Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Βρισκόμαστε περίπου στα μισά της χρονιάς. Στα μισά μιας πολύ κρίσιμης χρονιάς για την Ελλάδα και τον κόσμο. Οι μεγάλες τεκτονικές πλάκες του διεθνούς συστήματος είναι σε κίνηση. Το πλαίσιο που διαμορφώθηκε μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου αλλάζει, υπό το βάρος και της διεθνούς οικονομικής κρίσης και αναζητά νέο σημείο ισορροπίας. Είναι καιρός προκλήσεων και ευκαιριών. Είναι συνάμα καιρός κινδύνων που απαιτεί προσοχή.
Χρειάζονται καθαρή ματιά και ξεκάθαροι στόχοι. Χρειάζεται προσήλωση, ώστε συνεχώς να βελτιώνουμε και να ενισχύουμε τη συγκριτική μας θέση. Μακριά από μας τα πρόσκαιρα οφέλη του εφήμερου εντυπωσιασμού στα δελτία των 8 και των εύπεπτων συνθημάτων και κλισέ.
Με βαθειά πίστη στις αρχές και τις αξίες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής δίνουμε καθημερινά τον αγώνα για μια Ελλάδα που στέκεται γερά στα πόδια της, προστατεύει τα συμφέροντα των Ελλήνων σε όλο τον κόσμο και συνιστά δύναμη ειρήνης και ανάπτυξης.
Το 2009 θα είναι κρίσιμη χρονιά για την Ευρώπη. Το φθινόπωρο η Ιρλανδία θα ξαναψηφίσει για την Μεταρρυθμιστική Συνθήκη. Οι Ιρλανδοί ψηφοφόροι θα αποφασίσουν για το ρυθμό του βηματισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ένωσή μας έχει ανάγκη τις αλλαγές που φέρνει η Συνθήκη. Τις χρειαζόμαστε για να μπορέσουμε να παίξουμε το ρόλο που μας αναλογεί στον κόσμο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ενισχυμένος ρόλος για την Ευρώπη σημαίνει περισσότερη «ήπια ισχύ». Σημαίνει περισσότερο διάλογο και μεγαλύτερη συναίνεση. Σημαίνει εκδημοκρατισμό των διεθνών σχέσεων.
Αλλά και στο εσωτερικό της Ευρώπης χρειαζόμαστε αυτή την αλλαγή. Τη χρειαζόμαστε για να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί. Για να μπορέσουμε να αγγίξουμε τον πολίτη που νιώθει αποκομμένος από αυτό που εκλαμβάνει ως γραφειοκρατικό οικοδόμημα των Βρυξελλών.
Στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταλήξαμε σε ένα συμβιβασμό με την Ιρλανδία που εκτιμώ ότι θα λειτουργήσει ως καταλύτης για την ολοκλήρωση της διαδικασίας κύρωσης της Συνθήκης της Λισαβόνας. Επίσης συμφωνήσαμε στο πρόσωπο που θα πρέπει να αναλάβει το τιμόνι της Επιτροπής κατά την κρίσιμη μετάβαση. Ελπίζω ότι αμέσως μετά το καλοκαίρι, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα υποστηρίξει αυτή την επιλογή, ώστε να αποφύγει η Ευρώπη μια νέα περίοδο εσωστρέφειας και αμφιβολίας.
Η Ευρώπη, και το γνωρίζουμε καλά πρώτοι απ’ όλους οι Ευρωπαίοι, είναι ο ένας μόνο πόλος στο ευμετάβλητο, ρευστό διεθνές σύστημα της εποχής μας. Ένας άλλος πόλος, πάντοτε ισχυρός και νευραλγικός είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το 2009 σημαδεύτηκε από μεγάλες αλλαγές στη Ουάσιγκτον. Νέα κυβέρνηση, νέα φιλοσοφία, νέα προσέγγιση στις διεθνείς σχέσεις. Η έμφαση δόθηκε πλέον στη συνεργασία και το διάλογο.
Τα ανοίγματα της κυβέρνησης Ομπάμα προς τον Αραβικό κόσμο και την Ασία, η διάθεση διαλόγου με την Ευρώπη και τη Μόσχα, η συνεργασία στο θέμα της διαχείρισης της διεθνούς οικονομικής κρίσης μαρτυρούν ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν και είναι έτοιμες να διαμορφώσουν μια διαφορετική σχέση με τον κόσμο.
