική τέχνη. Κατά τη διάρκεια της ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας μου είχα την ευκαιρία και την αγαθή τύχη να επισκεφθώ πάρα πολλούς τόπους στην Ελλάδα, να γνωρίσω τον Ελληνικό λαό, την αθηναϊκή ζωή. Πρόκειται για μια πολύ ζωηρή κουλτούρα και κοινωνία και θα πρέπει να πω ότι έχω πολύ βαθιά προσωπική σχέση με την Ελλάδα, τόσο που θα μπορούσε να προσδιοριστεί κατά τον καλύτερο τρόπο με μια λέξη. Και η λέξη αυτή είναι η αγάπη.

ΠΠ: Αυτό είναι εξαίσιο! Και καθώς η αγάπη είναι η λέξη κλειδί εδώ, ποιό θα ήταν το μήνυμα που θα μεταφέρατε στη νεότερη γενιά των σημερινών Ελλήνων που θα μπορούσε να πει κάποιος ότι δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τη σημασία του Ελληνισμού και της επίγνωσης περί αυτού και περί του Ελληνικού Πνεύματος εν συνόλω; Ποιά θα ήταν η συμβουλή σας, τόσο ως μελετητής που έχει δαπανήσει πολλά χρόνια να σπουδάζει τον Ελληνικό πολιτισμό, την τέχνη, τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία, όσο και ως γνήσιος φίλος της Ελλάδας αλλά και ως επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους των Βαλκανίων που προσβλέπει στις συνεισφορές του Ελληνισμού στην περιοχή αυτή;

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Εάν έλεγα ότι η Ελλάδα και ο Ελληνικός πολιτισμός είναι το λίκνο του Δυτικού πολιτισμού, δεν θα ήταν κάτι καινούριο. Αλλά ορισμένες φορές ακόμη και τα γνωστά και «παλαιά» πράγματα πρέπει να επαναλαμβάνονται προκειμένου να μην λησμονούνται. Εάν υπάρχουν τόσο πολλοί άνθρωποι εκτός Ελλάδας, και όχι μόνον στην Ευρώπη αλλά και σε άλλες ηπείρους, στην Αμερική, Βόρεια και Νότια, την Ασία, την Αφρική, που θαυμάζουν και αγαπούν την Ελληνική ιστορία, τον πολιτισμό, την κουλτούρα τη φιλοσοφία, την τέχνη και ούτω καθεξής, τότε οι Έλληνες εντός Ελλάδας, ιδίως οι νέες γενιές, θα πρέπει να είναι πολύ περήφανοι για την κληρονομιά τους.
Αυτή η κληρονομιά δεν αφορά μόνον τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την κουλτούρα των αρχαίων Ελλήνων. Δεν αφορά μόνον τη Βυζαντινή κουλτούρα και παράδοση. Αφορά και τη σύγχρονη Ελλάδα. Αφορά τον Αγώνα για Ελευθερία, για τις αξίες της Δημοκρατίας και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού από κάθε νέο Έλληνα. Αυτό είναι κάτι για το οποίο οι νέοι Έλληνες θα πρέπει να είναι περήφανοι και, όπως είπα, εάν άνθρωποι εκτός Ελλάδας είναι περήφανοι γι᾽ αυτήν, τότε πολλώ μάλλον περήφανοι θα πρέπει να είναι οι εντός Ελλάδος για την κληρονομιά των προγόνων τους.

ΠΠ: Έρχομαι τώρα σε κάτι που ίσως λίγοι γνωρίζουν. Μιλάμε συχνά για ινστιτούτα, για φίλους του πολιτισμού, του Κινεζικού πολιτισμού παραδείγματος χάριν – υπάρχουν εκατοντάδες Ινστιτούτα ῾Κομφούκιος᾽ σε ολόκληρο τον κόσμο – και θα περίμενε κανείς η Ελλάδα να έχει τη δική της αλυσίδα, το δικό της διεθνές δίκτυο Πολιτιστικών Ινστιτούτων και Οργανισμών σε όλη την υδρόγειο. Ωστόσο, αυτό δυστυχώς δεν ισχύει. Αλλά εσείς, και πάλι, θεμελιώσατε πριν αρκετά χρόνια μια πρωτοβουλία την οποία θα αποκαλούσα μάλλον μοναδική, εξ όσων τουλάχιστον γνωρίζω. Εννοώ το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών στην Ποντγκόριτσα, το οποίο ιδρύθηκε το 2015, αν δεν απατώμαι. Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε γι᾽ αυτό;

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών ιδρύθηκε στο Μαυροβούνιο το 2015 ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός και ήταν το αποτέλεσμα ενθουσιασμού ορισμένων συναδέλφων μου και εμού του ιδίου, που μολονότι ζουν στο Μαυροβούνιο εργάζονται ακαδημαϊκά σε θέματα Ελληνικού πολιτισμού. Κάποιοι εξ αυτών σπούδασαν και πραγματοποίησαν ερευνητικό έργο στην Ελλάδα και διαθέτουν μιαν εις βάθος γνώση της Ελληνικής κουλτούρας και του Ελληνικού πολιτισμού. Σκεφθήκαμε ότι είναι πολύ σημαντικό, όπως συμβαίνει και σε πολλές άλλες δυτικές χώρες και δυτικά ερευνητικά κέντρα, να θεμελιώσουμε έναν Οργανισμό που θα είναι πλήρως αφοσιωμένος στη μελέτη του Ελληνικού πολιτισμού και πνεύματος, από τις αρχαίες ρίζες του μέχρι τη σύγχρονη εποχή.

