24.03.2016: Vaso Brajović - Mavrovunjotis. Crnogorac koji je ratovao u grčkom ustanku 1821. godine

Danas u 12.00h ambasador Grčke g. Sotirios Athanassiou položio je vijenac na spomenik Vasu Brajoviću - Mavrovunjotisu u Podgorici, u čast crnogorskog ratnika koji je, zajedno sa 120 dobrovoljaca iz Crne Gore, otišao u Grčku 1821. godine kako bi se pridružio grčkim ustanicima u borbi protiv Otomanske imperije. Ispred gradonačelnika, vijenac je položila i predstavnica glavnog grada.

Tokom ceremonije, vojni orkestar Vojske Crne Gore odsvirao je himne Grčke i Crne Gore. Ceremoniji su prisustvovali predstavnici ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, političkih partija, Srpske pravoslavne crkve, Akademije nauka i umjetnosti, SUBNOR-a i antifašista, grčke zajednice u Crnoj Gori, kao i novinari.
Spomenik je podignut 2003. godine u saradnji između Opštine Podgorica i grčke Vlade, nakon inicijative g. Cvetka Vukčevića, za vrijeme mandata generalnog konzula, sadašnjeg ambasadora g. Athanassiou.

VASO BRAJOVIĆ MAVROVUNJOTIS
Informacije od rođenja do otkrivanja biste
Rođen je 1797. god. u Bjelopavlićima, u Crnoj Gori.
Otišao  je na Kubu gdje se teško razbolio i vratio u Crnu Goru.
Migrirao je u Izmir, uhvatili su ga Turci zbog nekog incidenta i izručen je austrijskim sudskim vlastima u Trstu. Zatvoren je, ali je pobjegao i vratio se u Crnu Goru. Nakon toga otišao je u Epir, Grčku.
1821. godine okupio je grupu od 120 dobrovoljaca iz Crne Gore i otišao na Euboju gdje je ratovao protiv Turaka. Nakon toga je uzeo učešće u oslobađanju Tripolisa (23.09.1821.) i tada je dobio od ustaničke Vlade Grčke čin kapetana.
1822. godine zajedno sa Grcima odbranio je Atinu i Akropolj.
1824. godine dobio je čin generala i nalazi se u generalštabu grčkih snaga na Euboji. 
1826. godine govori odlično grčki jezik i ženi se Eleni Pangalu, sa kojom kasnije dobija dva sina, Aleksandra i Timoleona. Iste godine, bori se zajedno sa  komadirom  Hadžimihail Dalianos  u Libanu, ali bez uspjeha.
1827. godine imao je pod svojom komandom 1.500 ljudi, potukao je egipatsku vojsku koja je pomagala otomansku vojsku. Učestvovao je u bici za Pirej.
9. juna 1847. godine,  dan prije smrti, posjetio ga je kralj Oton i pitao ga je da li ima neku želju vezano za svoju porodicu. Vaso mu je odgovorio: "Jedina mi je želja da moja djeca vide kako ulazite u Konstantinopolj".
Umire u Atini 1847. godine u 57-oj godini života.

Bitke u kojima je učestvovao: zauzeće Klisure, bitka za Korint, bitke za Neokastro i Kramidio protiv Ibrahim - paše, u Saloni, u Rusi i u Termopilima protiv Kehaj - bega.  Priča se da je učestvovao u 36 bitaka, opsada i vojnih pohoda.
Uspio je da oslobodi, diplomatskom intervencijom,  brod ustanika koji su bili zarobili FRancuzi na Sirosu.
Odigrao je važnu ulogu u organizaciji ustaničkih vojnih snaga u Grčkoj.

Njegov suin Timos (Timoleon) Vaso Brajović izabrao je vojnu karijeru, pristupio je grčkoj vojsci, učestvovao je u grčko - turskim ratovima i dobio čin pukovnika. Takođe se istakao u ustanku na Kritu 1897. godine.
Atanasios N.Hrisologos napisao je 1876. godine disertaciju pod naslovom "Vasos Mavrovunjotis" (postoji kopija u arhivi Ambasade, dosije "Mavrovunjotis").
Nićifor Litras oslikao je umjetničku sliku Vaso Mavrovunjotis koja se nalazi u muzeju Benaki.
Njegova bista u Podgorici  rezultat je javnog konkursa. Koštala je 7.000 € i rad je vajara Veljka Miletića. Troškove izrade biste  snosili su opština Podgorica i grčka Vlada.  Grčka kompanija Jugopetrol - Hellenic Petroleum  takođe je značajno učestvovala u finansiranju biste.
Bistu su otkrili ambasador Mihail Spinelis, generalni konzul Sotirios Athanassiou i gradonačelnik Podgorice Miomir Mugoša, 19. decembra 2003. godine na Dan opštine Podgorica.