Στο διμερές επίπεδο, στο επίπεδο της καθημερινής συνεργασίας η αλλαγή είναι αισθητή. Πριν λίγες ημέρες υπέγραψα από κοινού με τον Αναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ δυο συμφωνίες που συνιστούν αποφασιστικό βήμα για την ένταξη της Ελλάδας στο Πρόγραμμα Απαλλαγής Θεωρήσεων για τις ΗΠΑ.
Γραφειοκρατικά ή πολιτικά, τα κωλύματα του χθες ανήκουν στο χθες. Στους επόμενους μήνες, οι Έλληνες πολίτες θα μπορούν πλέον να ταξιδεύουν χωρίς θεώρηση στις ΗΠΑ. Κι αυτό θα φέρει πιο κοντά την κοινωνία των πολιτών στις δύο χώρες. Θα ενισχύσει τους δεσμούς της παλαιότερης και της ισχυρότερης δημοκρατίας στον κόσμο.
Γυρνώ σε μια άλλη περιοχή, στην ευρύτερη γειτονιά μας. Πριν λίγο καιρό, η ιδιαίτερη σχέση που έχει καλλιεργήσει η Ελλάδα με το μουσουλμανικό κόσμο γινόταν δεκτή με επιφυλακτικότητα από ορισμένους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για μια σχέση παραδοσιακή, ιστορική, που όμως φροντίζουμε να συντηρούμε συστηματικά με τακτικές επαφές και διεύρυνση των πεδίων συνεργασίας.
Σήμερα, η θέση μας αυτή επιβεβαιώνεται και ενισχύεται. Τώρα η Δύση αναζητά σημεία επαφής και συνεννόησης με το Ισλάμ. Η πολιτική στο Ιράκ αλλάζει, η λύση του Παλαιστινιακού μπαίνει στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης και στη σχέση με το Ιράν επιδιώκεται ο διάλογος. Η μετριοπαθής και ισορροπημένη στάση της Ελλάδας γίνεται ο κανόνας.
Οι προθέσεις όμως δεν είναι αρκετές. Χρειάζονται χειροπιαστά αποτελέσματα. Πραγματική, ουσιαστική και ανέφελη συνεργασία της Δύσης με τον ισλαμικό κόσμο δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς συνολική επίλυση του Μεσανατολικού. Λύση δύο κρατών, του Ισραήλ και της Παλαιστίνης που θα ζουν πλάι-πλάι σε ειρήνη. Λύση που αποδέχεται πλέον το σύνολο της διεθνούς κοινότητας. Μπορεί οι συνθήκες να μην είναι ιδανικές, αλλά το διακύβευμα είναι τεράστιο. Περιθώριο για αποτυχία δεν υπάρχει.
Η Ελλάδα θα συνεχίσει να συμμετέχει ενεργά στην ειρηνευτική προσπάθεια, διατηρώντας το διακριτό της λόγο, διευκολύνοντας τη συνεννόηση και εξασφαλίζοντας ότι οι θέσεις που διαμορφώνονται στο κοινοτικό επίπεδο θα λειτουργούν ευεργετικά στην ειρηνευτική διαδικασία.
Η διάθεση για αλλαγή αποτυπώνεται ανάγλυφα στις σχέσεις Ρωσίας-ΗΠΑ. Πρόκειται για δομική αλλαγή που διατρέχει κάθε πτυχή των σχέσεων και των ισορροπιών στο χώρο του Ατλαντικού και της Ευρασίας και αναπόφευκτα συνεκτιμάται κατά τη διαμόρφωση του σχεδιασμού μας.
Θέλω εδώ να κάνω μια παρένθεση για να χαιρετίσω την προκαταρκτική συμφωνία Ρωσίας-ΗΠΑ για τα πυρηνικά όπλα. Θέλω να αναγνωρίσω το ρόλο των Προέδρων Ομπάμα και Μεντβέντεφ, δύο ηγετών με όραμα και καθαρή πολιτική βούληση, που μπόρεσαν μέσα σε λίγους μήνες να εμπνεύσουν σκληρούς γραφειοκρατικούς μηχανισμούς ώστε να κάνουν ένα στρατηγικό συμβιβασμό, κόντρα στα αντανακλαστικά περί ασφάλειας. Ένα συμβιβασμό που έκανε όμως επί της ουσίας τον κόσμο μας πιο ασφαλή στο σύνολό του.
