Ομιλία Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στο Πανεπιστήμιο Jawaharlal Nehru (JNU) (Νέο Δελχί, 23.03.2022)

Κυρία Αντιπρύτανη,
Εκλεκτοί Καθηγητές,
Μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας,
Αγαπητοί Φοιτητές,
Καλησπέρα σας, «Namashkar»,

Σας ευχαριστώ πολύ για την εξαιρετικά ευγενική σας πρόσκληση να απευθυνθώ ενώπιον του εκλεκτού κοινού σε αυτό το διακεκριμένο Πανεπιστήμιο. Θεωρώ σπουδαίο προνόμιο να υπάρχει μια Έδρα Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο, η «Έδρα Δημήτριος Γαλανός». Η έδρα πήρε το όνομά της από τον Έλληνα λόγιο, ο οποίος μετέφρασε σανσκριτικά κείμενα τον 18ο αιώνα. Προάγει με επιτυχία τη μελέτη της Ελληνικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας, Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Πολιτισμού στην Ινδία.

Θα ήθελα λοιπόν να εκφράσω τη βαθιά μου εκτίμηση προς το σύνολο του διδακτικού προσωπικού για τις άοκνες προσπάθειές σας προς αυτή την κατεύθυνση.

Όπως όλοι γνωρίζετε, η Ελλάδα και η Ινδία μοιράζονται ιστορικούς δεσμούς από την Αρχαιότητα. Οι σχέσεις μας χρονολογούνται πριν από τον Μέγα Αλέξανδρο. Τον 5ο αιώνα π.Χ, ο Κτησίας, στο έργο του ‘Ινδικά’, έκανε γνωστή την Ινδία στον ελληνικό κόσμο. Το πέρασμα, φυσικά, του Μεγάλου Αλεξάνδρου σηματοδότησε την έναρξη της ελληνιστικής εποχής στην Ινδική Υποήπειρο. «Η Ελλάδα, γεωγραφικά και ιστορικά, ή για να το θέσω καλύτερα, ολόκληρος ο ελληνιστικός κόσμος υπήρξε η πύλη της Ινδίας προς την ευρωπαϊκή ήπειρο, προς την Ευρώπη». Αυτό επισήμανε εύστοχα ο αξιότιμος Πρόεδρος της Ινδίας, κ. Ram Nath Kovind, κατά την επίσκεψή του στη χώρα μου το 2018.

Στο πέρασμα των αιώνων, κατορθώσαμε να οικοδομήσουμε μια ισχυρή σχέση, βασισμένη στον σεβασμό και τη φιλία. Μια σχέση η οποία, οφείλω να πω, πρόκειται να εξελιχθεί σε στρατηγική.

Ο ρόλος της Ινδίας στον αιώνα μας και στο μέλλον είναι εξαιρετικά σημαντικός. Η Ινδία οδεύει προς την ανάδειξή της ως μιας από τις μεγαλύτερες οικονομίες, αποτελώντας ταυτόχρονα έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες στις παγκόσμιες υποθέσεις. Η Ινδία διαδραματίζει προεξάρχοντα ρόλο μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών, όπως επίσης στην καινοτομία και την τεχνολογία. Σύντομα, η Ινδία θα γίνει η πολυπληθέστερη χώρα παγκοσμίως, αλλά ταυτόχρονα με το λαμπρό επίτευγμα να είναι μια σταθερή και δυναμική δημοκρατία.

Και με αυτόν τον τρόπο, μοιραζόμαστε έναν δεσμό: η Ελλάδα υπήρξε η κοιτίδα της δημοκρατίας και η Ινδία είναι η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο. Και εύλογα ως εκ τούτου συμμεριζόμαστε πολλές αξίες.

