Σεβασμιότατε,
Πανοσιολογιότατε,
κύριε Εισαγγελέα,
κύριε Πρόεδρε των Ανωτάτων Δικαστηρίων,
κύριοι Υπουργοί,
Χαίρομαι γιατί υποδέχομαι τον Εθνικό Συντονιστή κατά της διαφθοράς, τον Επίτιμο Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, τον κύριο Τέντε, εδώ, στον ευρύτερο χώρο του Υπουργείου των Εξωτερικών, υπό την ιδιότητά μου του Υπουργού των Εξωτερικών.
Είναι τιμή μας που συγκατοικούμε, για να μην πω «φιλοξενούμε» έναν νέο, εξαιρετικά φιλόδοξο και θέλω να ελπίζω λειτουργικό και αποτελεσματικό θεσμό και ελπίζω αυτή η συγκατοίκησή μας να λειτουργήσει και ως ένας πρόσθετος οιωνός για τη συνεργασία μας και ως μια πρόσθετη εγγύηση για την εφαρμογή κανόνων διαφάνειας, αρχής γενομένης από τον δικό μας χώρο, που έχει πολύ μικρή σχέση με οικονομική διαχείριση, αλλά έχει πολύ μεγάλη σχέση με τη διαχείριση εθνικών διακυβευμάτων, ιδίως στην παρούσα συγκυρία, η οποία είναι και διεθνώς αλλά και εθνικώς πιεστική και δύσκολη.
Η απόφασή μας να θεσπίσουμε αυτήν τη θέση του Εθνικού Συντονιστή κατά της διαφθοράς έδωσε διεθνώς μία πρόσθετη διαβεβαίωση για την πίστη μας στην προσπάθεια αυτή, που συνιστά διεθνή υποχρέωση της χώρας, αλλά, κυρίως, συνιστά μια δική μας συνταγματική, δημοκρατική και δικαιοκρατική υποχρέωση.
Ο κ. Τέντες αναφέρθηκε προηγουμένως στα χριστιανικά θεμέλια της ηθικής, εμείς εφαρμόζουμε μια συνταγματική ηθική, είναι κάτι παραπάνω από την απλή νομιμότητα, γιατί αναφερόμαστε σε αξίες, οι οποίες είναι ιδιαίτερα σημαντικές.
Βεβαίως, ο κόσμος έχει κουραστεί να ακούει ορισμένες λέξεις, όπως είναι η μάχη κατά της διαφθοράς, η μάχη κατά της διαπλοκής, η ανάγκη για εγγυήσεις διαφάνειας, και κινδυνεύουμε να πέσουμε θύματα ενός πληθωρισμού αρχών και οργάνων που είναι αρμόδια να ενεργήσουν στο όνομα της συνταγματικής νομιμότητας, της δημοκρατίας και του ελληνικού λαού. Άλλωστε, το θεμελιώδες σύστημα εγγυήσεων κατά της διαφθοράς είναι η δικαιοσύνη, είναι το υφιστάμενο κλασικό συνταγματικό σύστημα των εγγυήσεων του κράτους δικαίου. Στη συνέχεια, οργανώθηκε διεθνώς, αρχής γενομένης από τον αγγλοαμερικανικό χώρο, ένα παράλληλο σύστημα ανεξάρτητων αρχών. Θεσμοθετήσαμε το 2001 - και είχα την τιμή να είμαι ο εισηγητής εκείνης της ολικής συνταγματικής αναθεώρησης - τις Ανεξάρτητες Αρχές, ως συνταγματικά προβλεπόμενο θεσμό. Και αυτό αποδίδει αποτελέσματα, παρότι υπάρχουν ακόμη ζητήματα σχέσεων, κυρίως με τη δικαστική εξουσία, που πρέπει να επιλυθούν και θα επιλυθούν, φαντάζομαι, σταδιακά.
Χρειαζόταν όμως και ένας συντονιστής όλης αυτής της προσπάθειας. Και στο πρόσωπο του τότε απερχομένου Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου η Κυβέρνηση βρήκε το πιο κατάλληλο, το πιο δοκιμασμένο, το πιο ετοιμοπόλεμο πρόσωπο και τον ευχαριστούμε που δέχτηκε την ελαφρά σύντμηση της εισαγγελικής του θητείας, προκειμένου να αναλάβει αυτά την πρόκληση. Και έτσι έδωσε και στην διάδοχό του την ευκαιρία να τον ενισχύει ως επικεφαλής της Εισαγγελικής Αρχής, λόγω και της ιεραρχικής δομής της Εισαγγελίας.
Βέβαια, δεν γλιτώνουμε από τις παρεξηγήσεις που κυριαρχούν στον δημόσιο βίο. Υπάρχει διαφθορά οργανωμένη και μεγάλη, υπάρχει διαφθορά μικρή και διάχυτη. Υπάρχει διαφθορά που εδρεύει στην πολιτική εξουσία, στη δημόσια διοίκηση, στον δημόσιο τομέα και υπάρχει διαφθορά που εδρεύει στον ιδιωτικό τομέα. Άλλωστε, η κρίση, η διαρθρωτική κρίση που ξέσπασε το 2008 και τη συνειδητοποιήσαμε το 2010, δεν είναι μια κρίση μόνο του κράτους και του δημόσιου τομέα, είναι και μια κρίση του ιδιωτικού τομέα. Και έχουμε κάνει τεράστια προσπάθεια αναδιάρθρωσης του κράτους και του δημόσιου τομέα. Περιμένουμε αντίστοιχα βήματα και στον ιδιωτικό τομέα.