Η Ελλάδα, διατηρώντας μια προνομιακή σχέση εμπιστοσύνης με τη Μόσχα, αλλά παράλληλα στρατηγικά ενταγμένη στη Δύση, υποστήριζε σθεναρά, σε δύσκολους καιρούς, την ανάγκη αδιάλειπτης συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών.
Συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα, από την ενέργεια και την οικονομία μέχρι την άμυνα και τις διεθνείς σχέσεις. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι κοινές. Ενωμένοι μπορούμε να είμαστε πιο αποτελεσματικοί, πιο αποφασιστικοί, πιο ισχυροί. Μόνο με συνεργασία ανάμεσά μας θα ανταπεξέλθουμε με επιτυχία.
Η καλύτερη ίσως απόδειξη της αλλαγής που συντελείται στον Ευρασιατικό χώρο, αλλά και του ρόλου που μπορεί να παίξει μια χώρα όπως η Ελλάδα για να αλλάξει τα πράγματα στο διεθνή περίγυρό της είναι η «Διαδικασία της Κέρκυρας».
Όταν αναλάβαμε την Προεδρία του ΟΑΣΕ διακηρύξαμε ότι θα είμαστε ένας έντιμος μεσολαβητής. Μια χώρα που θα ασκούσε την προεδρία βασιζόμενη σε σχέσεις εμπιστοσύνης και καθαρές αρχές.
Πήραμε ένα ρίσκο όταν καλέσαμε τους εταίρους μας να συμμετάσχουν στην Άτυπη σύνοδο της Κέρκυρας. Πρώτον γιατί κάτι τέτοιο δεν είχε ξαναγίνει. Και δεύτερον, και πιο σημαντικό, γιατί αυτοί που αντιμετώπιζαν με δυσπιστία την προσπάθεια έμοιαζαν πιο πολλοί και πιο αποφασισμένοι από αυτούς που πίστευαν στην προσπάθεια ενός ουσιαστικού διαλόγου για το μέλλον της ασφάλειας στην Ευρώπη.
Πήραμε ένα ρίσκο και δικαιωθήκαμε. Τα 56 μέλη του Οργανισμού υποστήριξαν τη Διαδικασία της Κέρκυρας. Αναγνώρισαν τη χρησιμότητα του άτυπου, ελεύθερου και ανοικτού διαλόγου και την ανάγκη αυτός ο διάλογος να προσλάβει συγκεκριμένη μορφή και να γίνει σε δομημένο πλαίσιο. Να αναπτυχθεί σε στέρεες βάσεις, εντός του ΟΑΣΕ και με ορίζοντα την Υπουργική Σύνοδο της Αθήνας.
Η δυναμική που αναπτύχθηκε στην προετοιμασία προς την Κέρκυρα δημιούργησε τη βάση για μια ακόμα σημαντική εξέλιξη. Για πρώτη φορά μετά την κρίση στη Γεωργία, ΝΑΤΟ και Ρωσία συναντήθηκαν σε υψηλό, πολιτικό επίπεδο. Στη συνάντηση αυτή λάβαμε πολιτικές αποφάσεις για την επανάληψη και τη διερεύνηση περαιτέρω ενίσχυσης της στρατιωτικής συνεργασίας των δύο πλευρών και τη διαμόρφωση ενός κειμένου-πλαισίου που θα επανακαθορίσει το Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας.
Οι θετικές αυτές εξελίξεις έρχονται να καλύψουν ένα προφανές πλέον κενό. Για χρόνια στην Ευρώπη συζητάμε για την ασφάλεια. Διεθνείς οργανισμοί με σημαντικό κεκτημένο στα θέματα της ασφάλειας και την άμυνας όπως η ΕΕ και το ΝΑΤΟ δραστηριοποιούνται σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, υπάρχει η αίσθηση ότι μεγαλύτερη έμφαση δίδεται στο δέντρο – στη διαχείριση της δεδομένης κάθε φορά κρίσης – παρά στο δάσος μιας συνολικής, καθαρής, σφαιρικής οπτικής για την ασφάλεια στην Ευρώπη.
Από το Ελσίνκι πέρασε πολύς καιρός. Οι συνθήκες άλλαξαν δραματικά. Αλλά το ζητούμενο της Ευρωπαϊκής ασφάλειας παραμένει πάντα επίκαιρο και επείγον. Στην Κέρκυρα κάναμε το πρώτο, αλλά ίσως το πιο σημαντικό, βήμα. Στην Κέρκυρα έγινε η αρχή.
