Ομιλία ΥΠΕΞ κας Μπακογιάννη στην κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής 'Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων και της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, με θέμα: «Η Μεσογειακή Ένωση - τρέχουσες εξελίξεις και προοπτικές»
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Όπως γνωρίζετε, συγκεντρώθηκαν στο Παρίσι στις 13 Ιουλίου, 43 ηγέτες από 27 Κράτη-Μέλη της ΕΕ και όλα τα παράκτια κράτη της Μεσογείου. Ήταν πραγματικά μια εντυπωσιακή συνάντηση, που σηματοδότησε την κορύφωση της πρωτοβουλίας του Γάλλου Προέδρου κ. Σαρκοζί, για την ίδρυση της νέας αυτής Ένωσης για την Μεσόγειο.
Και μόνο για την παρουσία τόσων ηγετών και για τις συναντήσεις στο περιθώριο, η συνάντηση κρίνεται επιτυχημένη, ιδίως αν σκεφθούμε τις αντιθέσεις που υπάρχουν στο Μεσανατολικό ζήτημα. Πέρα από αυτό, ιδιαίτερα ικανοποιητικό είναι και το γεγονός ότι επιβεβαιώθηκε το ενδιαφέρον της ΕΕ για την Μεσόγειο, κάτι που δεν είναι για πολλούς πια αυτονόητο, αφού αρκετά νέα Κράτη-Μέλη, φαίνεται να έχουν άλλες πολιτικά γεωγραφικές προτεραιότητες.
Πέρα όμως από την δημοσιότητα, πρέπει να δούμε τι σημαίνει πρακτικά η Διαδικασία της Βαρκελώνης – Ένωση για τη Μεσόγειο, ποιο δηλαδή είναι το περιεχόμενό της και κυρίως οι δυνατότητες που προσφέρει στις Μεσογειακές χώρες, αλλά και ιδιαίτερα στη χώρα μας.
Πρώτα από όλα πρέπει να πω, ότι το αποτέλεσμα, αν και αποτελεί προσωπική επιτυχία του κ. Σαρκοζί, τελικά, όπως συμβαίνει συνήθως στην ΕΕ, καταλήγει να είναι αρκετά διαφορετικό από αυτό που αρχικά επιδιώκεται. Θυμίζω ότι οι πρώτες γαλλικές προτάσεις, έκαναν λόγο για Ένωση μόνον των Μεσογειακών χωρών, απλά συνδεδεμένη με την ΕΕ και με αποκλειστικό στόχο την υλοποίηση προγραμμάτων, χωρίς εμπλοκή σε πολιτικές διενέξεις, όπως το Μεσανατολικό.
Τελικά, ύστερα από μια σειρά διαπραγματεύσεων και συνεννοήσεων, στο εγχείρημα συμμετέχουν όλα τα Κράτη-Μέλη της ΕΕ. Εξάλλου, η «Κοινή Διακήρυξη για τη Μεσόγειο», που υιοθετήθηκε στη συνάντηση Κορυφής, εμπεριέχει στο πολιτικό της κεφάλαιο και πολιτική διακήρυξη που αναφέρεται στην ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή. Παρέμεινε, πάντως, η έμφαση στην υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων, η οποία είναι και η κύρια προστιθέμενη αξία του νέου εγχειρήματος. Όσον αφορά στη χρηματοδότηση, από την στιγμή που το όλο εγχείρημα έγινε πολιτική της ΕΕ, μια πρώτη χρηματοδότηση υφίσταται, η οποία όμως δεν πρόκειται να ξεπεράσει τους πόρους, που ήδη είχαν δεσμευθεί από την ΕΕ για τις προϋπάρχουσες πολιτικές της στην περιοχή. Η ελπίδα είναι ότι θα εξευρεθούν πρόσθετοι πόροι από τους Διεθνείς Οικονομικούς Οργανισμούς και τον ιδιωτικό τομέα.
Ήδη, εγκρίθηκαν 6 θεματικές ενότητες, ως τα προγράμματα προτεραιότητας, στα οποία θα ενταχθούν επιμέρους προτάσεις από τις ενδιαφερόμενες χώρες: Οι θεματικές αυτές ενότητες αφορούν α) την απορρύπανση της Μεσογείου, β) τους χερσαίους και θαλάσσιους διαδρόμους, γ) την πολιτική προστασία, δ) τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας με έμφαση την ηλιακή, ε) την ανώτατη εκπαίδευση και έρευνα - Ευρω-μεσογειακό πανεπιστήμιο και ε) την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Στις θετικές καινοτομίες του νέου σχήματος, αναφέρω τη θεσμική αναδιάρθρωση με την καθιέρωση θεσμού συμπροεδρίας, η οποία θα ενισχύσει το αίσθημα της ισότιμης συμμετοχής των νοτίων εταίρων μας, δηλαδή την αρχή της συνιδιοκτησίας.
Οι λεπτομέρειες για την ίδρυση Γραμματείας και άλλα θεσμικά ζητήματα θα ρυθμιστούν κατά τη Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του Νοεμβρίου.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Η Ελλάδα από την πρώτη στιγμή δραστηριοποιήθηκε ιδιαίτερα σε σειρά διμερών επαφών, κυρίως με την Επιτροπή και την Γαλλία, αλλά και με άλλες κυβερνήσεις, με στόχο την προώθηση των θέσεών μας.
Πράγματι οι επιδιώξεις μας ήταν κατά πρώτο λόγο να υπογραμμίσουμε το έντονο ενδιαφέρον της χώρας μας για τη Μεσόγειο και την ενεργό παρουσία μας στο χώρο αυτό, χώρο στον οποίον παραδοσιακά η Ελλάδα από αιώνες, διατηρεί πολιτικές, πολιτιστικές, οικονομικές και εμπορικές σχέσεις. Κατά δεύτερο λόγο, να συμμετάσχουμε από την αρχή στο μεσογειακό γίγνεσθαι και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για τη δραστηριοποίηση της ελληνικής επιχειρηματικής πρωτοβουλίας προς αυτή την κατεύθυνση.