Μεταξύ άλλων, τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Είναι αξιοσημείωτο ότι στο επίκεντρο της προσοχής της διπλωματίας τίθενται όλο και περισσότερο όχι οι ήπειροι, αλλά οι θάλασσες, οι ωκεανοί, ακόμη και οι ανασχετικοί δακτύλιοι [τα κρηπιδώματα]. Η σημασία των ωκεανών και των φυσικών πόρων τέθηκε στον πυρήνα διαφόρων γεωστρατηγικών θεωριών ισχύος και επιρροής. Αυτές αναπτύχθηκαν από τις αρχές του 20ου αιώνα, θεωρώντας την γεωγραφία ως καθοριστικό παράγοντα της γεωπολιτικής.

Εξέχουσα θέση μεταξύ αυτών των προσεγγίσεων κατέχει η θεωρία του Alfred Mahan. Η θεωρία του εστιάζει το ενδιαφέρον της στη θάλασσα, στους ωκεανούς, στις γραμμές επικοινωνιών και διεξαγωγής του εμπορίου. Με αυτή την έννοια, όποιος ελέγχει τη θάλασσα, ελέγχει τον κόσμο. Οι θεωρίες αυτές αναδεικνύουν τη σημασία των παράκτιων περιοχών και των ωκεανών ως κέντρου βάρους για την διαμόρφωση των πολιτικών μας.

Και οι δύο χώρες μας προσανατολίζονται προς τους ωκεανούς και τη θάλασσα, ως χώρους που εγγυώνται την απρόσκοπτη επικοινωνία μεταξύ  χωρών και ανθρώπων.

Δύο θαλάσσιες περιοχές άμεσου ενδιαφέροντος για την Ινδία και την Ελλάδα είναι η περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού και η Μεσόγειος Θάλασσα, και ιδίως για την Ελλάδα η Ανατολική Μεσόγειος. Είναι κοινή πεποίθησή μας ότι η προώθηση και ο σεβασμός της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η UNCLOS, όπως την αποκαλούμε, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την ενδυνάμωση της σταθερότητας στις περιοχές αυτές.

Από την άποψη αυτή, η Σύμβαση αυτή έχει ζωτική σημασία για έναν πραγματικά «ελεύθερο και ανοιχτό» Ινδο-Ειρηνικό: της περιοχής που θα διαμορφώσει την τροχιά της παγκόσμιας πολιτικής κατά τα επόμενα χρόνια. Η Ελλάδα, τηρώντας  τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου, χαιρετίζει την «Πρωτοβουλία για τον Ινδο-Ειρηνικό Ωκεανό», την οποία ανέλαβε η Ινδία. Είναι σταθερή πεποίθησή μου ότι η Ελλάδα μπορεί να συνεργαστεί με την Ινδία στην επιδίωξή της για έναν ευημερούντα, ειρηνικό και διεπόμενο από κανόνες Ινδο-Ειρηνικό.

Λαμβάνοντας φυσικά υπόψη το γεγονός ότι η Ελλάδα, εξαιτίας ενός ιστορικού παράδοξου, είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο. Και ασφαλώς, ένας αληθινός υποστηρικτής της έννομης τάξης στη Θάλασσα.

Κυρίες και κύριοι,

Μιλώντας σήμερα για το Διεθνές Δίκαιο, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτελεί σημείο καμπής. Αναβιώνει τους εφιάλτες των πολέμων μεταξύ κρατών και των σφαιρών επιρροής.

•    Ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας,
•    της εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας όλων των κρατών, καθώς και
•    η αποχή από τη χρήση – ή απειλή για χρήση – βίας στις διεθνείς σχέσεις,

αποτελούν για εμάς θεμελιώδεις αρχές του Διεθνούς Δικαίου.

Αποτελούν, επίσης, τους κύριους πυλώνες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η τήρηση των αρχών αυτών αποτελεί προϋπόθεση για την ενίσχυση της σταθερότητας εκεί όπου υπάρχουν εντάσεις και όπου κυριαρχεί η αστάθεια.

Και η περιοχή μας δεν αποτελεί εξαίρεση. Τασσόμαστε σταθερά υπέρ του διαλόγου για την αποκλιμάκωση των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ωστόσο, αυτό δεν αποτελεί πάντα την προτιμώμενη επιλογή του μεγάλου μας γείτονα, της Τουρκίας.

