Δηλώσεις Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, μετά το πέρας της συνάντησής του με τον Υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου, Sameh Shoukry (Αθήνα, 20.05.2024)

Πριν ξεκινήσω θα ήθελα να εκφράσω τα συλλυπητήριά μου προς την κυβέρνηση του Ιράν και τον ιρανικό λαό για την απώλεια του Προέδρου και του Υπουργού Εξωτερικών της χώρας. Θερμά συλλυπητήρια εκ μέρους της Ελλάδας και της ελληνικής κυβέρνησης.

Σήμερα καλωσορίζω στην Αθήνα, με μεγάλη χαρά και τιμή, τον αγαπητό μου φίλο, τον Υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου, Sameh Shoukry.

Έναν γνήσιο σύμμαχο της Ελλάδας, με τον οποίο έχουμε καταφέρει να οικοδομήσουμε ειλικρινείς σχέσεις συνεργασίας και εμπιστοσύνης και του οποίου η εμπειρία και η σοφία είναι πολύτιμες τόσο για τις διμερείς μας σχέσεις, όσο και για τη γεωπολιτική σταθερότητα της πολύπαθης περιοχής μας.

Οφείλω να ευχαριστήσω θερμά τον αξιότιμο κύριο Υπουργό για τις μεγάλες προσπάθειες που καταβάλλει για την περιφερειακή και παγκόσμια ειρήνη και ευημερία.

Με την Αίγυπτο, μας ενώνει, φυσικά η γεωγραφία. Μας ενώνει η Μεσόγειος Θάλασσα, το σημαντικότερο σταυροδρόμι επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης των λαών, αλλά και η αρχαία ιστορία, οι πολιτισμοί μας, για τους οποίους τρέφουμε έναν αμοιβαίο σεβασμό.

Αγαπητέ Sameh,

Η Ελλάδα θεωρεί την Αίγυπτο ακρογωνιαίο λίθο της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο και ηγέτιδα δύναμη στον Αραβικό κόσμο.

Η προϊούσα κατάσταση και η ανείπωτη τραγωδία που εκτυλίσσεται στη Γάζα πρέπει να λάβει τέλος.

Και επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω, πέρα από εσάς, και όλη την ηγεσία της Αιγύπτου για τον ενεργό διαμεσολαβητικό ρόλο που έχετε αναλάβει στην περιοχή.

Η Ελλάδα θα συνεχίσει να πράττει ό,τι είναι δυνατόν και να προσφέρει τις καλές της υπηρεσίες για την επίτευξη άμεσης και βιώσιμης εκεχειρίας.

Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να ενταθούν οι συλλογικές μας προσπάθειες, ώστε να σταματήσουν οι εχθροπραξίες, να απελευθερωθούν οι όμηροι και να διοχετευθεί απρόσκοπτα ανθρωπιστική βοήθεια σε όσους το έχουν ανάγκη.

Οφείλουμε να είμαστε πάντοτε σαφείς: περαιτέρω επέκταση των εχθροπραξιών στη Ράφα θα έχει δραματικές συνέπειες και πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία.

Και φυσικά, βιώσιμη ειρήνη δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο εάν επιλυθεί το υποκείμενο πολιτικό ζήτημα, που αφορά τη λύση των δύο κρατών στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ με την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ και σύνορα αυτά προ του 1967, διασφαλίζοντας και την ασφάλεια του Ισραήλ.

Η ανησυχία μας όμως δεν τελειώνει εκεί. Η διάχυση της κρίσης στην Ερυθρά θάλασσα και την ευρύτερη Μέση Ανατολή απειλεί άμεσα την οικονομία και το παγκόσμιο εμπόριο, πρωτίστως όμως δημιουργεί νέες εστίες ανθρωπιστικών κρίσεων. Οποιοσδήποτε άμεσος ή έμμεσος καταναγκασμός σε μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών συνιστά συλλογική τιμωρία που δεν μπορεί να είναι ανεκτή από το Διεθνές Δίκαιο.

Επιπλέον, και οι υπόλοιπες συνθήκες που περιβάλλουν την Αίγυπτο, ιδίως η επιδείνωση της κατάστασης στο Σουδάν, δημιουργούν ακόμη μεγαλύτερη περιφερειακή αστάθεια και αβεβαιότητα.

