Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Συνεπής στη δέσμευσή μας να επιδιώκεται σταθερά η οικοδόμηση της μεγαλύτερης δυνατής συναίνεσης, στα κρίσιμα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής που απασχολούν τη χώρα, ζήτησα τη σύγκληση της σημερινής συνεδρίασης της Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής των Ελλήνων, σε ένα λεπτό όσο και κρίσιμο στάδιο της δεκαπενταετούς δια-πραγμάτευσης για την οριστική ονομασία της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.
Σκοπός μου είναι να σας ενημερώσω για τις τελευταίες εξελίξεις και προοπτικές, αλλά και να ακούσω τις σκέψεις και τους προβληματισμούς σας.
Θα ήθελα να προσθέσω ότι στην ίδια λογική σχεδιάζεται ήδη να συγκληθεί σύντομα και το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Ο Προσωπικός Απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το θέμα της ονομασίας, κ. Μάθιου Νίμετς, όπως γνωρίζετε κατέθεσε στις αρχές Οκτωβρίου μία νέα πρόταση ιδεών στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Καθώς το κείμενό της έχει στο σύνολό του δοθεί από το Υπουργείο Εξωτερικών στις ηγεσίες των πολιτικών κομμάτων και έχει ευρύτερα γνωστοποιηθεί, δεν θα αναφερθώ στα επιμέρους στοιχεία της και στις λεπτομέρειες του.
Αρκούμαι να επισημάνω ότι η συγκεκριμένη αυτή πρόταση, η οποία - υπογραμμίζω - δεν είναι η τελική, δεν έχει δηλαδή το χαρακτήρα "take it or leave it", λαμβάνει σοβαρά υπόψη της ορισμένες σημαντικές παραμέτρους της ελληνικής θέσης που παραμένει σταθερή:
Μία σύνθεση ονομασία με σαφή γεωγραφικό προσδιορισμό έναντι όλων.
Σε αυτό το σημείο να ξεκαθαρίσω τρία πράγματα:
Πρώτον, η ελληνική πλευρά μιλάει με την ίδια γλώσσα εντός και εκτός των συνόρων. Λέμε τα ίδια και ιδιωτικά και δημόσια. Με αποτέλεσμα οι ελληνικές θέσεις να είναι κρυστάλλινες και ξεκάθαρες σε όλους.
Δεύτερον, η διαπραγμάτευση είναι μια, ενιαία και συνολική. Εργαζόμαστε για μια οριστική λύση. Δεν θέλουμε να αφήσουμε σκιές. Έχουμε πλήρη συνείδηση ότι ο πυρήνας του ζητήματος βρίσκεται στις αλυτρωτικές λογικές.
Τρίτον, – η Ελλάδα το έχει διαμηνύσει σαφώς - πρέπει να είναι ξεκάθαρο προς όλους ότι αυτό είναι το μόνο πλαίσιο διαπραγμάτευσης. Ότι δεν νοείται διαπραγμάτευση έξω από και πέρα από αυτό το πλαίσιο, το πλαίσιο που καθορίζουν οι σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Και θα ήθελα στο σημείο αυτό να προσθέσω κάτι ακόμη:
Είναι άλλο να εκδηλώνεται ενδιαφέρον ενθάρρυνσης και υποβοήθησης των διαπραγματεύσεων - άλλωστε αυτό κάνει η Ελλάδα σε όλες τις διεθνείς επαφές της με φίλους εταίρους και συμμάχους - και κάτι άλλο, τελείως διαφορετικό, είναι τυχόν απόπειρες άμεσης ή έμμεσης απαξίωσης ή και υπονόμευσής τους.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Ως έχει η πρόταση δεν είναι ικανοποιητική σε μία σειρά σημείων που είναι είτε απορριπτέα, είτε προβληματικά, είτε ασαφή. Μόνο με τις απαραίτητες διευκρινίσεις και διορθώσεις, το κείμενο αυτό μπορεί να αποτελέσει βάση για την επίτευξη λύσης.
Έως την στιγμή αυτή, δεν έχουμε κοινοποιήσει στον κ. Νίμετς τις παρατηρήσεις μας για τις αλλαγές, τις απαλείψεις και τις διευκρινίσεις που πιστεύουμε ότι θα πρέπει να συμπεριληφθούν σε μία πρόταση που θα έχει ουσιαστική δυναμική και σοβαρές πιθανότητες για επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης.
Θα το πράξουμε αναλυτικά στο προσεχές χρονικό διάστημα.
Θα το πράξουμε με τη σοβαρότητα, το εποικοδομητικό πνεύμα, την αποφασιστικότητα και την σαφήνεια που χαρακτηρίζουν πάντα την στάση της Ελλάδας.
Οφείλω όμως να τονίσω εδώ ότι το ίδιο δεν συμβαίνει από την άλλη πλευρά.