Στην πράξη, το Υπουργείο Εξωτερικών κινητοποίησε το σύνολο της Δημόσιας Διοίκησης, με συσκέψεις σε επίπεδο Γενικών Γραμματέων, των οποίων προήδρευσε ο Υφυπουργός κ. Βαληνάκης και ο Γεν. Γραμματέας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, αλλά και την Επιχειρηματική Κοινότητα με τη διοργάνωση ειδικών Συνεδρίων για την Ένωση για την Μεσόγειο. Παράλληλα, και οι υπηρεσίες του Υπουργείου Εξωτερικών, δραστηριοποιήθηκαν έντονα, τόσο σε σχέση με κρατικούς, ημικρατικούς και ιδιωτικούς φορείς της χώρας, όσο και σε σχέση με τα Υπουργεία Εξωτερικών άλλων χωρών.
Οι προσπάθειες όλων μας στο Υπουργείο, θα συνεχισθούν και θα ενταθούν. θα προχωρήσουμε σε δημόσια διαβούλευση με τους φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα της χώρας μας, με στόχο να λάβουμε τις προτάσεις τους για projects που θα χρηματοδοτηθούν από την νέα αυτή πρωτοβουλία. Η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης θα γίνει με τρόπο ηλεκτρονικό, μέσα από τον δικτυακό τόπο της Ειδικής Γραμματείας Αξιοποίησης Διεθνών Προγραμμάτων. Μέσα από την ηλεκτρονική αυτή διαβούλευση, οι καταθέτοντες τις προτάσεις τους προς χρηματοδότηση θα έχουν και τη δυνατότητα αναζήτησης εταίρων για το σχηματισμό διεθνών κοινοπραξιών. Το αντικείμενο αυτών των projects θα αφορά στις θεματικές ενότητες που συμφωνήθηκαν και στις δυνατότητες που προσφέρουν στη χώρα μας, ενώ προγραμματίζονται και νέες επαφές με την υπηρεσιακή και πολιτική ηγεσία των άλλων Υπουργείων για τον καλύτερο συντονισμό των κοινών μας δράσεων.
Μέχρι στιγμής, η χώρα μας έχει ήδη παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα για τους θαλάσσιους διαδρόμους στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Το πρόγραμμα αυτό αποσκοπεί στην επέκταση των οδικών διευρωπαϊκών δικτύων και στις θαλάσσιες μεταφορές. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω της διασύνδεσης λιμένων της χώρας μας με σημαντικούς λιμένες των χωρών της Νοτιανατολικής Μεσογείου, ώστε να καταστεί η Ελλάδα κόμβος για τις θαλάσσιες μεταφορές και να διευκολυνθεί η μετακίνηση προσώπων και αγαθών στην ευρύτερη περιοχή.
Παράλληλα, υπολογίζεται να υποβληθεί σύντομα, πρόγραμμα για την ηλιακή ενέργεια, αλλά και την διαχείριση των υδάτων στο πλαίσιο της απορρύπανσης της Μεσογείου. Η φιλοδοξία μας είναι να υποβληθούν και άλλα.
Στόχος μας είναι η πραγματικά σημαντική, νομίζω, κινητοποίηση που έχουμε δείξει μέχρι τώρα για την Ένωση για τη Μεσόγειο, να αποτυπωθεί σε όσο γίνεται καλύτερα προετοιμασμένα προγράμματα, που θα τύχουν της ευρύτερης δυνατής υποστήριξης. Τον στόχο αυτό, θα προσπαθήσει το Υπουργείο να υλοποιήσει με όλα του τα μέσα. Και, καθώς τα προγράμματα θα αφορούν όχι απροσδιόριστες, ή δυσνόητες έννοιες, αλλά την καθημερινότητα των πολιτών της Μεσογείου, θέλω να ελπίζω στη συνεργασία όλων των φορέων, αλλά και στη δική σας.
Η Ένωση για τη Μεσόγειο – Διαδικασία της Βαρκελώνης διανοίγει, πράγματι, νέες προοπτικές για τα ελληνικά συμφέροντα στις μεσογειακές χώρες. Μέσα στο πλαίσιο των κατευθυντηρίων γραμμών που ήδη ενέκρινε και αυτών που θα εγκρίνει στο μέλλον η Σύνοδος Κορυφής, θα μπορούν να προταθούν συγκεκριμένα προγράμματα προς υλοποίηση στις χώρες αυτές, απευθείας ή σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και οργανισμούς.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Αναμφισβήτητα, η Μεσόγειος είναι μια θάλασσα που ενώνει. Θεωρούμε ότι οι παράκτιες μεσογειακές χώρες είναι γειτονιά μας, είτε στην Ανατολική Μεσόγειο βρίσκονται, είτε στη Δυτική. Είναι, δε, σαφές, ότι η «Ένωση για τη Μεσόγειο» δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα γενικότερο οικονομικό και πολιτικό άνοιγμα της Ελλάδας σε αυτή τη γειτονιά. Η πολιτική μας δέσμευση να υποστηρίξουμε σθεναρά αυτόν το θεσμό, σε συνδυασμό με το δυναμικό, εξωστρεφή προσανατολισμό των ελληνικών επιχειρήσεων, συνιστούν τον καλύτερο οιωνό για έναν επιτυχή και επωφελή, έναν πρωταγωνιστικό ρόλο της χώρας μας σε αυτή τη νέα πολιτική και οικονομική πρωτοβουλία.
23 Ιουλίου, 2008