Με τα προηγούμενα συνδέεται το Κυπριακό Πρόβλημα. Και αυτό επίσης αποτελεί κορυφαίο ζήτημα για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Και γνωρίζω καλά τον ισχυρό δεσμό μεταξύ της Κύπρου και της Ινδίας. Αρκεί να υπενθυμίσω ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ήταν ο μόνος Ευρωπαίος ηγέτης που συντάχθηκε με τον πρωθυπουργό Nehru στην αντι-αποικιακή Διάσκεψη του Bandung τον Απρίλιο του 1955. Ήταν αυτή η Διάσκεψη που τελικά οδήγησε στην ίδρυση του Κινήματος των Αδεσμεύτων.

Το 1957, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο Υπουργός Εξωτερικών Menon ήταν ένας από τους πρώτους που τάχθηκαν υπέρ της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Ο Υπουργός Menon τάχθηκε υπέρ της άνευ όρων ανεξαρτησίας της Κύπρου και τίποτε λιγότερο. Σήμερα, η Κύπρος είναι μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ.

Και εμείς, η Ελλάδα, υποστηρίζουμε πλήρως και αδιάλειπτα τις προσπάθειες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για μια βιώσιμη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδιακή διευθέτηση στην Κύπρο, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Αναγνωρίζουμε τον πολύτιμο ρόλο της Ινδίας στο ζήτημα αυτό, ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Κυρίες και κύριοι,

Με ιδιαίτερη χαρά ανακοινώνω ενώπιόν σας ορισμένες σημαντικές πρωτοβουλίες:

Συνυπέγραψα σήμερα το Πρόγραμμα Πολιτιστικής & Εκπαιδευτικής Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Ινδίας για την περίοδο 2022-2026. Αυτό το Πρόγραμμα αποτελεί απτή απόδειξη της αμοιβαίας επιθυμίας μας να ενισχύσουμε τις πολιτιστικές και εκπαιδευτικές ευκαιρίες.

Είμαι, επίσης, στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω την ενίσχυση της Έδρας Ελληνικών Σπουδών με Επισκέπτη Καθηγητή από την Ελλάδα κατά το επόμενο ακαδημαϊκό εξάμηνο. Τα εγκαίνια της συνεργασίας μεταξύ του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών και της Ελληνικής Έδρας του JNU είναι ένα ακόμη σημαντικό βήμα.

Χαιρετίζουμε τη διοργάνωση ενός Διεθνούς Συνεδρίου για την Ελλάδα και την Ινδία στο JNU το δεύτερο εξάμηνο του 2022, από αυτά τα δύο σεβαστά Ιδρύματα.

Τους επόμενους μήνες, η Ελλάδα σχεδιάζει επίσης να αυξήσει την προβολή της στα Ινδικά Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, μέσω της επίσημης ηλεκτρονικής πλατφόρμας «Study in Greece».

Κυρίες και κύριοι,

Ήταν εξαιρετικό προνόμιο να μοιραστώ μαζί σας την προοπτική μας σήμερα, στον χώρο του κορυφαίου πνευματικού ιδρύματος της Ινδίας. Μακάρι να είχα την ευκαιρία να σας απευθυνθώ σε ένα καλύτερο, πιο ήρεμο διεθνές περιβάλλον. Από αυτή την άποψη, επιτρέψτε μου να παραθέσω την περίφημη απάντηση του Πολώνιου στον Άμλετ: «Κι αν είναι τρέλα, έχει τη μέθοδό της». Ωστόσο, η απάντησή μας σε αυτή την τρέλα του σημερινού κόσμου δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά η καρτεσιανή λογική, ο διαφωτισμός και η ανθρώπινη ενσυναίσθηση μεταξύ των πολιτισμών. Όπως αυτά που προσπαθείτε να δημιουργήσετε μεταξύ Ινδίας και Ελλάδας.

Σας ευχαριστώ πολύ.