Πολιτικές Σχέσεις

Πορτογαλία-Η Ελλάδα και η Πορτογαλία

Γενικά

Με επιστολή από 2/14 Νοεμβρίου 1834, η Βασίλισσα της Πορτογαλίας, Dona Maria II ανεγνώρισε την ενθρόνιση του Βασιλέως Όθωνα, αναγνωρίζοντας έτσι το νέο ελληνικό κράτος και υποσχόμενη να διατηρήσει με αυτό τις καλύτερες σχέσεις φιλίας.

(α) Οι προξενικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών εγκαινιάσθηκαν το 1834 με τον διορισμό του πρώτου Προξένου της Ελλάδος στη Λισσαβώνα από τον Βασιλέα Όθωνα, στις 28 Σεπτεμβρίου/10 Οκτωβρίου 1834. Πρόξενος διορίστηκε ο τότε Πορτογάλος Συνταγματάρχης Antonio Figueira de Almeida (1784-1847), ο οποίος είχε διακριθεί ως φιλέλληνας αξιωματικός κατά την ύστερη φάση του απελευθερωτικού αγώνα. Παρά ταύτα, ο Almeida ουδέποτε ανέλαβε τα προξενικά του καθήκοντα και ο διορισμός του ανεκλήθη τον Μάïο του 1835. Στις 10/22 Ιουλίου 1835, με το Β.Δ.1986, διορίστηκε ο Αngelo Costa ως Πρόξενος της Ελλάδος στη Λισσαβώνα.

Στις 22 Μαρτίου/3 Απριλίου 1839, ο David Pacifico (γνωστός και ως Don Pacifico) έφθασε στον Πειραιά και ανέλαβε τα καθήκοντά του ως Γενικός Πρόξενος της Πορτογαλίας στην Ελλάδα. Το 1882, ιδρύθηκε Επίτιμο Προξενείο Β’ Τάξεως στην Madeira, με Πρόξενο τον Αιμίλιο Βαλαωρίτη, γιο του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, ο οποίος όμως πέθανε μετά από λίγους μήνες και ετάφη στο Funchal της Madeira. Το 1890 ιδρύθηκε Επίτιμο Προξενείο στο Πόρτο. Το 1920 ιδρύθηκε Επίτιμο Γενικό Προξενείο στη Λισσαβώνα. Σήμερα, λειτουργούν τρία Επίτιμα Προξενεία της Ελλάδος στο Πόρτο, στο Funchal της νήσου Madeira και στην Ponta Delgada των Αζορών. Επίσης, στην Ελλάδα σήμερα λειτουργούν δύο Επίτιμα Προξενεία της Πορτογαλίας, στον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη.

(β) Οι διπλωματικές σχέσεις εγκαινιάσθηκαν όταν ο τότε Πρεσβευτής της Ελλάδος στη Μαδρίτη, Ανδρέας Μεταξάς – αργότερα Πρωθυπουργός- διορίσθηκε παράλληλα Πρεσβευτής και στη Λισσαβώνα τον Ιούνιο 1837, με το Β.Δ. 3055 από 13/25 Ιουνίου 1837 και επέδωσε τα διαπιστευτήριά του στη Βασίλισσα της Πορτογαλίας, Dona Maria II το 1838. Αργότερα, ο Πρέσβυς της Ελλάδος στο Παρίσι ήταν παράλληλα διαπιστευμένος στη Λισσαβώνα. Το 1946 ιδρύθηκε η Πρεσβεία της Ελλάδος στην Λισσαβώνα. (Α.Ν.2663/40 Α 401/23.11.1946) Στην Αθήνα λειτουργεί επίσης η Πρεσβεία της Πορτογαλίας. Πριν από την έναρξη της λειτουργίας της, ο Πρέσβυς της Πορτογαλίας στο Βουκουρέστι ήταν παράλληλα διαπιστευμένος στην Ελλάδα.

Διμερείς πολιτικές σχέσεις

Οι σχέσεις μεταξύ της Ελλάδος και της Πορτογαλίας είναι εξαιρετικές και διέπονται από ευρεία σύμπτωση απόψεων επί σειράς διεθνών και ευρωπαϊκών ζητημάτων, όπως αποδεικνύει και η συνεργασία των δύο χωρών στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, του ΝΑΤΟ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισμών. Οι δύο χώρες συμμετέχουν επίσης στην ομάδα EUMED-9 των μεσογειακών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω της οποίας διαμορφώνουν τις θετικές πολιτικές τους συνεισφορές στην ανάπτυξη της Ένωσης.