Η Ελλάδα, ακριβώς επειδή αντιλαμβάνεται την Αίγυπτο ως μείζονα πυλώνα σταθερότητας σε ένα ρευστό περιβάλλον, προσπαθεί με κάθε τρόπο να υποστηρίξει τη φίλη και γείτονα χώρα τόσο σε πολυμερές και σε διμερές επίπεδο, όσο και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο πλαίσιο αυτό, προωθήσαμε ενεργά την υπογραφή της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής και Εταιρικής Σχέσης μεταξύ της Αιγύπτου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία θεωρούμε απολύτως κρίσιμη και για την Ευρώπη και για την Αίγυπτο.

Στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε, η στρατηγική σχέση Αθήνας-Καΐρου είναι όχι μόνο αναγκαία, αλλά και υποδειγματική. Η Συμφωνία του 2020, για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών, αποτελεί παράδειγμα σχέσεων καλής γειτονίας, αλλά και ορθής εφαρμογής του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας.

Παράλληλα, σημαντικό κεφάλαιο των σχέσεών μας είναι η τριμερής συνεργασία μας με την Κυπριακή Δημοκρατία, σε ποικίλους τομείς, όπως η ενέργεια, το εμπόριο, η προστασία του περιβάλλοντος και η επιχειρηματικότητα.

Αγαπητέ Sameh,

Η Κοινή Δήλωση που υπέγραψαν ο Αιγύπτιος Πρόεδρος και ο Έλληνας Πρωθυπουργός τον περασμένο Μάρτιο στο Κάιρο για τη Σύσταση Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας, μας χαροποιεί ιδιαιτέρως.

Στο πλαίσιο αυτό, επιθυμούμε να προχωρήσουμε σύντομα στη σύγκληση της 1ης Συνόδου του Συμβουλίου στην Αθήνα.

Και, εδώ, στο Υπουργείο Εξωτερικών εργαζόμαστε συστηματικά σε συνεργασία και με τα υπόλοιπα Υπουργεία για την προετοιμασία της.

Θα ήθελα επίσης να υπογραμμίσω τη σημασία του προγράμματος «GREGY», ενός εκ των πλέον εμβληματικών έργων ηλεκτρικής διασύνδεσης, το οποίο θα μεταφέρει «πράσινη» ηλεκτρική ενέργεια από την Αίγυπτο την ηπειρωτική Ελλάδα, μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου.

Και είμαστε ευτυχείς διότι, κατόπιν ελληνικής πρωτοβουλίας, το έργο αυτό έχει ενταχθεί στον Κατάλογο Έργων Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος της ΕΕ.

Με τον Υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου συζητήσαμε επίσης το μεταναστευτικό, το οποίο αποτελεί κοινή μας μέριμνα.

Αφενός εξετάσαμε τρόπους αντιμετώπισης και περιορισμού της παράτυπης μετανάστευσης.

Αφετέρου, αξιολογήσαμε την κατάσταση σχετικά με τις νόμιμες οδούς μετανάστευσης, καθώς όπως γνωρίζετε ήδη υφίστανται συμφωνίες για μετακλήσεις Αιγυπτίων στους τομείς της αλιείας, των κατασκευών και της γεωργίας. Αυτό το εγχείρημα είναι εξαιρετικά σημαντικό τόσο για τη χώρα σας, όσο και για την σταθερά αναπτυσσόμενη ελληνική οικονομία.

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

οι ιστορικοί δεσμοί μας στους τομείς της εκπαίδευσης και του πολιτισμού, τους οποίους επί δεκαετίες καλλιέργησε και η ιστορική ελληνική κοινότητα της Αιγύπτου, θα πρέπει να ενδυναμωθούν.

Προ ολίγων ημερών, η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, η κυρία Κατερίνα Σακελλαροπούλου, επισκέφθηκε την Αλεξάνδρεια και εγκαινίασε, με ιδιαίτερη συγκίνηση, την ανακαινισμένη Οικία ενός εκ των μεγαλυτέρων Ελλήνων ποιητών, του Κωνσταντίνου Καβάφη, ο οποίος γεννήθηκε και έζησε στην Αίγυπτο, στην κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια.

Η ποίησή του, είναι ένα μόνον παράδειγμα από τα πολλά που μας ενώνουν.

Ήδη, πριν από σχεδόν 130 χρόνια, ο Καβάφης έγραφε στο περίφημο ποίημά του «Τείχη»:

«Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ
μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.
Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.
Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·
διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.
A όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.
Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.
Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.»

Δυστυχώς, τείχη οικοδομούνται διαρκώς όχι μόνο μέσα μας αλλά και μεταξύ των ανθρώπων, χωρίς πολλές φορές καν να το αντιλαμβανόμαστε.

Είναι υποχρέωσή μας να δουλέψουμε για να φέρουμε τους ανθρώπους πιο κοντά, για έναν κόσμο συμπεριληπτικό, για την ειρήνη και τον ανθρωπισμό.