Κι είχαμε χρέος να το κάνουμε γιατί, όπως απέδειξε η περσινή κρίση στον Καύκασο, ο πόλεμος είναι ακόμα υπαρκτή απειλή για τη σταθερότητα στην Ευρώπη.
Η Ελληνική Προεδρία καλείται να παίξει κρίσιμο και ευαίσθητο ρόλο στη διαχείριση τριών ζητημάτων, που απαιτούν λεπτούς χειρισμούς. Γεωργία, Ναγκόρνο-Καραμπάχ και Υπερδνειστερία. Κάποτε τις χαρακτήριζαν παγωμένες συγκρούσεις. Πέρσι τον Αύγουστο ο μύθος περί ψύξης συγκρούσεων κατέρρευσε. Οι τεχνοκράτες κι οι εμπειρογνώμονες έσπευσαν να βρουν νέο όρο: παρατεταμένες συγκρούσεις. Για την ελληνική προεδρία του ΟΑΣΕ, για εμένα προσωπικά, το ζήτημα δεν είναι με ποιον όρο θα τις περιγράψουμε, αλλά πώς θα τις λύσουμε.
Μόλις επέστρεψα από το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία. Οι επαφές εκεί δεν ήταν εύκολες, αλλά ήταν ουσιαστικές. Υπάρχουν βάσεις για να δούμε πρόοδο στο θέμα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση – χρειάζεται θάρρος - κι από τις δύο πλευρές. Η συνάντηση στη Μόσχα μεταξύ των δύο Προέδρων στις 17 του μήνα θα είναι καθοριστική.
Νωρίτερα είχα επισκεφθεί τη Γεωργία. Για το θέμα αυτό καταβάλαμε τεράστιες προσπάθειες. Προσπάθειες που αναγνωρίστηκαν από όλες τις πλευρές. Επιδιώξαμε ένα συμβιβασμό που δεν θα έθιγε τις θέσεις κανενός. Που θα ήταν ουδέτερος ως προς το καθεστώς.
Πιστεύω ότι κάναμε ουσιαστική πρόοδο ώστε να φέρουμε τις δυο πλευρές πιο κοντά. Δυστυχώς, η απόσταση που τις χώριζε ήταν πολύ μεγάλη – οι θέσεις τους διαμετρικά αντίθετες - και η αποστολή του ΟΑΣΕ στη Γεωργία έπαψε να λειτουργεί. Όμως η δουλειά που είχαμε κάνει δεν πάει χαμένη. Η πρότασή μας είναι ακόμα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Εφόσον υπάρξει βούληση, είμαστε έτοιμοι να υποστηρίξουμε ένα νέο διαπραγματευτικό γύρο.
Με συστηματική δουλειά και καθαρούς στόχους θα αποδείξουμε ότι ακόμα και στο περιορισμένο διάστημα της ετήσιας προεδρίας του ΟΑΣΕ, μια χώρα μπορεί να αλλάξει τα πράγματα προς το καλύτερο.
Και από αυτή τη θέση άλλωστε συνεχίζουμε την προσπάθειά μας σε μια άλλη ζωτική περιοχή για την ελληνική εξωτερική πολιτική, τα Βαλκάνια.
Στρατηγικός στόχος της Ελλάδας είναι η σταθερότητα, η ανάπτυξη και η ευρω-ατλαντική ενσωμάτωση της περιοχής. Έχουμε δουλέψει εντατικά σε όλα τα επίπεδα ώστε οι χώρες της περιοχής να πλησιάσουν την ευρωπαϊκή οικογένεια.
Ρουμανία και Βουλγαρία είναι ήδη εταίροι μας σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, ενώ οι υπόλοιπες χώρες κάνουν σταθερά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Θεωρούμε ότι κρίσιμη για τη σταθερότητα στην περιοχή είναι η διαμόρφωση μιας ξεκάθαρης ευρωπαϊκής προοπτικής για τη Σερβία. Στα θετικά βήματα της τελευταίας η Ένωση οφείλει να ανταποκριθεί επί της ουσίας.
Ακόμα και στην περίπτωση του Κοσόβου, η βία γίνεται σιγά-σιγά - και με προσπάθεια είναι αλήθεια - κακή ανάμνηση. Όλες οι πλευρές μιλούν αποκλειστικά για διπλωματικές λύσεις.
