Δηλώσεις Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, μετά το πέρας της συνάντησής του με τον Υπουργό εξωτερικών της Πορτογαλίας στην Λισσαβώνα (13.01.2021)

«Σας ευχαριστώ πολύ, senor Ministro. [Χαιρετισμός στα Πορτογαλικά] Θα με συγχωρέσετε αλλά μέχρι εκεί φθάνουν τα πορτογαλικά μου.

Θα ήθελα πρώτα από όλα να συγχαρώ εσάς προσωπικά και την Πορτογαλία για την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους επόμενους έξι μήνες. Και είναι ξεκάθαρο ότι σας περιμένει ένα πολύ δύσκολο έργο, αλλά είμαι σίγουρος ότι θα κάνετε εξαιρετική δουλειά. Και επιτρέψτε μου να πω ότι η Ελλάδα στηρίζει πλήρως τις προσπάθειές σας.

Για πολλά χρόνια, υπήρξαμε τα δυο μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης – η Ελλάδα και η Πορτογαλία – που απείχαν πολύ μεταξύ τους  από γεωγραφικής άποψης: η μία χώρα στο ανατολικό άκρο και η άλλη στο δυτικό άκρο της Ευρώπης. Αλλά είμαστε και οι δυο χώρες του νότου, ενταχθήκαμε στην Ευρώπη τη δεκαετία του ’80 μετά από μια περίοδο πολιτικής αστάθειας, έχουμε το ίδιο μέγεθος και πολλά κοινά στοιχεία.

Η επίσκεψή μου σήμερα λαμβάνει χώρα δυο μέρες μετά την επίσκεψη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη εδώ, ο οποίος συναντήθηκε με τον ομόλογό του, τον Πρωθυπουργό Antonio Costa. Οι συζητήσεις μας σήμερα με τον αγαπητό φίλο Augusto επικεντρώθηκαν σε διάφορα θέματα. Πρώτα απ’ όλα στις προτεραιότητες της πορτογαλικής προεδρίας, στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, στο μεταναστευτικό και τη διαδικασία διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Υπουργός με ενημέρωσε εκτενώς για τις προτεραιότητες της Προεδρίας.  Υπογράμμισα κατά τη διάρκεια της συνάντησής μας ότι η Ελλάδα στηρίζει πλήρως τα βασικά ζητήματα που θα απασχολήσουν σε αυτό το πλαίσιο. Αναφορικά με την ενίσχυση των διατλαντικών σχέσεων με τις ΗΠΑ, θα συνδράμουμε με κάθε τρόπο προς αυτή την κατεύθυνση. Αναφορικά με τη διοργάνωση συνόδου κορυφής μεταξύ της ΕΕ και της Ινδίας, παραμένουμε πεπεισμένοι ότι θα πρέπει να ενισχύσουμε τη σχέση μας με αυτή την αναδυόμενη παγκόσμια δύναμη, αυτή τη μεγάλη δημοκρατία. Προσβλέπω επίσης  στη συνάντησή μου με τον Ινδό ομόλογό μου μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν. Είχαμε προγραμματίσει συνάντηση στην Αθήνα η οποία ακυρώθηκε λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Και φυσικά, αναμένουμε με ενδιαφέρον τη  Σύνοδο Κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αφρικής. Επιδίωξή μας είναι να ενδυναμώσουμε τις σχέσεις μας με την αφρικανική ήπειρο.  Έχω επενδύσει σε αυτό το εγχείρημα και θα συνεχίσω να το κάνω. Και ο ρόλος της Πορτογαλίας,  η οποία διατηρεί ειδικούς δεσμούς με την Αφρική, ειδικά με τις πορτογαλόφωνες χώρες, μπορεί να έχει θεμελιώδη σημασία.

Αναφορικά με την Ανατολική Μεσόγειο, είχα την ευκαιρία να ενημερώσω τον Υπουργό Santos Silva σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις. Υπογράμμισα ότι παρά την σχετική επικρατούσα ηρεμία των τελευταίων λίγων εβδομάδων, η κατάσταση παραμένει πολύ ρευστή. Υπογράμμισα ότι η Ελλάδα είναι πάντα έτοιμη και πρόθυμη να συμμετάσχει σε ένα εποικοδομητικό διάλογο με την Τουρκία, αλλά φυσικά στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και προκειμένου να συζητήσει το μοναδικό ζήτημα που χρειάζεται να επιλυθεί, τον καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Στο ανωτέρω πνεύμα, κατόπιν πρόσκλησης εκ μέρους της τουρκικής πλευράς, συμφωνήθηκε ο επόμενος γύρος των διερευνητικών επαφών να λάβει χώρα στην Κωνσταντινούπολη στις 25 Ιανουαρίου. Σε αυτό το πλαίσιο, επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω ότι το Δεκέμβριο του 2020 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα συμπεράσματά του έκανε έκκληση όχι μόνο για διαρκή αποκλιμάκωση για την επανέναρξη των διερευνητικών αυτών συνομιλιών, αλλά και για την ομαλή  συνέχισή τους.

