Άρθρο Πρέσβεως κ. Παναγιώτη Πάρτσου σε εφημερίδα Μαυροβουνίου “Pobjeda” της 25ης Φεβρουαρίου 2023

Άρθρο Πρέσβεως κ. Παναγιώτη Πάρτσου σε εφημερίδα Μαυροβουνίου “Pobjeda” της 25ης Φεβρουαρίου 2023, με τίτλο «Παγκόσμια Ημέρα Εορτασμού της Ελληνικής Γλώσσας σημαίνει Παγκόσμια Ακτινοβολία του Ελληνικού Πολιτισμού»
Α.Ε. Παναγιώτης Πάρτσος

Πρέσβυς της Ελληνικής Δημοκρατίας στο Μαυροβούνιο

Η ημέρα που τιμάται παγκοσμίως η Ελληνική Γλώσσα παρήλθε. Ήταν η 9η Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης του Έλληνα ποιητή, του Διονυσίου Σολωμού.  Στα έργα του περιλαμβάνεται ένα μεγάλο ποίημα, ο Ύμνος στην Ελευθερία, 158 στροφών, ή 632 στίχων, του 1823, εκ των οποίων, οι πρώτοι 14 αποτελούν τον Εθνικό Ύμνο της Ελλάδας.

Δυο χρόνια πριν, το 1821, μόλις είχε εκραγεί η Ελληνική Επανάσταση κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία οδήγησε στην δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Λίγα χρόνια πριν από την Επανάσταση, μόλις το 1806, στην Αθήνα υπό οθωμανική κατοχή, ο τότε Πρέσβυς της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, γνωστός ως Λόρδος Elgin, ολοκλήρωσε την αφαίρεση και την απομάκρυνση,  με δόλιο τρόπο,  μελών του Παρθενώνα, ενός κτηρίου που αποτελεί ένα σύμβολο, ένα άλλο είδος ύμνου, ύμνου αρχιτεκτονικής σύλληψης και κατασκευής , έκφρασης του μεγαλείου του ανθρώπινου πνεύματος, το πρώτο μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Και για  να λύσω κάθε απορία, πώς σχετίζεται ένα τέτοιο κτήριο με την γλώσσα, η απάντηση είναι προφανής: Είναι και τα δύο δημιουργία ενός λαμπρού πολιτισμού, που γέννησε τον γνωστό, σήμερα, ως Δυτικό Πολιτισμό. Είναι και τα δύο μέρη ενός πολιτισμικού δημιουργήματος, και όχι μέσα, απλώς , έκφρασής του. Αυτός είναι και ο λόγος, αυτή είναι και η σύνδεση που με οδηγεί, στον εορτασμό της φετινής επετείου της Ελληνικής Γλώσσας, να αναφερθώ στον Παρθενώνα, και το τί υπέστη το έξοχο μνημείο από τον Elgin.

Ο τρόπος του ήταν δόλιος, αν και τα κίνητρα φαινομενικώς  ευγενή. Ήθελε να κάνει εκμαγεία των μοναδικών καλλιτεχνημάτων που υπήρχαν στον Παρθενώνα, για να στολίσει το σπίτι του. Για να υπερπηδήσει την απαγόρευση πρόσβασης στον λαμπρό ναό της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, εκμαίευσε την άδεια της Οθωμανικής Υψηλής Πύλης. Η συνέχεια φανέρωσε την δολιότητά του, τα βαθύτερα κίνητρά του. Πριονίζοντας το μάρμαρο των αρχιτεκτονικών μελών του Παρθενώνα, αφαίρεσε αποσπάσματα της ζωοφόρου που απεικόνιζε την Πομπή των Παναθηναίων. Από τα 97 σωζόμενα μέρη της, 56 βρίσκονται στο Λονδίνο και 40 στην Αθήνα.  Από τις μετώπες του μνημείου που απεικόνιζαν την Γιγαντομαχία, την Αμαζονομαχία, τον Τρωικό Πόλεμο και την  μάχη Κενταύρων και Λαπήθων, 48 βρίσκονται στην Αθήνα και 15 στο Λονδίνο.  Από το ανατολικό αέτωμα,  με την Γέννηση της Αθηνάς, και από το δυτικό με την διαμάχη Αθηνάς και Ποσειδώνα για την κηδεμονία της Αθήνας, 19 βρίσκονται στο Λονδίνο και 9 στην Αθήνα. Ο αριθμητικός υπολογισμός είναι ενδεικτικός το τί διέπραξε ο Elgin.

Στην Αθήνα, τα σωζόμενα μέλη του Παρθενώνα βρίσκονται σε ένα σύγχρονο αρχιτεκτόνημα, το Μουσείο της Ακρόπολης των Αθηνών, μόλις 300 μέτρα μακριά από την Ακρόπολη, το οποίο εγκαινιάσθηκε το 2009.