Δεν έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα. Υπάρχουν σοβαρά ζητήματα εκδημοκρατισμού, μεταρρυθμίσεων και εφαρμογής του κράτους δικαίου. Υπάρχουν ζητήματα προστασίας ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων. Υπάρχουν διμερείς εκκρεμότητες όπως αυτή που λύσαμε πρόσφατα με τον καθορισμό των ορίων των θαλασσίων ζωνών με την Αλβανία. Η πρόοδος που έχει συντελεσθεί είναι αναμφισβήτητη.
Η οικονομική, πολιτική και πολιτιστική παρουσία της Ελλάδας είναι ισχυρή στις βαλκανικές πρωτεύουσες. Σε καιρό διεθνούς οικονομικής κρίσης το ΕΣΟΑΒ παραμένει ζωτικό αναπτυξιακό εργαλείο. Η Ελλάδα είναι από τους μεγαλύτερους ξένους επενδυτές και εργοδότες στην περιοχή.
Οι επαφές σε όλα τα επίπεδα είναι αυξημένες και ο διάλογος συνεχής. Η Ελλάδα υποστηρίζει διαχρονικά την εκσυγχρονιστική πορεία και την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων, με χειροπιαστό τρόπο. Θυμίζω την Αντζέντα της Θεσσαλονίκης, το σχέδιο των 5 σημείων του 2007, τη διαδικασία απελευθέρωσης των θεωρήσεων. Τα Βαλκάνια ανήκουν στην Ευρώπη και η Ελλάδα είναι ο καλύτερός τους σύμμαχος σε αυτή την προσπάθεια.
Μόνη παραφωνία σε αυτή τη θετική κατεύθυνση που περιέγραψα είναι δυστυχώς η γειτονική μας Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Εκεί φαίνεται ότι η πορεία είναι αντίστροφη.
Η ανάλυσή μας είναι απλή. Τα συμπεράσματα σαφή. Μετά τις διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις στα Σκόπια, έχει απομείνει ένας μοναδικός κυρίαρχος στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο. Ο κ. Γκρουέφσκι επέλεξε να οδηγήσει τη διαπραγμάτευση σε αδιέξοδο προκειμένου να επικρατήσει στο εσωτερικό και τελικά τα κατάφερε.
Ο Πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ κρατάει σήμερα στα χέρια του την τύχη της χώρας του. Κρατάει στα χέρια του την ευρωατλαντική της πορεία. Η Ελλάδα έχει αποδείξει με πράξεις την ετοιμότητά της να βρει αμοιβαία αποδεκτή λύση. Κάναμε τα βήματα που μας αναλογούσαν. Είμαστε έτοιμοι για μια αμοιβαία αποδεκτή λύση. Μια λύση σύνθετης ονομασίας με γεωγραφικό προσδιορισμό έναντι όλων.
Για πρώτη φορά οι θέσεις μας έγιναν με τόση σαφήνεια κατανοητές από συμμάχους και εταίρους. Αυτό άλλωστε αποτυπώνεται στις αποφάσεις του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, αλλά και στις αναλύσεις των ξένων διπλωματών.
Μόλις χθες συναντήθηκα με τον Ειδικό Εκπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, μετά την επίσκεψή του στα Σκόπια. O κ. Nimetz μας έφερε ορισμένες αλλαγές στην πρόταση που είχε καταθέσει τον Οκτώβριο του 2008. Μετά από μια περίοδο αδράνειας λόγω των εκλογών στα Σκόπια και την Αθήνα, η διαδικασία συνεχίζεται.
Θα ενημερώσουμε αναλυτικά τον κ. Nimetz για τις απόψεις μας στις τελευταίες αλλαγές. Ελπίζουμε να το πράξει και η άλλη πλευρά.
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι συζητάμε για μια λύση που θα εφαρμοσθεί πραγματικά. Και ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να εφαρμοσθεί έναντι όλων. Μιλάμε για λύση κοινά αποδεκτή, για λύση που τα δύο μέρη θα συμφωνήσουν μόνα τους, χωρίς επιβολή του ενός στον άλλο. Μια λύση που θα αφήσει και τις δύο χώρες κερδισμένες. Χωρίς νικητές και ηττημένους.
Το 2009 είναι πράγματι μια κρίσιμη χρονιά για όλα τα μεγάλα θέματα της εξωτερικής μας πολιτικής.