Έτσι, ιδρύσαμε το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών στην Ποντγκόριτσα. Ξεκινήσαμε ένα ακαδημαϊκό περιοδικό, το ‘Akropolis: Journal of Hellenic Studies’. Αυτό το περιοδικό διανύει πλέον τον έβδομο χρόνο ζωής. Θα τολμούσα να πω ότι είναι ένα πολύ καλό και διακεκριμένο διεθνές περιοδικό. Βρίσκεται, παραδείγματος χάριν, στη λίστα ακαδημαϊκών περιοδικών Scopus, μια από τις πιο καταξιωμένες λίστες παγκοσμίως. Θεσμοθετήσαμε επίσης το Διεθνές Συνέδριο Ελληνικών Σπουδών (International Conference of Hellenic Studies) που έλαβε χώρα στο Μαυροβούνιο για πρώτη φορά το 2019. Δυστυχώς, ο σχεδιασμός ήταν να συνεχιστεί σε ετήσια βάση σε διάφορα μέρη του Μαυροβουνίου, αλλά η πανδημία του κορωνοϊού και κάποιες άλλες κρίσεις μας χτύπησαν κι έτσι τα Συνέδρια αυτά αναβλήθηκαν. Αυτό που ελπίζουμε όμως είναι ότι θα ανανεώσουμε το έργο και του Κέντρου και των Συνεδρίων. Όλη η ουσία είναι να αγκαλιάσουμε με φροντίδα, να προωθήσουμε και να ερευνήσουμε τη σχέση μεταξύ Ελληνικού και Δυτικού πολιτισμού. Και φυσικά, το Μαυροβούνιο είναι ένα από τα ιδιαίτερα μέρη της Ευρώπης που έχει ειδικούς δεσμούς με την Ελλάδα.

Θα ήθελα επίσης να ενθαρρύνω τους Έλληνες φίλους μου να επιτελέσουν τον ρόλο τους και να προωθήσουν τη δική τους κουλτούρα και πολιτισμό σε όλον τον κόσμο και με διάφορα μέσα. Ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους να το πράξουν είναι ιδρύοντας και υποστηρίζοντας Κέντρα Ελληνικών Σπουδών σε όλον στον κόσμο. Ασφαλώς, δεν είμαστε το μοναδικό Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, στο Μαυροβούνιο. Υπάρχουν πολλά κέντρα σαν αυτό στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε όλη την Ευρώπη, ακόμη και στην Ιαπωνία. Επομένως, θα έλεγα ότι αυτή είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για πολιτιστική διπλωματία, για επιστημονική διπλωματία, πέραν της αμιγούς ακαδημαϊκής έρευνας και του σχετικού ενδιαφέροντος.

ΠΠ: Είχατε μήπως την ευκαιρία κατά τις συναντήσεις σας σε αυτήν την επίσκεψή σας στην Αθήνα να θέσετε ζητήματα διμερούς συνεργασίας μεταξύ Μαυροβουνίου και Ελλάδος σε αυτό ακριβώς το επίπεδο, του Πολιτισμού, της Παιδείας, της Έρευνας, της Επιστημονικής Συνεργασίας; Ή μήπως αυτό είναι κάτι για το οποίο υπάρχει ακόμη χώρος να εργαστεί κανείς στο εγγύς μέλλον;

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Υπάρχουν πολλές περιοχές στις οποίες Ελλάδα και Μαυροβούνιο μπορούν να συνεργαστούν έτι περαιτέρω. Ένα καλό παράδειγμα είναι η εκπαίδευση των δοκίμων αξιωματικών μας σε στρατιωτικές ακαδημίες στην Ελλάδα. Αυτή η συνεργασία έχει υπάρξει πολύ καρποφόρα και πολλοί νέοι στρατιώτες και αξιωματικοί από το Μαυροβούνιο έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια της επισκέψεώς μου συζητήσαμε τις δυνατότητες αύξησης του αριθμού των υποτροφιών που χορηγεί η Ελλάδα σε φοιτητές από το Μαυροβούνιο προκειμένου να ακολουθήσουν προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές σε Πανεπιστήμια σε όλη τη χώρα.
Συζητήσαμε επίσης, τις δυνατότητες μεγαλύτερης και ισχυρότερης σύνδεσης μεταξύ Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Οργανισμών του Μαυροβουνίου και της Ελλάδος, διότι θεωρούμε ότι το να εργαζόμαστε σε αμοιβαία προγράμματα – ανταλλαγή ακαδημαϊκού προσωπικού, ανταλλαγή φοιτητών – είναι από τις καλύτερες ευκαιρίες ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ των δύο χωρών μας. Ελπίζω ότι στο άμεσο μέλλον θα έχουμε και ορισμένες διμερείς συμφωνίες σε ισχύ στους τομείς του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και της έρευνας. Επομένως, συμφωνήσαμε ότι θα πρέπει μαζί να εργαστούμε εντατικότερα στα θέματα αυτά το συντομότερο δυνατόν.