Ο κ. Γκρουέφσκι - απολύτως συνειδητά - έχει όλον αυτόν τον καιρό υιοθετήσει μία συστηματική πολιτική καλλιέργειας στην κοινή γνώμη της χώρας του ενός ακραίου εθνικισμού άλλων εποχών.
Στη γειτονική χώρα καλλιεργείται σκοπίμως ένας εθνικισμός 19ου αιώνα, που επειδή ούτε έχει, ούτε βρίσκει,κατασκευάζει δήθεν αφορμές για να δαιμονοποιήσει την Ελλάδα. Για να την καταστήσει ψευδώς εχθρό στα μάτια του λαού της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, διαστρέφοντας χωρίς μέτρο την πραγματικότητα και την αλήθεια.Αυτό συνέβη και πρόσφατα με αφορμή την πραγματοποίηση προγραμματισμένων στρατιωτικών ασκήσεων μικρής κλίμακας σε πεδίο βολής στη Βόρεια Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα σε περιοχή της Φλώρινας, στη Δυτική Μακεδονία, το οποίο λειτουργεί εδώ και δεκαετίες.
Είναι επιτακτικό να βελτιωθεί ουσιαστικά και σταθερά το περιβάλλον μέσα στο οποίο διεξάγεται μία τόσο πολύπλοκη και δύσκολη διαπραγμάτευση.
Πρέπει να διαμορφωθούν προϋποθέσεις που θα βοηθούν και δεν θα αντιστρατεύονται τις προοπτικές επιτυχίας των διαπραγματεύσεων.
Δυστυχώς, ο κ. Γκρούεφσκι συνειδητά έχει επιλέξει την αδιαλλαξία. Την έχει επιλέξει σε βάρος της ίδιας της ευρωπαϊκής και ευρω-ατλαντικής προοπτικής της χώρας και του λαού του. Αντ' αυτού, φαίνεται ότι προκρίνει την εμπέδωση και ενίσχυση της προσωπικής πολιτικής του επικράτησης στη γειτονική χώρα.
Το επιβεβαίωσαν άλλωστε οι πρόσφατες εκλογές που ο τρόπος διεξαγωγής τους προκάλεσε τα εξαιρετικά αρνητικά σχόλια και την καταδίκη όλων των αρμοδίων Διεθνών Οργανισμών και βεβαίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία, ολοκληρώνεται τις ημέρες αυτές από την Επιτροπή η έκθεση προόδου της γειτονικής χώρας.
Τα μηνύματα που φθάνουν από τις Βρυξέλλες είναι μάλλον αποθαρρυντικά, είναι αρνητικά για τα Σκόπια. Το επιβεβαίωσε άλλωστε σε πρόσφατες δηλώσεις του ο αρμόδιος Επίτροπος κ. Όλι Ρεν. Δεν φαίνεται ότι υπάρχει έδαφος για να προταθεί χρόνος για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης-Σκοπίων.
Πέραν όμως αυτών, είναι γνωστή η θέση της Ελλάδας. Με ανοικτά σοβαρά προβλήματα σχέσεων καλής γειτονίας έναντι ενός κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ δεν μπορεί να υπάρξει ενταξιακή προοπτική.
Η αξιοπιστία της θέσης αυτής έχει δοκιμασθεί και επιβεβαιωθεί και στο Βουκουρέστι και στις Βρυξέλλες.
Στο σημείο αυτό θέλω να στείλω ειλικρινές μήνυμα φιλίας στο λαό της γειτονικής μας χώρας.
Μήνυμα συνεργασίας, η οποία όπως και οι ίδιοι γνωρίζουν υπήρξε πάντα επ' ωφελεία και των δύο λαών. Και για τους Έλληνες επενδυτές στη χώρα τους, αλλά και κυρίως για τους ίδιους που σε πολύ δύσκολους καιρούς, βρίσκουν στις ελληνικές επιχειρήσεις χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Μάλιστα, η συνεργασία αυτή αποκτά τις ημέρες αυτές της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της μεγάλης ύφεσης νέα σημασία. Αυτό αφορά κατ' εξοχήν την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας που συνορεύει και μπορεί να ενισχύσει τη συνεργασία της με μία χώρα – την Ελλάδα – που ανήκει στην ισχυρή ευρωπαϊκή ομάδα των κρατών της ευ-ρωζώνης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Από την πλευρά των Σκοπίων υπάρχουν αλληλοαναιρούμενα μηνύματα και θέσεις. Υπάρχει ασάφεια και έλλειψη συντονισμού.