Ως εκ τούτου, προσβλέπουμε στην εποικοδομητική στάση της Τουρκίας καθώς και στην αποχή της από κάθε προκλητική ενέργεια.

Με τον συνάδελφό μου, εξετάσαμε εκτενώς το μεταναστευτικό ζήτημα. Θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου εκ μέρους της Ελλάδας για τη στήριξη της Πορτογαλίας σε αυτό το εγχείρημα. Αποδεχόμενη τη μετεγκατάσταση προσφύγων στην επικράτειά της, η Πορτογαλία έδωσε ένα σημαντικό παράδειγμα, όπως και με τη συμβολή της στην προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Ως κράτος στην πρώτη γραμμή της ΕΕ, η Ελλάδα κάνει έκκληση για μια δίκαιη μετανάστευση και ένα Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Άσυλο που θα διασφαλίζουν τον ισότιμο επιμερισμό των ευθυνών μεταξύ των μελών της οικογένειάς μας, των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, με τον Πορτογάλο ομόλογό μου συζητήσαμε το ζήτημα της διαδικασίας διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων έχουν το βλέμμα στραμμένο προς την Ευρώπη και υλοποιούν μεταρρυθμίσεις προκειμένου να μπορέσουν να ενταχθούν στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Η θέση της Ελλάδας είναι ότι θα πρέπει να αφήσουμε την πόρτα ανοικτή  και να τις ενθαρρύνουμε όσο πιο πολύ μπορούμε προς αυτό το δρόμο. Αν δεν το πράξουμε, όχι μόνο θέτουμε σε κίνδυνο τις μεταρρυθμίσεις αλλά και το ευρωπαϊκό πείραμα στο σύνολό του.

Αγαπητέ συνάδελφε, muito obrigado, σε ευχαριστώ πολύ για την φιλοξενία που μου επιφύλαξες σήμερα .»

Απαντήσεις σε ερωτήσεις δημοσιογράφων

Ερώτηση: Ένα ερώτημα και για τους δυο Υπουργούς. Αν συζητήσατε το επόμενο βήμα σχετικά με τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας ενόψει της επόμενης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ το Μάρτιο και κατά πόσον βλέπετε κάποιο ρόλο για την Πορτογαλική Προεδρία προκειμένου να χαλαρώσει η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ν. Δένδιας:  Ευχαριστώ αγαπητέ Augusto. Τα είπες όλα. Το μόνο που θα ήθελα να προσθέσω είναι ότι η Ελλάδα υπήρξε πάντοτε πολύ στέρεος υποστηρικτής των στενών σχέσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας. Αλλά υπό μία προϋπόθεση, όπως ανέφερες σωστά: τη συμμόρφωση της Τουρκίας με το διεθνές δίκαιο. Και πρέπει να πω ότι πρόκειται για μία προφανή προϋπόθεση. Το διεθνές δίκαιο είναι τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να αλλάξει τη φύση της και δεν μπορεί να «πουλήσει την ψυχή της». Είναι, λοιπόν, στα χέρια της Τουρκίας. Εάν η Τουρκία συμμορφώνεται στο διεθνές δίκαιο, θα βρει μία πρόθυμη χείρα από την πλευρά της Ελλάδας να βοηθήσει στην πορεία της προσέγγισής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ακόμη να συνδράμει στην προοπτική του να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάποια στιγμή στο απώτερο μέλλον. Η Τουρκία πρέπει να συμμορφώνεται με το διεθνές δίκαιο. Έτσι είναι.

Ερώτηση: Κύριε Υπουργέ, χθες το Ελληνικό Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα σχέδιο νόμου για την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο από 6 σε 12 ναυτικά μίλια. Έχει προταθεί ότι αυτό το μέτρο θα μπορούσε να εφαρμοσθεί στο Αιγαίο. Στο πλαίσιο αυτό, πώς βλέπει η Ελλάδα την προοπτική για παραχωρήσεις και διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, ποια είναι η θέση της Τουρκίας στο ζήτημα αυτό;
Και μια δεύτερη ερώτηση σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και ΝΑΤΟ. Κατά τη διάρκεια των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, η ελληνική κυβέρνηση άφησε να εννοηθεί ότι υπήρξε κάποια υποστήριξη υπέρ της Τουρκίας στην προσέγγιση του ΝΑΤΟ σχετικά με την Ελλάδα και την Τουρκία. Πώς βλέπετε την κατάσταση αυτή; Ευχαριστώ πολύ.