Με αυτές τις σκέψεις καλωσορίσω και πάλι τον Υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου.
Αγαπητέ Υπουργέ, αγαπητέ Sameh, καλώς ήρθατε στην Αθήνα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ερώτηση στα αραβικά σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στην επίλυση της κρίσης στη Γάζα.

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Σας ευχαριστώ πολύ για την ερώτησή σας. Η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή τήρησε, στο ζήτημα του Μεσανατολικού, μια στάση αρχής. Εκείνο το οποίο είπαμε είναι ότι θα πρέπει να τηρηθεί απολύτως το Διεθνές Δίκαιο και ιδίως, το Δίκαιο το Ανθρωπιστικό. Θα πρέπει αμέσως να υπάρξει απελευθέρωση ομήρων, απρόσκοπτη διοχέτευση ανθρωπιστικής βοήθειας. Και θα πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση για την πολιτική λύση με την αναγνώριση των δύο κρατών, στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Η Ελλάδα έχει μία ιστορική φιλία με τις αραβικές χώρες, όπως επίσης έχει και μία στρατηγική σχέση με το Ισραήλ. Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε τη δυνατότητα να συνομιλούμε με τις δύο πλευρές, όπως επίσης να συνομιλούμε και με τους διεθνείς δρώντες ευρύτερα στην περιοχή.

Η Ελλάδα συνεχίζει να προσφέρει τις υπηρεσίες της προς την κατεύθυνση της άμεσης διακοπής των εχθροπραξιών, της άμεσης επιστροφής των ομήρων, της διοχέτευσης μεγαλύτερης ανθρωπιστικής βοήθειας. Θα συνεχίσουμε να το πράττουμε. Θεωρούμε ότι αυτή τη στιγμή η μεσολαβητική προσπάθεια, η οποία γίνεται με πρωτοβουλία και της Αιγύπτου και του Υπουργού του κυρίου Shoukry, θα πρέπει να τύχει ανταπόκρισης από τις δύο πλευρές.

Θα πρέπει να συνεχίσουν οι διαβουλεύσεις. Κάθε μέρα, η οποία περνάει, δημιουργεί αφενός μεγαλύτερη επιδείνωση της ήδη υφιστάμενης ανθρωπιστικής κρίσης στην περιοχή και αφετέρου πολύ μεγαλύτερους κινδύνους για επέκταση των εχθροπραξιών που θα δημιουργήσουν νέες εστίες, όχι μόνο κρίσης για τους ίδιους ανθρώπους στην περιοχή, αλλά ακόμη και για την οικονομία και για τη μετανάστευση. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να βρίσκεται στο πλευρό των ανθρώπων, οι οποίοι υποφέρουν. Θα συνεχίσει να προσφέρει τις καλές της υπηρεσίες προς όλες τις πλευρές.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δεδομένης της ανισορροπίας που υπάρχει στην Ανατολική Μεσόγειο, νομίζετε ότι θα ήταν πιθανό τρίτοι παράγοντες, όπως είναι για παράδειγμα η Τουρκία, να επηρεάσουν τις σχέσεις Ελλάδας-Αιγύπτου, δεδομένης της προσπάθειας της Άγκυρας να επαναπροσεγγίσει την Αίγυπτο τον τελευταίο καιρό, αλλά και με Τούρκους αξιωματούχους να έχουν καλέσει επανειλημμένως την Αίγυπτο για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Είναι θεμελιώδης πολιτική μας, αν μου επιτρέπετε κύριε Υπουργέ, ότι θα πρέπει να υπάρχουν σχέσεις φιλίας και καλής γειτονίας με όλες τις χώρες της ευρύτερης περιοχής.

Οι δύο χώρες μας, η Ελλάδα και η Αίγυπτος, μοιράζονται μία κοινή πολιτική, μία κοινή διπλωματία, η οποία αφορά στην πραγματικότητα την ειρήνη και την ευημερία στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και στον κόσμο ολόκληρο. Στο πλαίσιο αυτό, είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να συνομιλούμε με τα άλλα κράτη και να προσπαθούμε πάντοτε να βρίσκουμε τους δρόμους εκείνους, έτσι ώστε να συνεργαζόμαστε πιο αποτελεσματικά, πάνω και πέρα από τις διαφωνίες που αυτονόητα υπάρχουν.

