Δικαιώματα Αιτούντος Θεώρησης σε περίπτωση απόρριψης αίτησης λόγω καταχώρισης στο SIS ή στον Εθνικό Κατάλογο Ανεπιθύμητων Αλλοδαπών

Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΣΕΝΓΚΕΝ, ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΣΕΝΓΚΕΝ, ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ SIRENE ΚΑΙ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ

Στις 14 Ιουνίου 1985 υπογράφηκε μεταξύ των πέντε ιδρυτικών μελών (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες) η πρώτη Συμφωνία Σένγκεν, η οποία είχε ως στόχο τη σταδιακή κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα. Η Σύμβαση Εφαρμογής της Συμφωνίας Σένγκεν (στο εξής και ΣΕΣΣ) υπογράφηκε στις 19 Ιουνίου 1990 και τέθηκε σε εφαρμογή το 1995 με αποτέλεσμα την κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα των κρατών που την είχαν υπογράψει, καθώς και τη δημιουργία ενιαίων εξωτερικών συνόρων, στα οποία οι έλεγχοι εισόδου στο Χώρο Σένγκεν πραγματοποιούνται με βάση τις ίδιες διαδικασίες. Με την ίδια Σύμβαση καθιερώθηκαν κοινοί κανόνες για την έκδοση θεωρήσεων, την παροχή ασύλου και τον έλεγχο στα εξωτερικά σύνορα, ώστε να είναι εφικτή η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στο εσωτερικό του Χώρου Σένγκεν χωρίς παράλληλα να διαταράσσεται η δημόσια ασφάλεια. Η Ελλάδα με το Ν. 2514/1997 κύρωσε τη Συμφωνία Σένγκεν, τη Σύμβαση Εφαρμογής της καθώς και τα πρωτόκολλα και τις συμφωνίες προσχώρησης στη Συμφωνία Σένγκεν των υπόλοιπων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής ΕΕ). Σήμερα πλήρη μέλη της Συμφωνίας Σένγκεν αποτελούν τα 22 από τα 27 κράτη μέλη (πλην, δηλαδή, της Ιρλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και της Κύπρου, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας – οι οποίες δεν συμμετέχουν ακόμα πλήρως στο χώρο Σένγκεν).

Με βάση το άρθρο 92 της Σύμβασης Εφαρμογής της Συμφωνίας Σένγκεν δημιουργήθηκε ένα κοινό σύστημα πληροφοριών, το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (στο εξής ΣΠΣ), για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των συμβαλλομένων κρατών, το οποίο περιέχει πληροφορίες σχετικά με πρόσωπα και αντικείμενα Με βάση το άρθρο 108 της ΣΕΣΣ και προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανταλλαγή μεταξύ των συμβαλλομένων μερών πρόσθετων ή συμπληρωματικών πληροφοριών σχετικά με τις καταχωρήσεις στο ΣΠΣ, συστάθηκαν σε όλα τα κράτη Σένγκεν τα «Γραφεία SIRENE». Η λέξη SIRENE σχηματίζεται από τα αρχικά των λέξεων Supplementary Information Request at the National Entry (αίτηση συμπληρωματικών πληροφοριών για εθνικές καταχωρήσεις) και αποκαλύπτει το κύριο έργο των «Γραφείων SIRENE». Μεταξύ των κυριότερων καθηκόντων τους περιλαμβάνεται η εισαγωγή «καταχωρήσεων» στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν και η εκτέλεση των προβλεπόμενων μέτρων. Τα «Γραφεία SIRENE» αποτελούν ενιαίο σημείο επαφής για όλες τις εθνικές αρχές επιβολής του νόμου που συμμετέχουν στο SIS και για την αστυνομική συνεργασία στο χώρο Σένγκεν και λειτουργούν επί 24ώρου βάσεως (για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες: SIRENE – Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν, Εθνικά Γραφεία SIRENE).

Στο άρθρο 82 του Ν. 3386/2005 για την είσοδο, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια προβλέπεται ότι το Υπουργείο Δημοσίας Τάξης (νυν Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) τηρεί κατάλογο ανεπιθύμητων αλλοδαπών (στο εξής και ΕΚΑΝΑ). Τα κριτήρια και η διαδικασία εγγραφής και διαγραφής αλλοδαπών από τον κατάλογο αυτό καθορίζονται με κοινή υπουργική απόφαση (Υπουργός Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας, Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Προστασίας του Πολίτη).