ΠΠ: Κύριε Υπουργέ, η τελευταία ερώτηση. Ποιό είναι το όραμά σας ως η κεφαλή του Υπουργείου Εξωτερικών του Μαυροβουνίου και πώς θα επιθυμούσατε να το δείτε να ενσαρκώνεται;

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Η κυβέρνηση της οποίας είμαι μέλος έχει θέσει τέσσερεις στόχους εξωτερικής πολιτικής τους οποίους θέλουμε να κατορθώσουμε. Πρώτος στόχος της εξωτερικής μας πολιτικής είναι η ένταξη του Μαυροβουνίου στην ΕΕ. Δεύτερος στόχος είναι η συνεχής ενεργή και αξιόπιστη συμμετοχή μας στο ΝΑΤΟ. Τρίτος στόχος είναι οι σχέσεις καλής γειτονίας και η προστασία και φροντίδα της περιφερειακής συνεργασίας. Και τέλος, τέταρτος στόχος της εξωτερικής πολιτικής μας, που είναι και μακροπρόθεσμος, είναι ο πιο ενεργός και χειροπιαστός ρόλος του Μαυροβουνίου στους πολυμερείς οργανισμούς, ιδίως τα Ηνωμένα Έθνη. Αυτοί είναι οι στόχοι προς τους οποίους όλοι εμείς ως κυβέρνηση, και ιδιαίτερα εμείς ως Υπουργείο των Εξωτερικών, είμαστε πλήρως αφοσιωμένοι και εργαζόμαστε σκληρά για την επίτευξή τους.
Όσον αφορά στο Υπουργείο των Εξωτερικών, αυτό που έχω υποσχεθεί, και αυτό που η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί, είναι η ανανέωση του διπλωματικού μας δικτύου στο εξωτερικό, η αφοσίωση στους νεότερους διπλωμάτες, οι δυνατότητες να προσφέρουμε ποικίλα είδη εκπαίδευσης – μέσω συνεργασίας με τις διάφορες διπλωματικές ακαδημίες και διεθνείς οργανισμούς – περισσότερο προσανατολισμένης στην πρακτική, όπως τα επιμέρους προγράμματα στο πλαίσιο των επισκέψεων πεδίου του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) στα Ηνωμένα Έθνη, στη Γενεύη και τη Νέα Υόρκη. Αυτό που θέλουμε επίσης να συμπεριλάβουμε – και αυτό είναι κάτι για το οποίο εργαζόμαστε επί του παρόντος – είναι η έμφαση στην πολιτιστική και επιστημονική διπλωματία, διότι πιστεύουμε ότι αυτές είναι οι καλύτερες ατραποί δια των οποίων μια μικρή χώρα μπορεί να κατορθώσει μεγαλύτερη προβολή στη διεθνή σκηνή.
Έτσι, έχουμε πλέον συστήσει Διεύθυνση Οικονομικής και Δημόσιας Διπλωματίας εντός της οποίας θα εστιάσουμε περισσότερο στην πολιτιστική και επιστημονική διπλωματία. Επιπλέον, θέλουμε να συμπεριλάβουμε όλες αυτές τις ιδέες εστιάζοντας ιδιαίτερα στην ψηφιακή διπλωματία, καθώς πιστεύουμε ότι στον εικοστό πρώτο αιώνα ο συνδυασμός σύγχρονης πληροφορίας και τεχνολογιών επικοινωνίας με τη διπλωματία μπορεί να είναι μια φόρμουλα νίκης για το Μαυροβούνιο.

ΠΠ: Εξοχότατε Υπουργέ των Εξωτερικών του Μαυροβουνίου, Δρ. Ιβάνοβιτς, αγαπητέ Φίλιπ, σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου γι᾽ αυτή την εκτενή συνομιλία μας και σας εύχομαι εγκάρδια επιτυχία στο υπόλοιπο του ταξιδιού σας εδώ στην Αθήνα και στα καθήκοντά σας περαιτέρω. Ήταν μεγάλη χαρά και είμαι βαθιά ευγνώμων για τον χρόνο που αφιερώσατε σε αυτήν τη συνάντηση και συζήτησή μας.

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Ήταν μεγάλη μου χαρά πρώτα απ᾽ όλα που σας είδα, και εν συνεχεία που είχα την τιμή να απαντήσω στις ερωτήσεις που μου θέσατε.
ΠΠ: Σας εύχομαι όλα τα καλά!

ΥΠΕΞ Ιβάνοβιτς: Σας ευχαριστώ.