Το συμβατικό πλαίσιο των διμερών ελληνο-πορτογαλικών σχέσεων αποτελείται από τις Συμφωνίες:
-εμπορίου και ναυτιλίας (Λισσαβώνα, 15.8. 1938)
-κατάργησης θεωρήσεων διαβατηρίων (Λισσαβώνα, 8.6.1955)
-μορφωτικής και επιστημονικής συνεργασίας (Αθήνα, 10.7.1980)
-αεροπορικών μεταφορών (Αθήνα, 16.5.1986)
-αποφυγής διπλής φορολογίας και αποτροπής φοροδιαφυγής αναφορικά με φόρους εισοδήματος (Λισσαβώνα, 2.12.1999) και
-αμυντικής συνεργασίας (Λισσαβώνα, 12.10.2020).

Στον τομέα του τουρισμού, συνήφθη στη Λισσαβώνα Πρωτόκολλο τουριστικής συνεργασίας (25.10.1982) και στη συνέχεια συμφωνία τουριστικής συνεργασίας στην Αθήνα (13.03.2018). Στον οικονομικό τομέα, συνήφθη Μνημόνιο Οικονομικής Συνεργασίας στη Λισσαβώνα (25.10.2018).

H Ελλάδα και η Πορτογαλία συνεργάζονται επίσης στενά σε θέματα μετανάστευσης, καθώς η Πορτογαλία δέχεται για επανεγκατάσταση ξένους πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και ανήλικους πρόσφυγες από την Ελλάδα.

Τον Μάιο 2016 δημιουργήθηκε για πρώτη φορά Κοινοβουλευτική Ομάδα Πορτογαλο-Ελληνικής Φιλίας στο πορτογαλικό κοινοβούλιο. Αντίστοιχη ομάδα λειτουργεί και στην Βουλή των Ελλήνων.

Επισκέψεις

Μετά την πτώση της πορτογαλικής δικτατορίας τον Απρίλιο 1974 και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα τον Ιούλιο 1974, άρχισε μια περίοδος συνεχούς ανάπτυξης των σχέσεων των δύο χωρών, ιδίως μέσω επισήμων επισκέψεων των Προέδρων της Δημοκρατίας και άλλων επισκέψεων των Πρωθυπουργών, των Προέδρων των κοινοβουλίων, των Υπουργών, των Υφυπουργών, αλλά και διακεκριμένων Δημάρχων. Οι επισκέψεις συνεχίζονται και, κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, διαπιστώνεται πάντα το υψηλό επίπεδο των διμερών σχέσεων και η συναντίληψη επί των διεθνών και ευρωπαϊκών ζητημάτων που απασχολούν εκάστοτε την επικαιρότητα. Τέλος, σημειώνεται ότι οι διμερείς σχέσεις έχουν εμβαθυνθεί περαιτέρω με την συχνή πραγματοποίηση υπηρεσιακών διαβουλεύσεων μεταξύ ανωτέρων στελεχών των δύο Υπουργείων Εξωτερικών στις δύο πρωτεύουσες.

Kοινότητα Χωρών Πορτογαλικής Γλώσσας (CPLP)

Toν Ιούλιο 2021, η Ελλάδα απέκτησε καθεστώς συνδεδεμένης παρατηρήτριας στην Κοινότητα Χωρών Πορτογαλικής Γλώσσας, διεθνή οργανισμό που εδρεύει στη Λισσαβώνα και στον οποίο συμμετέχουν οι εννέα χώρες που έχουν την πορτογαλική γλώσσα ως επίσημη (Ανατολικό Τιμόρ, Aνγκόλα, Βραζιλία, Γουινέα Μπισσάου, Iσημερινή Γουινέα, Μοζαμβίκη, Πορτογαλία, Πράσινο Ακρωτήριο και Σάο Τομέ και Πρίνσιπε). Η Πρεσβεία ασκεί τα καθήκοντα παρατηρήτριας.

Παράλληλη διαπίστευση στο Σάο Τομέ και Πρίνσιπε

Η Πρεσβεία της Ελλάδος στη Λισσαβώνα είναι παράλληλα διαπιστευμένη στο Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, νησιωτικό κράτος στον Κόλπο της Γουϊνέας και κράτος-μέλος της CPLP.