Στο κυπριακό, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια, οι συνομιλίες προχωρούν. Η πρωτοβουλία του Προέδρου Χριστόφια και η αφοσίωσή του στην επίτευξη μιας αυθεντικά κυπριακής λύσης έχουν δημιουργήσει τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις για μια λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Η λύση αυτή θα πρέπει να είναι δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική, και χωρίς παρωχημένα συστήματα εγγυήσεων. Θα πρέπει να εδράζεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, να σέβεται τις αρχές και αξίες της Ε.Ε., και να εφαρμόζει το κοινοτικό κεκτημένο.
Η Ελλάδα στηρίζει ενεργά και βρίσκεται σε καθημερινό συντονισμό με την Κυπριακή Δημοκρατία, έτοιμη να προσφέρει τη βοήθεια της. Στέκεται δίπλα στην Κυπριακή Δημοκρατία, έχοντας όμως πλήρη συναίσθηση ότι η λύση του Κυπριακού θα πρέπει να γεννηθεί στην Κύπρο, από τους ίδιους τους Κυπρίους και να γίνει αποδεκτή από αυτούς.
Ορισμένοι επιμένουν να αναφέρονται σε τεχνητά χρονοδιαγράμματα, επιδιαιτησίες και έξωθεν παρεμβάσεις τρίτων.
Είναι λάθος.
Η λύση θα είναι προϊόν της διαπραγμάτευσης που είναι σε εξέλιξη. Θα είναι δύσκολη και θα απαιτήσει συμβιβασμούς. Αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό πρωτίστως στην Τουρκία, που με το στρατό κατοχής καθορίζει και το βαθμό ευελιξίας της Τουρκοκυπριακής πλευράς στη διαπραγμάτευση.
Εντός του 2009 η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αξιολογήσει τη συμμόρφωση της Τουρκίας με το λεγόμενο πρωτόκολλο της Άγκυρας. Αυτό πράγματι είναι ένα ορόσημο το οποίο η Τουρκία πρέπει να δει με ρεαλισμό. Οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται.
Η Ελλάδα είναι ίσως ο πιο ειλικρινής υποστηρικτής της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι θα επιτρέψουμε να γίνουν εκπτώσεις στη διαδικασία. Πλήρης συμμόρφωση – πλήρης ένταξη. Αυτή είναι η πολιτική μας. Η Τουρκία πρέπει να μας βοηθήσει να τη βοηθήσουμε. Πεδία συνεργασίας υπάρχουν πολλά.
Αναφέρομαι ενδεικτικά στη λαθρομετανάστευση. Ευαισθητοποιήσαμε με επιτυχία τους εταίρους μας. Δημιουργήσαμε τη βάση για κοινή αντιμετώπιση και αλληλοβοήθεια. Η Τουρκία έχει την ευκαιρία να διαλέξει. Συνεργασία ή τριβή. Η ελληνική θέση είναι σαφής: Συνεργασία. Δυστυχώς, κάποιοι στην Τουρκία επιλέγουν μόνοι τους να μπουν στη γωνία. Δεν είναι αυτός ο ευρωπαϊκός τρόπος. Ο ευρωπαϊκός τρόπος είναι ο διάλογος και η συνεργασία.
Στην Κέρκυρα είχα την πρώτη μου συνάντηση με τον νέο Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας. Τον άνθρωπο που σχεδίασε την εξωτερική πολιτική του ΑΚΡ και συνέλαβε το δόγμα των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονές της. Είναι ένα δόγμα με το οποίο δύσκολα θα βρεθεί κάποιος να διαφωνήσει. Είναι όμως ένα δόγμα το οποίο ακόμα δεν έχουμε δει να εφαρμόζεται έναντι της Ελλάδας. Και αναφέρομαι εδώ στη συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Έχω την πρόθεση να ανταποκριθώ στην πρόσκληση του κ. Νταβούτογλου και να επισκεφθώ την Τουρκία στο προσεχές μέλλον. Πιστεύω στο διάλογο μεταξύ μας. Δεν πρόκειται για άλμα αισιοδοξίας ούτε για τυφλή επένδυση στην έννοια της Ελληνοτουρκικής φιλίας. Είναι μια ορθολογική, σταθμισμένη επιλογή που βασίζεται στο δεδομένο ότι Ελλάδα και Τουρκία πρέπει να συνυπάρχουν αρμονικά. Να μη σταματούν ποτέ να συζητούν. Οι τριβές ζημιώνουν πρώτα απ’ όλα εμάς τους ίδιους.