Ο Elgin αντιμετώπισε σημαντικά έξοδα για να αποσπάσει τα γλυπτά του Παρθενώνα, δωροδοκώντας και την οθωμανική διοίκηση της Αθήνας, καθώς και για να τα μεταφέρει στην χώρα του. Το 1816 η αγγλική κυβέρνηση τα αγόρασε από τον Elgin, και από τότε βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.

Μετά από τα έτη 1842, 1924 και 1961, η Ελλάδα συνέχισε τις προσπάθειές της για την επιστροφή των Γλυπτών, παρά τις αρνήσεις της βρετανικής πλευράς. Συγκρατείται, σχετικώς,  η ιστορική και συγκινητική ομιλία της Μελίνας Μερκούρη στην Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO το 1982, με την οποία έθεσε ξανά το θέμα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Το 2002, η Ελλάδα πρότεινε "δανεισμό" 100 ετών, εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004, από το Βρετανικό Μουσείο, πρόταση που απερρίφθη. Το 2005 δημιουργείται ο Παγκόσμιος Σύνδεσμος για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, για να ακολουθήσει το 2007, δύο χρόνια αργότερα, ανακοίνωση του Βρετανικού Μουσείου,  ότι δεν προτίθεται να παραχωρήσει την κυριότητά τους σε ελληνικό μουσείο.

Το 2009, το Βρετανικό Μουσείο  ανακοίνωσε ότι θα μπορούσε να δανείσει τα Γλυπτά, υπό τον όρο η ελληνική κυβέρνηση να αναγνωρίσει το δικαίωμα ιδιοκτησίας τους στο μουσείο του Λονδίνου. Η ελληνική άρνηση ήταν αναμενόμενη, καθώς πρόκειται για βίαια και παράνομη απομάκρυνσή τους από τον χώρο για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Το 2015, με διαμεσολάβηση της UNESCO, ζητήθηκε από την Ελλάδα και την Βρετανία να αρχίσουν  διαπραγματεύσεις για τα "Μάρμαρα του Παρθενώνα". Η Βρετανία ούτε καν προσήλθε. Είχε προηγηθεί το 2014 δανεισμός από το Βρετανικό Μουσείο στο Μουσείο Hermitage της Αγίας Πετρούπολης, γλυπτού από το δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα, το οποίο απεικονίζει τον Ποταμό Ιλισό της Αθήνας. Επρόκειτο για κίνηση που προκάλεσε θύελλα αναμενόμενων αντιδράσεων στην Ελλάδα.

Το 2019, η Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσης κάλεσε την Βρετανία να αναθεωρήσει την στάση της και να αναγνωρίσει τον διακυβερνητικό χαρακτήρα του ζητήματος, και να προσέλθει σε διάλογο με την Ελλάδα. Το θέμα έθεσε και ο σημερινός Πρωθυπουργός της Ελλάδας, κ. Μητσοτάκης, επισήμως στον τότε Βρετανό ομόλογό του, κ. Johnson. Οι βρετανικές κυβερνήσεις αποποιούνται σταθερά κάθε κυβερνητική ευθύνη, με το επιχείρημα ότι το θέμα αφορά στο "Board of Trustees" του Βρετανικού Μουσείου.

Στην προσπάθεια επιστροφής των μελών που έχουν αποσπασθεί από τον Παρθενώνα, υπάρχουν δύο εξαιρέσεις: επιστροφή μικρών τμημάτων που υπήρχαν στο Βατικανό, και τμήματος της νότιας μετώπης που βρισκόταν στο Μουσείο του Λούβρου της Γαλλίας.

Η Ελλάδα επιδιώκει συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο, προς όφελος του ίδιου του μνημείου και της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, καθώς θεωρεί ότι μπορεί να επιτευχθεί μια μορφής τέτοιας συνεργασίας, για την αναβίωση του Παρθενώνα. Η αποκατάσταση της ενότητας των Γλυπτών θα προσφέρει σε όλους την δυνατότητα εμπλουτισμού της γνώσης για αυτό το μοναδικό μνημείο, κληροδοτώντας στις επόμενες γενιές ένα από τα πλέον λαμπρά επιτεύγματα του ανθρώπου.

Στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης των Αθηνών, υπάρχει ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος που "περιμένει" να στεγάσει τα Γλυπτά, για να επανενωθούν με τους υπόλοιπους θησαυρούς του μοναδικού αυτού μνημείου που δεν συμβολίζει μόνον το ελληνικό πνεύμα, αλλά ακτινοβολεί το κάλλος της συμμετρίας και αρμονίας που μπορεί να εκφράσει ο νους του ανθρώπου.

Ποντγκόριτσα, 16 Φεβρουαρίου 2023