Ειρήνη και Ασφάλεια

Κυρώσεις

Στα πλαίσια του κεφαλαίου VII του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, «το Συμβούλιο Ασφαλείας μπορεί να αποφασίζει τη λήψη μέτρων που δε συνεπάγονται την αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων, προς εξασφάλιση της εφαρμογής των αποφάσεών του και να καλεί τα  Μέλη των Ηνωμένων Εθνών να τα εφαρμόζουν. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν πλήρη ή μερική διακοπή των οικονομικών σχέσεων, των σιδηροδρομικών, θαλάσσιων, εναέριων, συγκοινωνιών, των ταχυδρομικών, τηλεγραφικών, ραδιοφωνικών και άλλων μέσων επικοινωνίας, καθώς και τη διακοπή διπλωματικών σχέσεων».
Το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει πράγματι χρησιμοποιήσει αυτήν την επιλογή σε διάφορα ζητήματα που έχει εξετάσει. Εντούτοις, κατά την πρώιμη φάση της εφαρμογής αυτού του μέτρου, διαπιστώθηκε ότι οι επιβαλλόμενες κυρώσεις έπλητταν περισσότερο αδύναμα τμήματα των πληθυσμού.
Το Συμβούλιο, συνεπικουρούμενο από τα υπόλοιπα μέλη των ΗΕ, αλλά και εκπροσώπους της Κοινωνίας των Πολιτών ξεκίνησε μια ευρεία συζήτηση σχετικά με τις συνέπειες των κυρώσεων, σε μια προσπάθεια να καταστούν αποδοτικότερες και λιγότερο επιβλαβείς στις αδύναμες ομάδες του πληθυσμού.
Ένα από τα πρώτα μέτρα που λήφθηκαν για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των κυρώσεων ήταν ο σχηματισμός ανεξάρτητων ειδικών επιτροπών και μηχανισμών ελέγχου για την εφαρμογή των κυρώσεων. Το 2000, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών του Καναδά, Lloyd Axworthy, κάλεσε το ΣΑ σε μια ειδική σύνοδο, όπου αποφασίστηκε η καθιέρωση της «Άτυπης Ομάδας Εργασίας σχετικά με Γενικά Ζητήματα Κυρώσεων», με την εντολή να υποβάλλει προτάσεις για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των κυρώσεων.
Η εντολή της Ομάδας Εργασίας ανανεώθηκε πρόσφατα. Η συζήτηση σε αυτό το πλαίσιο έχει συμβάλει αποφασιστικά στην βελτίωση των μηχανισμού κυρώσεων, έτσι ώστε οι πιο πρόσφατες Αποφάσεις που επιβάλλουν κυρώσεις να χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τις αποκαλούμενες «έξυπνες κυρώσεις» (smart sanctions), οι οποίες στοχεύουν στην άσκηση πίεσης στα καθεστώτα παρά στους λαούς. Οι συζητήσεις είναι ακόμα εν εξελίξει σε σημαντικά ζητήματα, όπως ο ανθρωπιστικός αντίκτυπος των κυρώσεων, η πολιτική διάσταση της εφαρμογής και των χρονικών ορίων τους, καθώς και η καθιέρωση των προϋποθέσεων για την κατάργησή τους.
Η Ελλάδα συμμερίζεται τις ανησυχίες για ανθρωπιστικό αντίκτυπο των κυρώσεων, αναγνωρίζοντας ωστόσο την αξία των τελευταίων στην επίτευξη πολιτικών στόχων χωρίς την προσφυγή στη χρήση βίας. Θεωρεί δε ότι η εντατικοποίηση του διαλόγου εντός της Ομάδας Εργασίας θα επιφέρει σύγκλιση απόψεων στο Συμβούλιο Ασφαλείας και κατά συνέπεια καλύτερα αποτελέσματα στην πράξη.