Άρθρο του κου. Παναγιώτη Πάρτσου, Πρέσβεως της Ελλάδος στο Μαυροβούνιο

Δημοσιεύθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2020, με αφορμή την Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας

Η έννοια της γλώσσας είναι συνώνυμη  με την  έννοια της επικοινωνίας. Με τη γλώσσα εκφράζουμε ιδέες και αισθήματα, δημιουργούμε λογοτεχνία. Δεν υπάρχει πολιτισμός και παιδεία χωρίς την καλλιέργεια των γλωσσών. Με τις γλώσσες δημιουργείται κατά βάση ο παγκόσμιος πολιτισμός , και βεβαίως εκφράζονται και οι εθνικές πολιτιστικές ιδιαιτερότητες.

Η Ελλάδα είναι χώρα με γλώσσα αρχαία που έχει υποστεί τη δοκιμασία αιώνων. Με την ελληνική γλώσσα έχουν εκφρασθεί οι παγκόσμιες αξίες της δημοκρατίας, του μέτρου και του κάλλους, της φιλοσοφίας και της επιστήμης.

Η 9η Φεβρουαρίου έχει ορισθεί να εορτάζεται κατ' έτος διεθνώς ως η ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας. Είναι ευρέως γνωστή η Ελληνική, για πολλούς λόγους, όπως ότι το 80% των επιστημονικών όρων διεθνώς έχουν ελληνική ρίζα. Γενικότερα, η ελληνική είναι η γλώσσα με τεράστια πολιτικά και ιστορικά γνωρίσματα, με αδιάκοπη προφορική και γραπτή παράδοση 4.000 περίπου ετών, κρατώντας πάντα μια συνέχεια σε όλα τα στάδια της εξέλιξής της, από την αρχική της μορφή, στην κλασσική, την Ελληνιστική, την βυζαντινή και τη σύγχρονη. Ένα από τα πρώτα ιδιαιτέρως σημαντικά γνωρίσματά της αφορά στην αλφάβητο.

Η πρώτη γραπτή μορφή της ελληνικής γλώσσας είναι η Γραμμική Β', μία γραφή στην οποία κάθε σύμβολο αποδίδει μία συλλαβή.  Με το μυκηναϊκό εμπόριο, τις εκτός ελλαδικού χώρου εγκαταστάσεις,  και αποστολές αποίκων, η ελληνική γλώσσα διαδίδεται ήδη από την δεύτερη χιλιετία π.Χ. σε μεγάλο τμήμα της Μεσογείου, όπως, π.χ.  φαίνεται από ευρήματα ανασκαφών στην Κύπρο του 110 αιώνα π. Χ, τα οποία φέρουν επιγραφές σε κυπριακό συλλαβάριο, προσαρμογή της Γραμμικής Β' στην κυπριακή, μία από τις ελληνικές διαλέκτους, η οποία είναι συγγενής της αρκαδικής.

Η εξάπλωση των Ελλήνων στην ανατολική Μεσόγειο, τους έφερε σε επαφή με Σημίτες εμπόρους, τους Φοίνικες, και τη δική τους γραφή. Έχοντας ήδη ως πρότυπο το δικό τους συλλαβικό σύστημα γραφής, χρησιμοποίησαν σύμβολα των Φοινίκων, τα οποία πρέπει να σημειωθεί ήταν, επίσης, συλλαβάρια, όπου κάθε χαρακτήρας αντιπροσώπευε συγκεκριμένο συνδυασμό συμφώνου -  φωνήεντος, δηλαδή συλλαβή. Τα φοινικικά δεν είχαν φωνήεντα, πλην ελαχίστων περιπτώσεων. Οι Έλληνες ήταν εκείνοι που χώρισαν τις συλλαβές σε φθόγγους, όπου το κάθε γράμμα αντιπροσώπευε έναν συγκεκριμένο ήχο (φθόγγο), και όχι συλλαβή. Δημιούργησαν, δηλαδή, την πρώτη αλφάβητο, όπως την ξέρουμε ακόμη και σήμερα. Αυτό έγινε περίπου τον 90 αιώνα π. Χ. Η ελληνική αλφάβητος είναι η πρώτη πραγματική αλφάβητος με γραπτό διαχωρισμό, για πρώτη φορά, φωνηέντων και συμφώνων, σε γράμματα, με μεγάλη συνάφεια.  Σε σχέση με τα πολλά περισσότερα σύμβολα των συλλαβικών γραφών, μπορούσε πλέον να αποδοθεί γραπτώς η ανθρώπινη έκφραση, με λιγότερα γράμματα, τα οποία, όπως και στην αρχαϊκή,  παραμένουν  24 και στην σύγχρονη ελληνική. Μέχρι τον 70 αιώνα π.Χ., όλες οι ελληνικές πόλεις - κράτη είχαν ήδη διαμορφώσει και χρησιμοποιούσαν η κάθε μία το δικό της αλφάβητο, με κατά τόπους ιδιομορφίες. Όλα ήταν βασισμένα στο αρχαϊκό ελληνικό.

Η δημιουργία του αλφαβήτου ήταν μία μεγάλη πολιτιστική επανάσταση. Με την εξάπλωση των ελληνικών αποικιών γύρω από την Μεσόγειο, μεταφέρεται η αλφάβητος και στους τόπους όπου εγκαθίστανται. Αυτή ακριβώς είναι και η περίπτωση του λατινικού - Άποικοι από τη νήσο Εύβοια, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην Καμπανία της ιταλικής χερσονήσου δημιούργησαν τη Νέα Πόλη, δηλ. Νεάπολη - Napoli. Ερχόμενοι σε επαφή με τους Ετρούσκους, τους έδωσαν το αλφάβητό τους. Στο αλφάβητο των Ελλήνων αποίκων από την Εύβοια υπήρχαν και γράμματα που δεν βρίσκονται στην σημερινή ελληνική αλφάβητο, όπως το F και το Q τα οποία υιοθετήθηκαν στην λατινική. Από τους Ετρούσκους γνώρισαν και υιοθέτησαν το αλφάβητό τους οι Ρωμαίοι, το κοινώς αποκαλούμενο λατινικό, το οποίο θα κυριαρχήσει στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Το ελληνικό χρησιμοποιήθηκε, επίσης, και για την ανάπτυξη του κυριλλικού, το οποίο αντικατέστησε το γλαγολιτικό, το παλαιότερο γνωστό σλαβικό αλφάβητο, καθώς το κυριλλικό ήταν πιο εύχρηστο.

Όπως λέει χαρακτηριστικώς και ο Jaques Buchard (Ζακ Μπουσάρ), καθηγητής νεοελληνικής λογοτεχνίας και Διευθυντής του Κέντρου Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ του Καναδά, η Ελληνική είναι η μητρική γλώσσα του δυτικού πολιτισμού.

Λόγω ιδιόμορφων χαρακτηριστικών της ιστορικής εξέλιξής της, κατέχει ιδιαίτερη θέση στον παγκόσμιο πολιτισμικό γίγνεσθαι. Είναι η γλώσσα των μοναδικών κειμένων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, η γλώσσα του Ευαγγελίου, των Πατέρων  της Εκκλησίας, και της Βυζαντινής Υμνογραφίας. Είναι η γλώσσα έκφρασης του ανθρώπινου πνεύματος στις πιο μεγάλες στιγμές του για τα πιο μεγάλα θέματα που αφορούν στον άνθρωπο και τις αξίες του πολιτισμού, με διαχρονική εμβέλεια, μία γλώσσα πάντα παρούσα και πάντα επίκαιρη.

Αρθρο