Δεν θα γίνουμε ξαφνικά οι καλύτεροι φίλοι. Με υπευθυνότητα και ρεαλισμό οφείλουμε όμως να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι υπάρχουν κι αυτά που μας χωρίζουν. Πρέπει να διδαχθούμε από την ιστορία για να φτιάξουμε μαζί ένα ειρηνικό μέλλον αποφεύγοντας τα λάθη του παρελθόντος.
Υπάρχουν και στις δύο χώρες αυτοί που επενδύουν στην τριβή και την ένταση. Πιο εύκολος λαϊκισμός από το να επιτεθείς στο γείτονα δεν υπάρχει. Αυτό είναι λάθος και επικίνδυνο γιατί δηλητηριάζει την κοινή γνώμη.
Η κυβέρνησή μας ποτέ δεν υπολόγισε το πολιτικό κόστος στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής. Ποτέ δεν αναζήτησε το εύκολο πολιτικό κέρδος εις βάρος των μακροπρόθεσμων συμφερόντων της χώρας.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερο όπλο για έναν Υπουργό Εξωτερικών από την ομόνοια και την κοινότητα σκοπών και αξιών του πολιτικού κόσμου της χώρας του. Η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού και η κοινοβουλευτική της έκφραση, μοιραζόμαστε κοινές αρχές και αξίες. Ξέρουμε πού και πώς θέλουμε να δούμε την Ελλάδα.
Μια ισχυρή, δημοκρατική Ελλάδα που θα προβάλλει σταθερότητα, ασφάλεια και ανάπτυξη. Που θα προβάλλει το σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Που θα ασκεί την εξωτερική της πολιτική με θάρρος και συνέπεια. Που δε θα εξαντλεί την επιτυχία της στην αποτυχία του άλλου, αντιμετωπίζοντας τον κόσμο με όρους παιγνίου μηδενικού αθροίσματος. Που θα εργάζεται για την πρόοδο τη δική της και των γειτόνων της και τη διάδοση της ειρήνης και της δημοκρατίας.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Είμαστε σε σταυροδρόμι.
Από τη μια είναι η εξωστρέφεια και η δράση. Είναι η Ελλάδα που οραματίζεται και παίζει ρόλο στο διεθνές στερέωμα. Που αναλαμβάνει ρίσκα και παίρνει πρωτοβουλίες. Που αναπτύσσει σχέσεις, δημιουργεί ευκαιρίες και διαμορφώνει μόνη της το μέλλον της. Που διοργανώνει συναντήσεις σαν αυτή της Κέρκυρας και φέρνει απτά αποτελέσματα.
Από την άλλη είναι η εσωστρέφεια και η αδράνεια. Είναι η μονοθεματική Ελλάδα που φοβάται να ανοίξει τους ορίζοντές της. Που αποφεύγει το διάλογο και οχυρώνεται πίσω από θεωρίες που έχουν παγώσει στο χρόνο. Που κλεισμένη στον εαυτό της τρομάζει στη θέα της αλλαγής. Που τη στιγμή της Κέρκυρας αναλώνεται σε άδειες προσγείωσης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Κάθε ένας από εσάς που συμμετέχει σε κοινοβουλευτικές συνελεύσεις διεθνών οργανισμών ή σε κοινοβουλευτικές ομάδες φιλίας με τρίτες χώρες είναι ένας Πρέσβης της Ελλάδας.
Την περασμένη εβδομάδα συμμετείχα στη Λιθουανία στη Σύνοδο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΟΑΣΕ. Απάντησα σε ερωτήσεις συναδέλφων μας από όλα τα συμμετέχοντα κράτη.
Θα ήθελα και από αυτό το βήμα να συγχαρώ τον Πέτρο Ευθυμίου που εξελέγη Αντιπρόεδρος της Συνέλευσης του ΟΑΣΕ. Πιστεύω στην κοινοβουλευτική διαδικασία και στη δύναμη της συνεισφοράς που έχουν οι Έλληνες κοινοβουλευτικοί στην εξωτερική πολιτική. Αυτό αποδεικνύεται κάθε φορά που οι Έλληνες βουλευτές βγαίνουν εκτός συνόρων για να υπερασπισθούν τα ελληνικά συμφέροντα.
Σας ευχαριστώ.
9 Ιουλίου, 2009