Αυτό αντικατοπτρίζεται σε μεγάλο βαθμό και στο γεγονός ότι στις συναντήσεις των διαπραγματευτών, η μεν Ελλάδα συμμετέχει με έναν διαπραγματευτή, πλήρως εξουσιοδοτημένο, με σαφείς οδηγίες ο οποίος έχει την εμπιστοσύνη της Κυβέρνησης και επομένως και τα αναγκαία περιθώρια χειρισμών, τα δε Σκόπια, με δύο διαπραγματευτές που επισήμως πλέον ομολογείται ότι ο ένας, ο κ. Ντιμιτρώφ, εκπροσωπεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Τσερβενκόφσκι και ο άλλος, ο κ. Μ. Πρότουγκερ, τον κ. Γκρούεφσκι.
Είναι προφανές ότι το ιδιότυπο αυτό δυαδικό σύστημα εκπροσώπησης δεν συμβάλλει στην αναγκαία για μία πολύπλοκη διαπραγμάτευση σαφήνεια.
Την προβληματική αυτή έλλειψη ενιαίας έκφρασης και συντονισμού διαπίστωσα η ίδια και οι συνεργάτες μου πρόσφατα. Στη Νέα Υόρκη γινόμασταν και εμείς δέκτες αλλεπάλληλων δηλώσεων και αντιδηλώσεων μεταξύ του κ. Γκρουέφσκι και του Γραφείου του Προέδρου της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, για το εάν ο κ. Τσερβενκόφσκι θα πρότεινε ή όχι συνάντησή μας στο περιθώριο των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Όπως γνωρίζετε, τελικώς τέτοια συνάντηση δεν πραγματοποιήθηκε.
Αλλά ακόμα και τώρα, μετά την υποβολή της νέας δέσμης ιδεών του ΟΗΕ, η κατάσταση αυτή της ασάφειας, των αντιφατικών ή στην καλύτερη περίπτωση, αποκλινουσών θέσεων και δηλώσεων, συνεχίζεται αμείωτη στη γειτονική χώρα.
Εγείρονται λοιπόν κατ' αρχήν, σοβαρά ερωτήματα ως προς την αξιοπιστία και τη δεσμευτικότητα των θέσεων που προβάλλονται από την άλλη πλευρά του τραπεζιού της διαπραγμάτευσης.
Όσο αυτά το ζητήματα μένουν αδιευκρίνιστα, θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη διαπραγματευτική διαδικασία την σοβαρότητα της οποίας οφείλουμε όλοι - τουλάχιστον η Ελλάδα αυτό πιστεύει - να διαφυλάξουμε.
Η θέση των Σκοπίων δεν μπορεί πλέον να μην είναι ενιαία, σαφής και δεσμευτική. Θέλω δε να υπογραμμίσω ότι δεν νοείται συμφωνία υπό αίρεση στα Σκόπια.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Είναι απαραίτητο να προστατεύσουμε τη σοβαρότητα, την αξιοπιστία και την προοπτική της υπό τον ΟΗΕ διαπραγμάτευσης και να την οδηγήσουμε σε αίσια έκβαση.
Τώρα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται απ' όλους σύνεση και αίσθημα ευθύνης.
Η Ελλάδα παραμένει σταθερά και εποικοδομητικά στην υπό τον ΟΗΕ διαπραγμάτευση. Επιθυμούμε ειλικρινά την επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης.
Η Ελλάδα δεν βραδυπορεί, ούτε και βιάζεται όμως.
Όπως έχει κάθε δικαίωμα, ζητά να ξεκαθαρισθούν οι κανόνες του παιγνιδιού. Ζητά να σταματήσουν οι προκλητικές συμπεριφορές του κ. Γκρούεφσκι και της κυβέρνησής του. Στελέχη της οποίας μάλιστα, προσφάτως έφθασαν στο σημείο να παραποιούν δηλώσεις τόσο του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, όσο και του Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας.
Η Ελλάδα - αντίθετα όπως φαίνεται από τον ίδιο τον κ. Γκρουέφσκι - πιστεύει στην ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική προοπτική της γειτονικής χώρας, την οποία ουδέποτε εξαιρέσαμε από την στρατηγική μας απόφαση να δούμε το σύνολο των γειτονικών μας χωρών να γίνονται μέλη της Ευρωπαϊκής και Συμμαχικής οικογένειας.
Ταυτόχρονα η Ελλάδα πιστεύει και επιδιώκει την επίτευξη μίας αμοιβαία αποδεκτής λύσης στο ζήτημα της ονομασίας. Προς όφελος των διμερών σχέσεων. Προς όφελος της περιφερειακής σταθερότητας και συνεργασίας. Προς όφελος της ευρωπαϊκής και ευρωατλαντικής προοπτικής της γειτονικής χώρας.
Η πολιτική μας είναι σαφής. Είναι ξεκάθαρη και ειλικρινής. Βάσει αυτής πορευόμαστε με νηφαλιότητα και αποφασιστικότητα.
Σας ευχαριστώ.
28 Οκτωβρίου, 2008