Ν. Δένδιας: Ευχαριστώ για τις ερωτήσεις σας. Πρώτα απ’ όλα, αυτά που αναφέρατε είναι απολύτως ακριβή. Ήμουν στην ελληνική Βουλή χθες, παρουσιάζοντας ένα νομοθέτημα, ένα νόμο, με τον οποίο η Ελλάδα επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στο Ιόνιο από τα 6 μίλια στα 12 μίλια. Και επίσης, ανέφερα ξεκάθαρα στο ελληνικό κοινοβούλιο, αλλά και για να το ακούσουν όλοι, ότι η Ελλάδα έχει κυριαρχικό δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σύμφωνα με την Σύμβαση των Η.Ε. για το Δίκαιο της Θάλασσας, δηλαδή από τα έξι μίλια στα 12 μίλια παντού, νότια της Ελλάδας ή στο Αιγαίο. Αυτό αποτελεί κυριαρχικό μας δικαίωμα. Και αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο. Δεν υποχρεούσαι να διαπραγματευτείς, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Η.Ε. για το Δίκαιο της Θάλασσας, με μία άλλη χώρα προκειμένου να επεκτείνεις τα χωρικά σου ύδατα. Επεκτείναμε τα χωρικά μας ύδατα στο Ιόνιο, χωρίς να διαπραγματευτούμε με τους καλούς μας φίλους τους Ιταλούς ή χωρίς να διαπραγματευτούμε με τους φίλους μας τους Αλβανούς, οι οποίοι άλλωστε έχουν προηγουμένως προβεί σε επέκταση χωρίς να διαπραγματευτούν μαζί μας. Αυτό ήταν δικαίωμά τους. Λοιπόν, δεν θα διαπραγματευτούμε επί αυτού με την Τουρκία. Και μου δίνετε την ευκαιρία να αναφέρω πόσο απαράδεκτο είναι που η Τουρκία έχει θεσπίσει μία απειλή πολέμου εναντίον μας εάν ασκήσουμε ένα κυριαρχικό δικαίωμα που προβλέπει το διεθνές δίκαιο. Αυτό που αποκαλείται στα λατινικά casus belli. Ο ομόλογός μου που είναι καθηγητής γνωρίζει πολύ καλά αυτή την έκφραση. Είναι απαράδεκτο στον 21ο αιώνα για μία χώρα να εξαγγέλλει απειλή πολέμου εναντίον μίας άλλης χώρας εάν η χώρα αυτή ασκήσει ένα δικαίωμα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Ως προς το ΝΑΤΟ. Αυτό που έχουμε πει είναι ότι το ΝΑΤΟ είναι μία συμμαχία, ίσως η πιο επιτυχημένη συμμαχία στην ιστορία της ανθρωπότητας και μία πολύ χρήσιμη συμμαχία αν μπορώ να πω. Αλλά είναι σε δύσκολη θέση όταν αντιμετωπίζει διαφορές μεταξύ των χωρών μελών. Και μερικές φορές τηρεί ίσες αποστάσεις. Ωστόσο, εάν ο ένας φταίει και ο άλλος έχει δίκιο και ο Οργανισμός τηρεί ίσες αποστάσεις, τότε αδικεί αυτό που έχει δίκιο. Ευχαριστώ.

Ερώτηση: Αν το θέμα του κλεισίματος των συνόρων λόγω Covid, είναι ένα θέμα για το οποίο πρέπει να ληφθούν πιο αυστηρά μέτρα

Ν. Δένδιας: Λοιπόν, δεν έχω πολλά να πω. Για μας δεν είναι τόσο εύκολο, γιατί συνορεύουμε έναν αριθμό κρατών που δεν είναι μέλη της ΕΕ. Αλλά έχουμε πάντα ενεργήσει σε συντονισμό με τις αρμόδιες αρχές της ΕΕ έχοντας στο νου μας την υγεία των πολιτών μας, αλλά και την υγεία των πολιτών όλων των χωρών γύρω μας, στη δύσκολη εξίσωση του να προσπαθείς να περισώσεις όσο είναι δυνατόν από την οικονομία. Ας ευχηθούμε ότι ο εμβολιασμός του πληθυσμού θα μας βγάλει το συντομότερο δυνατόν από αυτή την πολύ πολύ δύσκολη κατάσταση για την οικονομία και τις κοινωνίες.»