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΠΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΚΑΝΑ

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (στο εξής ΑΠΔΠΧ) βάσει του άρθρου 19 παρ. 1 στοιχ. ιε΄ του Ν. 2472/1997 και του άρθρου 114 της Σύμβασης Εφαρμογής της Συμφωνίας Σένγκεν ασκεί ανεξάρτητο έλεγχο στο εθνικό τμήμα του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν. Στις αρμοδιότητες της, επομένως, ανήκει και ο έλεγχος της νομιμότητας των καταχωρίσεων στο ΣΠΣ στις οποίες προέβησαν οι ελληνικές αρχές. Με βάση δε το άρθρο 19 παρ. 1 στοιχ. γ΄ και η΄ του Ν. 2472/1997, η ΑΠΔΠΧ είναι αρμόδια να ελέγχει τη νομιμότητα κάθε αρχείου, επομένως και των καταχωρίσεων στον ΕΚΑΝΑ.

Στην περίπτωση που ένα πρόσωπο έχει καταχωρισθεί στο ΣΠΣ ή / και στον ΕΚΑΝΑ έχει τα δικαιώματα που ο Ν. 2472/1997 απονέμει σε κάθε υποκείμενο των δεδομένων. Ειδικότερα έχει τα δικαιώματα πρόσβασης (άρθρο 12 του Ν. 2472/1997) και αντίρρησης (άρθρο 13 του Ν. 2472/1997), τα οποία ασκούνται εγγράφως στον υπεύθυνο επεξεργασίας, στη συγκεκριμένη περίπτωση, δηλαδή, στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Τα στοιχεία επαφής του εν λόγω Υπουργείου είναι τα παρακάτω:

Και στις δύο περιπτώσεις (άσκηση δικαιώματος πρόσβασης / άσκηση δικαιώματος αντίρρησης) εάν ο υπεύθυνος επεξεργασίας (το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) δεν απαντήσει εγγράφως εντός 15 ημερών, το υποκείμενο των δεδομένων μπορεί να προσφύγει ενώπιον της ΑΠΔΠΧ, τα στοιχεία επαφής της οποίας είναι τα παρακάτω:

ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

Λ. Κηφισίας 1-3
115 23, Αθήνα

Τηλ: 210 6475600
Φαξ: 210 6475628

email:

ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΘΕΙ ΣΤΟ ΣΠΣ Η / ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΕΚΑΝΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΟΥΣ

Στην περίπτωση που το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη δεν ικανοποιήσει εμπρόθεσμα το δικαίωμα πρόσβασης, η Αρχή θα ζητήσει την άμεση ικανοποίησή του. Το εν λόγω δικαίωμα μπορεί να περιορίζεται μόνο στις περιπτώσεις που προβλέπει η παρ. 5 του άρθρου 12 του Ν. 2472/1997, δηλαδή για λόγους εθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων.

Στην περίπτωση που το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη δεν απαντήσει εγγράφως επί των αντιρρήσεων εντός 15 ημερών ή στην περίπτωση που η απάντησή του δεν είναι ικανοποιητική για το υποκείμενο των δεδομένων, τότε το τελευταίο μπορεί να προσφύγει ενώπιον της ΑΠΔΠΧ η οποία και θα κρίνει τελικά τη νομιμότητα της καταχώρισης.

ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΤΑΧΘΕΙ Η ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΚΑΠΟΙΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΚΑΝΑ

Ο πρώτος και βασικότερος λόγος διαγραφής από το ΣΠΣ είναι να μην πληρούνται οι προϋποθέσεις καταχώρισης που προβλέπονται στο άρθρο 96 της ΣΕΣΣ. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο η καταχώριση στο ΣΠΣ βασίζεται σε μία εθνική καταχώριση (ΕΚΑΝΑ), η οποία έχει ως έρεισμα μία απόφαση διοικητικής αρχής ή δικαστηρίου. Οι τελευταίες αυτές αποφάσεις (διοικητικές ή δικαστικές) μπορούν να έχουν ως αιτιολογία την απειλή της δημόσιας τάξης και ασφάλειας ή της εθνικής ασφάλειας. Ο νομοθέτης στο άρθρο 96 της ΣΕΣΣ προβαίνει σε μία ενδεικτική απαρίθμηση των περιπτώσεων που μπορεί να πληρούν τις προϋποθέσεις για να θεωρηθεί ότι η παρουσία κάποιου αλλοδαπού συνιστά απειλή για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια ή την εθνική ασφάλεια. Οι περιπτώσεις αυτές είναι: α) ο αλλοδαπός να έχει καταδικασθεί για αξιόποινη πράξη που επισύρει ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον ενός έτους ή β) εις

βάρος του αλλοδαπού να υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις ότι διέπραξε ή ότι έχει προβεί σε προπαρασκευστικές ενέργειες σοβαρών αξιόποινων πράξεων, όπως αυτών που προβλέπονται στο άρθρο 71 της ΣΕΣΣ (διακίνηση ναρκωτικών και ψυχότροπων ουσιών). Τέλος οι διοικητικές ή δικαστικές αποφάσεις στις οποίες στηρίχθηκε η εθνική καταχώριση μπορούν να έχουν ως αιτιολογία ότι εις βάρος του αλλοδαπού έχει επιβληθεί το μέτρο της απομακρύνσεως, αποπομπής ή απελάσεως το οποίο δεν αναβλήθηκε ούτε ανεστάλη και περιέχει ως παρεπόμενη

κύρωση την απαγόρευση εισόδου ή διαμονής στηριζόμενη στη μη τήρηση του εθνικού δικαίου ως προς την είσοδο ή διαμονή των αλλοδαπών.