Επίσης, είναι πολύ μεγάλη παρεξήγηση η πεποίθηση που έχουν οι Έλληνες, επειδή θεωρούμε ότι είμαστε ο ευφυέστερος λαός του κόσμου, πως εδώ είμαστε η χώρα με τη μεγαλύτερη διαφθορά. Δεν είναι έτσι. Υπάρχουν χώρες που διαχειρίζονται τεράστιες οικονομικές προκλήσεις και είναι πολύ βαθιά βυθισμένες στη διαφθορά. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι παράπλευροι θεσμοί της πολύ συχνά αναδεικνύουν τεράστιες υποθέσεις διαφθοράς.
Άρα χρειάζεται μια πολύ συστηματική προσπάθεια, η οποία αφορά την αντι-διαφθορά, όπως είπε ο κύριος Εισαγγελέας, τη διαφάνεια, την μάχη υπέρ της αυτονομίας της πολιτικής, της δικαιοσύνης. Άλλά, βλέπετε, ακόμα κι αν θέλουμε να μιλήσουμε με όρους εξουσίας και να ταυτίσουμε τη διαφθορά με την εξουσία, η εξουσία δεν είναι μόνο πολιτική, η εξουσία δεν είναι μόνο κοινοβουλευτική και κυβερνητική, υπάρχει εξουσία τεράστια οικονομική. Υπάρχει εξουσία επικοινωνιακή, υπάρχει εξουσία, η οποία εμφανίζεται σε χώρους κοινωνικών δραστηριοτήτων, όπως είναι για παράδειγμα ο αθλητισμός, υπάρχει εξουσία, η οποία συνδέεται με μη πολιτικές όψεις του κράτους, όπως είναι η δικαιοσύνη και η δημόσια διοίκηση στις μη πολιτικές της βαθμίδες.
Και, επίσης, η διαφθορά δεν σημαίνει αναγκαστικά πλειοψηφία και κυβέρνηση, μπορεί να αφορά γενικότερα τον τρόπο λειτουργίας της δημόσιας ζωής. Έχουμε μια διάθεση να στοχεύουμε μόνο τον πολιτικό κόσμο και αυτό δημιουργεί μια άδικη εικόνα. Τη δημιουργεί ο ίδιος ο πολιτικός κόσμος, γιατί τις πολιτικές διαφωνίες τις μετατρέπουμε σε κατηγορίες περί διαφθοράς. Θέλει πολύ μεγάλη προσπάθεια να διαχωρίζεις μια πραγματική υπόθεση που σχετίζεται με τη διαφθορά από την πολιτική διαφωνία που παίρνει οξύτατα χαρακτηριστικά.
Αδικούμε τους θεσμούς και τη δημοκρατία όταν δεν μπορούμε να κάνουμε αυτή τη διάκριση και επιτρέπουμε στους πραγματικούς υπαίτιους της διαφθοράς να διαφεύγουν της προσοχής και των μέσων ενημέρωσης και των ελεγκτικών μηχανισμών. Άρα, χρειάζεται να συζητήσουμε πολύ πιο ανοικτά, πολύ πιο γενναία για τα θέματα αυτά και να οργανώσουμε τις προσπάθειές μας. Η κυβέρνηση έχει τη βούληση και την ανάγκη να το πετύχει αυτό και για λόγους, αν θέλετε, προφανούς πολιτικής σκοπιμότητας, γιατί αυτό είναι ένα αίτημα της κοινωνίας.
Η κοινωνία, όμως, ξέρετε, ζητάει την αλήθεια, αλλά πολύ συχνά γοητεύεται από το ψέμα και ψηφίζει το ψέμα κι αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε και την περίοδο αυτή. Χρειάζεται πράγματι συντονισμός, χρειάζεται πράγματι νομοθετική ολοκλήρωση και αρτιότητα. Και χρειάζεται πολύ καλή διεθνής και ευρωπαϊκή συνεργασία, προκειμένου να έχουμε απτά αποτελέσματα επί του πεδίου, εκεί που πραγματικά υπάρχει το πρόβλημα. Γιατί πολλές φορές κάποιος μας δείχνει ένα λάθος στόχο, προκειμένου να διαφύγει της προσοχής ο πραγματικός στόχος.
Με αυτές τις σκέψεις και με πολλές ευχές, κύριε Εισαγγελέα, εύχομαι να είναι καλορίζικη αυτή η εγκατάστασή σας και να αναδείξετε το ρόλο σας και να αποδείξετε, όπως ήδη το έχετε κάνει, εν τοις πράγμασι, πόσο μεγάλη σημασία έχει να συντονίζουμε τη θεσμική μας δράση και να εμφανίζουμε αποτελέσματα που η κοινωνία τα αντιλαμβάνεται όχι δημαγωγικά και φευγαλέα, αλλά με μόνιμα θεσμικά χαρακτηριστικά.
Σας εύχομαι υγεία και καλή επιτυχία.
4 Νοεμβρίου, 2014