Έχοντας πει αυτό, να επισημάνω ότι η σχέση μεταξύ Αιγύπτου και Ελλάδας ερείδεται στην ιστορία και τον πολιτισμό. Σήμερα όμως βρίσκεται στο απόγειο της πραγματικής διμερούς διπλωματικής σχέσης. Είναι μία σχέση στρατηγική, η οποία δεν πρόκειται να ετεροκαθοριστεί. Με τον Υπουργό θα δουλέψουμε ακόμη περισσότερο προετοιμάζοντας το πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο, έτσι ώστε να διατηρούμε αυτή την καλή πορεία, να ενισχύουμε τις διμερείς μας σχέσεις και να βρισκόμαστε πάντοτε σε μία αγαστή σχέση συνεργασίας σε επίπεδο στρατηγικό.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μια ερώτηση για τον Έλληνα Υπουργό. Θέλω ένα σχόλιο για τη χθεσινή ανακοίνωση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών σε σχέση με τη γενοκτονία των Ποντίων, που έκαναν λόγο για λαϊκισμό, αλλά και για ακροδεξιές ομάδες, καλώντας την ελληνική κυβέρνηση να πάρει θέση. Θέλω σχόλιο για αυτό.

Και μια δεύτερη ερώτηση για το αν η ελληνική κυβέρνηση για ένα θέμα που έχει να κάνει με την κρίση στις σχέσεις με τη Βόρεια Μακεδονία, προτίθεται το επόμενο διάστημα να πάρει κάποια πρωτοβουλία, ίσως ενεργοποιώντας το άρθρο 19, προκειμένου να πιέσει την άλλη πλευρά προς συμμόρφωση;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Θα μου επιτρέψετε μία παρατήρηση σε όσα ανέφερε ο αξιότιμος κύριος Υπουργός Εξωτερικών. Η Αίγυπτος είναι μια χώρα η οποία έχει υποδεχθεί έναν πολύ μεγάλο αριθμό μεταναστών, περισσότερο από 9 εκατομμύρια. Είναι επίσης μια χώρα, η οποία έχει υποφέρει πολύ οικονομικά εξαιτίας της κρίσης στη Μέση Ανατολή και της ευρύτερης ανάφλεξης στην περιοχή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να σταθεί στο πλάι της και η ελληνική κυβέρνηση θα μεριμνήσει, έτσι ώστε η βοήθεια να είναι ουσιαστική και διαρκής. Είναι σημαντικό να παραμείνει η Αίγυπτος, ως πυλώνας σταθερότητας σε μια ευρύτερη περιοχή, η οποία βρίσκεται σε καθεστώς πολύ μεγάλης πίεσης. Ειδικά για το ζήτημα του μεταναστευτικού υπάρχει μια άριστη συνεργασία με τις αιγυπτιακές αρχές. Η σκέψη μας είναι ότι θα πρέπει να εδραιωθούν τα νόμιμα κανάλια μετανάστευσης. Δηλαδή να καθιερωθούν νόμιμες οδοί μετανάστευσης, έτσι ώστε να μπορέσει να αξιοποιηθεί και το ικανό ανθρώπινο δυναμικό της Αιγύπτου στην ελληνική οικονομία. Και δουλεύουμε πολύ συστηματικά προς την κατεύθυνση αυτή. Το αμέσως προσεχές διάστημα θα έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικές διαδικασίες.

Σε ό,τι αφορά το ζήτημα του Πόντου. Νομίζω είναι αυτονόητη η θέση της ελληνικής κυβέρνησης, όπως έχει ήδη εκφραστεί από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Πρωθυπουργό. Για εμάς η μνήμη και η τιμή στα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα που υπέστησαν βίαιους εκτοπισμούς ή που υπέστησαν πραγματική εξόντωση, συνιστά χρέος, να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη αυτής της πολύ μαύρης σελίδας της ιστορίας μας.

Σε ό,τι αφορά τη Βόρεια Μακεδονία. Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης έχει εκφραστεί. Τόσο η Ελλάδα, όσο και η Βόρεια Μακεδονία είναι υποχρεωμένες να σεβαστούν το Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς υποχρεώσεις, τις οποίες έχουν αναλάβει. Η Ελλάδα παρακολουθεί με αυστηρότητα την τήρηση των συμφωνηθέντων. Ακόμη δεν έχει ορκιστεί η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, άρα θα αναμένουμε τις εξελίξεις στο κεφάλαιο αυτό. Δεν υπάρχει προς ώρας η πρόθεση να υπάρξει καμία ενεργοποίηση διαδικασίας επί παραβάσει. Αντιλαμβανόμαστε ότι τα ζητήματα αυτά θα αξιολογηθούν και από την ελληνική διπλωματία, όπως επίσης βεβαίως, και από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας της Βόρειας Μακεδονίας.