Η ΑΠΔΠΧ έχει ήδη κρίνει (βλ. ενδεικτικά τις με αριθμ. 19/2006 και 51/2006 αποφάσεις της) ότι στην περίπτωση που η καταχώριση βασίσθηκε σε απόφαση του Νομάρχη, με την οποία ανακλήθηκε η ελληνική ιθαγένεια κάποιου προσώπου, σε βάρος του οποίου, όμως, δεν υπάρχει καταδίκη για αξιόποινη πράξη επισύρουσα ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον ενός έτους, δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις καταχώρισης του άρθρου 96 της ΣΕΣΣ.

Δεύτερο λόγο διαγραφής από το ΣΠΣ αποτελεί η μη τήρηση των προβλέψεων του άρθρου 112 της ΣΕΣΣ από τις εθνικές αρχές. Σύμφωνα με τους ορισμούς του άρθρου αυτού μετά την παρέλευση μίας τριετίας από την ημερομηνία της καταχώρισης, η αναγκαιότητα διατήρησής της πρέπει να επανεξετάζεται. Όπως, μάλιστα, απεφάνθη η Κοινή Αρχή Ελέγχου Σένγκεν (η οποία συστάθηκε βάσει του άρθρου 115 της ΣΕΣΣ και στην οποία η ΑΠΔΠΧ συμμετέχει με δύο

τακτικά και δύο αναπληρωματικά μέλη), για την αναγκαιότητα διατήρησης της καταχώρισης πρέπει να εκδίδεται αιτιολογημένη απόφαση.

Το άρθρο 91 παρ. 11 περ. στ΄ του Ν. 3386/2005 προβλέπει την αυτοδίκαιη διαγραφή καταχωρίσεων από τον ΕΚΑΝΑ στην περίπτωση που η καταχώριση έλαβε χώρα αποκλειστικά για λόγους παράνομης εισόδου, εξόδου, εργασίας και διαμονής στη Χώρα. Η εν λόγω διάταξη εκφράζει τη βούληση του Έλληνα νομοθέτη να νομιμοποιήσει όλους τους αλλοδαπούς, οι οποίοι έχουν καταχωρισθεί στον Εθνικό Κατάλογο Ανεπιθύμητων Αλλοδαπών αποκλειστικά για τους

προαναφερθέντες λόγους, στην περίπτωση που πληρούν τις υπόλοιπες προϋποθέσεις που τίθενται από το άρθρο 91 παρ. 11 για την έκδοση άδειας διαμονής (βλ. ενδεικτικά τη με αριθμ. 53/2006 απόφαση της ΑΠΔΠΧ). Παρόμοια διάταξη περί αυτοδίκαιης διαγραφής υπήρχε και στον προηγούμενο νόμο περί αλλοδαπών (άρθρο 66 παρ. 9 του Ν. 2910/2001). Παρά τη γραμματική ασάφεια της προαναφερθείσας διάταξης, η ΑΠΔΠΧ, και υπό το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς, είχε δεχθεί ότι στην απλή διαδικασία αυτοδίκαιης διαγραφής από τον κατάλογο ανεπιθυμήτων υπάγονται και οι καταχωρίσεις, οι οποίες έλαβαν χώρα δυνάμει δικαστικών απελάσεων (βλ. ενδεικτικά τις με αριθμ. 93/2002, 56/2004, 65/2005, 77/2005 αποφάσεις της ΑΠΔΠΧ).

ΑΡΧΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΡΜΟΔΙΑ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ, ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ Η ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΣΤΟ ΣΠΣ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΕ

Στην περίπτωση αυτή αρμόδια για να ελέγξει τη νομιμότητα της καταχώρισης είναι η αρχή ελέγχου του κράτους μέλους, του οποίου οι εθνικές αρχές προέβησαν στην καταχώριση. Κατά το άρθρο 114 παρ. 2 της ΣΕΣΣ ο έλεγχος αυτός πραγματοποιείται σε στενή συνεργασία με την ΑΠΔΠΧ. Το υποκείμενο των δεδομένων μπορεί, συνεπώς, είτε να προσφύγει απευθείας στην αρχή ελέγχου του κράτους μέλους που προέβη στην καταχώριση (για τα στοιχεία επικοινωνίας των εθνικών αρχών ελέγχου μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα, είτε στην ΑΠΔΠΧ, η οποία θα παραπέμψει το ζήτημα στην αρμόδια αρχή ελέγχου.